Ard Nieuwenbroek, een grote naam op gebied van Leerlingenzorg.
Vervolg van blog hetty1943 over de faalangsttraining.
Sinds ik na een cursusdag ivm Remedial Teaching in Utrecht op de terugweg per trein klem heb gestaan tussen jongelui en een wc deurtje besloot ik in het vervolg 1e klas te reizen wanneer ik voor school op pad moest. Bennie, onze administrateur vond het best. Is altijd nog goedkoper dan wanneer ik met de auto zou gaan. Zo ook naar de cursus Faalangsttraining in Den Bosch. Onze cursusleider heette Sander en na een eerste kennismaking kregen wij een eerste opdracht. Maar eerst ging zijn jasje uit. Hij meldde tevens dat hij tijdelijk voor iemand anders door zou gaan en later zijn jasje zou aandoen en weer gewoon Sander zou zijn. Ineens was hij veranderd in een autoritaire docent. Met veel poeha werd er papier uitgedeeld en een videocamera klaargezet. Toen kregen we de volgende opdracht:Jullie krijgen precies 5 minuten om een gedichtje te maken op de melodie van een sinterklaasversje. Dat ga je straks zingen voor de camera. Dat wordt wel opschieten. En tegen mijn verbijsterde gezicht: Schiet maar eens op, je buurvrouw is al begonnen. Enfin, hij zei alle dingen zoals je dat tegen, vooral faalangstige, leerlingen niet moet doen. Ik zat verstijfd. De meeste schreven trouw of deden alsof, maar ik kon me amper bewegen. Alle kenmerken van faalangst kwamen boven: zweten , blokkeren, hoofdpijn. En dat was nou net de bedoeling. Daarover ging het dus: Wat voel je? Toen Sander zn jasje weer aandeed ontspande iedereen weer. De rest van de cursus dagen werd besteed aan de oefeningen die je met de leerlingen kunt doen. Ik heb het al over de RET methode gehad. We noemen dat ook wel het G denken. Maak een schemaatje met de 3 Gs onder elkaar van Gebeurtenis, Gedachten en Gevoel .-Eerst benoem je de gebeurtenis waar je tegen op ziet . Bv proefwerk Engels -Dan wat je gedachten hierbij zijn. Bv Dat wordt weer niks ik haal altijd drieën -En tenslotte wat je hierbij voelt inderdaad zweten, hoofdpijn, pijn in de maagstreek, niets meer weten.
--Waar wil je van af? Dat is zeker: no3 dat rotgevoel --Het volgende is: Is er iets wat je kunt veranderen? --Het blijkt dat je alleen iets aan die gedachten kunt doen iets positiever gaan denken bv ik heb het goed geleerd, pa heeft me zelfs overhoord. Meer kan ik niet doen. Als je zo steeds iets positiever kunt denken zul je zien dat er behoorlijk verbetering zit in de prestaties.
---Daarnaast leren we deze leerlingen te ontspannen en de tips die voor iedereen gelden: -stap voor stap in gedeelten leren5x 10 minuten is effectiever dan 1x een uur. -niet bij een groepje gaan staan die gaat staan steunen over het moeilijke proefwerk dat er aankomt.
Opoe Bijenhof heeft haar naamgenoot Heintje voor zich. Naast haar zit mama met de ingebakerde Diny op schoot. Het is een wat vreemde foto, net of er twee foto's door elkaar zitten. Ik zie een melkrek op de achtergrond, maar ook het Herstellingsoord. Waarom ik nu deze foto wil laten zien? Toen ik laatst baby Olaf zag, de kleinzoon van Ben en Diny, kreeg ik het gevoel dat dit gezichtje me wel heel bekend voorkwam.
Kijk en vergelijk. Of wil ik dat gewoon graag zien dat kleinzoon Olaf veel van zijn oma weg heeft en is de wens de vader van de gedachte?
Een middagslaapje. Even de sfeer van het buitenleven in vroeger tijden. Toen ik dit voorjaar met Diny in Parijs was bezochten we een paar musea. Dit is volgens mij een van Gogh.
Brief van opa Eggink aan een van zijn kleinkinderen en a.s, die wat eerder dan gepland moesten trouwen..
Maandagmorgen
Lieve kinderen,
Ik moet jullie schrijven. Het ergste zijn jullie voorbij. Er kwam eens een meisje bij een dominee. Ja, ze moesten trouwen. En of ze nu wel of niet aan het avondmaal zou mogen aanzitten. Nou, had die dominee gezegd, daar ben je nou net voor geknipt. Die brave nette mensen daar had Hij altijd een hekel aan gehad en zij aan Hem. Ach , had die dominee toen verder gemijmerd, die anderen die zo netjes voor de preekstoel komen zijn enkel maar wat voorzichtiger geweest.En tenslotte had hij er om moeten lachen. Kijk eens als jullie beiden op een onbewoond eiland waren aangespoeld, wel, je nam elkaar als man en vrouw. Nu zitten jullie in een nette, beschaafde wereld met een hoop verplichtingen. En daar zit je dan. Je ouwe opa Johan was vooral geen haar beter en alleen voor die verrotte mensenvrees kwam hij zo braaf voor de preekstoel. Ik zal je nog meer vertellen. Eenmaal heb ik Hem gezien, goed, een visioen, maar evengoed werkelijkheid. O dat gelaat! De grootste oen die er rondloopt zal, als hij Hem ziet, rennen om bij Hem te komen, maar dat alle dominees dat ook zullen doen, daar ben ik niet zo zeker van. Het schorriemorrie dat zal zich zonder bedenken bij Hem aansluiten. Dat jullie, ja nou, een scheve schaats gereden hebben, dat zal dan wel, maar t is voor mij de vraag of Christus dat ook een zonde noemt, wel als jullie mekaar liet lopen. En dan, die eeuwige verkering is ook beslist fout, of je moest in plaats van bloed, saliemelk in je aderen hebben. De Roomse Kerk vindt, niet langer vrijen dan twee jaar. Kom, ik stop maar, en laat de brave mensen maar kletsen. Het verschil is, sommige mensen trouwen nadat ze getrouwd zijn en anderen trouwen wel eens wat eerder. Dag . Opa Johan
Een paar jaar later werd deze foto genomen. Hermien ziet er ook al wat meer uit als puber en net als de beide zussen Coba en Rika draagt ze ook al zo'n mooie stropdas zoals toen de mode was. Ze zien er al aardig volwassen uit. Willem staat nog strakker in de houding als op de vorige foto. Misschien oefent hij al voor militaire dienst!
Opnieuw een paar jaar later. Het moet winter zijn. Oom Wim is intussen bezig z'n militaire dienst te vervullen. En dit keer zijn Coba en Hermien hetzelfde gekleed. Beiden dragen een warme wintermantel. Rika heeft nu zo'n garbadine mantel aan. Zie je wel dat ze alle drie zo'n apart mutsje op hebben. Zal toen ook mode zijn geweest. Het moet hier ongeveer 1932/33 zijn. Als dat klopt is mama hier 17 jaar.
En tot slot deze familiefoto van de Bijenhofs. Jammer dat die niet zo duidelijk is. Ik doe een gokje: 1934.
Misschien heb ik deze foto al eens laten zien. De familie Bijenhof. Wim als oudste staat er statig bij, onbeweeglijk lijkt het. De beide zussen Riek r. en Coba l. achter de tafel die er speciaal voor is neergezet, compleet met kleed en een vaas met bloemen. Hermien, de jongste aan de rechterkant. Ik denk dat ze hier 17, 15, 14 en 11 zijn. Misschien ook nog wel een jaar jonger. Opoe, zie ik nu, heeft toch vrij donker haar. De meisjes allemaal in zelfgemaakte jurken zo te zien. En.... de schoentjes zijn gepoetst. Dat was altijd zaterdagmiddagswerk. Dan werden alle schoenen verzameld en gepoetst. Tante Hermien vertelde dat wanneer zij uit school kwamen zat opoe thuis op De Haar te wachten met een pot thee èn een beschuitje. En samen hadden de dearns ene fietse. Maar goed dat ze zo dicht bij het dorp woonden. Wat zijn ze nog jong allemaal. Opa lijkt hier in de kracht van zijn leven. Op de achtergrond zie je het Herstellingsoord De Decanije. Onze vriend Frans heeft er nog een week of zes doorgebracht om aan te sterken. Dat was in de vijftiger jaren. Nu is het allang geen herstellingsoord meer, maar staat er een complex met luxe appartementen, ook nu De Decanije genoemd. Mijn ouwe fietsmaatje van toen, Wim Ruiterkamp, woont hier ook met zijn Lydia.
Je gelooft het of niet, maar tante Riek was sportiever dan je zou denken. Ik weet niet of het alleen voor de show is, maar ze zit er kordaat op. Zou dit Koos al zijn of Bobbie of nog een ander. Opa Bijenhof fokte altijd wel met een merrie. Er zijn heel wat foto's met alle leden van de familie met de veulens. Opoe meldde het nog in de brief aan Willem dat met het veulen alles goed was. Deze foto komt uit het album van Diny.
Ook begonnen op een autoped? Maar nu is dit volgens mij de fiets van Marjan?
Nog even Johanna op z'n Achterhoeks:
Kinder
Een dearntjen en een jungsken. Ik wet et neet zo net, Maor t liekt mien èvenolders, Elk met een autoped Komt stief hier deur de weg langs Ik zee ze mennig keer Zee gaot nog neet naor schole, Bunt duch mien n jaor of veer Et dearntjen kan gewodden Op heur' autoped Had lopen en dan glieren Een helen helen zet! Zee is zo vlug as water De rökskes waeit dr van. Et jungsken, wat minder vlugge, Kump altied achteran As t dearntjen uut eglierd is Op heur' gummi raaie Kump efkes later 't jungsken Dan staot ze biej mekare. Ik heur t neet, maor k kan naogaon Dat t dearntjen teegn um zeg: Hee mot een endjen wieter Nog slieren langs de weg. Schoorvutend gliert et jungsken Dan nog een endjen deur, Maor hee kump gauw weerumme Hee vuult dr neet völ veur. En dalijk op de trugrit Is t dearntjen weer veuran! Et jungsken tukkert nerig Een endjen achteran. Et dearntjen is de baas en deelt de lakens uut En toch wil t jungsken geerne Biej heur wean absoluut An kleine kinder zeej mangs Wee later leiding gif, En is t in huus neet vake De vrouw dee de wetten schrif?
De pasfoto van opa Johan Eggink toen hij in 1932 naar Herman in Amerika ging.
Ik vond nog een snippertje papier daar wou ik nog meer leugens op schrijven, maar Jantje grist het mij uit de handen, je had toch nog een schrijfblok. Goed dan maar verder want ik kan het wachten. Boschma schreef mij eens: Johan jij weet meer dan 100 theologen. Best, maar dat is geen kunst. Die heren hebben niks dan wat vroeger de wijze mensen gezegd hebben en dat spinnen ze uit tot dikke boeken waar Emerson van zegt dat ze alleen waard zijn om er een vuurtje mee te stoken. En niemand heeft Jezus beter begrepen dan hij. Zelfs het Calvinistisch Amerika beschouwd Emerson als de grootste filosoof aller tijden. Goed. De dominees maken er een heel gedonder over dat doodgaan. Maar je kunt met sommige dingen best met je beide poten op de grond blijven. Wat is dat lichaam nou eigenlijk? Bij jonge mensen 80 procent water en mijn body niet meer dan 60 procent. En verder veel kalk en verbindingen met fosfor en zuren en dan flink wat ijzer. Goed. Maar of wij dat zaakje nou meeslepen of niet is voor ons zelf van geen betekenis. Wij zijn dus achter de dood precies dezelfde als vóór de dood. Alleen ons zien en horen gaat met sprongen omhoog. Al die grapjasserij van helderziendheid en horen is niks anders dan een vervroegde doorbraak van ons latere zien en horen en ook ons verplaatsen. In Enschede woont een wrak van een kerel, alleen zijn helderziendheid is goed. Ik had eens een portemonnee met 25 verloren. Dat schreef ik hem. Een week later krijg ik een brief ven hem. Hij schrijft: ik zie een deur, daarachter trappen en daar hangen ouwe kleren, daar moet je wezen. Ik was vergeten dat ik mijn oude jekker aan had naar Barchem. Ik zocht in die andere. Ik had dus die 25 verloren. Nu geeft het die pen op. Toch proberen, het heeft zich weer verbeterd. Dus maar verder. Je weet wel als je op de deel komt heb je rechts een deur en daarachter trappen naar boven en daar rechts aan de muur spijkers waar je ouwe kleren aan kwijt kunt. En in die ouwe jekker zat die portemonnee heel tevreden. Die jongen was nooit bij ons in huis geweest. Nog niet eens in Barchem. En ik zit maar te zitten en denk aan wat voorbij is. 7 september 1905 hoorde ik voor het eerst een geestelijke stem. Van toen af aan hoorde ik die geestelijke stem vaker. Het laatst een paar jaar terug, de kinderen waren naar de kerk. Elk- mens- moet- zijn- lichaam- dragen- zijn- deel- van- het- wereldleed- . Net zo langzaam als ik het nu schrijf. En wie was dat? Een zekere Willem en dan nog een woord en danTimmink of Temmink. Hij was dokter in Amsterdam toen de dokters nog geneesheren heetten. Dus nog voor de Franse Revolutie. Het laatste wat ik zag spotte met alle werkelijkheid. Hij zag onze planeet op afstand, een stolp van een soort glas er overheen met alle kleuren van de regenboog. Machtig mooi! Op mijn vraag wat dat nu weer betekende: zo veilig is uwe aarde. Dat was in het begin van de ( op een na laatste) oorlog. Ik heb veel visioenen gehad, maar slechts een over toekomst. Dat was nog voor de eerste Wereldoorlog. Ik zag mij op een brancard liggen, vlak voor een raam, hoofd rechts voeten links. Mijn hoofd was nog niet geel, dus daar leefde ik nog. In 59 of 60 wilde ik naar De Boomgaard. Ik kwam tot midden op de straatweg op het Medler. Toen ik weer tot bewustzijn kwam lag ik op een deken in de berm. Een half uur later rolden ze mij het Lochemse ziekenhuis binnen, stopten precies voor een raam. Dat had ik 40 of 50 jaar daarvoor net zo gezien. Nog eens gegroet Johan
I found a little piece of paper and would like to write more lies on it, but Jantje snatched it out of my hands:I thought you have had your writing bloc. So far so good, I have time enough. Once Boschma wrote to me: Johan you might know more than 100 theologians. So thats not so difficult. This gentlemen only have what wise men had told before. They are spinning it out in thick books of which Emerson already said: its only worth to fan the fire with. Nobody understood Jesus better than he did. Even in the Calvinistic America Emerson is regard as the greatest philosopher ever. Good. Reverents blast the fellow about that peg out. But sometimes its better to stay on sound ground. What really is a body? Young people consist for about 80% out of water and my body no more than 60%. And further a lot of calcium, acids and enough iron. Good. But either we drag along those small business or not its not important for ourself. After death well be the same as before death. Only what we see and hear will be increasing. All that clear-sightedness and clear-hearing ness is nothing else than an early breakthrough from our seeing, hearing and moving ourselves later on. In Enschede lives a crock of a man, just only his second sight is all right. I lost my purse with 25 in it. That s what I wrote to him. About a week later I got his letter. He wrote: I see a door, with a staircase behind it and there are hanging old clothes, there you have to look. I had forgotten that I was wearing my old jacket when I went to Barchem. I was searching in an other one. So I thought I must have lost it. As you know when you enter the deel( no translation available) on the right is a door which lead you to the stairs and on the right at the wall are nails on which we hang the old working clothes. And in that old jacket was my old wallet very peaceful. That boy had never been in our home, not even in Barchem. And Im sitting here thinking on what has been. It was on the 7th September 1905 that for the first time I heard a spirit voice. From that time Ive heard it more often. The last time was a few years ago, Jan and Jantje were visiting the church: Each person- has to- carry- his- body- his- part- of- the sorrow- of- the- world-. Just as slow as Im writing it . And who was he? A certain Willem, than another word and than Timmink or Temmink. He was a docter in Amsterdam when docters where called geneesheer( physician). So it must be before the French Revolution. The last thing I saw was very special. He saw our planet from a distance, a glass cover with all the beautiful colours of the rainbow. So wonderful! When I asked him what it meand, he answered: So safe is your earth. That was at the beginning of the first WW. Ive had a lot of visions, but only one was about the future. That happened also before the first WW. I saw myself lying on a stretcher, near the window, head on the right, feet left. My head wasnt yellow yet, so I was living. In 1959 or 60 I would go to de Boomgaard. I just came onto the middle of the street in het Medler. When I became conscious again I was lying at the verge of the road on a blanket. After half an hour they brought me into the hospital in Lochem and stopped exactly near the window, just as I had seen so long before. Greetings again. Johan
Ook hier draagt opa nog steeds het pak van Hendrik Jan, wel met een warme trui er onder. Verder ook een gehoorapparaat, z'n sigaartje en dat intrigerende speldje.
Barchem dinsdag
Lieve kind Hetty
Blij met je brief. Ik geloof al je boeken wel gelezen hebben. Dat Stemmen over de Horizon mag ik zeker nog wel eens lezen. Maar je hebt gelijk, mediamieke aanleg is niet begeerlijk. Ik zei eens tegen Gr. Enzerink, helderziende, dat ik geloofde dat voor de meeste mensen de geestelijke wereld een zegen is dat die gesloten blijft. Hij sprong op van zijn stoel:Daar heb je het goede woord, de mensen die niets hebben dan de schop of de greep, die zijn het gelukkigst. Het ergste is helderziendheid, daar ben ik voor gespaard gebleven. Met dat boekje van die vlootpredikant was ik net zo blij. Nu zag ik weer klaar hoe het niet was. Dat heeft me geïnspireerd iets voor de krant te schrijven wat natuurlijk niet werd geplaatst. Maar ze zullen naar ik hoop het wel doorgenomen hebben. Zoals Christus heeft geofferd voor de wereld, zegt hij, zo moeten de jongens zich offeren voor het vaderland. Dus ook maar weerloos ondergaan wat over hen komt, net als Christus? Nee dat nu wel niet, je wordt achter een mitrailleur gezet en zoveel mogelijk jongens van de vijand van die dag naar de andere wereld te knallen. Wat een krankzinnigheid! Dan dat probleem van de dienstweigering. Alle jongens zijn in wezen dienstweigeraars. Om zo maar een jongen die toevallig een ander pakje aan heeft de bajonet in de buik te steken, elke jongen zal er van gruwen. Ben je het met de staat niet eens, je wordt niet meer doodgeslagen, maar doodgezwegen. Maar hoe lang nog? Misschien eerst nog een harde leerschool, dan steken ze de koppen bij elkaar en oorlog voeren is van de baan. Wij kunnen alleen maar afwachten, maar God gaat ook in onze zelf geschapen rampen met ons mee. Belemmeren kan Hij het ons niet. Hij heeft ons eenmaal een vrije wil gegeven en als Hij die nu niet meer eerbiedigde en ons belette zon groot kwaad te doen, dan zou Hij niet meer- God- zijn. Maar het is om wanhopig te worden dat je in een vrij land het gevoel hebt of je tegen een muur op loopt. Ook de dominees die dat inzien zoals ds Verhey die met een achternicht van Hein getrouwd is. Een kleine twee jaar terug schreef hij mij, hij bereikte er niets mee, hij dacht maar weer terug te gaan in het meubelvak van zijn vader. Toen schreef ik hem mijn gedachten en nu preekt hij toch weer door. Hij meent het prima, maar naar ik hoor van iemand die bij hem kerkt, hij sloot zich teveel op in zijn studeerkamer, hij moest zich meer onder de mensen bewegen. Voor mij is ds Buskus de grote man, niet alleen omdat hij het geweld verafschuwt, maar omdat hij net als Christus, tot de misdadigers gerekend wil worden. Toen verleden jaar in de kranten die drie misdadigers in Breda ter sprake kwamen, zei hij in een preek, als die mannen in ons land berecht moeten worden, ga ik naast hen staan! Ja ik schrijf nog steeds met de pen, ik kan die writer niet meer beuren en om hem dan voor ieder wissewasje voor de dag te laten halen dat lijkt mij ook niet. Papier al weer vol en ik had nog wel wat voor nog een vel, maar ik stop. Vriendengroet aan allemaal, Johan, bijna 94.
Barchem,
My dear child Hetty
I was happy with your letter. I think I ve read all your books yet. That Voices at the Horizon I might read again. But youre right: its not to prefer to have psychic talent. Once I said to Groot Enzerink, who is gifted to second sight, that I believe its a blessing for most people the spirit world is remaining closed for them. He jumped out of his chair:Thats the right word, people who only are working by hand Im sure they are lucky most of all". The worst is to have that second sight. Fortunately I do not have it. I was happy with that little book of the reverent of the navy too. Now I see very clearly thats not what is has to be.. It inspired me to write an article for the newspaper, but of course they didnt insert it. But I hope they will have read it. As Christ has sacrificed himself to the world, he said, so the boys have to offer themselves for their country. So defenceless let be what will happen., just like Christ did? No not that, but you are being set at a machine gun to illuminate that day as much boys of the enemy as possible. What a craziness! Than this problem of the refusal of service. Strictly speaking all boys are draft resisters. Each boy will shudder to bayonet an other boy in his tummy because he is wearing an other suit. If you do not agree what the State wants, you will not be beaten to death but just they will not take notice of you (niet doodgeslagen, maar doodgezwegen opa said). But for how long? Perhaps there will learn in a hard school at first, than they will deliberate and war is over. We just have to wait, but God will go with us in the by our self created disasters.He cannot hold us back. Once He has given us a free will and when He woulnt let us do those wrong things He woulnt be God. Its to become desperate that living in a free country you get the feeling to run against a wall. For me ds Buskus is the great man, not only because he abominates the violence, but also because of he wants to be counted among the criminals. When last year they talked about those three criminals of war in Breda, he said in a sermon: "When those three have to be adjudged in our country he would go and stand next to them!" Yes Im writing with pen again, I cannot hold the writer any more and I dont like to ask someone to carry it for me all the time. The paper is full again and I have enough to tell to fill another sheet of paper. So Im stopping. Vriendengroet to all of you, Johan, almost 94.
Ik kreeg uit Den Haag een aardig fotootje toegemaild met de vraag of ik deze mensen kende. Natuurlijk ken ik deze mensen. Oom Wim en tante Janna Bijenhof met opoe Bruins, Heintje en ik meen Hannie en Gerrit, gefotografeerd naast de boerderij in de Wildenborch. Het meisje op de voorgrond ken ik niet. Dat is Gerrie niet zover ik kan zien, maar misschien is het Nan Breunis wel, dacht ik, de gene die de foto stuurde. Ik dacht meteen aan deze familie. Haar moeder, door ons ook tante Annie genoemd, is een zus van oom Jaap Harwig en in de collectie met Harwig fotos staat ze vaker afgebeeld. Ik wist dat deze familie vaak in de vakantie van huis ruilde met de familie Zeevalkink . van meester Zeevalkink, het hoofd van de School met den Bijbel waar ik ook 6 jaar lang op gezeten heb. Die wilden in de vakantie de zeelucht wel eens opsnuiven en de familie Breunis waren fan van de Achterhoek. Tegelijk konden ze de familie Harwig opzoeken. Nan mailde terug dat zij niet dat meisje op de voorgrond was maar dat haar broer Harm er wel gedeeltelijk bij op staat.
April 1940-- brief van opoe Bijenhof aan zoon Willem
Oom Wim bij de Gele Rijders.
Maanden voordat de 2e WO uitbrak in Nederland waren alle strijdkrachten opgeroepen voor de mobilisatie. Ik weet dat vader Hein in de buurt van Ede lag. Oom Sjoerd in Amsterdam, Oom Willem dus ook, maar ik weet niet waar. Hij was in z'n gewone diensttijd bij de Gele Rijders, de soldaten te paard. Ik weet niet of dat in deze mobilisatietijd ook zo was. Deze brief van een bezorgde opoe Bijenhof aan haar zoon Willem kreeg ik al een tijd geleden van Gerrie en vond hem al spittend tussen de foto's en ander materiaal weer terug. Over vader Hendrik Jan weet ik niets over deze tijd. Die was bij de Luchtmacht, maar toen kenden mama en hij elkaar nog niet.
Vorden, 15 April 1940
Beste Willem!
Even een paar letters uit Vorden. Ik heb gewacht tot vanavond om te schrijven, ik dacht dat er soms met de Courant nog een brief van u was. Hier is alles nog best in orde en ik hoop dat het met u ook goed is. Willem van Oom W heeft een ongeluk gehad met de motor, maar t is nogal goed afgeloopen, alleen een hoofdwond. Gisteravond heeft bij Broekgaarden het paard ook een veulen gekregen, een hengst, alles is ook best. Janna is gisteren ook nog een poos hier geweest. Wij hopen dat het landbouwverlof nog maar eens weer los komt, dan kunt u tenminste nog een keer komen. Sjoerd die wordt nu overgeplaatst naar Amsterdam naar de kleermakerij, dat is nog wel fijn. Willem met ons paard en veulen gaat het goed. Hoe gaat het? Hebt u het ook nog goed en met de dienst? Wees in alles maar voorzichtig. Wij moeten maar hopen dat het gauw anders wordt. Jaap is op het ogenblik ook een beetje ziek in huis, ook niet zoo erg maar hij moet het maar uitvieren. Verder weet ik niet veel te schrijven in de hoop spoedig eens weer iets van je te hooren. Ontvangt hierbij de Hartelijke Groeten van ons allen..uw Vader en Coba en van mij Uw liefhebbende Moeder
Morgen dinsdag stuuren wij uw schoon goed. Als u soms geen geld genoeg hebt dan moet u het maar schrijven, dan sturen wij het u hoor. Nogmaals gegroet M.
Nou vooruit... nog één keer Johanna op z'n Achterhoeks!
Vooral in het weekend horen we hier het geknal van de jagers. We halen dan onze katten binnen, want of ze het verschil niet (willen) zien? De jagers zien katten als vijand voor hun wild, heb ik me laten vertellen. Buurman Jans wil de jagers niet langer vlakbij z'n huis hebben. Ze willen nl de fazanten op een bepaalde manier opjagen en die hebben dan geen schijn van kans meer. Bovendien vindt hij het voor Geesje te gevaarlijk. "Zee hef zo een schot hagel in de konte as ze doar in de tuin bezig is". Meneer de jager was zo kwaad dat hij hele vervelende dingen ging zeggen die ik hier niet zal herhalen. Toen was Jans er helemaal klaar mee. Op het land bij ons achter zijn ieder jaar nog een aantal hazen die je lekker ziet smikkelen en rennen. Verleden jaar waren er telkens vier zich daar prima vermaakten. De jagers kwamen... en de volgende dag was er nog maar één. Hier komt dan Johannetty!
De jacht is lös
t Is in de maond oktober De hazen kriegt t der veur Ik heure de geweren Et geet al stief zo deur Ik zie den jager trekken, Et schot klinkt aover n es Dan denk ik biej mie zölf: Den is der weer ewes. Van t zommer nog zo nerig eviesterd deur et bos Noe vindt de hond em starvend Op t zachte greune mos Weer heure wie-j van klopjacht, Dat is n moord in t groot. Et dier in t nauw edreven Is wisse van de dood Zo is ok t hazenleaven Een kommen en een goan En t mensdom mag zo geerne Een haesken, broen ebraon. En bleven z allemaol lopen Wat was t oew dan een toer, Ze vratten alle rogge op Van onzen armen boer. Eén ding is mien zo wonder: Dat héé neet scheten mag, Wat op zíén greune akkers Geet vretten dag nao dag.
Johanna gaf evèènsterd wat ik vertaald heb met eviesterd. Opa Bijenhof gebruikte dat voor iemand die er snel vandoor ging. Ik heb geen Achterhoeks woordenboek en moet soms gokken. En echt helemaal goed vertalen ?? In de Achterhoek is een es een enk en dan zit je weer met een rijmwoord dat niet klopt.
Gek hoor dat Sallands/Twents nog zo anders klinkt dan het Achterhoeks. Eigenlijk verschillen de woorden niet zoveel, maar de klank is wat anders. Door een duwtje in deze richting van neef Wim komt dan een stukje Johanna in het Achterhoeks van Vorden en omstreken. Er kan een tikkeltje Voorst in doorklinken, want opoe Bijenhof- Barmentloo is daar geboren en opgegroeid en zoals jullie weten heeft zij veel invloed gehad op onze vroegste jeugd. Ik twiefeln nog efkes tussen wegjen en weggesken. Ik laot et toch moar zo.
Toen k wonen an dat weggesken
Ik wonen an een weggesken Waor t stille en röstig was En mooi an alle kanten Ak ston en kek deur t glas. Ik zag de akkers welven, Het grote grösland gruun, De stille boerenhuze, Woar weelde was betuun.
Ik zag de blanke barken In dokters olden hof, In herfsttied n griezen toren, As al het blad völ of. Het ene boerenhuus ston Met t höfken op mie toe En an mien achterdeurken Was k zo bie-j schoap en koe.
Ie-j leaven der zo vrie-j en Met de natuur zo mee, Ie-j proaten met de lammer En kunnig was oew t vee. t Was op een zundagoavend, Dak al in bedde lag En nergens bie-j de noabers Het lich meer brannen zag
Toen heurn ik d'r ene hägchen Heel kot bie t raam, waor k lei. Ik dagche, zol der ene Iets an eschotten wean, Den doar noe lig te sloapen? k Ston op en trok' mie-j an k Dee dachterdeure lös en Het hägchen ging verdan. Toen halen ik een lämpken, En ging d'r is op toe. t Was kunnigheid van mie-j, want Het was mien buurmans koe!
In t huus waaw met zien beiden, Twee dearntjes, vieftig joar, Elk in n halve kante, Dat kon zo reedlijk door. Dee andre kwam uut Holland, Mar kon mie-j goed verstoan. n Keer kwam z op een nach is Mien kaemerken in egoan.
Zee zei:Je moet s horen, Hier aan de overkant. De deur gaat en ze praten, Daar is wat aan de hand. Zee was van t Greune Kruus en Zee dach an zeekte of zo, Mar k zei:Iej sloapt mar röstig, Doar kalft misschien n koe.
En d anderen maen, toe k hen ging Met t pänneken um melk, Ik vroog nog neet nao s nagchens, Door ston al veur ons elk n Kanne op de toafel Met beestmelk gel en dik. Toen snistern onze panne, En dee pannekoeke smikt..!!
Den keer dat t deurken lös ston, Waak effen vot egoan En toen k weerum' kwam, zag ik t Schoap an de toafel stoan. Ik zei:Het wodt te barre, Noe wodt ie-j zoo strabant, De ruumte hek hier neudig. Goa ie-j moar weer in t land.
Het was doar an dat weggesken Zoo landelijk en vrie-j En volle dinge waan der Dee t hatte maken blie-j.
Wanneer in de brugklassen bij Nederlands het hoofdstuk Schooltaal-- Thuistaal aan de beurt was stond dit gedicht er als voorbeeld in èn het verhaal van Roodkapje op z'n Amsterdams. Ook leuk. De kinderen mochten zelf ook iets vertellen in hun eigen streektaal. Het was altijd een leuke les. Tot slot droeg ik dan mijn favoriet voor: Hans Knol in het Achterhoeks. Volgens hen konden ze de strekking goed begrijpen. Opa Bijenhof moest eens weten dat zijn gedicht hier de ronde doet. En nu kom ik hier in het grote boek met Verzamelde gedichten van Johanna van Buren Den Sik uut Enter weer tegen. Vooruit maar met de geit!
Den sik uut Enter
Det n oalen bok mangs biester op n Jong blaachien is gesteld, Det wus ik, mar det n sik zoo was, Had miej nog nums verteld. In Enter was der kottens een, Door was t nog slimmer mee. Den wol alleent mar mooi greun gros, En aans beduun e nee.
Door kon de baas neet an voldoon, Dreug heui, aans hadden neet. Toew prakkezeren e wat uut, Misschien det t hulp, wee weet. Hee haaln nen groten greunen bril En dee den t sikkien veur. Toew kreeg jandoriemiej het heui Inees ne greune kleur! Het sikkien dach det t meitied was, Het beet der nerig in! Aj de verbelinge mar hebt, Het sikkien gung t noa t zin.
Geleuft miej leu, zoo geet t alleent Den sik uut Enter neet. t Maakt ook veur oons verschil, deur wat Veur n bril ow n dink bezeet. As oonzen bril is van goon mood, Of van een good humeur, Dan zeew de dinge neet zoo slim, Dan komt zoons better veur.
Eén van de gedichten van Johanna van Buren gaat als volgt:
Willem is een padwies keerltien Hee verbeelt zich mor, hee weet Alles better as een ander, En zoo as hee zeg, zo geet t. Mar vandaege hef e ezene, Det e toch van t weer neet wus, Mesdeurnat an wal ekömmen. O wat keek det Wilmpien smus.
Kottens lachen e zoo vaeke De vekaansiejgangers uut, En mar schèlen:Zukke gekke, Dee wilt nat wèèn albesluut! Woerum wacht ze neet, totdet de Hondsdaege almao zint veurbiej? n Twintigsten goa ik hen fietsen, En dan schient de zun veur miej!
n Twintigsten begun zo netties, Dreuge weer en zunneschien, Wilm gunk met de vrouwe hen fietsen, Heel noa Dèèmter hen, misschien Eets veurbiej de oale mölle: Zee, wat wödt de luch door zwat, En veurdet zin Dèèmter kwammen Hadden ze de hoed al nat!
Effen aens de buje ofwagchen . Mar het regen al verdan. Door zat niks aans op, zee mossen Ongetreust op Heldern an. En zoo zint zan wal ekömmen, Ginnen dreugen droad an t lief. Toew kon n aander um uutlachen: Al zien leven, Wilm en t wief!
Deerste daege is Wilmpien wisse Noew zoo sprekkrig neet as aans. Mar aw tooken wekke had hebt Is e al weer heel wat maans.
Als Achterhoeker zie je meteen dat er toch veel verschil is tussen Achterhoeks en het Sallands/Twents van Johanna van Buren. Van Padwies heb ik nooit gehoord, maar hier zal wel bedoeld worden dat Wil'mpien altied alles better wis. Ik kom ook geregeld het woord wichter tegen waarmee hier jongens èn meisjes bedoeld worden. Riet uit Luttenberg heeft het ook altijd over haar wichter en dan heeft ze het over al haar kinderen èn kleinkinderen.
Bij de vlaggestok- zie kruisje- is het postkantoor, meldde oom Jaap.
Wel eens van Johanna F. van Buren gehoord? Zij schreef tijdens haar leven 1881-1962 meer dan 1000 dialectgedichten. De streektaal is die van de omgeving Hellendoorn. Het lijkt op het Achterhoeks en ook het Veluws en ja.... vooral Sallands/Twents is er in te herkennen. Het dikke boek met verzamelde gedichten van Johanna van Buren kreeg ik te leen van neef Wim Harwig. Het boek is van tante Riek geweest. Wim vertelde dat zijn ouders, onze tante Riek en ome Jaap, altijd Nederlands spraken, maar daar kwam verandering na de pensionering van oom Jaap en gingen ze terug naar de streektaal. Voorin het boek staat het gedichtje dat tante Riek ook op de rouwkaart na het overlijden van oom Jaap had laten zetten.
Een man en vader waar je op kon bouwen, Met een woord waar je op kon vertrouwen. Achter je ligt een leven van plicht. En juist dat bepaalde jouw eigen gezicht.
W.H. Bijenhof 19 mei 1984
In het boek heeft ze een telegram en een paar dierbare kaarten als boekenlegger gelegd. Een telegram voor haar verjaardag van jonge Jaap toen die op zee voer en verstuurd is vanaf ms de Japara via Radio Holland: -Lieve moeder, gefeliciteerd hoor. Ik vergeet u niet al ben ik ver weg. Jaap-. En een paar ansichtkaarten van ome Jaap, die in 1953 blijkbaar op het postkantoor van Lunteren werkte en kwam daardoor alleen in het weekend thuis. Toen kostte een postzegel nog 7 cent. Ik denk dat het net de tijd was voor ze vanuit Zutphen naar Vorden verhuisden. Op één van de kaarten meldt oom Jaap tot twee maal toe dat ze dat ene jurkje maar moet gaan kopen dat ze hadden gezien bij het tramstation in Zutphen. En aan het eind .. voor Henny een kusje, Jan en Jaap de groetjes en zelf een pakkerd, schrijft oom Jaap. Zo lief. Ik zag dat vader Hein nog niet doen. Dit soort taal werd niet gebruikt in de boerenstand. Liefde en houden van . Daar werd niet over gepraat. Jammer! Maar het was er wel . Gelukkig!
Ze was niet eens onze eigen opoe. Toch was ze er bij alle verjaardagen bij: opoe Bruins. Samen met onze "eigen" opoe en opa Bijenhof, opa uut Barchem, opoe uut Mossel en opoe Kornegoor vormden ze het ouderengroepje dat onze verjaardagen kwam opluisteren. De nieuwtjes van de familie en buurt werden uitgewisseld en lieten zich door mama verwennen. Opoe Bruins was de moeder van tante Janna en de opoe van Heintje, Gerrie, Hannie en Gerrit Bijenhof. Ook werd ze in de Wildenborch wel Gerritje van de bakker genoemd omdat ze naast de boerderij vroeger ook een bakkerij hadden. Hier zie je haar met Heintje en Gerrie. Gerrie is hier nog blond, maar wat later zal ze een donkere krullebos krijgen die ze ook nu nog steeds in een paardenstaart draagt. Gerrie is van mijn leeftijd en op de Haar kwam ze al bij ons spelen. Het liep op een keer uit de hand met ons wildebrassen. We gooiden per ongeluk de melkbus om. Het was een compleet melkballet. Dat was wat, want opa had maar 4 koetjes. Opa vond dat er gestraft moest worden, maar net op dàt moment werd Gerrie weer opgehaald. Die had geluk, maar ik werd voor straf in de paardenstal opgesloten. Ik vond het verschrikkelijk oneerlijk. Als teeners trokken Gerrie en ik nog vaak met elkaar op. Gerrie was en is erg muzikaal en ik hield ook wel van zingen. We hebben er samen wat afgezongen èn gelachen. Onze topper was het lied: En mijn grootvaders klok is een heel oude klok ja ja tweestemmig!
Nu we toch over de Achterhoek hebben . Even weer een paar Achterhoekse spreuken. Alleen komen de laatste twee uit Twente
foto: Wim Harwig Op het feestje ter gelegenheid van de 70e verjaardag van broer Johan dat gevierd werd in Winterswijk viel zijn oog op een in zijn ogen èchte Achterhoeker die zichzelf op een kopstoot tracteerde: een jenevertje mèt een pils.
Leefde en koffie smaakt heite t beste
Aj völle zegt, moj ok völle verantwoorden
t Is met t geweten net as met de mage: Aj wat veult, is t neet in orde
De tonge maakt oe zwatter as n teerkwast
Zet neet al oew pötte en pannen op t vuur
In n vremd huus ku-j wel spekpannekoeke etn, maor neet kommandeern
Biej peerde en vrouwleu wödt vake naor de bene ekekkn
Better één dee naost oe geet, Dan twee dee achter oe ankomt
Op disse weerld hej gin vaste plaatse, Al gaoj nog zo breeduut zitten
Jongs praot oaver de wichter En oalde leu oaver t weer ( Twents)
Een feestelijk plaatje ergens begin jaren 30 van de vorige eeuw in de Achterhoek. De bruiloft van het bruidspaar Schuizema. Ik heb nooit eerder die naam gehoord. Ik dacht aanvankelijk dat het iemand in de familie was die trouwde, want opa en opoe Eggink staan 2e en 3e van links helemaal achteraan en voor hen, precies tussen hen in ome Hendrik Kettelarij. Dit waren vrienden van ome Hendrik en tante Dika. Wel een ècht mooi plaatje van vroeger met een aantal knipmutsen. Ja opoe ook nog! Natuurlijk zie ik ook een aantal oudere mannen ook in een soort streekdracht net als die twee aan de rechterkant. Let ook op die jongen met zijn mondharmonica links. De andere zit pontificaal middenvoor. De deur is ook versierd zoals gebruikelijk. Ik mis alleen de plaat Hulde aan het Bruidspaar zoals later de gewoonte was.
A festal picture was taken at beginning of the thirties in the 20th century. The wedding from the Schuizema couple. Ive never heard that name before. At first I was thinking it would have been a wedding in the Egginks family, since opoe and opa Eggink are on it, 2th and 3th from the left on the last row and exactly between and before them uncle Hendrik Kettelarij. This were friends of Hendrik and Dika. But a nice picture of very old times, isnt it? All those mob caps Yes opoe is wearing it too! Also a couple of older man are wearing the regional costume like those two on the right. Look at that boy with his mouth organ on the left. The other one is sitting in front. The door is decorated as usual. I m only missing the paper with Hulde aan het bruidspaar on it, as it became usual later on.
Onze opoe Eggink, door ons altijd opoe uut Barchem genoemd, kon goed spinnen. Ook in de oorlogstijd schijnt ze dat heel veel gedaan te hebben. Ze heeft in haar leven natuurlijk met een gezin van 10 kinderen ook heel wat te verstellen gehad. Mama vertelde dat ze dat vaak deed door er een lap onder te zetten en dat vast te naaien door heel vaak op en neer èn heen en weer te stikken met de naaimachine. Heel praktisch bij werkkleren. Ik heb het zelf nog geleerd door er heel netjes stukken in te zetten met een keurig zoompje. Pokkenwerk! Tijdens één van onze vakanties in Oostenrijk bezochten we bij Klagenfurt een Romeinse opgraving. De gids was een jongeman die een broek aan had met ook van die keurig verstelde vierkantjes er in. Het zat alleen op plekken waar je geen slijtage verwacht. Ik bedacht dat hij dat misschien wel deed om een aardige fooi te krijgen na afloop. Ik heb het nooit geweten....
Our opoe Eggink, by us always called opoe uut Barchem, was a good spinner. Even in War time she spun a lot too. During her life of course with 10 children there must have been a lot of mending. Mama told she often did it by putting a piece of cloth under the places who needed to repair and then sew with the sewing machine many times up and down and from left to right, very practical with working clothes. Ive learned to mend by making square pieces of material in it with a neat hem. A wretched job! In one of our holidays in Austria we visited a Roman excavation near Klagenfurt. Our guide was a young man wearing trousers with several of such a neat square mending, but only on places were no worn patches could be. I was thinking he did it on purpose of getting a big tip. He got it but I ve never known .
