Verloren maandag of Verzworen maandag (Frans lundi perdu of lundi parjuré) is een Vlaamse traditie op de maandag na Driekoningen. Deze traditie is vooral hardnekkig in de provincie Antwerpen .
De maandag na Driekoningen is dus de uitgelezen dag om worstenbrood te eten. Alle winkels liggen vol met deze broodjes van vettig deeg en sappige worsten, een appelbolletje erbij kan ook nog. Als je langs de bakkerijen wandelt, verpreidt de oven aangename geuren.
Verloren maandag is een gebruik uit het Antwerpse en daar kennen wij (oerechte West Vlamingen) de traditie niet van. Dus werd het even aanpassen toen we hier in 1983 kwamen wonen. Maar zoals elke goede inwijkeling doet, eten we nu ook al smakelijk ons broodje en onze appelbol op die bewuste dag! Ik wilde toch wel iets meer weten over de achtergrond van die gewoonte. Dit is beknopt wat ik in
wikipedia vond over de verloren maandag:
" Vroeger kregen de arbeiders in de haven van Antwerpen s zondags hun loon. Sommige mannen gingen dan op café zich bezatten en gaven de overschot van hun geld dan aan hun vrouw. Maar op Driekoningen, een feestdag, vierde iedereen feest met het loon en was er de volgende maandag zo goed als niets over. Dus, om toch niet met een lege maag te zitten, struinden de mannen alle cafés en slagers af om toch maar iets te eten te hebben voor hun kroost. De slagers maakten dan worstenbroodjes, wat goedkoop, heel lekker en vullend was, en gaven die dan aan de arbeiders, zodat ze die dag dan toch nog iets te eten konden krijgen. Die dag werd er dan ook alleen verlies gemaakt door de slagers en het was dus een dag van verloren arbeid, een Verloren Maandag."
Uiteraard zijn er varianten te vinden op dit verhaal. Bepaalde bronnen verwijzen dan weer naar de Antwerpse haven. Traditioneel mochten de havenarbeiders op de maandag na de eerste zondag na Driekoningen op kosten van de natiebazen drinken! Daarbij werd hen iets warms te eten aangeboden, samengesteld uit onverkoopbaar vlees, en brood. Dat verloren brood zou dan aan de oorsprong liggen van de specifieke naam van die dag.
In de Zondagskrant van gisteren stond zelfs het volgende: In een Lorreinse akte van 1231 is er voor het eerst sprake van een lundi parjuré. Deze term slaat terug op het feit dat sommige ambtenaren die dag hun eed aflegden. Die eedaflegging ging gepaard met de nodige feestelijkheden. De herbergiers deden hun best om de klanten zo lang mogelijk te houden en zorgden voor een hapje. Samen met de bakkers trakteerden ze op gebraden vlees en gebakken brood. Pas rond 1880 werd dat vlees en brood gecombineerd in een worstenbrood. Wat er ook van aan is, wij zullen weer " en masse" worstenbroodjes en appelbollen eten vandaag.
Smakelijk!
Reacties op bericht (4)
12-01-2009
verloren maandag ....
ik heb de verhalen al enkele keren gehoord, en vanavond nog in het nieuws ook.
Daar zei men ook dat men niet volledig zeker is wat precies de echte versie is.
Feit is dat het wel in de buurt zal zitten van wat je in je log schreef.
en ja, heden ten dage is het maar een soort herbeleven van herinneringen van weleer.....
12-01-2009 om 22:52
geschreven door Amor Fati
..
Het gebruik stamt wel degelijk van de Antwerpse haven. Niet vergeten dat vroeger de haven ook de ganse rede van de Schelde was met aan de kaaien honderden café's. Waar na elke shift een paar duizend dokwerkers hun pree (loon) op dronken. Groetjes.
12-01-2009 om 17:37
geschreven door Ludovikus
*
Als Antwerpse uitzonderinglinge zal ik vandaag geen worstenbrood of appelbol eten. Gewoon omdat ik te lui ben om naar de bakker te lopen. Maar ik moet toegeven dat ik het ganse jaar door worstenbrood en appelbollen eet, want ik maak ze meestal zelf. En gisteren had schoondochter 1 een grote portie mini worstenbroodjes bij waarop ik mij ten volle en gretig heb aan tegoed gedaan.
De enige versie die ik ken is dat het arme mensenkost was. En ondertussen is al die arme mensenkost super duur geworden. "Het kan verkeren" zei Bredero. Dikke knuffel en laat het je maar lekker smaken
12-01-2009 om 16:31
geschreven door huismusje
...
Daar had ik nog nooit van gehoord. Ja, ik woon natuurlijk ook niet in Antwerpen,hahahaha! Maar het is leuk om hierover te lezen.
)
