|
DE GESCHIEDENIS VAN DE SCHUTTERSGILDE SINT-BARBARA VANAF BEGIN 20e EEUW TOT 1979.
_________________________________________________________________________________
Het betreft hier een vervolg op het artikel 'De Geschiedenis van de Schuttersgilde Sint-Barbara tot het Einde van de 19e eeuw’. Het gaat hier voornamelijk over wapenfeiten genoteerd in het tweede gildeboek. Ik had graag de laatste gildeboeken willen inkijken, die in handen zijn van de gewezen voorzitter ,doch bij mijn aanvraag kreeg ik maar een flegmatiek antwoord. Maar,ja, ik moet roeien met de riemen die ik heb!
Bijgevolg heb ik 1979 genomen als einde van mijn verhaal, omdat op 1 mei van dat jaar een automatische schietstand werd geopend. Dat mag wel beschouwd worden als het laatste belangrijk historisch ‘hoogtepunt’ in de geschiedenis van de schuttersgilde.
De schuttersgilde legde de wapens neer in september 2010, toen het contract met de karabijnschutters werd opgezegd. De meeste leden sloten zich achteraf aan bij Sint-Barbara Gullegem, anderen maakten zich lid in Zwevegem. De gilde had laatst haar schietstand in de Marktstraat achter haar lokaal ,café ‘De Reisduif’.
Op 14 juni 1900 nam de gilde deel aan de plechtige installatie van Baron Emmanuel de Bethune tot burgemeester van Marke.
Op 12 mei 1901 werd na een hevige strijd de koningsvogel afgeschoten door burgemeester Baron Emmanuel de Bethune.
De hoofdmannen waren toen: Polydoor Lepere – Charles Vandorpe – Maurice Glorieux (zoon van Constant en Adelaïde Van Belleghem)– Cyriel De Brabandere .
Jules Moreels was schatbewaarder en Henri Vanhoenackere (gemeentesecretaris) greffier.
Op zondag 17 mei 1903 deed het niets anders dan stortregenen en werd Baron Emmanuel zonder schieten tot koning uitgeroepen. Hij werd dan ‘dobbelen koning’. Op maandag 8 juni volgde de koninklijke prijsschieting. Ieder jaar werd na de koningsschieting de koninklijke prijsschieting gehouden….en dat gezegd om niet telkens in herhaling te vallen.
Tot 5 mei 1907 werd niets bijzonders genoteerd. Toen werd de koningsvogel, na 6 jaar ‘koningsschap’ van Baron Emmanuel de Bethune, door Leopold Vandenberghe, timmerman te Marke, neergehaald.
In 1909 werd in algemene vergadering besloten dat de koningsvogel jaarlijks zou geschoten worden, in plaats van ieder 2 jaar. Dus moest jaarlijks koningsgeld betaald worden.
Op zondag 23 mei 1909 werd Achiel Theys, vlashandelaar en gebuur van het lokaal, toen café ‘Maison de Commerce’ , (in de Marktstraat) tot koning gelauwerd.
Op 19 juli 1909 overleed burgemeester Baron Emmanuel de Bethune. Hij was 40 jaar erevoorzitter van de gilde.
Rouw werd in 1910 omgezet in vreugde. Om zoveel mogelijk het verlies te herstellen, aanvaardde Baron François de Bethune, broer van Emmanuel, na het ambt van burgemeester aanvaard te hebben , ook dat van erevoorzitter van de gilde. Baron François gaf op 18 september een bijzondere prijsschieting , met een waarde van 80fr.
Op 21 mei 1911 werd veldwachter Aloïs Brasseur koning.
In 1912 werd geen koningsvogelschieting en ook geen koninklijke prijsschieting gegeven.
Op 4 mei 1913 werd Georges Vanhoenackere, schrijnwerker te Marke, koning.
Op 24 mei 1914 werd Bruno Cagnie, slachter in de Markekerkstraat, koning.
Ten gevolge van de oorlog 1914-18 moesten onze gildebroeders terug hun schietoefeningen stopzetten. De Duitse bezetter had alle wapens opgeëist, bijgevolg werden die van de gilde ook ingeleverd.
Het vaandel en de oude koningsketen bleven gaaf. Baron François de Bethune had de koningsketen veilig in zijn brandkoffer geborgen. De kentekens bestonden nog, maar Sint-Barbara scheen dood. In 1919 had een lid , met name Oscar Vandenberghe ,al gepoogd om de gilde nieuw leven in te blazen.Hij had al met Jerome Ostyn en oude liefhebbers gesproken , …maar tevergeefs.
Op zondag 30 april 1922 bij de inhuldiging van Cyriel De Brabandere als burgemeester waren toch enkele oude leden met vaandel present. Ze schonken hem een bloemtuil.
In 1923 werden alle onmogelijke pogingen gedaan om de gilde te herstellen. En men gelukte er in. Teneinde de maatschappij vaste voet te geven werd een bestuur gekozen:
Baron François de Bethune: erevoorzitter.
Cyriel De Brabandere, burgemeester: voorzitter.
Jules Moreels: schatbewaarder.
Raadsleden: Georges Vanhoenackere – Achiel Theys – Edmond Verhaege( lokaalhouder) – Theophiel Cagnie.
Jerome Ostyn : schrijver.
Maar het belangrijkste ontbrak nog: de WAPENS. Er werden dus nieuwe wapens gekocht, door toedoen van Jerome Ostyn, die de karabijnen een na een aankocht. De gildebroeders waren weer strijdvaardig en de gilde kende weer zijn voordien gekende bloei.
Op 9 september 1923 werd deelgenomen aan de stoet ter gelegenheid van de onthulling van het oorlogsmonument.
Op 14 oktober 1923 had de eerste naoorlogse koningsschieting plaats. Die werd de avond ervoor door kanongeschut aangekondigd. Theophiel Cagnie, koning sinds 1914, hernieuwde zijn koningstitel. Volgens traditie mocht de koning de 3 eerste scheuten lossen. “Met de koningsketen versierd werd met vaandel voorop en tamboer aan het hoofd een stoet gevormd en werd bij de leden schutters en herbergiers een glas gedronken.” Eens terug in het lokaal werd hem de erewijn aangeboden “Leve de Koning”.
Op 2 december 1923 was er een ‘witschieting’
De kas van de gilde was ziek. Oorzaken waren de onkosten voor herstel van het doel en de aankoop van karabijnen. Maar oorlogsschade bracht redding. Men had toen al 82 leden.
Op Beloken Pasen (27 april) 1924 had een grote witschieting plaats. Het zou ook de laatste niet zijn.
In 1924 kende de gilde een hoogtepunt : Philemond Chanterie werd als 100e lid ingeschreven. Het werd tevens gevierd en het feest werd aangekondigd door kanonschoten. Er was ook een stoet met de aanwezigheid van de fanfare Sint-Jan. De schuttersgilde kende toen een onnoembare bloei, want op het einde 1924, telde ze al 116 leden.
Godfried Foulon, met bijnaam ‘broere van de Ko of verkort broere’ werd als gildeknecht gekozen. Godfried woonde met zijn ouders in café ‘De Ko’, in de Kleine Pontestraat. Na hun overlijden ging hij wonen aan ‘Speels Kave’(zwingelarij) in de Preshoekstraat.
Op 10 en 17 augustus 1924 ging een goed peloton schutters Marke vertegenwoordigen op schietingen in Hulste en Izegem. En daar zou het niet bij blijven.
Op 24 augustus 1924 schoot Gerard Deveugele zich tot koning.
Op 4 december 1924 gaf Jerome Ostyn zijn plaats van schrijver door aan zijn broer Alfons, terwijl hij zelf de taak van schatbewaarder aanvaardde.
Wij schrijven 12 december 1924 : de maatschappij ‘Schuttersgilde Sint-Barbara’ wordt koninklijk benoemd. Het is de eerste Markse maatschappij, die zich koninklijk mocht noemen. Het feest had plaats op 26 april 1925. De groepsfoto die toen in het lokaal hing en in mijn bezit is dateert van die dag (werd mij overhandigd door Roger Slosse, baas van café ‘De Reisduif’). In het lokaal werden medaillons verkocht, die door ieder lid moesten gedragen worden. In de namiddag werd aan de Markebeke een stoet gevormd met aan het hoofd de fanfare Sint-Jan. De gilden van Izegem, Hulste en groepen liefhebbers uit Gullegem en Bissegem liepen mee langs de bevlagde straten. Alle tegenwoordige gilden hadden hun vaandel mee, echte kunststukken, die gezien hun ouderdom velen boeiden. De koningen van voornoemde gilden droegen fier het oude sieraad of koningsteken. Na de welkomsgroet greep de witschieting plaats. Het werd een hardnekkige schietpartij waaraan de beste schutters van Izegem, Hulste en Marke deelnamen. ’s Avonds volgde een smakelijk banket.
Er volgde een inschrijving voor aankoop van nieuwe moderne wapens . Er werd als tombola een karabijn Bayard verloot tussen allen die minimum 5fr. inschreven (113). De karabijn werd bij loting toegewezen aan Ferdinand Glorieux.
Op 15 augustus 1925 werd Jerome Ostyn koning.
Vanaf september 1925 werd ter gelegenheid van Marke-kermis jaarlijks een grote prijsschieting gehouden.
Op 16 mei 1926 werd Jerome Ostyn voor de 2e maal koning: ‘dobbelen koning’.
Op 13 juni 1926 werd Emile Vandenweghe gevierd als 50 jaar lid.
In 1926 bracht timmerman Leopold Vandenberghe de nodige veranderingen aan het lokaal, want sinds lange tijd klaagden de schutters over de gebrekkige beschutting tegen onguur weer.
In 1927 werd Jerome Ostyn voor de derde keer koning en bijgevolg als keizer gelauwerd, dat was sinds meer dan 50 jaar niet meer gebeurd, verzekerde Emile Vandenweghe. Daar het regelment echter wil dat er jaarlijks een koning is, zo werd de schieting voortgezet. Dit jaar werd een nieuwe regeling ingevoerd, namelijk dat alle aanwezige leden mochten schieten naar de koningsvogel. Het was niet meer wie het eerst de koningsvogel afschoot, maar wel wie er het langst de vogel zou kunnen afschieten. Omer Courcelles, uit Moeskroen, werd koning.
In 1927 kwam een nieuwe stand op 12 m. uitgevoerd door lid Gerard Leman, aannemer.
In april 1927 werd door het huis ‘Sauveur’ een nieuwe loop op de karabijn geplaatst.
Op 12 april 1928 werd in Izegem deelgenomen met vaandel aan de begrafenis van Evarist Wittouck (+7 april 1928) gewezen pastoor van Marke.
Op 13 mei 1928 werd Albert Van Overschelde tot pastoor benoemd in Marke.
Ter gelegenheid van het gouwfeest van de turners ‘Voor Outer en Heerd’ op 17 juni 1928 schonken de schutters een beker.
Er werd op 13 augustus 1928 deelgenomen aan de blijde intrede van de echtelingen Baron Jean de Bethune- de Vinck.
In 1928 werd Arthur Verhaege koning.
Om overtollig drukwerk te besparen besloot men een algemene lijst van de schietingen uit te hangen in het lokaal en een bord uit te hangen aan de kerk om de schietingen kenbaar te maken.
In 1929 gaf Alfons Ostyn zijn ontslag als schrijver en Arseen Delcour nam zijn plaats in op 3 mei 1929.
Op 13 augustus 1929 werd Arthur Delporte koning. Albert Deveugele werd gildeknecht benoemd in plaats van Edmond Fillieux die naar Moeskroen verhuisd was. Fillieux was de opvolger Godfried Foulon .
In 1930 werd in Luik tijdens de wereldtentoonstelling deelgenomen aan de vaandeloptocht. De schutters kwamen teleurgesteld terug, want ze moesten zich tevreden stellen met een gedenkpenning.
Georges Vanhoenackere werd koning gekroond.
In 1931 moest Georges Vanhoenackere zijn titel verdedigen tegen vijf schutters. Gezien de magere opkomst werd de koningsschieting uitgesteld. De zeventienjarige André Ockier werd koning.
In 1932 werd de zeventienjarige André Ockier weer koning.
Cyriel Brasseur, ingekomen in 1882 was in 1932 50 jaar lid, maar wilde niet gevierd worden.
In 1932 werd een tweede cible geplaatst. Arthur Maenhout zorgde voor de stenen en Joseph Glorieux voor het cement.
In 1933 was het weer de beurt aan André Ockier, die keizer werd. Medard Deconinck uit Kortrijk werd koning .
In 1934 was Medard Deconinck weer koning.
In 1935 werd door tussenkomst van Barones Thérèse de Bethune het vaandel hersteld. Baron Jean de Bethune schonk een nieuwe vaandelstok en een prachtige valies om het vaandel in te bergen.
Het regelment wilde dat er jaarlijks een koning benoemd werd: de nieuwe koning was Achiel Ostyn.
In 1935 wist Medard Deconinck zich weer tot koning te kronen en was bijgevolg keizer.
Het gildeboek doet een sprong van 33 jaar. Spijtig genoeg noteerde men sinds 1936 geen enkele inschrijving. Ik weet alleen dat er een nieuw regelment werd uitgevaardigd.Geen enkel teken van leven aangaande de werking van de Sint-Barbaragilde werd geboekt. Mogen we spreken van verzuim of nalatigheid. In ieder geval zaten de oorlogsjaren er ook voor een deel tussen. Men moest steunen op de herinneringen van de oudste leden. Doch het resultaat hiervan was dat sommige verhalen zeer vaag waren en er maar zeldzame inlichtingen naar voor kwamen.
1935-36 was ook het jaar van een nieuwe lokaaluitbater: Georges Delcroix- Elisa Vanrobaeys (dochter van café ‘In de Keizer’) . Het logo van het café veranderde toen ook in ‘Het Schuttershof’. Volgens Georges paste de naam beter, omdat twee schuttersverenigingen er hun lokaal hadden : ‘de karabijnschutters Sint-Barbara’ en de boogschutters ‘De Liggende Wip’.
Toch werd in 1937-38-39-48-49-50 tot 1966 geschoten, dat getuigen uitslagen van wedstrijden die men terugvond.
Café ‘Het Schuttershof’ werd op 14 mei 1943 gebombardeerd en de schietoefeningen werden stopgezet.
Robertine Delrue, weduwe Achiel Ostyn:
“ Tijdens de oorlog 40-45 moesten de wapens ingeleverd worden. Doch de meeste schutters, in Marke althans staken zelf hun wapen weg. Er warden er ook gestolen door de Duitsers en zelfs door particulieren.
De Koningsketting , het vaandel, en het oude gildeboek werden door iemand in veiligheid gebracht en daarna teruggegeven.
Ook het koperwerk moest ingeleverd worden. Georges Delcroix vond het niet beter dan alle bekers in een zak te gieten en te geven voor koper.”
Roger Slosse (Marke 1912- Kortrijk 2000):
“Op 01/09/1939 ging café “De Reisduif” open. Ik kwam dus met mijn ouders van café “De Handboog” ,ik trouwde met Maria Vlieghe en gingen dan in het nieuwgebouwd café “De Reisduif” wonen .Mijn ouders gingen mee .We zijn weggegaan uit “De Reisduif” op 15/11/1963.We werden opgevolgd door Etienne Van Iseghem-Scholten.
De karabijnschutters kwamen erin in 1948, nadat hun lokaal “Het Schuttershof” gebombardeerd was.”
Vóór 1940 bestond in de gilde een ereraad en een werkend bestuur. In 1948 maakten deel uit van de ereraad:
Cyriel Vandermeersch
Aloïs Brasseur
Richard Glorieux
Arthur Maenhout
Joseph Glorieux
Theophiel Cagnie
Het werkend bestuur was samengesteld als volgt:
Alfons Ostyn
Alphonse Vandeghinste
Omer Supply
Gabriël Verhaege
Jan Debuyser
Marcel Jacques en Deveugele Gerard.
Op 19 november 1966 werd in algemene vergadering een nieuw bestuur gekozen:
Erevoorzitter:Baron Jean de Bethune
Voorzitter Arthur Verhaege
Ondervoorzitter : Anger Meersman
Leden: Luc Clement-Werner Defever – Frans Declercq – Koenraad Dejonckheere – André Rosseel – Gabriël Verhaege.
Op aandringen bleef de post van schrijver en schatbewaarder open…men weet niet waarom.
Algemene vergadering van 5 november 1967:
Erevoorzitter Baron Jean de Bethune schonk een royale gift van 15.000fr. voor de nieuwe stand. De totale kost beliep 31.655fr.
Op de bestuursvergadering van 20 juli 1968 besloot men om het gebruikelijk geldelijk voorschot ,ingesteld sinds enkele jaren , ten voordele van de koning voor de aankopen van de koninklijke prijs te vervangen door een gedenkplaat of schaal, als blijvende herinnering van het konings- of keizersschap.
Sinds vele jaren werd op 2e Paasdag de klassieke eierschieting gehouden.
Er bestond ook een kampioenschap verbondschietingen – schuttersgilden West-Vlaanderen.Hier wil ik Werner Defever vernoemen, die kampioen was in 1953-1957-1958-1960 en in 1969 samen met Frans Declercq.
In het kampioenschap van België op 12m, wist Bernard Dessauvage (uit Frankrijk), lid in Marke, zich als 2e te klasseren in de 1e kategorie, doch werd niet opgenomen in de rangschikking omdat hij de Franse nationaliteit bezat.
Frans Declercq was koning in 1953- 1957 (zie foto) -1958 en 1967.
In 1968 werd Anger Meersman koning.
In 1969 Koenraad Dejonckheere koning.
In 1970 Bernard Dessauvage.
In 1971 Frans Declercq.
Op 12 juni 1971 werd Baron Emmanuel de Bethune aangesteld als burgemeester.
In 1971 was Arthur Verhaege 50 jaar schutter, maar die hield niet van vieringen! Dat jaar gaf Arthur zijn ontslag als algemene voorzitter van het verbond van schuttersgilden –West-Vlaanderen gezien zijn gevorderde ouderdom. Arthur ,geboren in Bellegem in 1891 overleed in Kortrijk op 20 juli 1980. Anekdote : volgens zijn wil werden geen rouwberichten en bidprentjes gedrukt. Op zijn sterfbed verwittigde hij ook de pastoor om niet te veel te ‘zeveren’rond zijn persoon. Pastoor Joris Vandenberghe volgde zijn wil.
In 1972 werd Koenraad Dejonckheere koning en in 1973 Gabriël Verhaege.
In 1974 noteerden we het ontslag van Achiel Ostyn, sinds 1956 secretaris en penningmeester en 51 jaar werkend lid van de gilde. Rudy Vandemeulebroucke werd koning.
In 1975 werd Gabriël Verhaege koning. Hij was al voor de derde keer koning.
In 1975 werd Lucien Segers voorzitter in opvolging van Arthur Verhaege. Men stelde toen voor Arthur Verhaege erevoorzitter te benoemen, doch Arthur was er niet voor te vinden, te meer omdat Baron Emmanuel de Bethune al erevoorzitter was. Naar zijn mening was één erevoorzitter meer dan genoeg. Men gooide het over een andere boeg en ter gelegenheid van zijn 85e verjaardag in 1976 werd de schietstand ‘ STAND ARTHUR VERHAEGE’ genoemd.
Op voorstel van secretaris Jerome Ostyn en voorzitter Arthur Verhaege, werd na de eerste wereldoorlog, een verbond gesticht tussen de schuttersmaatschappijen: Marke-Kortrijk-Izegem-Gullegem-Vichte-Wervik-Beveren-Leie – Heule en Kuurne. Ook Komen en Meulebeke maakten een zekere tijd deel uit van het verbond. Er werd jaarlijks een fel betwiste intercommunale wedstrijd gehouden.
UITTREKSEL UIT DE TOESPRAAK VAN VOORZITTER LUCIEN SEGERS BIJ DE OPENING VAN DE AUTOMATISCHE SCHIETSTAND OP 1 MEI 1979.
___________________________________________________________________________
Tot nog toe moest men het scorebord met een manivelle naar zich toe halen om het behaalde resultaat te zien. Nu zou alles automatisch, wil zeggen motorisch gebeuren.
“Vandaag 1 mei 1979 een historische dag voor de Koninklijke Karabijnschutters Sint-Barbara te Marke. Gesticht omstreeks 1752 met het doel de toenmalige gemeenten te verdedigen, tegen mogelijke aanvallers of overvallers, waren de schuttersverenigingen in deze gemeente een even grote noodzaak als op heden de brandweer, de politiekorpsen of rijkswacht in de verschillende steden en gemeenten. Ook hier bleef de tijd niet stilstaan,als gevolg van de grote en snelle evolutie van de maatschappij, verdwenen stilaan de zeer talrijke schuttersverenigingen, terwijl het andere deel beleef bestaan en op het sportieve vlak zijn verder bestaan kon verrechtvaardigen.
Wat de Koninklijke Schuttersgilde Sint-Barbara Marke betreft, deze vereniging bezit een rijk verleden, daarvan getuigen de talrijke prijzen die in clubverband konden worden bijeengebracht.Het verslagboek een der oudste nog intact, evenals de clubvlag doen ons denken aan een roemvol verleden. Dit alles was mogelijk door de onverdroten ijver der verscheidene besturen sinds het oprichen van de maatschappij. Voor ons echter staat het als een paal boven water, dat onze karabijnschutters zeker zouden verdwenen zijn, ware het niet geweest door de vernieuwde ijver en het doorzettingsvermogen van onze, alom gekende en gewaardeerde 89 jarige, gewezen voorzitter Arthur Verhaege, die in goede en kwade dagen , de vereniging wist in stand te houden. Het is dan ook normaal dat we vandaag hier in deze zaal in aanwezigheid van zoveel mensen graag openlijk hulde brengen aan de pionier van de schuttersvereniging.
De tijd staat echter niet stil. Nadat de schutters van Kuurne als een der eersten een automatische stand hadden ingericht, volgden weldra de anderen één voor één. Marke werd de voorlaatste club die zich een automatische stand zou inrichten. Na lange discussies in de verscheidene bestuursvergaderingen werd dan eindelijk besloten de stap te wagen. Deze automatisatie is het werk van een bestuur en haar leden, die van aanpakken wisten en de meeste tegenslagen werden overwonnen en dit vooral, en niemand zal het mij tegenspreken door de inzet en de ideeën van twee van onze mensen, die hun technische kennis in dienst van de club hebben gesteld. Ik vernoem hier zeer graag en dank hen van harte: Ronny Braem en José Catteeuw. Ook de anderen, die hebben gezorgd voor het onderhoud, het schilderwerk, de veiligheid en zoveel zaken meer waren teamwork.
Deze automatisatie kon echter niet tot stand worden gebracht, zonder en dank zij de financiële medewerking van verscheidene personen en firma’s. Ook hier een speciaal woord van dank aan Arthur Verhaege, firma Vandewiele en zoveel anderen die wensen onbekend te blijven……….”
Dan nog een woordje Frans voor de clubleden van Moeskroen in Marke. Hulde werd gebracht aan Bernard Ducatteeuw, keizer ( koning 1976-1977 en 1978) uit Moeskroen en lid in Marke.
“ Heer schepen (Antoon Sansen), mag ik u thans vragen de automatische standen in werking te stellen. Aan allen dank.”
De bestuursleden in 1980:
Erevoorzitter: Baron Emmanuel de Bethune.
Voorzitter: Lucien Segers.
Secretaris en schatbewaarder: Gabriël Verhaege
Ondervoorzitter: Anger Meersman.
Bestuursleden: Willy Missiaen-José Catteeuw-Ronny Braems-Luc Rosseel –Fernand Vandemeulebroucke –Rudy Vandemeulebroucke- Koenraad Dejonckheere-Bernard Ducatteeuw.
FOTO’S:
1/ Café ‘De Reisduif’ nagenoeg 62 jaar het lokaal van de karabijnschutters Sint-Barbara.
2/ Arthur Verhaege in 1979 (foto Roger Faillie).
3/ In 1925 ter gelegenheid van de koninklijke benoeming van de schuttersgilde.
4/ Witschieting 28 september 1924.
5/ Vóór de schietstand in 1957, met links Frans Declercq.
6/ De schietstand ‘Arthur Verhaeghe’(foto Roger Faillie).
7/ 1979 : links Arthur Verhaege en rechts Gabriël Verhaege (foto Roger Faillie)
|
