De volgende morgen willen we eens een goed gesprek met Jaap hebben om te horen wat zijn verdere plannen zijn. Hij ziet het zelf ook niet zitten om de 180 mijl die we nog hebben te gaan buitenom te zeilen. Maar door de fjord en via de oostkust van Denemarken is het nog 400 mijl varen naar huis. Hoever komen we nog? Juul ziet het duidelijk niet meer zitten. Hij had zich zoveel van dit zeezeilen voorgesteld en loopt compleet vast op de geslotenheid van de schipper. Hij heeft geen vertrouwen meer in hem en wil nog een paar dagen genieten van echt vakantie. Juul en Wieke pakken hun spullen en nemen de trein. Jammer! Het was heel fijn om ze er bij te hebben. Elly maakt nu van de gelegenheid gebruik om over te stappen van de Golden Griffin op onze Hilde Baudine. Om 2 uur s middags zeilen we verder de Limfjord in richting Nijköping. Jaap begint wat meer te praten. Piet krijgt vis van een paar Urker vissers op een Engels vissersschip. Annelies en Eekje bewonderen de gevangen kreeften, maar als ze er één mogen uitzoeken bedanken ze voor de eer. Piet is ontzet! Die kreeften zijn wel 80 tot 90 waard. Ze moeten het nog lang horen. Een gedeelte van de schoongemaakte vis wordt in een plastic zak overgeheveld naar onze Hilde Baudine en door Elly vakkundig gebakken en al varend smikkelen we ze lekker op. Om 11 uur s avonds varen we het haventje binnen, terwijl we al hangend buiten boord de groene- (rechts) en rode boeien (links) zoeken. Moeilijk hoor! Elly en Wim staan op de punt als uitkijk, maar als Glenn niet zulke scherpe ogen had gehad, was het pas echt spannend geworden. We komen veilig aan. Het was een prachtige dag jammer dat Juul en Wieke dit missen!
Hierna staat Wim bijna constant aan het stuur in zn gele pak. Moet je je manneke toch eens zien, meldt Jaap. Ik vin oe een held, schijn ik gezegd te hebben. Ik sta heel wat angsten uit in ons hondenhok. Om half drie s middags krijg ik het even heel benauwd als schipper Jaap gaat liggen slapen en Wim, die in zn hele leven nog nooit gezeild heeft, in zn eentje in dat zware weer aan het roer gekluisterd staat. Ik ben altijd wat pessimistisch in zulke omstandigheden en denk alleen maar: Als de kinderen nou maar de verzekeringspapieren kunnen vinden! Volgens Jaap is de Hilde Baudine een zelfrichtend schip dat vanzelf weer overeind komt wanneer het onverhoopt zou kapseizen. Daarom zit iedereen in zwemvest aan een life line vast. Dan ga ik ook naar de kuip in zwemvest. De wind zakt gelukkig iets af. Ik ben wel niet ziek, maar lekker is anders. Het toiletgebeuren kost veel tijd , moeite en blauwe plekken. Op biscuits kom ik de dag wel door. Glenn ligt languit achterin de life-line vast te houden en probeert zich niet te bewegen. Juul al net zo hangt om de bolder. Greta, Wim en onze schipper doen zich te goed aan marsjes, chips en soep. Wanneer we de Deense haven Thyborön naderen is de storm wat verder afgezwakt . Met bv windkracht 5 hadden we de haven hier niet aan kunnen doen vanwege een vervelende branding en hadden we nog uren door moeten zeilen naar een zuidelijker gelegen haven. Dan plotseling wanneer de motor wordt gestart, komen Glenn, Juul en Gerdie weer overeind of er niets aan de hand is. Het is lastig binnen varen, want volgens Jaap is het stuk branding het gevaarlijkst. Maar met behulp van de goede ogen van Glenn en Wim en toch de ervaring van onze schipper loopt dit avontuur goed af. Wanneer we achterom kijken zien we pas hoe gevaarlijk smal de vaargeul is tussen de rotsen die dicht onder het wateroppervlak te zien zijn! Wat een dag!
's Middags: Juul en Wieke met schipper Jaap als lachende derde!
De volgende dag is de weersverwachting nog slecht. Het blijft windkracht 6- 7. We besluiten een dagje af te wachten. We struinen heel Mandal af. Glenn, Greta, Elly en wij ontdekken een eettentje. Greta is niet meer te houden. Mmmm lekkerrrr! Hamburger, sla, frites hà! Een uur later eten we aan boord zo weer mee. Karel, Eekje, Marijke, Benno en Annelies hebben die dag gezwommen en een bezoek aan de sauna gebracht. Volgens Marijke is nu echt de vonk overgesprongen tussen Karel en Eekje. We zullen zien Jammer dat Karel hier afhaakt. Hij is op de Golden Griffin al zo ziek geweest op de tocht naar Mandal, alle accupunctuur en medicijnen ten spijt, dat hij de overtocht naar Denemarken niet meer mee wil maken. Morgen stapt hij in Kristiansand op de ferry. Hier in Mandal is het groot feest. Er zijn veel stands met T-shirts, petjes, shawls e.d. We kopen een blikopener van de Noorse Reddingsbrigade. We moeten morgen per slot van rekening de zee nog op. Volgens het weerbericht zal de wind afnemen tot 3 à 4 knopen. De volgende ochtend vertrekken we al heel vroeg. Ik mag nog wel even blijven liggen. Glenn verschijnt echter boos in de kajuit met Greta in zijn kielzog:Waarom worden we niet geroepen! Ik wil niet met een lege maag de zee op! Het wordt een heksenketel - toch windkracht 7- 8 -. Huizenhoge golven! Alle bagage valt in ons hondenhok over me heen. Het statief van Jaaps video zeilt rakelings over mn hoofd. Gerdie houdt tot een uur of 12 stand aan het roer tussen Glenn en Juul in die zo ziek zijn als een hond. Dan haakt ook zij af. Wieke functioneert nog net, zij het met een spierwit koppie. Greta raakt alleen snel haar ontbijt kwijt en is daarna niet meer stuk te krijgen. Ik hoor vanuit mijn veilige plek steeds iemand vreselijk kotsen en blijf nog maar even plat .
Het kerkje van Hidra aan het begin van de Fleckefjord.
Hoort die zwarte man ook bij jullie? De volgende morgen komt een Noor een praatje met ons maken. In de grote steden wonen wel wat Turken en Marokkanen, maar zo donker als Glenn is hier een bezienswaardigheid. Deze dag gaan we richting Fleckefjord. t Wordt een lange dag, 60 mijl te gaan. Aan het eind van de middag leggen we aan in een kleine baai om te eten en te douchen. Die Noren toch overal gratis toiletten en warme douches! Jaap gaat met Glenn vissen. Ze gebruiken een touwtje met daaraan een haakje met een kunstvisje. Ze vangen twee joekels, maar niemand wil ze schoonmaken. Die vissenogen kijken je zo eng aan. Dat wordt vuilnisbak! Dan in de schemering vertrekken we voor het laatste stukje naar de Fleckefjord. Ik mag voor het eerst sturen, hartstikke mooi! Juul verleent bijstand. Heel voorzichtig varen we die avond de haven met het verlichte kerkje van Hidra binnen. De volgende morgen gaan we op onderzoek uit. Ha een toilet bij de kerk. We leren deze eerste levensbehoefte automatisch te vinden net als de douche- en wasgelegenheid. We kijken wat rond op het kerkhof en bewonderen het prachtige Noorse kerkje. Dan vertrekken we richting Mandal. Eerst varen we nog door de prachtige Fleckefjord om Hidra heen en de zee weer op. In verband met de dangerous waves volgens de kaart moeten we goed op de vaargeul letten. Die dag krijgen we onze vuurdoop-- flinke golven en een rare golfslag. Telkens als we schuin gaan met de boot heb ik de neiging om tegenwicht te geven. Maar niemand wordt ziek. Greta krijgt steeds meer honger naarmate de zee ruwer wordt. De dinghy gaat zelfs op de kop. We verliezen Jaap zn geliefde matras en de kap van de motor. We maken een stormrondje , tjonge wat een heisa. Glenn en Wim proberen daarna op commando van de schipper al hangend over boord de matras weer op te vissen. We trachten ze voor een duik in de ruwe zee te behoeden door ze aan hun benen vast te houden. Maar de zee is te ruw en de beide heren houden het voor gezien. Jammer Jaap! We komen heel laat èn hongerig in Mandal aan . Bekaf, wat een stormweer!
In het Bryggehotel kunt douchen voor 30 kronen p.p., meldt schipper Piet van de Golden Griffin. Daar maken we de volgende morgen dankbaar gebruik van. Wat een luxe, samen douchen, genoeg warm water en even alleen. We worden weer mens. Dan na het ontbijt gaan we op verkenning in Stavanger. Stavanger is best mooi de huizen, de haven, de winkels èn de vismarkt. Ik heb nergens zoveel vis bij elkaar gezien. We slenteren gezellig rond met Glenn en Greta. Dan s middags is het zover. Het zeilgebeuren gaat van start!... Ons reisdoel is het eiland Rott, 14 mijl voor de kust van Noorwegen. Het wordt een prachtige zeilmiddag. Wim en Glenn moeten gelijk achter het stuurwiel en ook het zeil- en touwgedoe wordt uit de doeken gedaan. Wieke, Juul en Gerdie kennen dit gelukkig al. Greta en ik houden ons fototoestel in aanslag. Op Rott gaan we barbecuen. Het eiland heeft maar vier vaste bewoners. De rest woont er slechts een gedeelte van het jaar. Bij een voormalige school een toilet! Op de Golden Griffin zijn Karel en Eekje, de celliste niet meer bij elkaar weg te slaan We noemen het al voorzichtig de Love Boat. Daar hebben ze nog minder eten dan wij. Ze kopen al zelf hun fruit, groente en kaas en zijn dan ook niet van plan om de 25 p.p. per dag voor de drie camperdagen te betalen. We zullen zien. De barbecue is in elk geval heel gezellig met de hele groep! We zien een prachtige zonsondergang . Jaap heeft ons niet te veel beloofd. Bij het kampvuur wordt gezamenlijk het verhaal van de veertig rovers in het hoge noorden verteld.Iemand begint te vertellen en iedereen in de kring breit er een stukje aan.
Die avond stranden we voor de laatste veerpont. De rij is erg lang en we zoeken een eet- en slaapplek. Terwijl Elly en ik pannenkoeken bakken, zoekt Wim een plek voor het tentje, maar dan gaat de groep toch in staking! Hier is geen water. We willen toch minstens stromend water! En Jaap bezwijkt. We zoeken verder en nemen toch de laatste veerpont. Na een half uur rijden vinden we een magnifiek plekje in een bos bij een riviertje. We beginnen er allemaal wat verweerd uit te zien. Ook de kapsels passen zich aan. Coupe orkaan, is een uitvinding van Annelies. Die avond zitten we weer bij ons kampvuur. Dat heeft toch wel wat. Het is net een clubkamp. Dit wordt ook onze laatste nacht in de camper. Morgen zullen we in Stavanger zijn en gaan dan verder op de Hilde Baudine. Hier slapen we gelukkig goed. Maar de volgende morgen hebben we geen brood. Dat is op. We gaan dus na een portie bosbessen en frambozen uit het wild vlug naar Jorpedalen naar de bakker ( tweeledig) en de supermarkt. We ontbijten wat verlaat in de camper met vers brood en zelfs aardbeien. Wat een luxe! Deze dag staat in het teken van de Prekestoelen die we gaan beklimmen. We bereiken de top met moeite, want het is ondertussen gaan regenen. Vanaf de Prekestoelen- een steile rots- heb je een prachtig uitzicht op de Lysefjord. Vier uur later zijn we weer bij de camper. Ik ben keikapot, zegt Elly. Raad eens waar die vandaan komt! Kan niet missen uit het zuiden .Eindhoven. Er moet heel wat schoongemaakt en afgespoeld worden voor we verder kunnen. Die avond om zes uur zijn we in Stavanger en ontmoeten de andere groep weer. Het is gelijk verhuizen naar de boot. Wim en ik mogen in het hondehok, de ruimte naast en onder de kuip. Waar Wim komt te liggen kan hij zich niet omdraaien, maar onze privacy ( deurtjes ervoor) is ons wel wat waard. Het blijkt een fijn plekje te zijn. Glenn en Greta gaan naar de punt - ook achter deurtjes- en de anderen slapen in de kajuit op banken of in de hangmat. We zitten hartstikke vol.
De volgende morgen regent het licht. Wim waagt zich nu in zwembroek toch in de rivier, de held. Het meidententje wordt snel afgebroken en na het bekende jam- en Duo Penotti-ontbijt gaan we terug naar Fläm om per trein een stukje ruig Noorwegen te ontdekken op weg naar het Myrdal. Het kost wel even 27 p.p., maar we zien dan ook de grootste waterval tot nu toe en een oud stationnetje. We plukken daar ook de multer, de oranje/gele naar abrikoos smakende bramen met aardbeienblaadjes, lekker! Zo kunnen we onze vitamine C weer eens aanvullen, want fruit hebben we tot nu toe niet gehad. Terug in Fläm volgt er warempel overleg. We zijn op de helft van onze campertocht. We kunnen dezelfde weg terug nemen of kiezen voor een andere, waarbij we gebruik moeten maken van vijf ferrys. Ondanks de 45 extra doen we dit maar, want we willen de fjordenkant van Noorwegen graag zien! We maken direct de eerste overtocht. Prachtig!. We rijden verder tot half negen. Dan stopt Jaap toch maar eens om te eten.Een deuk . Een deuk, mompelt Juul. Hè daar knapt een mens van op. Het is in deze tijd dat we over lekkere dingen gaan praten. De één weet nog smakelijker recepten dan de ander. Een snitsel mmmm, een nassischotel met pindasaus hmmmm met gebakken banaan ..Ohhhh! We moeten die avond nog heel lang rijden voor we kunnen slapen. Om elf uur die avond stoppen we in een haven met strandje. Daar zetten we de boel maar neer, vlug het tentje opgezet en ook Jaap ligt dit keer dicht naast de camper. We doen geen oog dicht vanwege gezang, gitaarmuziek en luide uitroepen. Af en toe raast de pomp van ons toiletje. De nood van een vol toilet was al een paar keer zo hoog dat hij onderweg aan de kant van de weg geleegd moest worden. Wim weet zich de volgende morgen wel te redden. Hij komt terug met de berkebladeren boven uit zn broek. We worden er steeds handiger in om warm water en toiletten te vinden. We wassen ons haar bv onder de kraan terwijl we op een veerpont wachten. Een gewoon toilet is een luxe geworden. We krijgen nu s morgens wel bruin brood, maar de Duo Penotti komt ons langzamerhand de strot uit. Wat komt er bij mij thuis van zn levensdagen niet op tafel . Juist!...
Camperen is ook vermoeiend als je zo de hele dag een beetje door hebt meegehobbeld. De één na de ander valt in slaap. s Avonds in Fläm rijden we voorbij de camping naar een plek aan het water. Er wordt eindelijk eten gemaakt. Ooo.... een deuk een deuk, wijst de steeds hongerige Juul op zn maag. De jongeman van de camping vertelt ons herhaaldelijk dat we hier zo niet mogen blijven staan en laat dan zn paard in het fjord zwemmen. Plotseling komt er een speedboot aan. Ze leggen aan vier jongens springen er uit, plassen in het water, springen weer in de boot en racen weer terug. Wij kijken stomverbaasd toe. Wanneer we uitgelachen zijn zegt Wieke: We moesten maar eens gaan! Met wat meer moeite vinden we toch een plek voor de nacht. Het is ondertussen half elf, maar we vinden een rivier èn een plekje voor ons tentje! Jaap bouwt zich dit keer een bed van stenen in de rivierbedding. Natuurlijk maken we tijd voor een kampvuur en dit keer vertelt Jaap over zijn avontuurlijk leven. Vertellen kan hij! Hoewel een oorlam op zn tijd ook in de folder stond vermeld, hebben we die pas één keer geproefd.Tot grote spijt van Wim!
We vertrekken naar de Buaglacier. Dat wordt 1,5 uur flink klimmen over wiebelende bruggetjes over snelstromend water en touwen met knopen er in waaraan je je naar boven moet trekken. Maar ja . een beetje bergbeklimmer We bereiken de gletsjer prachtig! Als we, toch wel bekaf, terugkomen hebben Glenn, Greta en Elly heerlijke aardbeien gescoord door 15 kronen in een bakje te leggen. Opnieuw zoeken we een plekje voor de nacht. We willen wèl wild kamperen, maar er moet water in de buurt zijn en dat vinden we in Erdal.....een prachtige brede snelstromende rivier. Wim ontdekt meteen de privé wasplek onder de brug. Als je je goed vasthoudt aan een ijzeren stang kun je je door de stroom helemaal schoon laten spoelen. Twee aan twee wordt hier gebadderd. Glenn doet de was iets hogerop in de snelle stroom. Je hoeft je wasgoed alleen maar in het water te houden. Zn voorbeeld wordt al snel gevolgd. We schillen een pan aardappelen met een kop er op, we rammelen! Onze gastheer kookt! Wanneer hij later zijn portie heeft opgeschept, houden wij nog ongeveer de helft over. We kijken al nergens meer van op. Die avond bij het kampvuur praten we over ons en ieders leven. Annelies heeft haar studie pedagogiek afgerond en kreeg deze reis van haar Miel, die op zijn beurt in oktober voor 5 weken naar Nepal vertrekt. Jaap gaat opnieuw vroeg slapen, dit keer aan de oever van de rivier in zn slaapzak. Glenn en Greta kunnen nu weer goed slapen na de dagelijkse puzzel met de 7 matrasstukken. Het ruisen van de rivier is slaapverwekkend. De volgende morgen brengen we Jaap thee bij zn slaapzak en maken opnieuw gebruik van de ingenieuze badkamer en vertrekken richting Geilo.We rijden over de prachtige woeste ongerepte Hardangervidda. We stoppen bij een oude plaggenhut met een paar Lapse vrouwen die, in keurig engels, rendierhuiden en andere spulletjes aan de man brengen. Jaap koopt zon huid voor de badkamer. Na wat rondkijken in Geilo gaan we naar Hol waar we een stafkerkje bezichtigen.. Een aardige jongeman laat ons het interieur zien. Het toilet voor de priest in de consistorie is nogal bijzonder pisbakje in de muur èn Annelies mag het orgel bespelen. Bij het afscheid van onze gids Asle vertelt hij dat hij twee jaar ervoor een heel prettig bezoek aan Emmen heeft gebracht. Wim en ik beloven gelijk om de groeten over te brengen aan die gastvrije fam. Breekveld. Het is jammer dat we door moeten naar Fläm, want morgen wordt hier een echte bruiloft gevierd. Dus we camperen weer verder.
Onze schipper is geen prater, maar de groepen moeten toch ingedeeld worden. Er volgt werkoverleg! De bedoeling is dat één groep drie dagen met de camper door Noorwegen trekt terwijl de andere groep zou gaan zeezeilen op de Golden Griffin met schpper Piet en daarna andersom. Marijke , Menno en Gerdie willen echter geen moment meer in auto of camper zitten. Nu moet Jaap noodgedwongen een alternatief zoeken. Wij mogen nu i.p.v. drie dagen zes dagen met de camper door Noorwegen trekken en kunnen dan ook verder naar het noorden gaan. We vinden het een prima idee want wij zijn vooral gekomen om veel van Noorwegen te ontdekken. Onze groep wordt uitgebreid met Elly en Annelies die telkens in een tentje zullen slapen. Gezellig! We rijden via de haarspeldbochten weer een eind terug en komen in het bekende Setesdal en rijden noordwaarts via Valle naar Roldale. Daar stoppen we en Jaap informeert bij een camping naar de kosten. Een overnachting kost met onze 9 personen plus camper plus tentje wel 60 gulden. Jaap weet iets beters. We bekijken de plaatselijke Stafkerk en laten ons door Jaap verrassen met een kampeerplek bij een waterval èn snelstromend riviertje. Onder luid gekrakeel wordt het tentje opgezet. t Heeft een raar model .als er hier twee in moeten. Even later blijkt wanneer ieder met het hoofd aan de andere kant ligt ze er net in passen. Ik moet eerlijk zeggen dat de macaroni die Jaap die avond klaar maakt fantastisch smaakt. We zijn uitgehongerd! De was- en plasplekken worden ingewijd en na de avondwandeling waarbij we ongewild een kudde schapen opjagen maken we ons kampvuurtje en vertellen elkaar verhalen. Jaap ligt ondertussen al in te slapen onder het gezang van zijn geliefde Pavarotti. Hij ligt voor in de camper op een matras. Glenn doet die nacht geen oog dicht omdat er een stuk van hun uit 7 stukken bestaande matras mist. Dan maar op de grond voor de koelkast .denkt hij, maar daar slaapt hij niet vanwege de koude lucht die van de koelkast af komt. Wanneer we de volgende morgen Jaap vragen naar het verdwenen kussen , blijkt dat hij dat stuk tussen de stoelen voorin had gepropt. Hij vindt het maar kinderachtig van Glenn dat hij daar zon stennis om maakt Ach één zon stuk matras .dat kan straks nog wat worden op de boot .! Na een miniem ontbijt met enkel jam, Duo Penotti, hagelslag en na lang aandringen één plakje kaas per persoon( Ik eet s morgens maar één sneetje , zegt Jaap), gaan we fris gewassen weer verder. Opnieuw laat Jaap ons een prachtige waterval zien en verderop stoppen we in Odda. Daar tracteert Jaap ons op koffie met gebak een man van uitersten die Jaap! We bellen hier ook met Rick en als ik meld dat we ons douchen onder de waterval zegt hij: Ja papa zeker. En dat we gewekt worden door bellende schapen ( Dan mis ik dus niks).
Hebben jullie de mensen uit de auto nog gezien aan boord. Jan Dirk is niet op komen dagen! Jaap snapt er niets van de volgende ochtend, maar niemand van ons heeft ze gezien. Buiten Kristiansand wachten we tevergeefs op de auto Nee dus. We rijden nu door naar Mandal. Beppe wordt gebeld om het antwoordapparaat af te luisteren. Er is geen boodschap van Jan Dirk. Terwijl ik dit schrijf besef ik dat er sinds 1991 wel heel wat veranderd is op communicatiegebied. Een mobieltje had uitkomst geboden, toch? We gaan Mandal maar eens in op zoek naar een bakker. Er is hier een uitstekende bakker zelfs. Hier maken we dankbaar gebruik van mede door het feit dat er een prima toilet bij de winkel aanwezig is. De uitdrukking Ik moet ééven naar de bakker blijft de hele vakantie gehandhaafd. Zon campertoiletje met elf personen is ook niet alles! We trekken verder, rijden door prachtig Noorwegen en stoppen af en toe voor een kopje soep of koffie met een broodje. Jaap blijft Beppe bellen, maar die is nu niet te bereiken omdat ze naar een begrafenis is. Na het pootje baden in een wilde snelstromende rivier gaan we verder. Dan bereiken we aan het eind van de middag via een prachtige, maar steile weg vol haarspeldbochten het einde van de Lysefjord. We beginnen elkaar een beetje te kennen. Het is een leuke groep: ex-machinisten, onderwijzers, secretaresses, HTS ers en zelfs een celliste van het Rotterdams Filharmonisch orkest. Door alle tegenslagen vormt zich al een hechte band en met een:dat moet je toch ook een keer meegemaakt hebbenwordt overal maar een draai aan gegeven. Bij de Lysefjord aangekomen zien we in de verte twee stipjes aankomen, onze boten: de Hilde Baudine en de Golden Griffin. De stipjes worden groter en de ontmoeting met de familie van de beide schippers volgt. De schrik is groot. Waar is Jan Dirk en de andere drie? Hoe was de reis? Nou ja . Hebben jullie al gegeten? Nou ja alleen soep met brood! Heel snel beginnen de dames dan voorbereidingen te treffen voor een barbecue op het strand. En dan .? Daar komt Jan Dirk met Marijke, Benno en Gerdie. Algemene opluchting Gerdie is raaaazend! Marijke vertelt dat ze s nachts niet meer op de boot konden. En dat ze in ónze slaapzakken op banken in de terminal hebben overnacht. Ze zijn s morgens overgevaren en in één ruk doorgereden naar de Lysefjord. De rust keert weer. We vinden dichtbij een keurige gratis douche met toilet èn een waterval. De meesten kiezen voor het eerste. Wim de waterval. De barbecue is af . niets dan lof en ook het nieuwsgierige zeehondje dat steeds dichterbij durft te komen vergoed veel na alle doorstane emoties. Het kampvuur volgt en dan . eindelijk slapen. We slapen in de camper. Iedere keer als Wim zich omdraait beweegt de hele camper, maar alles went. Naar de wc kun je s nachts bijna niet, want de pomp maakt zon herrie dat iedereen er van wakker wordt. De volgende dag komen er nieuwe plannen op tafel .
Van die stapelbedjes met een gordijntje er voor...
De grootste camper van Nederland.
Of er een bus leegloopt. Om 10.50 arriveert de camper plus een personenauto, 15 man in totaal. We maken kennis met onze reisgenoten, zwaaien Mark uit en ons avontuur begint. Bij gebrek aan een café wordt er in de camper maar koffie gezet en we horen tussen neus en lippen door dat we niet naar Kiel maar naar Hirtshals gaan. Die kaas niet zo dik snijden, roept Jaap als één van onze medereizigers tegen de middag brood gaat smeren. Daar moeten we nog 18 dagen mee doen! Zo dat belooft wat! Het wordt dus de hele dag rijden naar het noorden van Denemarken voor de oversteek naar Christiansand. Na de file bij Hamburg begint de race tegen de klok om op tijd bij de ferry te zijn. De camper is met 11 personen zo vol dat er steeds een paar boven de cabine op bed moeten liggen. Dat is echter geen probleem, want iedereen heeft van te voren slecht geslapen zodat er dankbaar gebruik van wordt gemaakt. Bij een benzinepomp bestelt Jaap koffie voor ons. Wie heeft er even Duitse marken? Greta! In Denemarken moet er worden getankt. Wie heeft er Deense kronen? Wieke! Jaap roert onderweg nog gauw een paar pakjes soep door een pan water. Met een paar sneetjes brood is de eerste honger gestild. We zijn s avonds hondsmoe en dolblij dat we net op tijd bij de ferry in Hirtshals zijn, waar we onze luxe hut zullen betrekken. Ha, grapt Glenn,dat zullen ook wel 16 stapelbedjes worden met een gordijntje ervoor. Eenmaal op de ferry, het is ondertussen 1 uur geworden, blijkt Jaap in de camper te blijven slapen. Ellie die zich op het laatste moment aangemeld heeft, en Jan Dirk, de 20 jarige zoon van Jaap en chauffeur van de auto, zullen eveneens in de camper overnachten. We kijken al nergens meer van op en als we na een snelle hap aan boord onze luxe hut willen betrekken, blijkt Glenn met zn grap precies in de roos te hebben geschoten. Het zijn niet 16, maar wel 50 stapelbedden onder in het schip. We zijn laaiend! Glenn slaapt die nacht aan dek. Greta, Wim en ik zoeken onze couchette toch maar op. Ik slaap zelfs niet bij Wim in zn stapelbed. Uiteindelijk val ik in slaap met het fototoestel in de ene en de tas met geld en papieren in de andere arm.
Mark wacht samen met ons aan de grens bij Nieuweschans!
Wat was het een prachtige folder en wat zijn die Noorse fjorden toch mooi. Het avontuurlijk zeezeilen en een aardige schipper Jaap met z'n schitterende video daar op die vakantiebeurs in Zuidlaren deden de rest. Wij kiezen voor een vakantiereis per ferry Amsterdam- Bergen, een huttentocht door het binnenland van Noorwegen, zeilen door de fjorden en daarna ook zeilend weer naar huis. Samen met onze vrienden Glenn en Greta boeken wij voor die 18-daagse reis naar Noorwegen, een goed alternatief voor het door ons zeer geliefde Schotland. De overtocht per luxe ferry met dito hut op de heenreis is toch een fantastisch uitgangspunt voor we ons zullen storten in het leven aan boord van een klein zeilschip met natuurlijk weinig ruimte en privacy In april hoorden we al dat de ferry Amsterdam- Bergen uit de vaart was genomen, maar tijdens de open dag in Harlingen toen we onze boot de Hilde Baudine konden bewonderen, bood schipper Jaap ons een redelijk alternatief van de eveneens luxe ferry Kiel- Oslo. Daar zullen we met een busje naar toe gebracht worden en de grootste camper van Nederland zal ons daar opwachten en ons al camperend door Noorwegen naar Stavanger brengen, waar ons zeilavontuur zal beginnen. Dit komt dan in de plaats van de huttentocht. Prima toch! Maar waarom vertelt hij dat niet gewoon uit zichzelf? Ons vakantiegevoel draait op volle toeren. De "veel sterkte-wensen" van onze collega's aan de LTS klinken ons wat overdreven in de oren als we aan het begin van de vakantie afzwaaien. De avond voor vertrek belt Wim toch schipper Jaap maar eens. De plannen blijken opnieuw gewijzigd. We zullen nu met de camper om half 10 opgepikt worden bij een café aan de grens bij Nieuweschans. En we vertrekken ook niet vanuit Kiel, maar.... Wim hoort de rest niet goed. Om half 10 levert Mark ons vieren bepakt en bezakt bij de grens af. Geen café te bekennen. We bellen de thuisbasis van de kapitein... Geen gehoor... We wachten.... Tien uur ...geen camper. Half elf.... geen camper. De stemming zakt. Eén van ons zegt voor de grap:"Geachte consumentenman....". Om kwart voor elf zegt Mark: "Ik zie donkere wolken.......".
Niet alleen oom Herman, maar ook pa was trots op z'n koeien èn paarden. Met zorg werden de kalveren van de beste koeien uitgezocht om aan te houden. De paarden behoorden tot het Gelderse ras en werden als landbouw- en rijpaard gebruikt. Pa fokte er ook mee en er werden heel wat premiekeuringen bezocht. De laatste middag voor het keuren werd altijd besteed aan het wassen en invlechten van staart en manen. Toen we wat ouder waren mochten Diny en ik wel mee naar bv Bennekom. Het paard werd voorgebracht door iemand in een wit pak en daarachter om het paard mooi te laten lopen liep iemand hard prrrrrr.... te roepen en met een rode zakdoek te zwaaien. Het ging er heel serieus aan toe. Dan moest het paard nog mooi gaan staan met de staart in de iets opwaartse houding. Daarvoor werd er gember onder de staart gesmeerd. Hoe bedenken ze het! Het ging natuurlijk om een eerste premie en was het helemaal geweldig dan kon je paard het predikaat stermerrie of kroonmerrie krijgen. Op de verjaardagen was er altijd veel nieuws uit te wisselen over het vee. Onze familie bestond bijna alleen uit boeren op twee na: Oom Sjoerd was kleermaker, en Oom Jaap hemd( onderdirecteur) van het postkantoor. Met verjaardagen had Wim vaak moeite met de namen en liep altijd vlak achter me bij het begroeten van de ooms en tantes."Dag ome Gert, dag tante Hentje, Jantje, Jo, Dine, Aaltje, Hermien, Riek, nog een Jantje, ome Bertus, Wim, Martin, Eb, nog een Gert en soms nog één enz..". Brandewien veur de mansleu en een citroentje met suker, een glaeske Spaanse rooie wien of de bowl van eigen vruchten veur de vrouwleu kwam op taofel. Er werden dikke sigaren opgestoken en de kamer zag vaak blauw van de rook, maar ik heb eigenlijk nooit iemand daarover horen klagen.
Een jaar of 12 geleden kwam uncle Herman nog eens naar zijn roots in Nederland samen met neef Harold die we ook nog nooit gezien hadden. Het voelde echt als familie. Bij Harold kreeg ik zelfs het gevoel of het een oudere broer van me is. Toen ze weer terug waren kreeg ik de memoires van oom Herman toegestuurd: [i]Goals in Life[/i], noemde hij het. Er zijn dus meer mensen die op latere leeftijd hun levensverhaal willen vastleggen. Tante Hermien deed hetzelfde voor haar kinderen en kleinkinderen: Herinneringen van Hermien Aartsen. Diny en ik mochten het als een grote gunst ook lezen. Nadat mama overleden hadden we bij haar een bijzonder plekje gekregen- als we dat al niet hadden. Uit opa Egginks dagboekje dat hij bijhield toen hij bij Herman op bezoek was in 1932 had ik al de indruk dat het allemaal nog niet zo gemakkelijk was daar in Iowa. Uit [i]Goals in Life [/i]sprak dat nog veel duidelijker. Een boer in Iowa was erg afhankelijk van het weer. Er zijn daar lange koude winters. Hij moest vaak machines van buren lenen wat pas kon wanneer die zelf klaar waren met de oogst. Zo is er veel van zijn oogst in de beginjaren verloren gegaan. Pas na 1945 toen de tractor kwam ging het de familie steeds beter. De brieven van "Herman uut Amerika" gingen van hand tot hand. Op verjaardagen werden ze weer doorgegeven. Herman z'n Holstein/Friesian koeien waren z'n trots. Hij schudde wel eens meewarig z'n hoofd als hij later bij ons de gewone Friese of roodbonte kleinere koeien zag, het Maas- Rijn - en IJsselvee. Nu zie je overal in de wereld die grote Holstein/Friese koeien, ook in Nieuw Zeeland. We hoorden daar dat het vaak Nederlanders zijn die ze op hun grote melkveebedrijven hebben. Ik bekijk ze wel eens en kan ze echt niet mooi vinden met die uitstekende botten. Ik kan zo'n ouderwets roodbont koetje meer waarderen. In Nw Zeeland zagen we ook de prachtige Jersey koeien. Mark vindt nog steeds dat we hier een koe in de wei moeten hebben. Gebeurt niet hoor..., maar als ik me nog bedenk wordt het een Jersey. Wanneer uncle Herman naar Nederland kwam ging hij de hele familie rond om zijn verhaal te vertellen. Wanneer de familie zich dan verzameld had begon hij en hield niet weer op voor hij zijn verkorte versie van [i]Goals in Life [/i]klaar had. Hij begon met de meester in De Wildenborch die hem het engelse alfabet had geleerd tot en met de successen in latere jaren. Regelmatig kwam er ook familie over naar Iowa. Die kregen soms bepaalde instructies. Zo moest pa het bv niet hebben over het fokken van koeien--leek te veel op [i]fuck[/i] neem ik aan. We hebben dus altijd wel contact gehouden met onze Amerikaanse tak van de familie, maar eindelijk zullen we dan onze nicht Berdina met haar man Curtis in het echt ontmoeten.
Een tijdje terug vertelde ik over m'n ervaringen met collega's op de LTS De Zuidoosthoek.....na de fusie het latere KDC en nu dus Carmelcollege. Er was altijd zo'n vertrouwd sfeertje. Ik vertelde ook over handvaardigheidcollega John Wolters die geweldig kon vertellen o.a. over zijn diensttijd in Nw Guinea. Een paar dagen terug werd ik gebeld door Louis, een dienstkameraad van hem. Ze waren met een paar mensen uit die tijd voor het eerst weer bij elkaar geweest. En ze misten er één: John Wolters. Maar ze hadden geen idee hoe ze hem konden traceren. Vroeger woonde hij in Hengelo. Hij googlede de volgende dag en kwam via de woorden John Wolters en Nw Guinea op mijn site terecht. Ja inderdaad...we hadden het over dezelfde John. Het adres van John kon ik via een andere collega te pakken krijgen, want er wonen meer dan 20 Woltersen in Emmen. Nog mooier... ik kreeg John zelf aan de lijn. Ik zei hem: "John, ik ben gebeld... je dienstkameraden zoeken je"! "Och", zei John, "die Nw Guineatijd heb ik eigenlijk allang afgesloten en achter me gelaten". "Jammer dan... maar er is wel ene Anne Lanfers die je erg graag terug zou zien"! "Wat.... Anne Lanfers....?! Laten ze dan maar contact met me opnemen". Louis uit Deventer, die me gebeld had, mailde even later: Anne heeft contact gehad met John en woensdag gaat John al naar hem toe. Hij besloot helemaal in stijl met als dank: een "kus van de sergeant".
De 5e klas met meester Berenpas...stiekem meester Brombeer genoemd. Vooraan van r. naar l.: Heide Marie van der Nol, Berdie Koning, ik, Gerdie Bijenhof, Arie Dijkman, Jantje Boersbroek, Eefie Eggink, Dies Eggink, ?. Boven van r .naar l. Hannie te Hennepe, Gerke Aartsen, Dinie Everhard, Willie ten Broeke, Tonnie Eggink. Links voor Willie staat Wim Ruiterkamp met z'n blonde kuif...m'n fietsmaatje. Verder nog Gé Harmsen, Zwier Smeenk, Coen Hartjes, Betsie Vister, Reina Brummelman, Dinie Wolsheimer, Wim Winkel, Rikie Hissink, Jootje Heersink, Henkie Groot Roessink, Alie Robbertsen, Wim Remmers en Gerrit Koerselman, Bennie Golstein?.. Gerrit Kamperman,.... Reerink, Wim Remmers. Meer namen schieten me niet te binnen. Wie het wel weet mag het zeggen. Allemaal worden of zijn ze nu al 65 jaar ...... degene die nog in leven zijn.
In elk geval heb ik aan mijn jeugd thuis en op school en de Youth for Christ een behoorlijke bijbelkennis overgehouden. Ik ken alle bijbelboeken, zonen van Jacob, de 12 discipelen en verscheidene belangrijke bijbelverzen uit mn hoofd. Ik zie en vooral hóór meester Berenpas heel beeldend het verhaal van de Ark van Noach, David en Goliath, de tocht door de Rode Zee en Daniël in de leeuwenkuil vertellen . Aan de jeugdkampen in Doorn en Giethoorn heb ik ook nog eens heel veel bijbelliedjes en negro spirituels over gehouden die ik later voor de klas veel gebruikt heb en waar de kinderen gek op waren bv: Hij houdt die hele wijde wereld in zijn hand (He s got the whole wide world in His hands). De Youth for Christ had in Winterswijk ook een groep gevormd die bij elkaar kwam voor bijbelstudie, om te zingen en te bidden. Ze gingen daar zelfs de straat op om te vertellen wat Jezus voor ze betekende. Ook in Vorden zijn we met hulp van de groep Winterswijk met oom Nico met een jongerengroep gestart. Nee... we gingen niet de straat op. Er kwam een soort opwekkingsdienst van de Youth for Christ in onze vertrouwde Hervormde kerk. We gingen dat vragen bij ds van Zorge aan de pastorie. Die vond het best, maar zei ook dat ze vroeger in Hattem ook zon vraag hadden gehad. Gaan jullie eerst maar eens naar het rooie dorp rode daken èn PvdA-- Het enthousiasme ging toen snel over", zei hij nog. Ik wist toen nog niet dat ik later in Hattem in de buurt van dat rooie dorp zou gaan wonen. En met veel plezier! Ha! Wim Ruiterkamp, m'n fietsmaatje heeft hier zijn Lydia ontmoet. En allemaal enthousiast voor Youth for Christ, een groep van toch wel 20 jongelui. Eenmaal in Hattem ja kwam ik die Wim tegen. Hij is nog wel eens mee geweest naar zon opwekkingsdienst van de Youth for Christ en naar een bidstond. Hij was er niet kapot van. Later biechtte hij op dat hij het er Spaans benauwd van kreeg! Ik ontgroeide de groep enigszins. Wim hoorde bij de Gereformeerde kerk. Alle van der Kolken waren gereformeerd. Na verloop van tijd toen het serieus met ons was geworden moesten we kiezen. Voor mij maakte het geen verschil hervormd of gereformeerd. Voor Wim wel. Ik liet me vlak voor ons trouwen overschrijven en ik heb het al eens vermeld- ds Bezemer vond het de "minst slechte" keus!
Zo sliepen we... in stapelbadjes... heel gezellig!
Ook in Giethoorn werden er vakantiekampen gehouden van de Youth for Christ. Dat leek ons ook wel wat. Gerke, Gerrie, vriendin Lydia en ik gingen dat maar eens uitproberen. Het was wat minder massaal en dat was erg prettig. We brachten die week door in en om de molen en natuurlijk op het Wiede. Het is de plek waar de film Fanfare zich afspeelde. De dag begon met een stille tijd waarin we in groepjes een stukje uit de bijbel lazen en bespraken. Daarna was het ontbijt en dan gingen we het Wiede op in een boot en ergens tussen het riet zochten we een plek voor opnieuw bijbelstudie. Het geheel was toch ongedwongen. s Middags na het eten gingen we opnieuw het Wiede op, maar nu om te zeilen. Dat was een geweldige ervaring. Je leerde al gauw bij het overstag gaan en het gijpen om je hoofd op tijd in te trekken anders was je hem kwijt. We punterden door de kanalen en ontdekten mooie plekjes. Er was een leuk pannekoekenhuisje aan de overkant! Pa en mama waren gewend om in zon vakantie een dagje langs te komen. Dat deden ze nu ook. Diny kwam ook mee en heeft nog een middag meegezeild. Weet je het nog, Dien? Bij elkaar ben ik drie jaar achter elkaar naar Giethoorn geweest. De tweede keer ging ik op de fiets met Anneke van Zeyts. Anneke is lang mijn vriendin gebleven. We deden alles samen. Na de HBS ging zij de opleiding voor verpleegster volgen. Van onze plannen uit de eerste klas kwam niet veel terecht. D.w.z. we kozen wel het beroep dat we van plan waren, maar samen naar Nw Guinea gaan zat er niet in. Nw Guinea was in handen gekomen van Indonesië en die zaten niet op Nederlanders te wachten. Bovendien kwam ik binnen een half jaar in Hattem Wim tegen en ja .. dan verandert een plannetje heel gauw. Anneke heeft veel gereisd in vakanties en trouwde pas met haar Carel toen ze in de dertig was. Maar wel kregen ze drie dochters. Met Gerrie had ik ook een plannetje bedacht. We zouden samen in een flatje gaan wonen als we een baan hadden gevonden. Tegen de tijd dat Gerrie de Kweekschool afgerond had . Ja .ja diezelfde Wim. Het was zelfs zo dat Gerrie, Roelie en ik naar Ameland zouden in de grote vakantie . kamperen!Roelie en Gerrie kenden elkaar nog niet, maar dat maakte niets uit. Opnieuw was het Wim die roet in het eten gooide. Die was weer gaan varen na zn studieverlof en laat die nou net die geplande week terug zijn van de reis. Dan kun je toch niet weg zeg nou zelf! We hebben Roelie naar Zwolle gebracht en die ging met die voor haar onbekende nicht van mij kamperen op Ameland. Ze hebben het wel naar de zin gehad, maar elkaar na die tijd volgens mij nooit weer gezien!
Een zang samenkomst in Doorn. Volgens mij is het Gerke die daar achteraan in het midden zit met dat witte bloesje en blonde haren.
Bij ons thuis op De Boomgaardgingen we zondags naar verschillende kerken of geloofsgroepen. Zelf waren we Ned. Hervormd en bezochten we trouw deze kerk. Vanaf een jaar of 10 gingen wij ook regelmatig mee, maar ik was vaak meer aan het rondkijken in die mooie oude kerk dan dat de preken van ds Jansen mij boeiden. De bank aan het Lindese end was ook smal en hard. Ds Langstraat had meer charisma en daar kon ik wel goed naar luisteren., meer Hour of Pour sfeer. Ons meisje voor dag en nacht Riek Antink was gereformeerd en bezocht de Geref. kerk. Dat was wat strenger in de leer. Zij gingen bv nooit naar het Lindese feest. Zóóó jammer! Opoe en opa Bijenhof hoorden weer bij een andere geloofsgroep. Ze wilden geen naam hebben, maar noemden zich Christenen. Van huis uit wel N.H., maar het heeft hen altijd gestoord dat je plek in de kerk in die tijd afhing van wat je betaalde. In de 30er jaren was er een evangelisatiegroep actief waarbij de voorgangers twee aan twee rondtrokken net als de apostelen vroeger. Oorspronkelijk kwamen ze uit Zuid Afrika. Jurgens was één van hen en hoewel mama en tante Hermien met hun mannen naar de Hervormde kerk gingen bleven ze groot respect voor deze voorganger houden. Ze waren ook voor de volwassen doop. Opa Bijenhof vertrouwde mij eens toe:Coba wil dr noe niks meer aover zeggen, maor zij en Rika bunt vrogger ok volwassen edeupt. Vanuit Linde fietste opa op zondag altijd naar de dienst bij Oonk. Ze hadden een eigen liedboekje met opwekkingsliederen en om de beurt verzorgden ze een lezing en uitleg van zo'n bijbelgedeelte. Toen opoe overleden was ging hij na die dienst naar tante Hermien of later ook naar tante Riek toen die in Vorden kwam wonen. Dan kwam bij de verjaardagen ook opa Eggink die meer een vrijdenker was. Een allegaartje was het bij ons, maar iedereen liet elkaar in zijn waarde. Wat verderop bij ons in de buurt woonden ook Rooms- Katholieken. Daar werd met respect over gesproken, maar ik denk niet dat we met een roomse jongen thuis konden komen. Zover ging de tolerantie niet. Op Goede Vrijdag kon je een verschil in opvatting merken. De roomsen werkten gewoon terwijl de protestanten zondag hielden. Toen er opnieuw tentzending naar Vorden kwam werden we gestimuleerd om daar eens heen te gaan. De nadruk werd erg gelegd op de noodzaak om een Kind van God te worden. Onze eigen ds Langstraat preekte daar zelfs. Er werden door hen ook jeugdkampen georganiseerd en samen met Gerke en Gerrie zijn we een paar keer een week op zon kamp geweest in Doorn, geleid door o.a. ds Kits en Nol Esmeyer. De leus was: Jong Nederland voor Christus! We hebben het er erg naar onze zin gehad. Voor Gerke helemaal...... Ze heeft daar haar Wim ontmoet waar ze nu ook al 43 jaar lief en leed mee deelt. Verder had je ook geen vakantie, behalve het dagje uit met pa en mama wanneer de rogge van het land, de haver los en de knollen in de grond zaten! Dat was meestal rond 10 augustus. Dat was even een moment van ontspanning voor de meeste boeren. Dan was ook de bekende Hengelse Peerdemarkt.
Heel lang geleden leerden we op de School met den Bijbel in Vorden, behalve elke week een psalmversje en de bijbelverhalen, enkele verschillen tussen het rooms katholieke en het protestantse geloof. Tetzel die voor de roomse paus geld aan het inzamelen was voor de bouw van de St Pieterskerk in Rome was zoiets. Wanneer je maar goed geld gaf kwam alles later goed met je. Je tijd in het vagevuur kon aanzienlijk korter worden. De tekst van Tetzel: Zodra het geld in het kistje klinkt Je zieltje in de hemel springt . maakte indruk. Het verhaal van Luther die de 95 stellingen aan de deur van de Slotkapel sloeg in Wittenberg werd boeiend verteld. En dan al die brandstapels en de hagepreken .. Dan kwam er nog bij dat de roomsen ook nog geloofden dat bij het Heilig Avondmaal het brood en de wijn ècht in het lichaam en bloed van Jezus veranderden en dat wij protestanten dat alleen symbolisch zagen. Bovendien moesten ze vele goede werken verrichten om uiteindelijk in de hemel te kunnen komen, terwijl wij alleen door genade en het geloof alleen die hemel kunnen bereiken. Toen we later Belijdenis van het geloof aflegden hadden we alweer een paar jaar Catechesatie achter de rug en ik ken nog een aantal artikelen des geloofs uit mn hoofd. Wat is uw enige hoop in leven en sterven? Dat ik niet van mijzelf ben, maar ....... De laatste catechesatieles kregen we van ds van Zorge. Hij legde ook nog even uit waarom we Hervormd zouden moeten zijn. Het had te maken met een slimmigheidje van de Gereformeerden die in Amsterdam panelen uit een kerkdeur gezaagd zouden hebben om zo die kerk voor hen te behouden. Ja . ik was daar best mee bezig met al die verschillen. Ik probeerde zelfs in de bus een gesprek daarover te beginnen met een kloosterling die op de Kranenburg thuishoorde. Hij ging er niet erg op in. Er werd gefluisterd over de bruine paters van de Kranenburg die op de fiets het nonnenklooster op de Keyenborch bezochten en... dan nog zachter .... Ik begon eigenlijk een eigen mening te vormen toen Kunkeltje (haar echte naam weet ik niet meer), onze juf Duits, ons de Ringparabel vertelde. Het ging over een Christen, een Jood en een Moslim die alledrie dachten dat zij de echte ring met de parel in hun bezit hadden. Uiteindelijk bleek het om dezelfde ring te gaan.
Niet alleen oom Herman, maar ook pa was trots op z'n koeien èn paarden. Met zorg werden de kalveren van de beste koeien uitgezocht om aan te houden. De paarden behoorden tot het Gelderse ras en werden als landbouw- en rijpaard gebruikt.
