Eerst geeft Jezus het voorschrift zoals het voor zijn tijd werd uitgelegd en dan deelt hij zijn eigen opvatting mee. De teksten werden wel samengevat maar zonder de hoofdzaak uit het oog te verliezen.
maatschappijleer-vmbo.nl
v.21-26 : Vroeger hebt ge gehoord: Pleeg geen moord. Maar ik zeg u: Wie vertoornd is op zijn broeder moet zich verantwoorden. v.27-30: Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: Pleeg geen overspel. Maar ik zeg u: Wie naar een andere vrouw kijkt en haar begeert, heeft met haar al overspel gepleegd in zijn hart. v31-32: Er werd gezegd: Wie zijn vrouw verstoot moet haar een scheidingsbrief geven. Ik zeg jullie: Wie zijn vrouw verstoot, drijft haar tot overspel. v.33-37: Destijds werd tegen het volk gezegd: Leg geen valse eed af. Ik zeg jullie: Leg helemaal geen eed af. v.38-42: Er werd gezegd: Oog voor oog, tand voor tand. Ik zeg jullie: Verzet je niet tegen wie u kwaad doet. v.43-48: Er werd gezegd: Je moet je naaste liefhebben en je vijand haten. Ik zeg jullie; Heb je vijanden lief en bid voor wie u vervolgen.
'Je vijand haten' staat nergens in de bijbel. Het tegendeel is waar.
Vooral de voorbeelden van vertoornd zijn op je medemens, begeren naar een andere vrouw en je vijand liefhebben tonen aan dat Jezus de Wet tot volkomenheid brengt met vooral te wijzen op de innerlijke houding van het hart. Zo bevrijdt Jezus ons van het uiterlijk en slaafs navolgen van de geboden.
17 Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te breken. Ik ben niet gekomen om af te breken maar om te vervullen. 18 Want Ik verzeker jullie; eer hemel en aarde vergaan, zal er niet één punt of komma van de Wet afgaan voor het allemaal gebeurd zal zijn. 19 Wie één van die geringste geboden ontkracht en dat de mensen leert, zal de geringste genoemd worden in het koninkrijk der hemelen. Maar wie ze onderhoudt en leert, zal groot genoemd worden in het koninkrijk der hemelen. 20 Want Ik zeg jullie: als jullie gerechtigheid niet meer betekent dan die van de schriftgeleerden en farizeeën, zul je het koninkrijk der hemelen zeker niet binnengaan.
Al deze woorden zijn belangrijk, maar om de gedachtengang van Jezus duidelijker naar voor te laten komen is het interessant om alle herhalingen en alle tegenstellingen weg te laten. Uitdrukkingen zoals 'Wet of Profeten' en 'schriftgeleerden en farizeeën' zijn door één woord weer te geven en het andere is daarbij inbegrepen. Gaat men daar in verder en verder , dan blijft er bij elk vers maar één korte zin over, die duidelijk maakt wat Jezus juist bedoelt. Ik zet tussen haakjes wat weg mag vallen.
17 (Denk niet dat) ik gekomen ben om de Wet (of de profeten) af te breken. (ik ben niet gekomen om af te breken maar) om de vervulling te brengen. 18 (Want ik verzeker jullie; eer hemel en aarde vergaan) zal er niet één punt van de Wet afgaan (voor het allemaal gebeurd zal zijn). 19 (Wie één van die geringste geboden ontkracht (en dat de mensen leert,) zal de geringste genoemd worden in het koninkrijk der hemelen. Maar) wie ze onderhoudt (en leert) zal groot genoemd worden in het koninkrijk der hemelen. 20 (Want ik zeg jullie) als jullie gerechtigheid niet meer betekent dan die van de (schriftgeleerden en) farizeeën, zult ge het koninkrijk der hemelen zeker niet binnengaan.
Samenvatting
Ik ben gekomen om de Wet in vervulling te brengen. De Wet blijft van kracht. Onderhoud de Wet maar niet zoals de schriftgeleerden.
Hoe Jezus de Wet tot vervulling brengt staat in de verzen van 21 tot 48 door een onderscheid te maken tussen wat vroeger werd voorgehouden en wat Jezus zegt.
Als een van mijn voorouders iets was overkomen, als een van mijn voorouders ongehuwd was gebleven, dan had ik nooit bestaan. Als er in mijn stamboom normaal geen tweelingen voorkomen maar één keer wel, dan is het een grote uitzondering dat ik toch leef.
Deze gedachtengang komt overeen met de psalm 'Heb dank voor het leven' in deze blog.
Afbeeldingen stamboom uit Google
Veit Bach is geboren rond 1550 en in de vijfde generatie is Johann Sebastian Bach geboren in 1685. In vijf generaties maakt dat een tijdsverschil van 135 jaar of 27 jaar per generatie. Veronderstellen we even dat om de 25 jaar een nieuwe generatie wordt geboren. Dat klopt natuurlijk niet maar de algemene indruk op het einde van het verhaal klopt wel. Bij deze veronderstelling heeft iemand, die in 2000 is geboren, 2 ouders, die in 1975 zijn geboren. 4 grootouders zijn in 1950 geboren en 8 overgrootouders in 1925. Bij elke vorige generatie moeten we het aantal vermenigvuldigen met 2. In het jaar 1900 zijn er dat 16 voorouders; in het jaar 1875 zijn het er 32; in het jaar 1850 zijn het er 64; in het jaar 1825 zijn het er 128 en in het jaar 1800 zijn het er 256. We staan verbaasd over dat getal op 200 jaar tijd maar dat getal vliegt even rap weg uit onze gedachten als dat het er in gekomen is. Daarom heb ik mij geamuseerd om het in een tekening visueel voor te stellen. Het resultaat is niet mooi maar ik begin er niet meer aan. Als ge veel tijd hebt en er dikwijls opnieuw wilt aan beginnen, wens ik u heel veel moed.
De slang is werkelijk sluw in het verleiden : zij overdrijft met te spreken over 'de bomen' en dan zegt Eva : 'Wij mogen die boom zelfs niet aanraken'. Door ook te overdrijven is zij haar zekerheid kwijt en begint toe te geven.
De gewijde schrijver zoekt een godsdienstige verklaring voor al het kwaad in de wereld, voor alle pijn en voor elk verdriet. Er zijn kwalen, waaraan niet alle mensen onderworpen zijn maar aan de dood ontsnapt niemand. De schrijver heeft dus een uitleg nodig, waarin er geen plaats is voor een uitzondering. Zo komt hij tot het verhaal van Adam en Eva, van wie alle mensen afstammen.
Het is interessant om eens te zoeken welke fout Adam en Eva eigenlijk begaan.
Iemand heeft dit verhaal in een haikoe gegoten :
Appels op een boom en een vrouw bezorgden ons gebakken peren.
maar hij heeft het wel niet boosaardig bedoeld.
Piet was verstandig en studeerde graag. In de klas zat hij op de eerste rij. Hij zou nooit een vlieg kwaad doen. Alle klasgenoten vonden dat Piet veel te braaf was en wilden daarin verandering brengen. Er mocht wel wat meer leven komen in zijn bestaan. Zij spoorden hem aan om in de wiskundeles een sigaret te roken. De wiskundeleraar ging zo zeer op in zijn vak dat hij het toch niet zou merken. Uiteindelijk gaf Piet toe. Bij het aansteken van de lucifer waren er vier medeleerlingen aan het hoesten om het geluid te overstemmen. Maar Piet had nooit gerookt en begon te kuchen. Heel de klas sprong hem bij maar dat viel de leraar wel op. Hij zag rook omhoog krinkelen en Piet vloog aan de deur. Na de les had niemand zin om naar huis te gaan. Ze waren al te nieuwsgierig om te weten welke straf Piet gekregen had. ' Ik heb helemaal geen straf gekregen' zei Piet. 'De leraar kon niet geloven dat ik zelf op dat idee gekomen was. Hij was er van overtuigd dat anderen mij daartoe aangezet hadden'. De leraar kende niet alleen wiskunde. Hij had ook gevoel voor eerlijkheid en had door wie de ware schuldigen waren. De medeleerlingen vonden het ook heel juist dat Piet niet gestraft was.
v.9 : De boom van het leven beantwoordt aan het menselijk verlangen om eeuwig te leven. Eten van de boom van kennis van goed en kwaad is meer dan goed en kwaad bestuderen, eerder zelf bepalen wat goed en kwaad is. v.20 : Bij geen enkel dier vindt de mens iemand van zijn gehalte. v.22 : De vrouw uit de rib van de man stelt de gelijkwaardigheid voor van man en vrouw. De Protestantse Statenbijbel schrijft daarbij ; 'Ik heb nu eindelijk gekregen een gezelschap mijns gelijke, hetwelk ik tevoren gezocht, doch niet gevonden had'. De uitgave van 1995 vertaalt het woord vrouw door 'Mannin'. Dat woord beklemtoont de gelijkwaardigheid. De vrouw stelde in deze mannenmatschappij niet veel voor.
Het is een wonderbaar feit dat in de oudste teksten van zulk een mannenwereld de gelijkwaardigheid van man en vrouw doorbreekt en behouden blijft tot in onze tijd.
Natuurlijk zitten er in de bijbel nog verborgen tekens van achteruitstelling van de vrouw. Ge kunt ze zoeken in : Gen.3,1-21 : het verhaal van de zondeval Gen.4,1-2 : de kinderen van Adam en Eva Deut.5,12-14 : een deel van de tien geboden Heel het Boek Ruth, vooral 4,1-10
Een mannenwereld
Een echtpaar uit Nigeria heeft in Essen gewoond. Tijdens het middagmaal begon de vrouw na de soep aardappelen op te scheppen op het bord van de man. Zij keek hem strak aan en bleef aardappelen opscheppen tot hij zijn ogen bewoog.Tegen de berg aardappelen legde zij een stuk vlees en groenten. De man at tot hij werkelijk niet meer kon. Dan legde hij zich neer in een ligstoel en bracht ettelijke duidelijke geluiden voort. Hij wachtte een poos en begon opnieuw zijn maag vol te proppen. Daarna mocht de vrouw het kind voeden en de rest zelf opeten.
Vele vrouwen ergeren zich aan deze bijbeltekst. Zij struikelen over de uitdrukking 'hulp voor de man' zonder de woorden 'gebeente van mijn gebeente en vlees van mijn vlees' tot hen te laten doordringen. Daarom deze anekdote.
Tijdens een bijbelbijeenkosmt vroeg de verantwoordelijke aan de hevigste feministe om deze tekst voor te lezen. Dat was niet zo netjes van hem. Naarmate de lezing vorderde, werd de stem van de vrouw harder en scherper. Toen barstte ze uit : ' Om een hulp voor een man te zijn, zijn we goed genoeg, hé : een meid voor alle werk !'. Toen zocht de groep wat er werkelijk geschreven stond en ze zei :' Dat heb ik er nooit in gezien'. De feministe en de verantwoordelijke van de groep zaten te glimlachen naar elkaar.
schilderij van Jan Gossaert plaatjes uit Wikipedia
Zesde dag : dieren en mens
Toelichting
v. 2: in de oorspronkelijke tekst staat 'ongeordende en doodse wildernis', een oerchaos waarin Gods Geest orde gaat scheppen. v.16: twee lichten: de schrijver wil zon en maan niet vernoemen om de afgodendienst aan deze hemellichamen niet in de hand te werken. v.27: man en vrouw zijn beiden het beeld van God. Hierin steekt al enigzins een gelijkwaardigheid van man en vrouw, die in het andere scheppingsverhaal nog sterker tot uiting komt. 2.,2-3: tweemaal verhaalt de schrijver dat God op de zevende dag rustte van al het werk dat hij verricht had.
Natuurlijk was de schrijver niet bij het onstaan van hemel en aarde aanwezig. Hij heeft een constructie gemaakt en wij gaan zoeken wat hij daarmee kan bedoelen.
Zoek wat de eerste en de vierde dag, de tweede en de vijfde dag, de derde en de zesde dag met elkaar te maken hebben. In één samenhang is er iets dat niet klopt. Zoek dat uit. Het is ook heel raar dat de schrijver tweemaal vertelt dat God op de zevende dag rustte. God heeft geen rust nodig. Deze twee onlogische teksten zetten u op weg naar de hoofdgedachte van dit scheppingsverhaal. Zoek het maar uit en blijf maar zoeken. Als het moeilijk is, lees dan Ex.2,1-17. Vier zinnen staan aan de oorsprong van dit scheppingsverhaal.
Mijn bevindingen :
In het scheppingsverhaal bieden lucht en water van de tweede dag ruimte voor vissen en vogels van de vijfde dag. Het land en de bomen van de derde dag bieden ruimte voor mens en dier van de zesde dag. Deze gedachtengang gaat niet op voor het licht van de eerste dag en de zon, maan en sterren van de vierde dag. De schrijver weet zeker dat het licht van de zon komt. Waarom zet hij het licht op de eerste dag ?
In de tien geboden staat dat de zevende dag aan God is gewijd en dat men dan niet mag werken. Zelfs de slaaf en de slavin hebben rust nodig. Blijkbaar houden de mensen zich heel weinig daaraan en neemt de schrijver God tot voorbeeld, tot tweemaal toe. Om God op de zevende dag te laten rusten is er vanaf de eerste dag licht nodig om de dagen te kunnen tellen.
In de Verenigde Staten van Amerika zijn 46 % van de mensen er vast van overtuigd dat God alles geschapen heeft in zes dagen. Zij hebben de hoofdbedoeling van het verhaal niet begrepen. Ook in het westen schijnt men eerder te leven om te werken dan te werken om te leven.
Derde inleiding bij het lezen van de bijbel Bijbelgeleerden ontdekken in de geschiedkundige boeken van het Oude Testament vier bronnen.
De oudste teksten mogen we plaatsen rond de jaren 950 voor Christus in Jeruzalem. Deze bron heet 'Jahwist' omdat God daarin altijd Jahwe wordt genoemd. De verhalen uit het noordenrijk Israël komen uit de profetische kringen rond 800 voor Christus. Zij noemen God altijd Elohim en deze bron heet dan ook 'Elohist'. In 722 wordt Israël veroverd door Assyrië en worden de teksten in veiligheid gebracht naar Jeruzalem. In de 7de eeuw voor Christus is de 'Deuteronomist' de voortzetting van de Jahwist in het zuidenrijk (Jeruzalem). Het 'Priesterschrift' beschrijft de Joden in ballingschap rond 550 voor Christus. Als zij mogen terugkeren, brengen zij de geschriften mee naar Jeruzalem. Rond 400 voor Christus geeft het Priesterschrift aan de geschiedkundige boeken hun uiteindelijke vorm.
Dit eenvoudige schema geeft aan dat de bijbel een ingewikkelde groei heeft doorgemaakt en dat godsdienstige inzichten op een andere plaats en uit een andere tijd op een verschillende manier worden beklemtoond.
Het eerste scheppingsverhaal in zes dagen en het tweede scheppingsverhaal van Adam en Eva verschillen sterk van elkaar. Zij zijn niet tot één verhaal samen te smelten. Zij worden gewoon achter elkaar gezet. In het verhaal van de bevrijding van de Joden uit Egypte bij de tocht door de Rietzee zijn er bronnen terug te vinden van de Jahwist, de Elohist en het Priesterschrift. Deze bronnen passen zo goed bij elkaar dat zij tot één verhaal zijn verweven. Natuurlijk krijgt men daarbij niet alle plooien helemaal glad gestreken.
Als moeder al in verwachting was geweest, was een ander kind uit liefde geboren, maar niet ik, niet de persoon, die ik ben. Dan had een ander misschien mijn voornaam gekregen maar mij had men dan nooit gekend. Als vader door een ongeluk om het leven was gekomen, als moeder in haar jeugd was gestorven, dan had nooit iemand over mij gesproken, dan had ik nooit bestaan.
Vier grootouders verheugden zich over hun kinderen. Acht overgrootouders gaven het leven door. Als ik terugkeer in het verleden, tot welk getal kom ik dan enkele eeuwen geleden ?
Misschien heeft ooit een soldaat zijn macht misbruikt en is hij ook een van mijn stamouders geworden. Mogelijk zijn er ook familieleden zwak geweest maar heb ik ook aan hen het leven te danken.
Als er ooit een voorouder kinderloos was gebleven, dan was mijn levensschakel onderbroken. Heel mijn stamboom is aan de kindersterfte ontsnapt. Zij hebben allemaal de pest en de oorlogen overleefd.
Als ik dat alles overweeg, Heer mijn God, dan kom ik bij U terecht. In heel die loterij van mijn leven had ik geen enkele kans.
God, mijn God, gij moet altijd al een oogje op mij hebben gehad. Ik blijf U dankbaar met heel mijn wezen.
