|
IK krijg via Taalpost regelmatig taalprikkeltjes door over hoe je iets zegt of waar een woord of uitdrukking vandaan komt. Zo leer je ook nog eens iets bij.
Deze vond ik goed omdat ik niet wist waar het woord ezelsoren precies vandaan kwam. Wil je het ook weten?
Iemand een oor aannaaien betekent 'iemand iets wijsmaken', 'iemand voor de gek houden' en ook 'iemand bedonderen', 'iemand oplichten'.
Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is deze uitdrukking ontstaan uit het gebruik om kinderen op school te straffen voor hun domheid door ze met ezelsoren op hun hoofd te laten rondlopen. Zo werden ze als domoren te kijk gezet. Dit gebruik is al zeer oud: volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) kwam in de zestiende eeuw al iemand een paar oren aannaaien voor. De figuurlijke betekenis ontwikkelde zich van letterlijk 'iemand te kijk zetten als een ezel (= domoor)' tot het figuurlijke 'iemand om de tuin leiden, foppen'.
Hoelang ezels(oren) al worden beschouwd als een teken van domheid, blijkt uit een verhaal uit de Metamorphosen van Ovidius (43 v.Chr. - 17 n.Chr.). Dat verhaal gaat over een wedstrijd tussen de goden Pan en Apollo. Het ging erom wie de mooiste muziek maakte: Pan op zijn fluit of Apollo op zijn harp. Alle aanwezigen vonden dat Apollo had gewonnen, maar de Frygische koning Midas koos voor Pan. Apollo werd hier zo kwaad om dat hij koning Midas' oren veranderde in ezelsoren (vandaar ook de benaming midasoren voor ezelsoren). Midas zorgde er daarna voor dat zijn oren altijd onder zijn muts verborgen bleven, maar zijn kapper kende zijn geheim. Deze kapper had moeten zweren het geheim van de ezelsoren aan niemand te vertellen, maar op een dag werd hem dit te veel. Hij groef een gat in de grond en fluisterde daarin:
"Koning Midas heeft ezelsoren."
Later groeide er riet in dit gat. Toen het riet volgroeid was en de wind opstak, fluisterde het deze woorden verder, waardoor het geheim over de oren van de koning toch uitkwam.
Mooi verhaal niet?
|
)
.
.
