DE   BOERENKRIJG   IN MARKE

                 __________________________

In 1948 verscheen van de hand van  Antoon Lowyck “Boerenkrijg in West-Vlaanderen”. De oplage was zeer beperkt. Het opzet van dat werkje was de plaatselijke gebeurtenissen van de Boerenkrijg in West-Vlaanderen aan een breder lezerspubliek kenbaar te maken.

Op de voorkaft van het boek staat een afbeelding van de beschadigde  gedenkplaat in Marke. Die gedenkplaat van de ‘Gesneuvelde Boerenkrijgers’ werd geteisterd tijdens de beschietingen van 1940-45 .De foto werd in oktober 1948 genomen door Baron Jean de Bethune(Marke 1900-Marke 1981). Het ontwerp van de omslag was van A.&E. Schoonbaert en gedrukt op de persen van Schoonbaert te Sint-Andries.

Antoon Lowyck (°Brugge 1914-+Brugge 2005) werd priester gewijd in 1939 in Brugge. Hij was leraar aan het Sint-Amandscollege te Kortrijk van 1939 tot 1943 en aan het Sint-Rembertscollege in Torhout van 1943 tot 1945. Was in 1945 aalmoezenier bij de krijgsmacht, waar hij eervol ontslag kreeg in 1980. In 1958 was hij medestichter van het ‘West-Vlaams Verbond van Kringen van Heemkunde’ in Roeselare.

In het boekje dat 50 bladzijden telt wordt nauwkeurig een kort verloop van de Boerenkrijg weergegeven….”Op 8 Brumaire of Brigandsmaandag (29 oktober) grijpen uitvallen der Fransen plaats rond Kortrijk.’s Avonds echter moeten alle Franse colonnen zich terugtrekken binnen Kortrijk. Moordpartij te Marke en Kortrijk”. Gevechten te Walle en te Bellegem. Hoofdkwartier Staden.”

Vervolgens volgt een korte lijst van de gemeenten waar de Boerenkrijg uitbrak met het verloop van de feiten.

Op bladzijde 49 schrijft Lowyck in een bijvoegsel de tekst over, die te vinden is in ‘Rond Kortrijk’ van pastoor Slosse:

“De Markenaars die samen met andere landslieden in het vallen van den avond op de Rijselpoorte gingen schieten, waren Jan (Van) Steenhuyse, P. Tack en Soete. De Fransen als duivels die ontbonden zijn vielen uit stad, vervolgden, kapten en schoten al dood wat zij vonden, hoorden of zagen. Zo brachten zij 9 mensen  om hals van Izegem, 12 van Ingelmunster enz. Te Marke vielen er ook 3 slachtoffers van hun woede. Ziet hier wat een 60 jarig vriend mij daarover schreef:’ Wel honderd keren heb ik van mijn grootmoeder horen vertellen, die altijd op de Markebeke gewoond heeft, hoe de Fransen rond den elven van de nacht, te peerde naar Marke kwamen afgedaald. Ik , zeide zij, blaasde mijn licht uit, om geen aandacht te verwekken, maar de knechten van de stokerij, een boogscheute verder, kwamen met een lanteren zien wat er gaande was, en sloten onmiddellijk de poorten. Maar de soldaten praamden ze open met hun peerden en gingen aan het moorden. ’s Anderendaags te zessen, heb ik in het huis der stokerij, later bewoond door kleermaker Zacharias Lepere het doorkorven lijk zien liggen van Jan Carlier, getrouwd met de dochter van Pieter De Castel, eigenaar van de stokerij, t’enden de gebouwen, bij de beke lag Augustin Vroman, die nog ademde en welhaast de geest gaf, en voor de staldeur lag J.B.Vroman, een jongeling van 26 jaar. De koeiwachter had het leven behouden met hem in het hondenkot te verschuilen. Die zelfde morgen lagen de soldaten lam dronke waar hier waar daar op het gebuurte, terwijl onze drie schutters van Marke, bevende van benauwdheid, nog verborgen zaten onder de brugge van de Markebeke. Later op de dag was’t processie van Kortrijk naar Marke om de vermoorden te zien.’Den Hert’ intussen, t’ halven de Rijselse wijk, kon het volk niet slikken, omdat er daar ook een vermoorde werkman lag.’nen Sissen Vandenbulcke.

Een gedenkteken van deze moorderij zit in de voorgevel, het eerste nevens de brugge, bewoond door Constantin Nuttin- Vande Ghinste. Hij zit er op zijn plaats niet en diende versteken te worden.

Men leest op die steen:

Voor God en Vaderland

Schonken hier hun leven

Op 28 oktober 1798

Augustijn Vromant

Oud 46 jaren

Jan Vromant, oud 26 jaren

Jan Carlier, oud 21 jaren

Vlamingen bidt voor

hunne ziel en volgt

hunnen heldenmoed na.

Baron Emmanuel de Bethune maakte de tekening voor de steen en R. Cagneaux voerde het werk uit.

Op zondag 3 september 1899 – weliswaar 101 jaar later-  had in Marke een herdenking plaats. Een stoet trok van de Markebeke naar het dorp. De steen werd ingewijd door pastoor Leo Debrabandere  ( 1842-1902 ,pastoor van 1895 tot 1902) . Op 4 september had een academische zitting plaats op het gemeentehuis met burgemeester Baron François de Bethune (1).  De gedenksteen werd geplaatst aan de stokerij (op de verkeerde plaats), 1m58 hoog en 1m18 breed.”(2)

Ter die gelegenheid werd een zeer beperkt aantal gedenkpenningen uitgegeven.(zie foto’s)

Op de postkaart van de Markebeke (rond 1920) is de gedenksteen duidelijk te zien in de voorgevel van het huis rechts van de telefoonpaal (zie foto)

In 1969 kocht de gemeente een perceel grond aan de Belgische Staat ( 1a 30ca 92dm2 ).In 1973 kreeg  arduinkapper Hugo Kesteloot de opdracht de steen te herstellen en te plaatsen in een gemetste muur op het pleintje. De gedenkplaat werd plechtig onthuld op 11 juli 1973.

Einde november 1978 werd het monument terug afgebroken en heropgebouwd.

Het werd onthuld en ingewijd door pastoor Joris Vandenberghe (1919-1998)(3) in bijzijn van schepenen Palmer Vandermeersch (1922-1994) en Maurits Bekaert (1935-1984), ere-secretaris Albert Vandaele(1925-2016) en Baron Emmanuel de Bethune( 1930-2011, toen schepen van Kortrijk)(zie foto).

(1)Burgemeester Baron Emmanuel de Bethune overleed op 19 juli 1909.

(2)De gedenksteen staat nu rechtover de Kasteeldreef op de Markebeke ,kadaster Sectie A 375 m3, maar nog niet op de juiste plaats. De gedenksteen zou moeten geplaatst worden in de voorgevel van de nu nog bestaande en zichtbare schuur van Polydoor Lepere.

(3)Joris Vandenberghe was pastoor te Marke vanaf 1972 tot 1988.

19-07-2016, 20:28 geschreven door Michel Markenaar