Gelet op het bovenstaande (twee vorige afleveringen) kunnen wij geen gunstig advies verstrekken omtrent de voorgenomen werken. Wij menen dat de (oude) beiaard rond de vijftiger jaren niet zonder belang was, en dat om wille van dit belang de eigen klankaard en tijdsgebonden constructie en speelaard moeten worden gerespecteerd. Een verantwoorde restauratie moet in al haar belangrijke aspecten gedetailleerd in een goed samenhangend bestek, dat zich niet hoofdzakelijk beperkt tot het opsommen van administratieve bepalingen, worden beschreven. En nu ? Het was dan ook normaal dat enkel een nieuwe beiaard met 56 klokken aangekocht werd en dat de oude moest bewaard blijven zoals beschreven. Er verdwenen echter 8 klokken, het klavier en de automatische speeltrommel ontbreken en het 'monument' is niet bespeelbaar!
(vervolg) 2. Bij de aangehaalde 'gebreken' is geen enkele motivering of verantwoording gegeven, zodanig dat veel in het vage blijft, of meer appreciatie dan met feitelijkheid te maken heeft. 3. Het ontwerp beantwoordt niet aan de vereisten. Behalve een algemeen verslag over de bestaande toestand, ingekleurd in functie van vernieuwing en niet van restauratie, ontbreekt er een gedetailleerde en postgewijze technische beschrijving der werken met vermelding van de te gebruiken materialen. 4. De ontwerper beoogt te beschikken over een 'moderne' beiaard, en heeft het moeilijk met Michiels - karakter van de beiaard en de 'Denijnse' organisatie en speelaard. In dit verband wordt ook nog een uitbreiding gewenst van 47 klokken naar 56, wat uiteraard tot transformatie aan leiding geeft. Foto huidige toestand op www.erf_goed.be (erf_goed).
In een brief van 14 juli 1997 werd de visie van deze eerbiedwaardige instelling omtrent onze oude beiaard weergegeven. " Omdat onze Michiels - beiaard representatief kan worden geacht voor de beiaardkunst van de vijftiger jaren in ons land (integrale Michiels - beiaard gebouwd onder advies van Staf Nees, geheel in de traditie van Jef Denijn, dient er gepleit te worden voor een ongewijzigd behoud. Vele voorgestane verbeteringen zijn in feite wijzigingen die de oorspronkelijke aard van de beiaard aantasten, - bijv. de herordening van de ophanging der klokken, de vervanging van bepaalde Michiels - klokken, het tractuursysteem in de geest van Denijn, de klaviatuur naar de toenmalige standaarden -, en brengen geen respect op voor de eigen aard van de toenmalige bouwwijzen." Dit waren de argumenten van de experten i.v.m. de aanvulling van de 47 klokken tot een volwwardig geheel : si - bemol en mi - mol ontbraken. Daarom werd toen op aandringen van onze beiaardier Eddy Mariën geöpteerd voor een nieuwe beiaard met 56 klokken, die er nu hangt. Maar deze argumenten houden ook het behoud in van de oude beiaard, die nu naast de nieuwe bib staat, zonder klavier, automatisch klokkenspel (historische trommel) en met 8 kleinste klokken (ontbrekend). We diepen dit verder uit tot de eis voor behoud en bepeelbaarheid van de oude beiaard. Vanuit het oogpunt monumentenzorg kunnen wij wel akkoord gaan met het technisch herstel van de beiaard en verbetering van de beiaard - cabine (eventueel met modernisering en voorziening van noodzakelijke uitrusting) maar niet met ingrijpende transformatie, wijziging of vervanging van klokken en speelaccomodatie naar telkens wisselende standaardnormen.
Op donderdag 25 mei 2006 is het opnieuw Internationale Dag van de Vermiste Kinderen van Child Focus. Om 10 uur weerklinken de kinderliederen vanuit de toren van St.-Martinus in Meise. Eddy Mariën zit aan het klavier, hoog in de toren. Wij verzamelen op de luisterplaats rechtover de kerk voor de bib en de oude beiaard. De beiaard van Grimbergen zou ook bespeeld worden door Rinus Aarssen. Ik vond ondertussen een interessante website : www.beiaard.be Luc Rombouts plaatste hier een aangepaste uitleg over de beiaard met foto's van zijn dochter Sarah : beiaard - for - kids. Hierop volgt een quiz. Dit is een prachtig initiatief, waarvoor ik zeker propaganda zal voeren. Op 25 juni is er compagnie Aardbei met "Rockie het klokkie", speciaal voor kinderen. Dit is nog een fijne voorstelling voor onze kinderen.
Deze volksdichter die jaren lang in Grimbergen woonde dichtte op 7 september 1928 voor Grimbergen over de beiaard :
Dat beiaardspel en klokkenklank Een eeuwig lied van lof en dank Van liefde en vree verspreiden Het klinke door het luchtruim heen Dat voortaan, "Allen hier voor één" En "Een voor allen strijden". Jef Lettens
De "Verzamelde gedichten" van deze volksdichter werden gebundeld in Sib1.11.99
De klokken (van de oude beiaard) van Meise Met zevenenveertig hangen ze in de toren; Aan balk en ankers stevig vastgeklemd. Elk laat haar eigen toontje horen, Scherp door de klokkengieter afgestemd.
Geen dag kan aan hun waakzaamheid ontsnappen; Geen uur zal hun vernuftig raderwerk ontgaan. De wijzer die naar zes of twaalf durft stappen, Doet fluks de rilling door de klepels gaan.
Ze klinken welkom op elk pasgeboren leven; Bejubelen een versbeloofde huwelijkstrouw. Ze treuren mee als weer een mens moet sneven; Schallende herauten bij elke vreugde of rouw.
Galm dag en nacht over onze daken! Wek stout ons oor met tingeling of gebons! Blijf onverlet in onze toren waken! Klokken van Meise, gij zijt een stuk van ons.
Enkele belangrijke datums i.v.m. de beiaarden van Meise mogen wij niet vergeten. 19.11.1950 wijding oude beiaard 10.06.1951 inhuldiging oude beiaard 47 klokken 22.02.1952 oprichting "Vrienden van de Beiaard van Meise" 23.04.1955 Internationaal beiaardfestival Meise en inhuldiging beiaardbanken 25.04.1956 overleed Jan Van Gijsel mecenas beiaard 21.05.1984 Eddy Mariën volgt Jef Rottiers op als beiaardier van Meise 22.04.1985 stierf onze beiaardier Jef Rottiers ??????1985 oprichting Beiaardcomité 08.05.1985 bevrijdingsfeesten , aanloop naar debeiaardfeesten 23.09.1986 Beiaardfeesten 03.12.1986 1ste verslag vergadering Beiaardcomité
Hulde aan U, meester Jef Rottiers, om uw tachtigste verjaardag. Hulde en nog eens hulde aan U die meer dan dertig jaar lang, met nooit aflatend enthousiasme, de beiaard van Meise heeft bespeeld. Welke Meisenaar of toevallige bezoeker alhier, heeft niet tijdens de beiaardconcerten met ontroering staan luisteren naar de klankenzee, die U uit de toren deed galmen. Nog meer verdiende hulde aan U, meester Rottiers, omdat gij aan de rand van Brussel, een bij uitstek Vlaamse kunst zoveel jaren hebt gepromoot. Men vergete het niet : de beiaard is een wezenlijk muziekinstrument dat behoort tot de lage landen. Als beiaardier was U gedurende tientallen jaren het klankbord van de Vlaamse volksgemeenschap, waartoe U zo fier zijt te behoren. Maar meer nog dan enkel maar feliciteren om uw 80ste verjaardag, danken wij U om de inspanningen en de energieke volharding, die U heeft gemanifesteerd gedurende 30 jaar, danken wij U om de creatieve prestaties, om de Brabantse cultuurluister, waarvan U, meester Rottiers, de uitgelezen drager zijt. In naam van gans onze gemeenschap zeg ik : dank U en leve nog lang, meester Jef Rottiers. Meise, 26 augustus 1984 Noël Catry (+) schepen van Meise
Meester Rottiers, Onder de bespelers van muziekinstrumenten neemt de beiaardier wel een bijzondere plaats in, die niets anders dan bewondering kan afdwingen. Ook bij de niet zo direct muzikaal geïnteresseerde luisteraar. Want een beiaardier, een kunstenaar als u, is letterlijk boven duizenden mensen verheven. Eenzaam in zowat het hoogste punt van de gemeenschap : een kerktoren. Daar kan de beiaardier naar hartelust en met volle overgave, zonder dat hij gezien wordt, heerlijke klanken naar de hemel en de aarde sturen. (Wij willen in Meise dat in de hal van de kerk de beiaardier kan gezien worden al spelend op een T.V. - scherm.) En er is geen mens die zo'n hemels klankenfestijn onberoerd kan laten. Meester Rottiers, er zijn er niet zo heel velen die weten dat het bespelen van de beiaard bovendien een bijzonder felle inspanning vraagt. Er is de altijd terugkerende klim naar de top en het hanteren van het beiaardklavier, dat een volledige lichaamsinzet vergt.
Toespraak van schepen Noël Catry + I Ter gelegenheid van het laatste beiaardconcert 1984, waarvan we vanavond mochten genieten en tevens ter gelegenheid van de hulde en de viering van Jef Rottiers om zijn 80ste verjaardag, is het zeker passend en zelfs onontbeerlijk aan enkele data te herinneren en enkele namen op te roepen zonder dewelke de bekendheid en de genegenheid die meester Rottiers in Meise heeft gekregen, niet mogelijk ware geweest. Slechts enkele namen van de vele die ertoe bijdroegen dat in Meise kon gezegd worden : dan mocht de beiaard spelen ... burgemeester Jules Van Campenhout, architect De Gand, de parochiepriesters Brams en Verstraeten, de klokkengieter Marcel Michiels en ten slotte de eindregisseur Staf Nees. Toen op 10 juni 1951 de beiaard werd ingehuldigd, was u, meester Rottiers nog een jongeling van amper 47 jaar. Na meer dan 30 jaar zijn slechts weinig initiatiefnemers nog onder ons. In naam van alle beiaardvrienden uit Meise, uit Brabant, uit gans Vlaanderen heb ik dan ook de eer een speciaal woord van dank en erkentelijkheid uit te spreken aan wijlen de heer en mevrouw Jan Van Gijsel. Zij zochten geen eer, maar door dit vorstelijk geschenk waren zij eer in zichzelf en bewezen zij eer aan de Vlaams - Brabantse gemeente Meise waar zij leefden en waarmee zij zich kultureel, geestelijk en religieus verbonden voelden.zich. Passen ook nog in dit rijtje : Jef en Irma Claes en dokter Jan Van den Eynde : zie de inscripties op de beiaardbanken op de luisterplaats voor de kerk van St.-Martinus.
Ik heb mijn vrienden van Erfgoed Meise opgeroepen om hun schouders te zetten onder het herstel van het monument - de oude beiaard. Want de beschermers van ons erfgoed zijn toch aangewezen om te waken over het behoud van ons erfgoed. Ik verzocht hun een brief te schrijven naar de eigenaars : de kerkfabriek. Want zij zijn het die initiatief moeten nemen om te voldoen aan de eisen van monumenten en landschappen : 1. 47 klokken (8 verdwenen klokjes vervangen!) 2. klavier plaatsen 3. automatisch klokkenspel bijplaatsen 4. bespeelbaar maken De huidige voorzitter van het Beiaardcomité Stef De Ridder, heeft alleszins in de gemeenteraad de kat de bel aangebonden. Hij vroeg of er klacht neergelegd was tegen het verdwijnen van de 8 klokjes. Hij vergiste zich echter in het aantal, maar beloofde mij dat eerstdaags recht te zetten.
Data uit de verzameling beiaardboekjes 1956 Bell moods Kamiel Lefevere, vertaling Jef Rottiers en Meiselied en op 25.4.1956 bespeling n.a.v. de dood van Jan Van Gijsel 1957 zondagavondconcerten om 19.30 uur en de verenigingen konden een concert aanvragen met beiaardbezoek 1 uur voor het concert 1959 tekst van Dr. Mon De Goeyse en gedichten van Govaerts, Peleman en Herman Boon pr. 1965 gedicht Herman Boon pr. 1967 foto van Jef Rottiers aan het klavier en ABC van de beiaard wordt opgestart 1968 Beiaardtorens uit boek van Jef Rottiers 1969 verwijzing naar 1911 literatuur over de beiaard 1970 Mathias Van de Gheyn 1975 over beiaardmuziek 1982 uittreksels uit gedichten Wie kent de film "Kent gij de beiaarden ? van Henri Storck ?????
Voor het aansluiten op het klavier en het automatisch speelwerk is er niets voorzien. Er moeten tuimelaars geplaatst worden met draadverbindingen naar respectievelijk het klavier en de speeltrommel. Het is niet mogelijk om deze toestellen onderaan de klokkenstoel in weer en wind op te stellen. Het lijkt mij niet eenvoudig om dit te realiseren. Er zal dus een zonneranda moeten over geplaatst worden.
Het bespeelbaar maken van onze oude beiaard (monument in open lucht) vergt nog steeds drie ingrepen. 1. De verdwenen klokjes moeten vervangen worden. Er werd prijs gevraagd en dat kostte toen : 4235,00 voor 8 klokjes C5 tot en met G5. 2. Het klavier moet geplaatst en verbonden worden. 3. Het automatische klokkenspel plaatsen en aansluiten. Wij hopen dat dit ten spoedigste uitgevoerd wordt. Want een beiaard zonder klank, is als een toren zonder haan. En die hebben we al. Misschien tegen de beiaardfeesten op 28.5.2006 ?
Bij het overlijden van Jef Rottiers, de eerste beiaardier van de oude beiaard van St.-Martinus Meise schreef Herman Boon pr. wat volgt :
In Memoriam Meester Jef Rottiers ° 27 augustus 1904 - + 22 april 1985
Muziek maakt mensen schoon ook eenvoud Bewonderend kunnen luisteren, zien en genieten en zelf mateloos creatief Bronzen en zilveren klanken doen galmen over onze daken, vanuit Martinus grijze toren heel hoog, soms hemels
En gewoonweg mens zijn zich goed voelen tussen zijn vrienden attentvol, een Pallieter met een gouden hart dat overloopt van gezelligheid met schalkse ogen flikkerend van t geluk dat hem was toebedeeld door haar die t leven met hem deelde
En stevige fluwelen handen waaruit muziek stroomde in overvloed forse klanken, tere melodieën kleurvolle muziek net als zijn fijn penseelwerk Vlaanderens verleden waardig
Jef Rottiers Een mens om blijvend van te houden onvergetelijk
Adieu, gij trouwe beiaardier Ge hebt het toch zo goed gedaan
Onze oude beiaard speelt voorlopig niet meer. We wachten ongeduldig op de afwerking en de vervollediging van het 'monument'. Het klavier en de trommel voor het automatisch klokkenspel staan nog steeds in de loods in Wolvertem. Ze zouden bij geplaatst worden! Maar de administratieve molen maalt (te) langzaam. Desnoods moeten wij ondertussen onze toevlucht nemen tot speciale hamers, om toch opnieuw de oude beiaardklanken te laten weerklinken. Gelukkig heb ik enkele opnamen op cassette bewaard. Het beiaardconcert van 21.6.1986 door Eddy Mariën en op 15.6.1986 speelde Brian Swager uit de U.S.A. Er is nog een derde opname van 13.1, maar welk jaar en welke dag is niet geweten. Of er andere opnames gemaakt werden, zullen wij eens moeten opzoeken. Ik zorg alleszins dat jullie onze oude beiaard kunnen beluisteren op dit blog.
VII Op 28 september 2002 kwam de koningin onze nieuwe beiaard inhuldigen en werd de oude beiaard herplaatst op de binnentuin van de bibliotheek. Wij hoopten dat dan 1.het kruis en de haan op de toren zouden staan, niet 2.het torenuurwerk zou werken, niet 3.de toren waterdicht en grondig gekuist zou zijn, half werk 4.galmgaten hersteld, half werk 5.monument met plaats voor 47 klokken, o.k. 6. klavier en trommel van de oude beiaard geplaatst, niet 7.oude beiaard weer zou spelen niet Als uiteindelijk alles afgewerkt zal zijn, zullen wij opnieuw met opgeheven hoofd kunnen luisteren naar het Meiselied van wijlen Jef Rottiers en de Europese hymne van Beethoven waarin de vrede en de vriendschap luid bezongen worden.µ En zo komt het dat wij twee speelklare beiaarden zullen hebben : een in openlucht en een onder onze geliefde Sint-Martinustoren. Ik citeer : En binnenkort hebben we in Meise zelfs twee beiaarden! De oude wordt namelijk een monument dat in de binnentuin van de bibliotheek een plaats zal krijgen. Een monument waar muziek uitkomt, want het is de bedoeling om de oude beiaard ook opnieuw bespeelbaar te maken. (Stef De Ridder, voorzitter V.Z.W. Nieuwe Beiaard in Meise Beiaardconcerten 2002).: Meer hierover in : Meise en zijn beiaard, boek Piet De Cuyper en C.D.-Rom Jef De Cuyper
VI En plots, tijdens het Paasfeest van de senioren, hoorde ik heldere beiaardklanken. Ik dacht dat ik droomde, maar ging tussen twee schotels in toch eens kijken. Het was toen volop mond en klauwzeercrisis. Er waren enkele Hollanders op de toren de beiaard aan het installeren. Ik vroeg hun of ze hun schoenen afgewassen hadden bij het overschrijden van onze grens. De onthutste Noorderburen zegden prompt ja, waarop ik hen verzekerde dat zij zeker met duivenshit aan de schoenen zouden terug gaan. Want onze toren was in erbarmelijke staat. Het stonk tien uren in de wind. Overal lagen uitwerpselen van duiven, dode duiven en niet uitgebroede eieren in nesten. De gemeente beval schoonmaak, maar het werd een kattenwasje. Alles werd wel grondig dichtgemaakt, zodat de duiven niet meer binnen konden. Anders kregen de kerkuilen weer de schuld. Een grondige schoonmaak moest dringend gebeuren! Op 6.6.2001 kon onze beiaardier Eddy Mariën voor de eerste keer het instrument testen. En tijdens de beiaardfeesten van 2002 op 12.5.2002 werd het eerste officiële beiaardconcert gespeeld op de nieuwe beiaard. Het weerklonk over ons dorpje op 12 mei tijdens de beiaardfeesten met Preludium 3, voor beiaard van Mathias Vanden Gheyn. Mijn goede vriend Jan Van de Broeck en ik, stonden erbij en Jan heeft dit historisch moment digitaal vastgelegd voor het nageslacht. De sponsors werd gevraagd of ze tevreden zouden zijn met een nieuw herdenkingsklokje. Regelmatig hoorden wij liedjes rammelen vanuit de toren. Maar dat kwam van het computergestuurd speelwerk. Het zou duren tot 14.2.2002 wanneer Eddy Mariën voor het eerst het klavier kon bepotelen. Maar o wee. De zoldering werd verlaagd. Een iets grotere beiaardier kan er niet onder. Dit wordt een variante van een verhaal uit de bijbel over door het oog van de naald. De naald was een te laag poortje in het oude Jeruzalem. De kooplieden moesten de lasten van de ezels nemen om er onderdoor te kunnen.
V De levering van de nieuwe beiaard gebeurde voor de beiaardfeesten van 2001 en de klokken werden onmiddellijk in de toren gezet, want de dringende instandhoudingswerken waren voltooid. Maar nu rezen er zoals verwacht 3 problemen : 1. Clock-o-matic betwist op 29.1.1999 de gunning van de nieuwe beiaard bij de gemeente (documenten overgemaakt aan de kerkfabriek, die het op haar beurt overmaakte aan de V.Z.W.Nieuwe Beiaard 2. ongunstig advies van de federale overheid i.v.m. wat zij noemen restauratiewerken aan de oude beiaardomdat het voorstel inhoudelijk niet uitgaat van de respectvolle restauratie 3.de federale overheid wenst op 15.6.2001 de Michiels beiaard te behouden en momumentenzorg stelt voor er afstand van te doen om hem op een andere plaats onder te brengen. In verband met het derde probleem besliste het Beiaardcomité dat er geen sprake kon van zijn dat de oude beiaard Meise zou verlaten. Mijn voorstel om hem onder te brengen in het kasteel van Bouchout in de Plantentuin van Meise werd verworpen. Op 28.6.2002 kwam het akkoord voor de plaatsing van de nieuwe beiaard in de toren, op voorwaarde dat : 1. de oude geplaatst wordt op een klokkenstoel en 2. dat hij later bespeelbaar gemaakt wordt en eigendom blijft van de kerkfabriek zodat een functionele en zo integraal mogelijke bewaring van de Michielsbeiaard (onze oude beiaard) gerealiseerd wordt
IV Stef De Ridder bracht eens te meer redding. Hij klampte Jean-Pol Van Gijsel aan. Dit is de zoon van Jan Van Gijsel, de milde schenker van het grootste gedeelte van de oude beiaard. Enkele maanden later overhandigde hij een cheque van 2.500.000 BF en de eindstand van de sponsoring bracht een saldo van 5.282.613 BF bij het aantreden van Frans De Koker als nieuwe penningmeester. Maar daarna kwam de kat op de koord. Een illustere onbekende legde klacht neer, omdat er slechts bij 1 beiaardmaker prijs zou gevraagd zijn. Monumenten en Landschappen verbood de oude beiaard weg te doen. Daar bovenop viel onze haan met het kruis van de toren en de kerk en toren werden ontoegankelijk verklaard wegens gevaar voor instorten. De gebreken aan kerk en toren kwamen, dank zij het onderzoek van de stabiliteit, met het oog op het plaatsen van een nieuwe beiaard, aan het licht. Stef beet door en wachtte niet op de afwikkeling van de bureaucratische rompslomp. De VZW bestelde de nieuwe beiaard bij de Koninklijke Eysbouts (Asten) in Nederland. De oude beiaard werd uit de toren gehaald om het gewicht van de toren te ontlasten van zijn 4.202 kg en opgeborgen in de gemeentelijke hangars. Later werden plots, onverwachts en onvoorbereid, 10 grote klokken in de kerk gedeponeerd en de andere in de open werf van de nieuwe bibliotheek. Bij nazicht op 19.9.2001 ontbraken er 8 klokken. Die zijn sedertdien spoorloos. Hoe dit probleem zal opgelost worden zal blijken.
