Tot de eerste generatie schrijvers van de "Van Nu en Straks"-ers die met de trein regelmatig naar Kalmthout komen om er in de schaduw van de Cassenboom te komen mediteren en er onderling te filosoferen behoren dus Gust Vermeylen, Prosper Van Langendonck, Emanuel De Bom, Alfred Hegenscheidt en Cyriel Buysse.
August Vermeylen, de schrijver van die enige "De wandelende jood", heeft er als universele geest naar gestreefd het Vlaamse cultuurleven uit het provincialisme op te tillen. Dit verklaart dan ook zijn behoefte aan een intens tijdschriften- en verenigingsleven.
Met zijn bijdragen in het tijdschrift "Van Nu en Straks" groeit hij uit tot de intellectuele leider van zijn generatie. Hij brengt de Vlaamse literatuur op een hoger peil met zijn wijsgerig beschouwende essays, gevat in een pregnante plastische en zuivere taal. Ophef maken vooral de essays "Kritiek der Vlaamse beweging" en het erop volgende correctief "Vlaamse en Europese beweging", waarmee hij in de Vlaamse beweging het accent verlegt van romantiek en nationalisme naar geestelijk realisme en wereldburgerschap. Welke oudere onder ons denkt niet met bewondering terug aan die onvergetelijke uitspraak : "Ik wil Vlaming zijn om Europeër te worden." Ook vandaag nog heeft deze gedachte haar volledige diepe betekenis voor ons Vlamingen behouden.
Over onze Antwerpse Kalmthoutenaar Emanuel De Bom hebben we reeds een artikeltje gepleegd in een vorige aflevering (zie broodje 64. Op de Heuvel (4)). De bibliothecaris van de stadsbibliotheek van Antwerpen schreef in 1897 zijn bekendste werk, de korte roman "Wrakken", de eerste Vlaamse stadsroman. Een weemoedig verhaal van geluksverlangen en besef van het menselijk tekort, met daarin ongetwijfeld enige autobiografische elementen verwerkt.
Prosper Van Langendonck is als criticus en dichter een belangrijke schakel tussen het bestaande traditionalisme, dat hem met Gezelle en Rodenbach verbindt en de anarchistische jongeren van destijds. Belangrijk is zijn opstel "De Herleving der Vlaamse Poesie", dat men destijds als een manifest der letterkundige vernieuwing heeft beschouwd.
Alfred Hegenscheidt verwerft blijvende faam met zijn lyrisch drama "Starkadd "dat integraal in "Van Nu en Straks" is opgenomen. De romantisch-heroïsche vrijheidsdrang, dat het uitstraalt, vindt enthousiaste weerklank bij de "Van Nu en Straks"-generatie, zodat de officiële miskenning door de Jury voor de Driejaarlijkse staatsprijs voor Tonneel en Letterkunde in 1898 en de scherpe kritiek van Albert Verwey aanleiding geven tot felle polemieken.
En wie heeft er onder ons nog nooit het "Recht van de Sterkste" gelezen van Cyriel Buysse? Buysse is een typisch vrijzinnige , liberale kosmopoliet. Hoewel hij betrekkelijk onverschillig staat tegenover de Vlaamse strijd, heeft hij door zijn waarheidsgetrouwe uitbeelding van het volk, dat hij door en door heeft gekend, begrip en sympathie weten te wekken voor "arm Vlaanderen" en dit door op de schrijnende mistoestanden te wijzen. Daarbij is hij één van de beste vertellers geweest van het Nederlandse taalgebied. Ondermeer August Vermeylen en Herman Teirlinck hebben tot zijn grote bewonderaars behoord.
(vervolgt)
- poëzie + -
(uit) Verkiezing (Cyriel Buyssse - 1905).
De liberalen hebben in geval van overwinning aan het volk beloofd : zes tonnen bier, een vaatje jenever, en vier grote mooie hammen. De katholieken hebben in geval van overwinning aan het volk beloofd : acht tonnen bier, een vat jenever en een heel varken.
De stemming is afgelopen. In drukke, krioelende menigte staat het volk, midden op de straat, vlak voor het gemeentehuis, de uitslag af te wachten. Het weet nog niets maar er lopen verwarde geruchten .Nu eens zijn het de katholieken die 't zullen winnen, dan weer de liberalen.
Boven, achter de helle ramen der eerste verdieping, verschijnen af en toe gezichten. Zij kijken naar het volk, beneden in de straat. Sommige hebben een spotachtige uitdrukking, andere een ernstige. Gebaren waarvan men niet dadelijk de betekenis kan vatten, worden af en toe gemaakt, schouders worden opgehaald, open handen, met van elkaar gesperde vingers, als getallen tegen de vensters gedrukt, terwijl monden met overdreven bewegingen van de lippen, woorden uitspreken, die men daar beneden in 't geraas toch niet begrijpen kan.
Men begrijpt eigenlijk niets, alles is verward en twijfelachtig en niemand mag meer boven komen : twee gendarmen houden op de stoep de wacht en versperren alle toegang tot ' t gemeentehuis. Zo duurt het lang, heel lang.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Daar barst het plotseling uit! Een wild gejuich, dat de ruiten doet rinkelen, een wild gezwaai van armen en hoeden en eensklaps twee, drie ramen open, in daverend geschreeuw en hoera-kreten.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
't Gepeupel jubelt luid zijn pret en tevredenheid uit. Acht tonnen bier! Een vat jenever, en een geheel varken! Waar zijn die tonnen? Waar is dat vat? Men wil er dadelijk van drinken. En waar is ook het varken? Men wil het zien! Men wil het ogenblikkelijk hebben. "Op de mort, allen noar de mort!" roept een stem. En allen rennen naar de markt, schreeuwend, lachend, brullend... .
- actua + -
- Van l september tot 30 september e.k. organiseert de Kalmthoutse fotokring een tentoonstelling in de bibliotheek van Kalmthout tijdens de openingsuren. Info : 03/666.66.14.
- Nog tot 16 september e.k. : Modellen voor de wetenschap, tentoonstelling in de galerij van het Arboretum van Kalmthout.Info : www.arboretumkalmthout.be .
- Zondag 2 september e.k. : geleide natuurwandeling Kalmthoutse Heide met VMPA-gids. Vertrek : infobord einde Korte Heuvelstraat om 14 u. Info : 03.666.48.03.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Van Nu en Straks (5)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
27-08-2007 om 00:00
geschreven door Jan Caluwaerts
|
