lanceertest in 1964 vanaf Cape Canaveral 37B, van de Saturn SA-5, in het kader van het VS Apollo programma.
Eerste lancering van de Saturn I Block II configuratie, zijnde verlengde brandstoftanks in de S-I en met S-IV bovenste trap met neuskegelballast.
De acht H-1 motoren van S-1 ontwikkelden samen 680400 kg stuwkracht en de zes RL-10 motoren van de S-IV trap samen 41000 kg.
Het was tevens de eerste test van het Saturn I geleidingssysteem.
(afbeelding: lancering van de raket)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: -
Norad ID: -
Lading: Jupiter neuskegel
Lanceertuig: Saturn I
Massa: 17100 kg.
vertrek in 1998 van het ruimteschip Soyuz TM27 (Norad ID: 225146), voor een koppeling aan het Soviet ruimtestation MIR.
Cosmonauten Musabayev en Budarin worden lid van de 25ste permanente bezetting en zullen er 108 dagen verblijven. Naast de routine wetenschappelijke experimenten zullen zij oa het Spektre zonnepaneel herstellen en een nieuw orientatiesysteem installeren.
ESA astronaut Eyharts zal onderzoek doen in het kader van het Pegase projekt en landt op 19 februari aan boort van Soyuz TM26.
Cosmonaut Baturin die vertrok in Soyuz TM28, keert na 12 dagen van MIR terug.
De inzittenden bij de lancering zijn:
Talgat A.Musabayev, gezagvoerder,
Nikolai M.Budarin, vluchtingenieur,
Léopold Eyharts, wetenschapper - ESA Pegase;
bij de terugkeer:
Talgat A.Musabayev, gezagvoerder,
Nikolai M.Budarin, vluchtingenieur,
Yuri M.Baturin, wetenschapper.
geboorte in 1942 te Guantanamo, van Arnaldo Tamayo-Méndez.
Cubaanse piloot/cosmonaut.
Lid van Interkosmos 1978 groep.
Maakte ruimtevlucht als wetenschapper in Soyuz 38.
Verbleef 7,86 dagen in de ruimte.
Eerste Cubaan in de ruimte - 18 september 1980.
Was cosmonaut tot 1980.
geboorte in 1948 te Yoichi-Machi – Hokkaido, van Mamoru Mohri.
Japanse missiespecialist/astronaut.
Lid van NASDA 1985 en NASA 16-1996 groep.
Maakte ruimtevlucht als
ladingspecialist in STS 47 en
missiespecialist in STS 99.
Verbleef 19,17 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot december 2000 en bleef aktief in de ruimtevaart.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1976: een SU fotoverkenner Zenit-2M;
in 1982: een SU zwerm doelsatellieten Romb;
in 1984: de CN militaire satelliet China 14-DFH;
in 1987: een SU navigatiesatelliet Tsikada;
in 1991: de SU communicatietest satelliet Informator 1;
in 1992: drie SU Glonass navigatiesatellieten Uragan;
in 1995: de VS militaire wetenschapssatelliet USA 108-UFO;
in 1998: de VS militaire satelliet USA 137-Capricorn.
mislukte lancering in 1986 van de ruimtependel ChallengerSTS 25/51L, die na amper 73 seconden explodeert.
Enkele seconden na de lancering lekken hete gassen uit de rechter stuwraket op vaste brandstof doorheen een dichtingsring. Deze gassen en brokstukken beschadigen de externe brandstoftank en de daarop volgende explosie vernietigt de ruimtependel. De cockpit met de bemanning valt van op 16 km hoogte in de Atlantische Oceaan en spat uiteen op het wateroppervlak.
De meegedragen communicatie satelliet TDRS-C2, alsmede twee kleine militaire satellieten gaan verloren.
De lerares Christa McAuliffe zou tijdens de missie aan haar leerlingen les geven vanuit de ruimte.
Hierbij kwamen de volgende zeven astronauten, postuum gehuldigd met de Congressional Space Medal of Honor, om het leven:
Francis Richard "Dick" Scobee
Amerikaanse piloot/astronaut
Geboren op 19 mei 1939 te Cle Elum - Washington
Rang: Luitenant Kolonel, USAF
Selectie: NASA Astronaut Groep 8-1978
Missies: STS 41C en STS 51L;
Gregory Bruce Jarvis
Amerikaanse ladingspecialist/astronaut, ingenieur van Hughes Aircraft
Geboren op 24 augustus 1944 te Detroit - Michigan
Rang: Kapitein, USAF
Selectie: Hughes Ladingspecialist
Missie: STS 51L;
Michael John Smith
Amerikaanse testpiloot/astronaut
Geboren op 30 april 1945 te Beaufort - Noord Carolina
Rang: Kapitein, USN
Selectie: NASA Astronaut Groep 9-1980
Missie: STS 51L;
Ellison Shoji Onizuka
Amerikaanse ingenieur/astronaut
Geboren op 24 juni 1946 te Kealakekua - Hawaii
Rang: Luitenant Kolonel, USAF
Selectie: NASA Astronaut Groep 8-1978
Missies: STS 51C en STS 51L;
Christa Sharon Corrigan McAuliffe
Amerikaanse NASA vluchtdeelneemster
Geboren op 2 september 1948 te Boston - Massachusetts
Beroep: onderwijzeres
Selectie: Teacher in Space Project-1985
Missie: STS 51L;
Judith Arlene Resnik
Amerikaanse ingenieur/astronaut
Geboren op 5 april 1949 te Akron - Ohio
Selectie: NASA Astronaut Groep 8-1978
Missies: STS 41D en STS 51L;
Ronald Erwin McNair
Amerikaanse natuurkundige/astronaut
Geboren op 21 oktober 1950 te Lake City - Zuid Carolina
Selectie: NASA Astronaut Groep 8-1978
Missies: STS 41B en STS 51L.
geboorte in 1939 te Goosecreek – Texas, van John McCreary Fabian.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van Nasa 8-1978 groep.
Maakte ruimtevlucht als missiespecialist in STS 7 en STS 18/51G.
Verbleef 13,17 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot 1985 en bleef aktief in de ruimtevaartindustrie.
geboorte in 1950 te Clinton – Iowa, van David Carl ‘Dave’ Hilmers.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van Nasa 9-1980 groep.
Maakte ruimtevlucht als missiespecialist in STS 21/51J, STS 26, STS 36 en STS 42.
Verbleef 20,60 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot 1992.
geboorte in 1951 te Klishkovtsy, van Leonid Konstantinovich Kadenyuk.
Oekraiense piloot/cosmonaut.
Lid van TsPK 6-1976, GKNII 1s-1979, Chkalov 2-1988(?), Uk-1996 en Sh-1997 selektie.
Maakte ruimtevlucht als ladingspecialist in STS 87.
Verbleef 15,69 dagen in de ruimte.
Langste wachttijd op een ruimtevlucht als cosmonaut (21 jaar).
Was cosmonaut tot 1 januari 1998.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1966: de VS militaire satelliet Transit 11;
in 1975: een SU doelsatelliet DS-P1-Yu;
in 1976: acht SU militaire communicatiesatellieten Strela-1M;
in 1977: de NAVO/VS militaire satelliet NATO 3B;
in 1986: een SU fotoverkenner Oblik;
in 1989: een SU militaire waarnemer KOBAL’T;
in 1994: het MIR cargoschip Progress M21.
in de rand:
- Het zat van bij de aanvang al niet mee met ChallengerSTS 25/51L. De lancering, oorspronkelijk voorzien voor 22 januari, was al meerdere malen om verschillende redenen uitgesteld.
De ingenieurs van Morton Thiokol, waar de hulpraketten vervaardigd waren, hadden ook nog gewaarschuwd dat de temperatuur op het lanceercomplex te laag was voor een veilig gebruik van deze lanceerhulp.
Na deze ramp werden de ambities teruggeschroefd en de pendels grondig nagezien en aangepast. Elk lid van de bemanning werd vanaf dan voorzien van een ruimtepak en parachute.
- Van de ongeveer 11000 burgerkandidaten werden er uiteindelijk twee weerhouden, namelijk de leraressen Christa McAuliffe en Barbara Morgan. Deze laatste besliste om professioneel astronaut te worden en nam deel aan de STS 118 missie naar het international ruimtestation ISS.
tragisch overlijden in 1967, in de Apollo-1 capsulebrand tijdens een voorbereidingstest, te Cape Canaveral.
Eerst was er een probleem met de communicatie en even later meldde één der astronauten dat er vuur was in de capsule. De techniekers trachtten het luik te openen maar de onderdruk in de cabine bemoeilijkte dit en de astronauten stierven waarschijnlijk binnen 20 seconden als gevolg van de hitte en de giftige dampen.
Meerdere faktoren lagen aan de oorzaak van de brand, maar het was de atmosfeer die uit zuivere zuurstof bestond die de doorslag gaf. Ook in de Mercury en Gemini capsules was dezelfde atmosfeer met meer geluk gebruikt.
De slachtoffers, gehuldigd met de Congressional Space Medal of Honor, waren:
Virgil ‘Gus’ Ivan Grissom
Amerikaanse testpiloot/astronaut
Geboren op 3 april 1926 te Mitchell - Indiana
Rang: Lieutenant Colonel, USAF
Selectie: NASA Astronaut Groep 1-1959
Missies: Mercury-Redstone 4, Gemini 3 en Apollo 1
Verbleef 5h 7m (0,21d) in de ruimte;
Edward Higgins White II
Amerikaanse testpiloot/astronaut
Geboren op 14 november 1930 te San Antonio - Texas
Studies: VS Militaire Academie, Universiteit Michigan
Rang: Lieutenant Colonel, USAF
Selectie: NASA Astronaut Groep 2-1962
Missies: Gemini 4 en Apollo 1
Verbleef 4d 1h 56m (4,08d) in de ruimte
Aantal EVAs: 1 - totale EVA duur: 36 minuten;
Roger Bruce Chaffee
Amerikaanse wetenschapper-testpiloot/kandidaat astronaut
Geboren op 15 februari 1935 te Grand Rapids - Michigan
Studies: Universiteit Purdue
Rang: Lieutenant Comander, USN
Selectie: Nasa Astronaut Groep 3-1963
Missies: Apollo 1.
geboorte in 1980 te Yantai – Shandong, van Yaping Wang.
Chinese piloot/taikonaute.
Lid van Cina 2-2010 groep.
Maakte ruimtevlucht in Shenzhou 10.
Verbleef 14,60 dagen in de ruimte.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1981: een SU ELINT satelliet Tselina-D;
in 1983: een SU fotoverkenner Zenit-6;
in 1989: de communicatiesatelliet Intelsat VA-F15;
in 1999: de TW wetenschapssatelliet Chunghua 1/ROCSAT-1.
in de rand:
- Een testopstelling kreeg normaal geen nummer, maar deze werd Apollo 1 genoemd om de bemanning een eervolle plaats in de geschiedenis te geven.
- Scott Grissom, de zoon van Virgil Grissom, beweert in 1999 na onderzoek van de uitgebrande Apollo-capsule, dat de ramp mogelijk te wijten was aan sabotage. Men zou een metalen plaatje achter een schakelaar gevonden hebben, die een vonk kon veroorzaken bij de bediening van die schakelaar.
lancering in 1962 vanaf Cape Canaveral LC12, van de VS ruimtesonde Ranger 3.
De sonde behoort tot de 2de fase van het Ranger programma en moet foto’s nemen van de maan en wetenschappelijke informatie naar de aarde seinen.
Een capsule (Ranger capsule 12 – A00102) moet op de gepaste hoogte loskomen en d.m.v. retroraketten de maanlanding overleven. De capsule zou dan nog een tijdje gegevens doorsturen vanaf de maanbodem.
Een storing in de nabijheid van de maan belet het zenden van bruikbare TV beelden.
Ranger 3 vloog op 28 januari op 37000 km boven het maanoppervlak voorbij en kwam in een heliocentrische baan van 147/174 miljoen km – 0,40 graden.
(afbeelding: een model van de sonde)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: 1962-001A (alpha 1)
Norad ID: 221
Andere namen: Nasa P-34, RA-3
Lading: ranger Block 2
Lanceertuig: Atlas LV-3A Agena B121D
Massa: 327 kg.
geboorte in 1952 te Bronx - New York, van Mario Runco Jr.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van Nasa 12-1987 groep.
Maakte ruimtevlucht als missiespecialist in STS 44, STS 54 en STS 77.
Verbleef 22,96 dagen in de ruimte.
Maakte 1 ruimtewandeling van 4u28’.
Was astronaut tot juni 2002 en bleef aktief als ruimtevaartmedewerker.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1967: de VS weersatelliet ESSA 4;
in 1971: een SU doelsatelliet DS-P1-Yu en de communicatiesatelliet Intelsat IV-F2;
in 1973: een SU navigatiesatelliet Tsiklon GVM;
in 1978: de CN militaire testsatelliet China 8/FSW O-3 en de ESA/NASA/UK astronomiesatelliet IUE 1/Explorer 57;
in 1983: de NASA/NL/UK astronomiesatelliet IRAS;
in 1984: een SU doelsatelliet Vektor en een fotoverkenner Zenit-6;
in 1988: een SU fotoverkenner Oblik;
in 1989: de SU communicatiesatellieten Gorizont 17 en een Strela-2;
lancering in 1994 vanaf Vandenberg AFB SLC4W, vande VS ruimtesonde Clementine 1.
Deze missie is een gezamenlijk project van de Ballistic Missile Defense Organization en NASA. Ze bestaat uit twee fasen:
- fotografie van de maan gedurende 2 maanden en na terugkeer langs de aarde
- bezoek aan de planetoïde 1620/Geographos.
Het is de eerste van een nieuwe klasse van sondes voor ruimtemissies van lange duur, met gebruikmaking van lichte en minder dure technologie.
Het doel is sensoren en onderdelen van ruimtevaartuigen te testen onder langdurige blootstelling aan de ruimte, alsmede wetenschappelijke observaties van de Maan en Geographos te maken.
De sonde maakte meer dan 1 miljoen beelden van de maan en ontdekte vermoedelijk waterijs in het Aitkinbassin op de zuidpool.
De Geographos waarnemingen lukten niet als gevolg van een storing op 7 mei 1994 in één van de stuurraketjes van het ruimtevaartuig en de missie eindigde in juni 1994.
(afbeeldingen: vrije voorstelling van de sonde boven de maan en maanfoto)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: 1994-004A
Norad ID: 22973
Andere namen: Deep Space Program Science Experiment (DSPSE)
Lanceertuig: Titan II SLV 23G-11
Massa: 227 kg.
selectie in 1989 van de
IMBP-5 medici
Vladimir Karashtin,
Vasili Lukiyanyuk,
Boris Morukov;
GNKII-3 staatswetenschappers
Anatoli Polonsky,
Valeri Tokarev,
Aleksandr Yablontsev;
NPOE-9 Energia-ingenieurs
Nikolai Budarin,
Yelena Kondakova,
Aleksandr Poleshchuk,
Yury Usachyov;
TsPK-10 militairen:
Sergei Kirchevsky,
Yury Onufriyenko,
Gennady Padalka;
OKPKI-5 testcosmonaut
Yuri V.Pikhodko.
Hiervan zullen alleen Morukov, Tokarev, Budarin, Kondakova, Poleshchuk, Usachyov, Onufriyenko en Padalka een ruimtevlucht maken.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1964: de VS ballon-satelliet voor communicatie Echo 2;
in 1966: een SU doelsatelliet DS-P1-I;
in 1967: een SU ruimtebom OGCh;
in 1972: een SU doelsatelliet DS-P1-Yu;
in 1979: de SU weersatelliet Meteor 1-29;
in 1980: een SU navigatiesatelliet Parus;
in 1990: een SU militaire waarnemer Kobal’t;
in 1992: het MIR cargoschip Progress M11;
in 1994: een SU weersatelliet Meteor 3 en de DE testsatelliet TUBSat;
in 1996: de SU communicatiesatelliet Gorizont 31.
in de rand:
- De sonde Clementine 1 werd genoemd naar de oude ballade “My Darling Clementine” en zou deel uitgemaakt hebben van het Strategic Defense Initiative of “Star Wars”.
vertrek in 1985 van de ruimtependel Discovery STS 15/51C (Norad ID: 15496), voor een 3-daags verblijf in een baan om de aarde.
Deze missie is de eerste opdracht van het Ministerie van Landsverdediging van de VS.
De bemanning zette de geheime USA 8 in de ruimte; vermoedelijk een Magnum/Orion ELINT satelliet.
De inzittenden zijn
Thomas K.Mattingly II, bevelhebber,
Loren J.Shriver, piloot,
Ellison S.Onizuka, missiespecialist,
James F.Buchli, missiespecialist,
Gary E.Payton, ladingspecialist.
lancering in 1990 vanaf KASC M1 Uchinoura Space Center, van de Japanse ruimtesonde Hiten.
De sonde (oorspronkelijk Muses-A genaamd) die in een sterk elliptische baan om de aarde wordt gebracht, is een ISAS (Japanse Ruimtevaart Agentschap) project.
Ze is in de eerste plaats ontworpen voor het testen en verifiëren van technologieën voor toekomstige maan en planetaire missies.
De sonde passeerde 10 keer de maan tijdens de missie, welke op 10 april 1993 eindigde, toen Hiten opzettelijk op de Maan crashte. Het ruimtevaartuig droeg een kleine satelliet genaamd Hagoromo die werd uitgezet in de nabijheid van de Maan.
Hiten werd genoemd naar een vliegende, muziek makende Boedhistische engel; Hagoromo naar de sluier gedragen door Hiten.
Deze missie was de allereerste maan flyby, maan orbiter en maan inslag van Japan.
(afbeelding: een model van deze sonde)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: 1990-007A
Norad ID: 20448
Lanceertuig: Mu-3S-II
Massa: 143 kg.
vertrek in 1993 van het ruimteschip Soyuz TM16 (Norad ID: 22319) voor een koppeling aan het Soviet ruimtestation MIR.
Het is de eerste vlucht met het APAS-89 koppelsysteem, als test ter voorbereiding van de geplande aanmering van VS pendels aan MIR.
Cosmonauten Manakov en Polishchuk worden lid van de 13de permanente bezetting en zullen er 179 dagen verblijven. ESA-astronaut Haigneré keert na 21 dagen van MIR terug.
De inzittenden bij de lancering zijn
Gennadi M.Manakov, gezagvoerder,
Alexander F.Polishchuk, vluchtingenieur;
bij de landing
Gennadi M.Manakov, gezagvoerder,
Alexander F.Polishchuk, vluchtingenieur,
Jean-Pierre Haigneré, wetenschapper – ESA.
geboorte in 1952 te Quonset Point - Rhode Island, van William Francis ‘Bill’ Readdy.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 12-1987 groep.
Maakte ruimtevlucht als
missiespecialist in STS 42,
piloot in STS 51, en
bevelhebber in STS 79.
Verbleef 28,03 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot oktober 2005.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1962: de VS militair wetenschapssatellieten GRAB 4, Injun 2, LOFTI 2, SECOR en Surcal;
in 1968: een VS fotospion KH 4;
in 1973: een SU doelsatelliet DS-PU-Yu;
in 1974: een SU navigatiesatelliet Tsiklon;
in 1978: de SU communicatiesatelliet Molniya 3-09 en een fotoverkenner Zenit-4MKM;
in 1980: een SU militaire waarnemer Feniks;
in 1981: het Saljut-6 cargoschip Progress 12;
in 1985: een SU ELINT satelliet Tselina-D;
in 1990: de VS militaire satelliet USA 50;
in 1992: een SU militaire waarschuwer OKO;
in 1995: de CH/FI/DE/VS/CA astronomie micro-satelliet Astrid 1, de VS testsatelliet Faisat 1 en een SU navigatiesatelliet Tsikada.
vertrek in 1998 van de ruimtependel EndeavourSTS 89 (Norad ID: 25143), voor een 9-daagse verblijf in de ruimte met koppeling aan het Soviet ruimtestation MIR.
Thomas wordt lid van de 25de permanente bezetting en zal er 140 dagen verblijven, terwijl Wolf na 128 dagen in de ruimte, waarvan 119 dagen in MIR, op 31 januari terugkeert.
Een probleem met het Russische SOKOL ruimtepak van Wolf kon door hem zelf verholpen worden. Een onberispelijk ruimtepak was een absolute voorwaarde om een verblijf in MIR toe te laten, omdat dit nodig is bij een noodevacuatie via een aangekoppeld Soyuz ruimteschip.
geboorte in 1930 te Okemah – Oklahoma, van William Reid ‘Bill’ Pogue.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 5-1966 groep.
Maakte ruimtevlucht als piloot in Skylab 3.
Verbleef 84,05 dagen in de ruimte.
Maakte 2 ruimtewandelingen - samen 13u34’.
Verlaat USAF op 1 september 1975.
geboorte in 1949 te Mineapolis – Minnesota, van Robert ‘Bob’ Donald Cabana.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 11-1985 groep.
Maakte ruimtevlucht als
piloot in STS 41 en STS 53, en
bevelhebber in STS 65 en STS 88.
Verbleef 37,95 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot april 2004 en bleef aktief als ruimtevaartmedewerker.
geboorte in 1973 te Taipei – Taiwan, van Kjell Norwood Lindgren.
Amerikaanse wetenschapper/astronaut.
Lid van NASA 20-2009 “The Chumps”.
Maakte ruimtevlucht als vluchtingenieur in Soyuz TMA17M.
Verbleef al 141,67 dagen in de ruimte als lid van ISS Expeditie 44/45.
Maakte al 2 ruimtewandelingen - samen 15u04’.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1965: een VS fotospion KH 7;
in 1969: een SU fotoverkenner Zenit 4M;
in 1970: de VS weersatelliet ITOS 1 en de satelliet voor radioamateurs OSCAR 5;
in 1972: de communicatiesatelliet Intelsat IV-F4;
in 1975: een SU fotoverkenner Zenit 4MK;
in 1980: een SU satelliet voor oceaanstudie Okean-E;
in 1984: de NASDA communicatiesatelliet Yuri 2A/BS-2A;
in 1985: een SU militaire satelliet US-PM;
in 1986: een SU navigatiesatelliet Tsikada;
in 1990: de SU communicatiesatelliet Molniya 3-37.
in de rand:
- STS 89 zou oorspronkelijk Wendy Lawrence, na een verblijf van vier maanden in MIR, terugbrengen. Zij bezocht het ruimtestation wel in STS 86 en STS 91, maar keerde steeds na een kort verblijf met dezelfde pendel terug naar de aarde. Andrew Thomas wordt de laatste VS astronaut die langdurig in MIR zal verblijven.
- William Pogue wordt ook als CM-piloot vermeld bij de in vraag gestelde Apollo 19 maanmissie.
lancering in 1968 vanaf Cape Canaveral LC-37B, van de VS ruimtecapsule Apollo 5.
De onbemande Saturn/Apollo 5 is de eerste testvlucht van de Lunar Module (LM-1) en maanlandingstrap ter voorbereiding van de latere bemande missies, met het testen van de herstart- en aandrijfsystemen als hoofddoel.
De LM ging in een 167 x 222 km baan met een periode van 88,4 min en een inclinatie van 31,63 graden. Een geplande afdaling werd voortijdig gestopt door problemen met de daartoe voorziene aandrijving. Een alternatief testplan trad in werking en na 7 omwentelingen, in totaal 11 uur en 10 minuten, verbrandde de LM in de aardatmosfeer.
Het welslagen van de tests gaven vertrouwen voor de toekomst.
Enkele gegevens:
NSSDC ID: 1968-007B
Norad ID: 3107
Andere namen: Apollo-Saturn 204
Lanceertuig: Saturn IB
Massa: 14360 kg.
vertrek in 1992 van de ruimtependel Discovery STS 42 (Norad ID: 21846), voor een 8-daags verblijf in een baan om de aarde.
Aan boord is het IML-1 (International Microgravity Laboratory), waarin de bemanning in twee ploegen de klok rond werkt. Onderzoek werd gedaan naar de invloed van gewichtloosheid op oa het menselijk zenuwstelsel en allerlei bio-specimen zoals zaden, eitjes en bacteries.
Wegens voldoende voorraad werd de duur van de missie, oorspronkelijk 7 dagen, met één dag verlengd.
De inzittenden zijn
Ronald J.Grabe, bevelhebber,
Stephen S.Oswald, piloot,
Norman E.Thagard, missiespecialist,
David C.Hilmers, missiespecialist,
William F.Readdy, missiespecialist,
Roberta L.Bondar, lading specialist - CSA,
Ulf D.Merbold, ladingspecialist - ESA.
geboorte in 1955 te Baltimore – Maryland, van Thomas David ‘Tom’ Jones.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van NASA 13-1990 groep.
Maakte ruimtevlucht als
missiespecialist in STS 59, STS 80 en STS 98; en
ladingsgezagvoerder in STS 68.
Verbleef 53,03 dagen in de ruimte.
Maakte 3 ruimtewandelingen - samen 19u49’.
Was astronaut tot september 2001.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1965: de VS weersatelliet TIROS 9;
in 1966: een SU fotoverkenner Zenit-2;
in 1969: de VS militaire satelliet OPS 7585 en de wetenschapssatelliet OSO 5;
in 1975: de NASA aardobservatie satelliet LandSat 2/ERTS 2;
in 1976: de SU communicatiesatelliet Molniya 1-32 en een ELINT satelliet Tselina-O;
in 1987: de SU communicatiesatelliet Molniya 3-31 en een zwerm Romb doelsatellieten;
in 1990: de satellieten voor radio-amateurs OSCAR 14 t/m 19 en de CNES(FR) aardobservatiesatelliet SPOT 2.
testlancering in 1960 vanaf Wallops Eiland LA1, van de VS ruimtecapsule Mercury LJ-1B.
Little Joe 1B (LJ-1B) is de vierde succesvolle lancering in een reeks van hoogteschoten voor het testen van het Mercury concept.
Het specifieke doel bestaat in de verdere studie van oa: het ontsnappingssysteem bij de lancering, de optredende belastingen, het parachutesysteem en de bergingsoperatie.
Bij deze vlucht valt de eer van “bemanning” te beurt aan het vrouwelijk resusaapje Miss Sam. Deze gedraagt zich voorbeeldig en voert de geleerde opdrachten uit tijdens de 8 min 35 sec durende vlucht (waarvan 28 sec gewichtloos), tot 14,5 km hoog.
De capsule met de gezonde inzittende wordt zowat 30 min na de lancering door een marinehelicopter terug naar Wallops Eiland gebracht. Dit succes droeg bij tot het bewijs van betrouwbaarheid van het ontsnappings- en terugval concept.
(afbeeldingen: de “bemanning” wordt in de capsule geplaatst)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: -
Norad ID: -
Lading: Mercury model
Lanceertuig: Little Joe 1/2P
Massa: 1250 kg.
geboorte in 1950 te Danville – Illinois, van Joseph Richard ‘Joe’ Tanner.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van NASA 14-1992 groep.
Maakte ruimtevlucht als missiespecialist in STS 66, STS 82, STS 97 en STS 115.
Verbleef 43,55 dagen in de ruimte.
Maakte 7 ruimtewandelingen - samen 45u29’.
Was astronaut tot september 2008.
selektie in 1991 van de VVS cosmonaut
Toktar O.Aubakirov.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1964: de NASA communicatiesatelliet Relay 2;
in 1970: een SU fotoverkenner Zenit-2M;
in 1971: de VS fotospion SAMOS 81 en een SU fotoverkenner Zenit-2M;
in 1975: een SU doelsatelliet DS-P1-Yu;
in 1981: een SU doelsatelliet Lira;
in 1982: de VS fotospion KH8-52 GAMBIT;
in 1987: een SU militaire communicatiesatelliet Strela-2;
in 1991: de satelliet voor radio-amateurs Amsat-Oscar 21;
in 1992: een SU militaire waarnemer Kobal’t.
in de rand:
- Naast resusaapjes werden begin 1960 zes chimpanzees opgenomen in een trainingsprogramma
voor latere Mercury-Redstone en Mercury-Atlas vluchten.
Een vroeger idee om ook varkens te gebruiken als “proefkonijn”, werd in mei 1959 verworpen
omdat bleek dat deze dieren niet geschikt zijn om gedurende een zekere tijd op de rug te liggen.
lancering in 1969 vanaf Baikonur LC81/23, van de Soviet ruimtecapsule Soyuz 7K-L1 N°13L/Zond 1969A.
Deze vlucht moest nog een test worden van de sonde, ontworpen om twee cosmonauten tot omheen de maan te brengen zonder landing erop.
Bij de lancering loopt het echter na 510 seconden fout bij de tweede trap van de draagraket.
Het SAS-systeem voor de redding van de capsule functioneert perfekt en er volgt een veilige landing op 3000m hoogte in de bergen ten zuid-westen van Irkutsk in Mongolië.
De capsule in deze L1 N°13 lancering was al gebruikt in de eerdere 7L lancering, waarbij het SAS-systeem ook gewerkt had, en kon voor de tweede maal ingezet worden.
(afbeelding: bouw van dit type sonde)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: -
Norad ID: -
Lanceertuig: Proton-K/D 237-01
Massa: 5390 kg.
geboorte in 1930 te Montclair – New York, van Edwin Eugene ‘Buzz’ Aldrin Jr.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 3-1963 groep.
Maakte ruimtevlucht als
co-piloot in Gemini 12 en
LM piloot in Apollo 11.
Verbleef 12,08 dagen in de ruimte.
Maakte 2 stand-up, 1 ruimte- en 1 maanwandeling – samen 8u1’40”.
Eerste handgestuurd ruimte rendez-vous op 11 november 1966.
Tweede mens op de maan - apollo 11.
Was astronaut tot 1971.
geboorte in 1948 te Crown Point – Indiana, van Jerry Lynn Ross.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van Nasa 9-1980 groep.
Maakte ruimtevlucht als missiespecialist in STS 23/61B, STS 27, STS 37, STS 55, STS 74, STS 88 en STS 110.
Verbleef 58,04 dagen in de ruimte.
Maakte 9 ruimtewandelingen - samen 57u55’.
Was astronaut tot januari 2012 en bleef aktief als ruimtevaartmedewerker.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1970: een SU wetenschapssatelliet DS-U2-MG;
in 1971: de SU weersatelliet Meteor 1-07;
in 1972: de VS fotospion SAMOS 86;
in 1973: een SU ELINT satelliet Tselina-O;
in 1976: een SU militaire navigatiesatelliet Parus;
in 1977: een SU navigatiesatelliet Tsiklon en een fotoverkenner Zenit-2M;
in 1978: het Saljut-6 cargoschip Progress 1;
in 1981: een SU militaire waarnemer Feniks;
in 1982: een SU fotoverkenner Zenit-6;
in 1983: een SU ELINT satelliet Tselina-D;
in 1988: het MIR cargoschip Progress 34;
in 1994: de SU telecomsatelliet GALS 1.
in de rand:
- Na de mislukking met de Soyuz 7K-L1 N°13L, hadden de ontwerpers Smirnov en Ustinov er genoeg van en wilden het L1-maanprogramma sluiten. In de ogen van Kamanin zou dit echter het imago schaden en de VS nog meer voorsprong geven.
De Amerikanen waren er toch niet gerust in en maakten in december 1968 een circumlunaire bemande vlucht met Apollo 8, nog vóór de eigenlijke uitrusting voor een maanlanding op punt stond.
- Edwin Aldrin liet na zijn loopbaan als astronaut nog meermaals van zich horen in de media. Hij was steeds bereid tot interviews en voordrachten, vooral om zich in te zetten voor de ruimtevaart.
Zo zou het initiatief van Radio Shack en Luna Corps om dmv een robotmissie ijs te zoeken op de maan, gepromoot worden door Aldrin.
Wat hij niet verdroeg was het in vraag stellen van de bemande maanlandingen. Op 11 september 2002 maakte hij nog ruzie met een man die hierover een dokumentaire maakte.
lancering in 1965 vanaf Cape Canaveral LC19, van de VS ruimtecapsule Gemini GT-2, voor een korte sub-orbitale testvlucht.
Dit is de tweede onbemande vlucht in het Gemini-programma, hoofdzakelijk bedoeld voor het beproeven van het hitteschild en de stevigheid van het geheel bij lancering en terugval vanaf 171 km hoogte. Ook de communicatie, koeling en brandstofcellen werden onderzocht.
De vlucht duurde 18min 16sec, waarna de capsule neerkwam in de Atlantische Oceaan, 3400 km van het vertrekpunt.
Alle testen gaven voldoening, met uitzondering van de brandstofcellen die al vanaf de start defekt waren.
(afbeelding: lancering en foto vanaf de capsule)
Enkele gegevens:
NSSDC ID: -
Norad ID: -
Andere naam: Gemini Titan 2
Lanceertuig: Titan 2/GLV GT-2
Massa: 3122 kg.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1964: twee VS militaire weersatellieten P35;
in 1965: de VS militaire wetenschapssatelliet DAPP 10;
in 1966: een VS fotospion KH-7 en een Agena Pickaback test;
in 1967: een SU fotoverkenner Zenit-2;
in 1968: een SU ELINT satelliet Tselina-O;
in 1983: acht SU militaire communicatiesatellieten Strela-1M;
in 1993: een SU militaire waarnemer Kobal’t.
in de rand:
- De brandstofcellen zullen nog problemen bezorgen aan toekomstige Gemini bemanningen. Zo werden Cooper en Conrad bijna tot een vroege terugkeer verplicht, toen deze cellen te weinig elektriciteit produceerden in Gemini GT-5.
geboorte in 1946 te Sacramento – California, van Michael Lloyd ‘Mike’ Coats.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 8-1978 groep.
Maakte ruimtevlucht als
piloot in STS 12/41D, en
bevelhebber in STS 29 en STS 39.
Verbleef 19,33 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot juli 1991 en bleef ruimtevaartmedewerker.
geboorte in 1948 te Riga – Letland, van Anatoliy Yakovlevich Solovyev.
Russische piloot/cosmonaut.
Lid van Luchtmacht 6-1976 / TsPK 6 groep.
Maakte ruimtevlucht als
gezagvoerder in Soyuz TM5(TM4), Soyuz TM9, Soyuz TM15 en Soyuz TM26, en
MIR expeditielid in STS 71(Soyuz TM21).
Verbleef 651,00 dagen in de ruimte.
Maakte 16 ruimtewandelingen - samen 78u17’.
Was cosmonaut tot februari 1999.
geboorte in 1952 te Savannah – Georgia, van Lloyd Blaine Hammond Jr.
Amerikaanse piloot/astronaut.
Lid van Nasa 10-1984 groep.
Maakte ruimtevlucht als piloot in STS 39 en STS 64.
Verbleef 19,26 dagen in de ruimte.
Was astronaut tot februari 1998.
geboorte in 1955 te Mount Clemens – Michigan, van Jerry Michael Linenger.
Amerikaanse missiespecialist/astronaut.
Lid van NASA 14-1992 groep.
Maakte ruimtevlucht als
missiespecialist in STS 64 en
MIR expeditielid in STS 81(84).
Verbleef 143,12 dagen in de ruimte.
Maakte 1 ruimtewandeling van 4u59’.
Was astronaut tot februari 1998.
selektie in 1978 van de NASA-8 – TFNG (Thirty-Five New Guys)
piloten:
Daniel Brandenstein,
Michael Coats,
Richard Covey,
John Creighton,
Robert Gibson,
Frederick D. Gregory,
Frederick Hauck,
Jon McBride,
Francis "Dick" Scobee,
Brewster Shaw,
Loren Shriver,
David Walker,
Donald Williams;
missiespecialisten/piloten:
Guion Bluford,
James Buchli,
John Fabian,
Anna Fisher/Tingle,
Dale Gardner,
S. David Griggs,
Terry Hart,
Steven Hawley,
Jeffrey Hoffman,
Shannon Lucid,
Ronald McNair,
Richard Mullane,
Steven Nagel,
George Nelson,
Ellison Onizuka,
Judith Resnik,
Sally Ride,
Rhea Seddon,
Robert Stewart,
Kathryn D. Sullivan,
Norman Thagard,
James van Hoften.
Vanwege de lange tijd tussen de laatste Apollo missie en de eerste vlucht van de Ruimtependel in 1981, bleven enkele astronauten van de oudere groepen bij NASA.
Dus werd pas in 1978 een nieuwe groep van 35 astronauten geselekteerd, waaronder de eerste Amerikaanse vrouwelijke astronauten. Bob Stewart werd als eerste militair geselekteerd (bijna 19 jaar na de oorspronkelijke Mercury Zeven).
Twee verschillende astronautgroepen werden gevormd: piloten en missiespecialisten.
Daarnaast kwamen er ook ladingspecialisten voor één enkele missie, die geen deel uitmaakten van het astronautenkorps - onder hen waren wetenschappers, een paar politici en vele internationale astronauten.
Sally Ride zal de eerste Amerikaanse vrouw worden in de ruimte (STS-7). Kathryn Sullivan zal als eerste Amerikaanse vrouw een buitenaktiviteit (EVA) uitvoeren. Dr. Thagard zal de eerste Amerikaan zijn om gelanceerd te worden op een Russische raket (Sojoez TM-21) naar het ruimtestation Mir. Shannon Lucid zal iets meer dan 6 maanden in Mir verblijven en het vrouwelijke ruimteduurrekord houden, tot Sunita Williams het ruim 20 jaar later zal verbeteren.
Van deze groep zullen Scobee, Resnik, Onizuka en McNair omkomen in de Challenger Ramp.
Robert Gibson en Rhea Seddon werden het eerste koppel om als astronauten in aktieve dienst te trouwen.
selektie in 1998 van de US-Senaat ladingspecialist
John H.Glenn,
die al in 1962 als eerste Amerikaan in een baan om de aarde kwam.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1963: de VS ELINT satelliet Ferret 2(3);
in 1968: een SU fotoverkenner Zenit-2;
in 1970: de SU technologiesatelliet DS-MO-3;
in 1979: een SU militaire navigatiesatelliet Parus;
in 1981: een SU fotoverkenner Orion en een doelsatelliet Vektor;
in 1982: de communicatiesatelliet RCAsatcom (F)4;
in 1985: de SU communicatiesatelliet Molniya 3-23 en een militaire navigatiesatelliet Parus;
in 1986 en 1996: een SU militaire navigatiesatelliet Parus;
vertrek in 1969 van het ruimteschip Soyuz 5 (Norad ID: 3656), voor een koppelopdracht in de ruimte.
Het ruimteschip zal aan Soyuz 4 koppelen als voorbereiding op het bemande Soviet maanprogramma.
De cosmonauten Yeliseyev en Khrunov zullen langs buiten van capsule verwisselen.
Tijdens de landing op 18 januari dook de capsule verkeerd in de atmosfeer waardoor het ontsnappingsluik bijna doorbrandde. Daarna verstrengelden de parachutedraden en faalden de landingsraketjes. De harde landing die hierop volgde kostte Volynov een paar gebroken tanden.
De inzittenden bij de lancering zijn:
Boris V.Volynov, gezagvoerder,
Aleksei S.Yeliseyev, vluchtingenieur,
Yevgeny V.Khrunov, wetenschapper;
bij de landing is het:
Boris V.Volynov, gezagvoerder.
geboorte in 1969 te Irkutsk, van Anatoli Alekseyevich Ivanishin.
Russische piloot/cosmonaut.
Lid van Luchtmacht TsPK 13-2003 selektie.
Maakte ruimtevlucht als vluchtingenieur in Soyuz TMA22.
Verbleef al 165,31 dagen in de ruimte.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1965: een VS fotospion KH-4A;
in 1970: een SU doelsatelliet DS-P1-Yu en de communicatiesatelliet Intelsat III-F6;
in 1976: de NASA/DE astronomiesatelliet Helios 2;
in 1985: zes SU militaire communicatiesatellieten Strela-3;
in 1986: een SU militaire waarnemer Kobal’t;
in 1987: een SU fotoverkenner Oblik;
in 1988: zes SU militaire communicatiesatellieten Strela-3;
in 1991: de telecomsatellieten Eutelsat 2-F2 en Italsat 1 (IT).
vertrek in 1969 van het ruimteschip Soyuz 4 (Norad ID: 3654), voor een koppelopdracht in de ruimte.
Het ruimteschip zal aan Soyuz 5 koppelen als voorbereiding op het bemande Soviet maanprogramma. De cosmonauten Yeliseyev en Khrunov zullen langs buiten van capsule verwisselen.
Het is de eerste geslaagde koppeling van twee bemande ruimteschepen, omdat deze opdracht bij Soyuz 1, 2 en 3 mislukte.
Door verstrooidheid van Yeliseyev werd de camera die de overstap moest filmen niet aangezet en bestaat er enkel een wazige video-opname van deze prestatie. Soyuz 4 landt op 17 januari.
De inzittende bij de lancering is
Vladimir A.Shatalov, gezagvoerder;
bij de terugkeer zijn het
Vladimir A.Shatalov, gezagvoerder,
Aleksei S.Yeliseyev, vluchtingenieur,
Yevgeny V.Khrunov, wetenschapper.
geboorte in 1943 te Shanghai – China, van Dr Shannon Matilda Wells Lucid.
Amerikaanse missiespecialist/astronaute – Biochemist (A170).
Lid van Nasa 8-1978 groep.
Maakte ruimtevlucht als
missiespecialist in STS 18/51G, STS 34, STS 43 en STS 58, en
MIR expeditielid in STS 76(79).
Verbleef 223,12 dagen in de ruimte.
Eerste VS astronaute in MIR.
Was astronaute tot eind 1996 en bleef aktief als ruimtevaartmedewerkster.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1967: een VS fotospion KH-4A;
in 1970: een VS fotospion KH8;
in 1971: een SU doelsatelliet DS-P1-I;
in 1980 en 1982: een SU militaire navigatiesatelliet Parus;
vertrek in 1993 van de ruimtependel Endeavour STS 54 (Norad ID: 22313) voor een 6-daags verblijf in een baan om de aarde.
Tijdens de missie wordt een militaire satelliet TDRS-F (Tracking and Data Relais Satellite) in de ruimte gezet. Bij de lading is oa de DXS spectrometer voor de studie van X-stralen afkomstig van bronnen uit de verste delen van het heelal.
De astronauten Runco en Harbaugh begeven zich buiten de pendel (EVA) om ervaring op te doen in het werken in de ruimte.
De inzittenden zijn
John H.Casper, bevelhebber,
Donald R.McMonagle, piloot,
Mario Runco, Jr, missiespecialist,
Gregory J.Harbaugh, missiespecialist,
Susan J.Helms, missiespecialist.
geboorte in 1949, te Patiala, van Rakesh “Rikki” Sharma.
Indiase piloot/cosmonaut.
Lid van Internationale 1982 groep.
Maakte ruimtevlucht als wetenschapper in Soyuz T11.
Verbleef 7,90 dagen in de ruimte.
Eerste Indier in de ruimte - 3 april 1984.
Was cosmonaut tot april 1984.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1962: de VS militaire wetenschapssatelliet Discoverer 37;
in 1978: een SU fotoverkenner Zenit-2M;
in 1979: een SU fotoverkenner Zenit-4MKM;
in 1984: een SU militaire waarnemer Kobal’t;
in 1993: de SU communicatiesatelliet Molniya 1-85.
vertrek in 1986 van de ruimtependel Columbia STS 24/61C (Norad ID: 16481), voor een 6-daags verblijf in een baan om de aarde.
De communicatiesatelliet SatCom K1, voor rekening van RCA wordt in de ruimte geplaatst. Ook is er een speciale camera aan boord voor opnames van de komeet Halley. Deze opdracht mislukt echter door problemen met de batterij.
De missie zou oorspronkelijk 7 dagen duren, maar werd ingekort tot 4 dagen om toekomstige lanceringen niet in de weg te komen. Wegens het slechte weer op de landingsplaats werden het tenslotte 6 dagen.
Bij de bemanning is Charles Bolden die later bestuurder werd van NASA.
De inzittenden zijn:
Robert L.Gibson, bevelhebber,
Charles F.Bolden, Jr, piloot,
Franklin R.Chang-Diaz, missiespecialist,
Steven A.Hawley, missiespecialist,
George D.Nelson, missiespecialist,
Robert J.Cenker, ladingspecialist,
William C.Nelson, ladingspecialist.
vertrek in 1997 van de ruimtependel AtlantisSTS 81 (Norad ID: 24711), voor een 10-daagse missie met koppeling aan het Soviet ruimtestation MIR.
Linenger wordt lid van de 23de permanente bezetting en zal er 132 dagen werken; terwijl Blaha, na een verblijf van 128 dagen in MIR, terugkeert naar de aarde.
Bij de lading bevindt zich SPACEHAB met experimenten van allerlei aard, waarvan de resultaten inzichten zullen verschaffen nuttig in de planning en ontwikkeling van het ISS.
De inzittenden bij de lancering zijn:
Michael A.Baker, bevelhebber,
Brent W.Jett, Jr, piloot,
John M.Grunsfeld, missiespecialist,
Marsha S.Ivins, missiespecialist,
Peter J.K.Wisoff, missiespecialist,
Jerry M.Linenger, MIR EO-23;
bij de landing:
de hoofdbemanning en
John E.Blaha terug van MIR.
geboorte in 1966 te Moskow, van Sergey Nikolayevich Revin.
Russische ingenieur/cosmonaut.
Lid van Energia RKKE 12-1996 ingenieurs.
Maakte ruimtevlucht als vluchtingenieur in Soyuz TMA04M.
Verbleef al 125 dagen in de ruimte.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1969: een SU fotoverkenner Zenit-2;
in 1971 en 1972: een SU fotoverkenner Zenit-4M;
in 1982: een SU fotoverkenner Orion;
in 1983: een SU militaire navigatiesatelliet Parus;
in 1989: een SU aardobservatie satelliet Resurs-F2;
in 1993: een SU navigatiesatelliet Tsikada;
in 1996: de communicatiesatellieten Measat 1 en PanAmSat 3R.
vertrek in 1975 van het ruimteschip Soyuz 17 (Norad ID: 7604), naar het Soviet ruimtestation Salyut 4.
Dit is de eerste van twee missies van lange duur naar dit station. De twee cosmonauten brachten bij de landing op 9 februari het ruimte duurrekord op 30 dagen. Het vorige rekord stond op 23 dagen, gevestigd in Salyut 1 door de bemanning van Soyuz 11, die echter omkwam bij de landing.
De inzittenden zijn:
Aleksei A.Gubarev, gezagvoerder,
Georgi M.Grechko, vluchtingenieur.
vertrek in 1996 van de ruimtependel Endeavour STS 72 (Norad ID: 23762), voor 9-daags verblijf in een baan om de aarde.
Op dag 3 wordt de japanse SFU (Space Flyer Unit) satelliet gerecupereerd, die 10 maanden in de ruimte verbleef en automatisch micro-gravitatie onderzoek deed.
De sub-satelliet OAST-Flyer met technologie experimenten wordt in de ruimte geplaatst en na 50 uren vrije vlucht teruggenomen.
Er worden twee buitenaktiviteiten (EVA) uitgevoerd waarbij gereedschappen getest worden, ter voorbereiding van de latere ISS konstruktie.
De inzittenden zijn:
Brian J.Duffy, bevelhebber,
Brent W.Jett, Jr, piloot,
Leroy Chiao, missiespecialist,
Daniel T.Barry, missiespecialist,
Winston E.Scott, missiespecialist,
Koichi Wakata, missiespecialist - Japan.
geboorte in 1926 te Moskow, van Lev Stepanovich Dyomin.
Russische Ingenieur/Cosmonaut.
Lid van Luchtmacht 2-1963 groep.
Maakte ruimtevlucht als gezagvoerder in Soyuz 15.
Verbleef 2,01 dagen in de ruimte.
Was cosmonaut tot 1982.
Overlijdt aan kanker op 18 december 1998 te Zvyozdny Gorodok.
selektie in 1989 van de IML-1 ladingspecialist
Roger K.Crouch.
lanceringen van allerlei aard, onder andere
in 1964: de VS militaire satellieten EGRS 1, Ferret, GGSE 1, Grab en Solrad 7A;
in 1965: een SU fotoverkenner Zenit-2;
in 1967: de communicatiesatelliet Intelsat II-F2;
in 1968: de VS wetenschapssatelliet GEOS 2;
in 1973: een SU fotoverkenner Zenit-4M;
in 1979: een SU fotoverkenner Zenit-2M;
in 1980: de SU communicatiesatelliet Molniya 1-46;
in 1984: een SU militaire navigatiesatelliet Parus en een fotoverkenner Zenit-6.
