Toen het vliegtuig gisteren landde in Istanbul slaakte ik een zucht van verlichting. Ik hou niet van vliegen en ben steeds blij terug vaste grond onder de voeten te hebben. Tijdens de vlucht dacht ik voortdurend aan mijn kleindochter. Echt een schatteken. Grootvader worden is iets heel speciaals. Op 24 december werd ze geboren. Een echt kerstkindje dus. Ik zal ze missen. Dan voel je echt wat je bindt. Mijn dochters – niet te vergeten ook mijn kleindochter – maar ook vrienden en familie.

Voor je vertrekt stippel je alles uit maar ons vertrek was hoofdzakelijk gericht op de geboorte van mijn eerste kleindochter. De bezorgdheid dat alles toch maar goed zal verlopen, ik wou er niet over schrijven maar het hield me bezig. En dan te zien dat Maya en Olivier dolgelukkig zijn. Zo mooi, dat kan ik niet verwoorden. Zoé, wat leven betekent, een prachtige naam. Ik ben fier en voel me gelukkig.

Vier weken. Het lijkt lang maar het is kort. We logeerden bij mijn moeder. Volgend jaar wordt ze tachtig en ondanks het feit dat ze door een ongelukkige val haar rechterarm slechts gedeeltelijk kan gebruiken blijft ze een bezige bij. Rust kent ze niet. Het boerenleven zit haar in het bloed en lang voor de zon opgaat is ze al bezig. Ik heb haar nooit anders gekend. Het was beter dan een hotel. Maar ze was – net als wij – gelukkig. Bedankt ma!

De eerste week was het wachten op de bevalling van Maya. Zo gelukkig dat ik haar nog eens op haar laatste weken kon zien. Een prachtige zwangere vrouw. Haar ogen blonken. Je voelde een kracht (kan het moeilijk anders uitdrukken), openheid en liefde.

Sevim zei het van het begin. Ze zal bevallen op 24 december. Net zoals ze vanaf het begin zei dat het een meisje ging zijn. Magie? Voorgevoel? Feit is dat ze het steeds bij het rechte eind heeft.

In deze periode wilde ik geen enkele afspraak maken. En toen ons Maya was bevallen wilde ik maar één ding, Zoé zien. Ik en Sevim en de ganse familie is gelukkig. Dat alleen al maakte het de moeite om naar België terug te keren.

Daarnaast was er het weerzien met mijn broers familie, de andere dochters en enkele vrienden en familieleden. Op zulke momenten besef je wat je mist. Het was telkens leuk en goed.

We bezochten ook het gastgezin waar Gülce nu verblijft. Een heel goede familie waar we ook nu en in de toekomst goede banden mee zullen blijven onderhouden.

Maar België was in die periode onder een wintertapijt. We zijn die koude niet meer gewend en af en toe stak een opkomende verkoudheid de kop op. Vorige week dinsdag was ik twee dagen ziek en we moesten nog een hoop administratieve formaliteiten vervullen. Maar alles is geregeld.

Ten overstaande van degenen die wij wilden bezoeken maar wat niet is gelukt, vragen wij een beetje begrip. Volgende keer lukt dat zeker maar dan kunnen we vooraf plannen.

En aan allen die we hebben gezien, bedankt, jullie bezorgden ons onvergetelijke momenten. Alleen, we lijken nu een beetje op sneeuwmannen met ronde buikjes want het eten was altijd overheerlijk.

Toen we gisteren in de luchthaven van Istanbul zaten hadden we een probleem omdat onze bagage een ‘licht’ overgewicht had (veertig kilo teveel) maar Sevim heeft dat toch weer geregeld gekregen zodat ze met het vliegtuig naar Izmir konden vertrekken zonder te moeten bijbetalen.

Deze morgen vertrokken we uit Izmir naar Mordogan maar ik was mijn laptop vergeten. Deze is deze nacht afgeleverd.

Het weer is nu zacht maar veel regen. De winter is op komst. Izmir kende tot nu toe temperaturen die op de middag de twintig graden overschreden. Nu is het wat frisser. Maar geen winterweer enkel regen.

We deden onze inkopen op de markt. De ijskast is vol. We aten döner en dronken thee. Het dorp (het is eigenlijk een stad) verwelkomde ons. Het ritme van ons leven herneemt zijn gewone gang. Met één verschil. Zoé is er bijgekomen. Een echte schat. 

Zoals (bijna) iedere morgen was er weer zon. Wel met wind dit keer maar toch een mooie nazomerse dag. Sevim is ziek. Waarschijnlijk van de prik tegen de Mexicaanse griep. Daarenboven heeft ze een abces op haar tandvlees en wil rusten. Ik ga de inkopen doen. Met de wagen, want ik wil haar niet te lang alleen laten en ga ook om antibiotica voor het abces. Langs de weg kan je dit keer gratis smoutebollen krijgen maar de rij is lang en ik besluit maar door te rijden. De apotheek is open, net zoals alles hier op zondag. Niet dat ik daar een voorstander van ben want iedereen zou recht moeten hebben op zondagsrust maar voor Turkije is dat iets dat nog lang zal duren. Spijtig.

In het centrum van het dorp worden een soort bospaddestoelen verkocht. Ik koop een halve kilo voor omgerekend een euro. Vanavond eten we yufka met kaas en paddestoelen. Ik ben gek op wilde paddestoelen maar eet ze het liefst klaargemaakt met groenten of kaas.

Ik ga nog even op ons stamterrasje zitten. De zee is kalm maar door de wind zijn er schuimkopjes. Toch flikkert de zon op het water. Met mijn trui (een jas draag ik nog steeds niet) aan is het zalig. Gisteren las ik een nieuw boek over Mordogan. Ergens in de zee moet het oude Mordogan hebben gelegen, een van de Ionische steden met een hoogstaande cultuur die 3.300 jaar geleden ook een eigen munt had. Maar dat wil ik nog verder uitzoeken want er staan een paar onnauwkeurigheden in het boekje.

De kelner doet zijn babbeltje. Als hij hoort dat Sevim ziek is zegt hij ‘geçmis olsun’, beterschap. Ik zou nog wel een tijdje willen blijven zitten maar wil het niet te lang rekken en na mijn theetje (en de inkopen) keer ik terug naar huis.

Sevim is serieus ziek. Ze ligt in de zetel en de verwarming (onze airco die in de zomer dienst doet als koeling zorgt in de winter voor veel warmte) staat op meer dan dertig graden. Veel hulp kan ik niet bieden. We eten en babbelen een beetje. Maar bij Sevim gaat het moeizaam.

Ik was al vroeg op deze morgen (bijna iedere dag sta ik op met het licht) en heb de kranten (op internet) al gelezen. Ik zit nu in korte broek en t-shirt want het is te warm binnen. Na een tijdje breekt het abces. Morgen moet ze maar eens naar de tandarts en er is antibiotica om verdere infecties te vermijden.

De voorbije dagen hebben we (om heel eerlijk te zijn, het was Sevim) al een aantal voorbereidingen getroffen voor onze terugkeer. Gisteren nog heb ik twee ritssluitingen in broeken laten vervangen. Het kostte ons ongeveer een euro. Eigenlijk besef ik nu pas hoe verschillend het leven in België zal zijn. Het zal wennen worden. Maar goed, daartegenover staat het weerzien met dochters, familie en vrienden. Iets waar ik steeds meer naar uitkijk.

In de namiddag zijn er weer veel wolken. Het is een stuk frisser (nu rond de vijftien graden). Maar zolang we hier zijn wil ik genieten van mijn dorp, mijn omgeving, mijn Turkije. Nog een week. Dan is er onze terugkeer voor een drietal weken. Het zal wennen worden.

Gisteren viel de regen met bakken uit de lucht. De hoofdstraat van Mordogan leek op een kleine rivier omdat de rioolkolken het water niet konden slikken. De dag ervoor had het al een paar keer een buitje gedaan maar dit was echt Belgisch regenweer. Alleen, koud was het niet. Geen wind en nog steeds rond de twintig graden.

Vanmorgen scheen dan weer de zon. Geen wolkje aan de lucht en wandelweer. Al snel bleek dat we ons veel te dik hadden aangekleed en verdwenen de truien in ons rugzakje. Op het dorpsterras kon je zelf in t-shirt zitten. De apotheken waren gesloten. Nationale staking. Aan de deur hing een affiche waarop stond, ‘vandaag zijn we gesloten, voor morgen weten we het nog niet’. De vermindering van het geneesmiddelenbudget wordt afgewenteld op de patiënten (dat is door het betalen van een eigen bijdrage sinds twee maanden) en de apothekers die hun winstmarges zien verkleinen. Wie weer wonderwel ontsnapt aan de besparingen zijn de farmaceutische concerns die gisteren een akkoord sloten met de regering en slechts symbolisch moeten besparen.

Gisteren waren we op bezoek bij de dokter en tegelijk hebben we ons laten inenten tegen de ‘domus gribi’ (hier blijft men halsstarrig de Mexicaanse griep ‘varkensgriep’ noemen). Hoewel ook in Turkije de Mexicaanse griep al verschillende (dodelijke) slachtoffers heeft gemaakt is er één persoon, met name Bahceli, leider van de extreem nationalistische partij MHP, die beweert dat er geen ‘domus gribi’ is. Verwonderen doet me dat niet. Jarenlang beweerde zijn partij immers dat er geen Koerdisch probleem is omdat er geen Koerden leefden in Turkije. Het waren ‘bergturken die een dialect spraken’. Hoewel zulke standpunten voor ons onbegrijpelijk lijken, toch leven ze hier sterk, vooral aan de Egeïsche kust en Middelandse Zee. Uit een onderzoek van Seta (een degelijk onderzoeksbureau) blijkt uit een bevraging dat van het Turkse deel van de bevolking (hiermee worden de etnisch Turken bedoeld) ongeveer 20 procent de mening is toegedaan dat er geen Koerdisch probleem is.

Toen we terugkeerden naar huis, pakten de wolken zich samen. Het bleef warm maar je voelt en ziet dat het herfst is. Maar voor zo’n herfstweer zouden ze in België wel willen tekenen denk ik.

Op onze site was de ‘bewaker’ aan het werk. Veel heeft hij niet en met een vrouw en drie kinderen is zo’n 250 € per maand natuurlijk veel te weinig. Hij werkt iedere dag, zelfs in de weekends en ook ’s nachts controleert hij de site (dan loopt hij rond met een fluitje). Maar, steeds is hij aan het zingen en als hij een babbeltje kan doen is hij telkens aan het lachen. Soms benijd ik Bekir. Hij maakt zich geen zorgen over de wereld en neemt het leven zoals het komt. Maar je voelt dat hij gelukkig is.

Ik voel me ook gelukkig. Ik kan genieten van de natuur, de zon, lezen en dromen. Hoewel we niet rijk zijn hebben we alles wat we willen en we zijn nog jong (enfin, dat denk ik toch hoewel dat misschien wel een illusie is). Toch zullen we blij zijn terug in België te zijn. Mijn dochters terug te kunnen zien, vrienden, kennissen en familie terug te kunnen zien. Het is nu dertien maanden dat we hier leven. Dan besef je pas hoe snel de tijd voorbijvliegt.

Maar ik zou niet meer willen ruilen. Ik heb hier mijn ‘nest’ gevonden. En steeds meer leer ik het land kennen. Achtergronden, geschiedenis. Ondanks mijn slechte kennis van het Turks maak ik deel uit van deze gemeenschap. Weet je, ik was beschaamd toen ik hoorde dat de bevolking in Zwitserland met een meerderheid van 58 procent stemde om geen minaretten meer toe te laten. Ik dacht dat de Zwitsers beschaafd waren. Daarover heb ik nu mijn twijfels.

Want hoe kunnen wij als Europeanen pleitten voor mensenrechten en godsdienstvrijheid als we ons als kleuters gedragen? Ikzelf ben vrijzinnig, maar ik respecteerde (en respecteer) mensen die gelovig zijn. Godsdienstvrijheid is immers een fundamenteel mensenrecht. Maar het negeren van het feit dat er in Europa veel moslims leven is net hetzelfde doen als de extreem nationalist Bahceli. En of men dat ‘beschaafd’ kan noemen is nog maar de vraag.

Vrijdagmorgen wandel ik naar de grote weg om de dolmus naar Izmir te nemen. De lucht is helderblauw en het is zalig weer om te wandelen. Nazomer zeg maar. Het lijkt alsof iedereen uitslaapt op de eerste dag van het offerfeest want veel beweging is er niet. De dolmus is zo goed als leeg en langs de weg zie ik een stier. Voor hem is het vandaag de laatste dag. Net zoals voor de schapen die een eindje verderop staan.

Hoewel het verboden is om schapen langs de openbare weg te slachten gebeurt dit nog overal in Turkije. Het is een traditie en tradities leg je moeilijk aan banden, ook niet met wetten.

Net zoals bij ons feestdagen gekoppeld zijn aan religieuze gebeurtenissen, geldt dat hier ook. Als ik in Izmir toekom zie ik de mensen mooi uitgedost op weg naar buren of familie. Men gaat bij elkaar ontbijten want het feest wordt overal gevierd.

Als ik toekom bij Sevims ouders zie ik een goedgevulde ontbijttafel staan. Helaas zal er geen vlees zijn bij het ontbijt want pas om drie uur wordt het schaap geslacht. Voor mij een opluchting. Ik ben al niet zo’n grote vleeseter en zeker niet van ’s morgens vroeg.

Vandaag zal ik mijn dieet doorbreken want ik kan moeilijk verwachten dat men enkel voor mij anders gaat koken. Het ontbijt is overheerlijk. Verschillende zelfgemaakte confituren, verschillende kazen, simit en geelgebakken brood, salade en eieren. Mijn maag is niet meer gewend aan zoveel overheerlijks.

’s Namiddags gaan we naar een grootwarenhuis terwijl Sevims vader en haar broer het geslachte schaap gaan ophalen. We zitten op de binnenplaats van het grootwarenhuis een theetje te drinken en genieten van het zonnetje. Izmir is vandaag gezegend met zonnig weer en dat blijft zo de gehele vakantie. Een thermometer buiten wijst 23 graden aan. Tsja, dit is Turkije.

Sevim heeft voor mij nieuwe schoenen en truitjes gekocht. Ik vind van mezelf dat ik er chic uitzie. Natuurlijk heeft ze ook voor zichzelf gezorgd, maar dat ontdek ik pas later.

Rond vijf uur eten we opnieuw. Dit keer vlees. Ik sta verbaasd van de grote hoeveelheden vlees die iedereen naar binnen kan werken. En iedereen geniet ervan. Na de eerste porties gegrild vlees worden de ingewanden (hart en nieren) gebakken. Iets dat ik niet lust. De anderen des te meer.

Regelmatig gaat de bel. Bezoek. Thee en baklava. Ook chocolade. En intussen wordt gebeld. Twee uur gratis voor iedereen ter gelegenheid van het offerfeest. Ook de autostrades zijn gedurende deze vakantie allemaal gratis. Ik hou het alleen bij thee. Het is misschien niet zo beleefd maar het is uitzonderlijk als ik zoete dingen eet en ik wil deze feestdagen goed doorkomen. Nu al voel ik mijn maag oprispen omdat ik teveel gegeten heb.

’s Avonds is er weer veel volk. Weer is het smikkelen en smakkelen geblazen. Gezellig en volks. Maar ik hou het bij thee.

Zaterdag. Het weer blijft goed. Bij het ontbijt is er weer vlees. En gans de dag wordt het schaap in stukjes gehakt die daarna belanden in zakjes (een deel daarvan om te worden uitgedeeld aan armen). Mijn maag is niet gewend aan deze manier van eten en protesteert heftig. Ik kan geen vlees meer zien en verdiep me in oude sudoku’s.

Gans de dag komt er bezoek. Kinderen krijgen geld. Sommige bezoekers een deel van het vlees. En natuurlijk is er steeds huisgemaakte baklava en thee.

’s Avonds is er een bouillon. Lekker maar te gekruid voor mij. Al meer dan anderhalve maand laat ik de ‘pikante’ dingen aan de kant hoewel ik het graag lust. Maar het is zo lekker dat ik er toch twee borden van eet. Iets wat ik beter niet had gedaan.

De nacht van zaterdag op zondag voel ik me slecht. Is het een begin van griep of ligt het aan de voeding. Veel slapen doe ik niet. En ’s morgens, weerom vlees. Gebakken ribbetjes. Ik pas.

Zondagmiddag vertrekken we terug naar Mordogan. Ezgi (de dochter van Sevims overleden zuster die zij verder heeft opgevoed) komt ook mee. Eerst is er een rondrit in de stad waar mijn vrouwtje op de haar geëigende manier het verkeer trotseert. Op verschillende plaatsen (waar metrowerken zijn) is de lichtsignalisatie uitgeschakeld. Het is chaos.

Daarna neem ik het stuur over. Sevim (!!!) vraagt me om voorzichtig te rijden. Maar in Izmir moet je vechten in het verkeer. Het lukt allemaal heel aardig. Eens op de autostrade wil ik zo snel mogelijk naar Mordogan. Weg uit de stad. Naar de rust van het platteland. Als ik de vertrouwde zee terugzie voel ik me goed. We stoppen in Gülbahce waar er markt is. De groenten zijn nog steeds goedkoop.

Onderweg stoppen we langs de zee. Het is warm en de zee is heel rustig. Aan de ene tafel zie je een gezin dat bier en rakı drinkt, aan de andere tafel een traditioneel moslimgezin dat thee en cola drinkt. Het zijn verschillende werelden in dezelfde maatschappij. Ze kiezen voor een andere manier van leven maar dat is juist goed. Zolang men zelf de keuze kan maken (en ze niet wordt opgedrongen) is dat een verrijking voor de maatschappij.

Als we terug zijn in Mordogan sta ik verbaasd over de massa (Turkse) toeristen. Zelfs ons terrasje zit volledig vol. We kopen vis (hoeft dat te verwonderen na zoveel dagen vlees!) en genieten van de rust. Hier voel ik me thuis.

Op onze site is het stil. Heel stil. De zon gaat slapen achter de bergen. Ik hoor en zie  nog even mijn oudste dochter en haar vriend op skype. Haar zwangerschap is duidelijk zichtbaar en ze zien er zooooo gelukkig uit. Net als ik en Sevim. Binnen een paar weken is het zover. Terug in België. Als we later terugkeren naar Turkije zal ik grootvader zijn. Dede. Het leven kan mooi zijn.

Sinds een maand kennen de sociaal verzekerden in Turkije ook het ‘remgeld’. Wie tot nu toe verzekerd was had kosteloos recht op medische verzorging, medicatie en hospitalisatie (in openbare ziekenhuizen). Maar, op vraag van het IMF en de Wereldbank werd het systeem ‘hervormd’ en dit hervormingsplan werd door de Europese Unie op stilzwijgend applaus onthaald.

Telkens anti-sociale maatregelen getroffen worden (zoals de verlenging van de pensioenleeftijd, het herzien van het systeem van de sociale zekerheid) geeft de Europese Unie goede punten aan Turkije. Niet dat ze dit uitbazuinen want dan zou het al te duidelijk zijn dat dit Europa geen Europa van de mensen maar een Europa van het kapitaal is.

Toen ik in de apotheek om mijn medicatie ging stond er een oud vrouwtje voor mij. Ze leed aan een hartkwaal en de apotheker vertelde haar dat hij volgende keer enkel op voorschrift van de hartspecialist deze medicatie kon geven. Het remgeld is 1 euro. Zonder voorschrift van de hartspecialist moet ze de volle pot betalen. Het vrouwtje schudde het hoofd. De hartspecialist is hier minstens honderd kilometer verder. Ze antwoordde: ‘Dan zal ik het verder doen zonder medicatie.’

Dit is geen alleenstaand geval. De apotheker vertelde dat zij nu dienen als incassobureau voor de overheid en dat verschillende dorpsbewoners het remgeld te hoog vinden.

In de gezondheidssector is alarm geslagen. De vakbonden hebben al gemanifesteerd in Istanbul en hebben een staking in het vooruitzicht gesteld. Maar, staken is hier zo goed als verboden.

Als ik iets later op het terras mijn theetje drink zie ik twee F16 straaljagers voorbijvliegen. Een dagelijkse routine. Besparingen op militaire uitgaven horen hier thuis in sprookjesboekjes. En sprookjes bestaan niet. Daar wordt dus niet op bespaard, wel op de sociaal verzekerden.

En dan spreken we nog niet over het informeel werk – in sommige sectoren de enige bestaande vorm van werk. Deze mensen hebben geen sociale zekerheid! Zij betalen en betaalden steeds de volle pot!

Maar – waar is de tijd dat onze sociale zekerheid nog een echte sociale zekerheid was?

Hoeveel remgeld betalen wij uit eigen zak???

Hoeveel kost een opname in het hospitaal???

Hoeveel betalen wij voor onze medicatie, voor paramedische zorgen???

Vroeger, toen was het kosteloos. Dat wordt maar al te dikwijls vergeten. En terecht, want iedere werkende betaalt voor medische kosten hetzelfde en dit bedrag wordt afgehouden aan de bron.

Maar onze sociale zekerheid wordt ook mede gefinancierd door werkgevers en overheid en wat zien wij. De patroons krijgen cadeaus en hun aandeel in de patronale bijdrage wordt vrijgesteld waardoor er tekorten ontstaan in onze sociale zekerheid. De overheid die bij wet verplicht is de tekorten bij te passen verhaalt deze liever op de sociaal verzekerden.

Hierdoor is België een land geworden waar de medische kosten via het persoonlijk aandeel (zeg maar de remgelden die we zelf moeten betalen) tot de hoogste van heel de Europese Unie behoren. Wij hadden een sociale zekerheid die behoorde tot de beste van Europa. Vandaag is het vlees weggesneden en rest nog het geraamte.

Vandaag zijn we de melkkoe geworden en ook al zijn de uiers leeggezogen, de overheid blijft eraan trekken.

Ik kom thuis na een flinke avondwandeling. Het weer was zacht en ik kon nog steeds in mijn korte broek lopen. De avonden en nachten zijn hier stil, alsof je leeft op een andere planeet.

Drie dagen slecht weer hebben we gehad, maar nu is de koude weg. Het is terug meer dan twintig graden overdag en als de zon door de wolken breekt (ja, nu zijn er wolken) dan is het overdag warm.

Toen ik vanmiddag in het dorp een theetje ging drinken had ik veel bekijks. Eerst dacht ik dat het was omdat ik juist tevoren een douche had genomen (tsja een beetje ijdelheid is mij niet vreemd) maar het was omwille van mijn korte broek. Niet dat iemand er aanstoot aan neemt maar het is niet normaal voor deze tijd van het jaar. Als ik rondom mij keek zag ik mensen gekleed alsof het winter was, maar het was goed want de zon scheen op het terras en ik had het zelfs warm met mijn sweater.

Sevim is vertrokken naar Izmir. Het is daar fuiven geblazen want een van haar vriendinnen – die nog steeds les geeft – heeft een feest georganiseerd voor haar zestigste verjaardag. Ze heeft dubbele nationaliteit (iets wat ik nooit kan hebben !!!) en spreekt perfect Engels. Ze is afgestudeerd als archeologe en verstaat ook Frans. Maar ondanks haar – heel goede – talenkennis – is ze leerkracht in het lager onderwijs.

Waarom ga ik niet mee? De sfeer in Izmir is mij te nationalistisch. Ik word er echt ziek van. En ik wil zeker geen feest verstoren. Maar de mentaliteit hier lijkt veel op een Vlaams Belang mentaliteit. En dat is niet besteed aan mij. Daar pas ik voor.

Nationalisme – sorry maar dat is niks voor mij. Ik respecteer iedere cultuur omdat ik dat juist een verrijking vind. Naar aanleiding van de ‘Koerdische opening’ die de regering heeft gestart begin deze zomer was er een openheid die ik nog nooit in Turkije had gezien. Vandaag zit het weer muurvast. Het initiatief is in de ijskast verdwenen en intussen grijpt een primitief racisme van Turken tegen Koerden om zich heen. De talrijke websites (waaronder een aantal – officieus natuurlijk - opgericht door het leger) verspreiden een haatcampagne zonder voorgaande. Ik walg ervan zoals ik steeds heb gewalgd van partijen als het Vlaams Belang. Het maakt me ziek.

Ik ben het beu om in de pers of in de media de ‘moeders van de martelaren’ te zien. Natuurlijk is het erg om je zoon te verliezen in de oorlog die al 25 jaar bestaat tussen de Turkse staat en de – verboden – PKK. Maar in dit confict zijn 44.000 mensen gesneuveld waaronder 6.000 militairen (velen onder hen dienstplichtigen). Laat ons alsjeblief niet vergeten dat de anderen overwegend Koerden waren!!! En een kind verliezen heeft niets met ethnische afkomst te maken – het is steeds een ramp!!!

Nu roepen velen – ook zogenaamd ‘linkse’ Turken – op om het initiatief stop te zetten en tegelijk de Koerdische partij (DTP) te verbieden. Willen zij nog 44.000 doden toevoegen aan de lijst?

Daarom laat ik de feesten links (what’s in a name) liggen en blijf thuis.

Sinds een tiental dagen zijn we terug in Mordogan. Zacht weer, dagelijks lange wandelingen en een beetje een andere manier van leven, zeg maar een stuk gezonder.

Ik voel me er goed bij. Sevim had een hardnekkige griep en Hayal die hier ook logeerde was na een dag al besmet. Ik heb dus mijn kookkunsten kunnen botvieren, zonder zout, olijfolie of pikante dingen. Maar ze aten het toch allemaal op en zeiden dat het nog lekker was ook. Misschien wel omdat ze door de griep niet al te veel smaak hadden ???

Enfin, we hebben besloten hier nog een tijdje te blijven om de risico’s van het vliegen uit te stellen tot ik een perfecte bloeduitslag heb. Nu is het een beetje als een schommel. Dan wat te laag, dan weer te hoog. Het is zoeken naar de juiste dosis van de bloedverdunner. In december komen we dan terug.

Blijkbaar bestaat hier het ‘gesproken dagblad’ want regelmatig word ik aangesproken door de dorpsbewoners die informeren hoe het met me gaat. Op dat vlak is Mordogan nog een echt dorp. De tam tam gaat hier snel rond.

Sinds een paar dagen is er bewolking maar het blijft nog zacht en zalig alleen valt er af en toe ’s nachts wat regen. Eigenlijk besef je dat het herfst is omdat de hitte weg is en de dagen korter zijn. Maar nu staan de granaatappelen en de mandarijnen op de bomen en kleurt de omgeving weer iets anders.
 


De volgende dagen wordt er echter regen voorspeld, afwachten dus. Vandaag echter zat ik rond vier uur op het terras en het was lekker warm.

Tsja, je kan er om vloeken of je kan er het beste van maken. Vandaag kwamen we naar Izmir, niet om de laatste voorbereidingen te treffen voor ons vertrek naar België maar om er uiteindelijk in het ziekenhuis te belanden.

Alles zal wel op zijn pootjes terechtkomen, maar de pijnsteken zaterdagavond in mijn rechterborst bleken helaas wat meer te zijn dan spierpijnen, hoewel aanvankelijk de spiercrème de pijn bijna volledig wegnam.

Zondag overdag scheen de zon (ja nog steeds en nog steeds boven de 25 graden) en ik voelde bijna niets meer, maar tegen de avond werd het wat slechter. De crème van de vorige dag hielp, maar niet meer zo goed en rond half vijf ’s morgens kon ik enkel nog staan (ook niet liggen of zitten) om te kunnen ademen. In Mordogan is in het weekeind geen geneesheer, dus werd het om half zes in de morgen een ritje naar Karaburun. Ik zag langs de ene kant de ondergaande maan, langs de andere kant de ondergaande zon maar ervan genieten kon ik niet. Ieder bultje of draaitje, en geloof me er zijn er wat op weg naar Karaburun dat zo’n twintig kilometer verderop ligt, deed me (van pijn dan) naar adem snakken wat op zijn beurt de pijn nog verergerde.

Na een beetje uitleg aan de dienstdoende arts, die blijkbaar enorm geïnteresseerd was of ik suikerziekte had gehad (heeft de man zeker zes keer gevraagd en dat op verschillende tijdstippen) werd ik even afgeluisterd en toen op een soort verstelbaar bed gezet. Liggen kon ik niet maar in een hoek van 90 graden was het toch haalbaar. Een baxter werd aangebracht, bloeddruk genomen (die veel te hoog was) en toen werden een aantal pijnstillende middelen in het baxterzakje bijgespoten. Vier om precies te zijn. Maar veel haalde het allemaal niet uit en na een dik uur zag de dienstdoende arts in dat het beter was om naar een echt ziekenhuis te gaan, in Urla.

Ik ging mee met de ambulance, Sevim zou volgen met ons autootje. De kustweg van Karaburun tot de snelweg is zo’n zestig kilometer waarvan er toch een veertig hetzij kronkelen, hetzij slangenbochten maken. Ik lag met welgeteld één gordel vastgemaakt op de brancard maar dat had hoofdzakelijk te maken omdat ik nog steeds niet kon liggen en half overeind zat. Ik ben nooit een snelheidsmaniak geweest maar om vanuit deze houding de omgeving van jou te zien wegrijden, zeg maar gerust vliegen, is niet bepaald mijn voorkeur. Gelukkig nam de pijn – het moet gezegd – toch een beetje af.

Hoewel we in Karaburun al onze gegevens hadden doorgegeven, gold dat niet voor het ambulancepersoneel dat probeerde op een blad met superkleine lettertjes (ik had mijn leesbril niet bij) deze gegevens weer van mij te verwerven. Helaas, Sevim had alle documenten en omdat het Turkse alfabet letterlijk de taal weergeeft moet ik dus een poging tot fonetisch spreken doen. Mijn naam luidt dan als volgt ‘mardzj wan hédzjké’ maar uiteindelijk moest ik het dan toch zelf doen (waarom niet op Sevim werd gewacht is me nog steeds onduidelijk). Op rechte stukken en blaadjes kladpapier verschenen uiteindelijk de gevraagde gegevens tot voornaam van mijn vader en moeder toe. Ik wou er een grapje over maken maar liet het maar. In de niet rechte stukken was ik immers maar al te blij dat een ambulancierster me hielp om niet van de brancard te vliegen. Dat is tenminste niet gebeurd.

Eens de grote weg bereikt dacht ik, oef, nu gaat het een stukje makkelijker zijn. Maar er werd gestopt om nog eens de bloeddruk te meten (na een pilletje was die in Karaburun een flink stuk gedaald maar tijdens de rit weerom gestegen), een diagrammetje van de hartfunctie te maken en de (nutteloze baxter) af te haken. Door het zwieren en zwaaien was het zakje geblokkeerd geraakt ofwel was de naald in mijn arm wat verschoven. Het ding was geen centiliter lager gekomen dan toen we uit Karaburun vertrokken waren.

Op de autostrade voel je de snelheid niet. Maar mijn ongerustheid groeide toen ik zag dat we de afslag Urla voorbijvlogen. Intussen was een van de ambulanciersters volop aan het bellen met Karaburun om de gegevens nog eens na te kijken en na haar telefoontje was ik haar voor om te vragen waar we dan wel naartoe reden als het Urla niet was. Naar Izmir, het universitaire ziekenhuis. De paniek sloeg toe. De pijn was nog meer weggezakt maar het vooruitzicht om daar moederziel alleen te belanden in een ziekenhuis zonder goed mijn uitleg te kunnen doen, deed ondanks de warmte mijn hart bijna bevriezen. Ik heb immers geen telefoon of gsm, ken zelfs onze thuistelefoon of Sevims GSM niet van buiten en had geen enkel papier bij. Gelukkig (dat bleek later) was ze op de hoogte gebracht tijdens de tussenstop voor de autostrade omdat men besefte dat Urla geen longspecialist had.

Terwijl de traditionele dingen gebeurden (nog een hartplaatje of hoe ze dat ook noemen), mijn bloeddruk werd genomen (die ik al kende voor ze hem aflazen tot grote verbazing van de verpleegsters die nog harder verschoten toen ik dat in het Turks zei, want ik had net de andere horen zeggen dat ik een yabancı was die geen woord Turks verstond) en de nutteloze baxter werd verwijderd om een nieuw infuus gestoken te krijgen op mijn pols, kwam parmantig een verpleegster aangestapt met, je raadt het al, dezelfde formulieren met kleine lettertjes.

Ik ben een geduldig mens, ik leg (de) het liever eens een keer te veel uit dan te weinig, maar mijn geduld raakte op. Hoe los je dat op, zonder iemand tegen de borst te stoten, want intussen waren er ook al een aantal stagiair(e)s bij komen staan waarvan er eentje telkens mijn naam herhaalde. Ik probeerde dus met de fonetische uitspraak, waarna mij de piepkleine lettertjes (ok, ik geef heel ruiterlijk toe dat ik steeds slechtere ogen krijg) werden voorgeschoven. Maar om heel eerlijk te zijn, enkel omdat tussen de zwarte letters de inkt van blauw was vermoedde ik dat daar mijn naam zou staan, maar er had evengoed Pietje Puk of iets anders kunnen staan ik kon het toch niet lezen. Ik legde toen uit dat mijn vrouw een Turkse was. Tsja, dat konden ze wel begrijpen maar waar was die Turkse mevrouw dan. Kon ik misschien haar telefoonnummer geven. Ik legde toen uit dat ze al die gegevens al hadden genoteerd maar ik had evengoed kunnen zeggen dat ze op de Berlijnse gevallen muur waren genoteerd, dat bracht geen aarde aan de dijk.

Pas op hoor, heel vriendelijk dat wel, maar na een nacht zonder slaap, een paar van de pijnlijkste uren uit mijn leven, een tocht achterste voren door de slangenbochten van ons schiereiland, in de wanhoop dat mijn dierbare echtgenote ergens aan stond te bellen aan het ziekenhuis van Urla nam ik mijn toevlucht tot hét wonderwoord in Turkije. ‘Anlamıyorum’ (wat zoveel betekent als ‘ik begrijp het niet’). In het begin denken ze dan dat ze het slecht geformuleerd hebben en formuleren ze het op opnieuw waarna  ik onherroepelijk hetzelfde toverwoord spreek. Ik zie wanhoop op gezichten verschijnen tot er eentje is die in het Engels probeert wat voor mij de kans geeft mijn isolatiestrategie verder op te bouwen. ‘Sorry, what did you say, I didn’t understand’ gevolgd door ‘anlamıyorum’. Op dat moment gaan de boeken toe want er ontspint zich een gesprek hoe de vraag nu juist in het Engels moet geformuleerd worden waarna het (intussen aangegroeide) groepje twijfelt of ze zich zullen verwijderen of verder proberen. Gelukkig kan ik plots de kreet slaken ‘benim hanımım’ (mijn vrouw). Sevim krijgt de kans niet iets tegen mij te zeggen want ze wordt onmiddellijk meegesleept (nou ja, dat is overdreven hoor hoewel er toch een zachte druk op haar werd uitgeoefend, nou ja, dat is wat onderschat hoor) naar het open bureau in het midden waar een pakje nieuwe formulieren uit de kast wordt getrokken (mijn verzicht is gelukkig een stuk beter dan mijn dichtzicht).

Intussen is een verpleegkundige genaderd met een klein spuitje om ‘bloed te trekken om het zuurstofgehalte te bepalen’. Dat gebeurt in de onderpols in een stukje van een of andere ader. Om heel eerlijk te zijn, vroeger zag ik mijn aders op mijn armen nog liggen (toen had ik nog perfecte ogen) maar vandaag zie ik het ook niet meer. Ik twijfel niet aan de kwaliteit van de ogen van de verpleegkundige, wel aan de plaats waar ze juist in de rechteronderpols moet prikken. Maar geen probleem, met mijn nieuw infuus is er nog volop plaats aan de linkeronderpols. Ook hier zie ik haar aarzelen maar ze doet het. Juist zit ze wel niet maar ik kan er nog om lachen. Kleinzerig ben ik niet. Een tweede keer er weer naast en dan een beetje peuteren om toch nog het juiste stukje van de ader te vinden. Er zijn aangenamere dingen in het leven dan dat en het lachen is een stuk groener worden. Ook de derde prikbeurt mislukt en het spuitje blijft leeg. Een jonge arts neemt over, prikt nu de linkeronderpols binnen en heeft van de eerste keer prijs. Oef, deze kant wordt tenminste geen prikbord.

Intussen is Sevim erbij komen zitten. Alle papieren formaliteiten zijn vervuld en dan beginnen de onderzoeken. Een plaat van de thorax (radiografie) en dan twee ct -scans. Men belooft ons snel resultaat te laten maar om heel eerlijk te zijn, het is hier een georganiseerde chaos. De indeling van intensieve (waar ik lig) heeft twee vleugels waartussen in een open ruimte de ontvangstburelen liggen. Om de zoveel tellen komen er gewonden en zieken binnen en de artsen of verpleegkundigen die dan effen vrij hebben gaan naar die patiënt. Ertussen lopen stagiairs ijverig nota’s te nemen en er staat rond de receptie een massa volk (want het is een cirkelvormige opstelling) terwijl net na die cirkel de verschillende afdelingen beginnen. Dat alles wordt doorkruist door de tientallen bezoekers die eventjes buiten hun sigaretje gaan roken.

Rond de middag worden we verhuisd naar de andere kant van spoed. Hier liggen de ‘makkelijke’ patiënten, waar ik eerst lag is voorbehouden aan de meest hulpbehoevenden. Dat is althans de uitleg die ik krijg van de hoofdverpleegkundige (enfin, ik vermoed dat zij dat althans was want uit de uniformen kan je niet opmaken wie dokter of verpleegkundige is) die me daarna in plaats van uitleg te geven over de resultaten van de onderzoeken weer lastig valt met vragen over, je raadt het nooit, naam, adres, familienaam etc.. Met identiek hetzelfde vragenlijstje, telkens met twee doorslagen. Terwijl het al bij de receptie en ook bij de andere spoed zit. Ik gebaar dat ik moe ben en laat het over aan Sevim. De pijn is nu volledig weg, ik voel me goed en liefst zou ik hier zo snel mogelijk verdwijnen.

Hiervoor zijn twee redenen. De eerste is de bureaucratische rompsmolen die in Turkije overal draait. Kom je erin terecht dan is het als een draaikolk die je eindeloos steeds verder weg van je doel afsleurt met de bedoeling het uiteindelijk op te geven. En in dit universitair ziekenhuis zie ik papiertjes, formuliertjes, stempeltjes, bakjes, … vergeef me dat ik me een beetje laatdunkend uitlaat maar je ligt wel in de afdeling spoed en juist hier laat men de molen zo traag draaien. Laat ons niet vergeten dat het meeste van deze papiertjes gevraagd wordt van regeringswege! Zij willen hierdoor proberen bijvoorbeeld de corruptie te bestrijden. In plaats van te investeren gaan ze die bureaucratie nog meer belasten waardoor het effectieve werk waar het hier om gaat (zieke mensen gezond maken) onder steeds zwaardere druk met steeds beperktere middelen komt te staan. Dus worden taken uitbesteed, wordt bespaard op medisch en verzorgend personeel, of op middelen (ik zag relatief weinig computers en nog heel veel schriftelijk verkeer).

De tweede reden is echter dat het medisch personeel overbelast is waardoor ze proberen om zo snel mogelijk met antwoorden te komen zoals ‘straks’, ‘binnenkort’ of ‘van zodra het er is’. Dat betekent dat je constant aan de vest moet gaan trekken van de betrokken arts of je komt gewoonweg niets te weten, zij moeten immers in het bureaucratische molentje meedraaien.

Daarnaast is er geen enkele privacy op spoed. Je ziet en hoort dus alles. Vrij snel wou ik er weg. Mijn probleem is immers op te lossen, en het zal ook wel opgelost worden, maar ik zag voor mijn ogen de miserie die toch wel schrijnend is.

Een kamer dus. Die zou ik krijgen. Maar ze is nog niet vrij. Nog even wachten dus. Een paar uur later blijkt dat de kamer nog steeds niet vrij is. Welke kamer is het dan. Eentje van de longpatiënten. Nou ja, het is toch niet omdat die embolies in mijn longen zijn terechtgekomen dat ik een longpatiënt ben. Nog maar even geduld oefenen. Even naar buiten om aan het zien van de miserie te ontkomen. Als je terugkomt blijkt je bed te zijn bezet. Nog steeds met dezelfde lakens maar met een andere patiënte. Gelukkig is er in het hoekje weer een bed vrijgekomen waar die patiënte naar toe mag en er is nog een rolstoel vrij ook voor weer een andere.

Uiteindelijk, Sevim is dan wel over en weer gereden naar Mordogan omdat nog een paar papieren nodig waren (in totaal heeft ze er dan een kleine vierhonderd kilometer opzitten) na ook een bijna slapeloze nacht, willen we voor de laatste maal duidelijkheid of ik nu al dan niet een kamer kan krijgen. Let op he, het gaat hier zelfs niet over een eenpersoonskamers maar over een deeltje van een drie of een zespersoonskamer!!! De receptie vertelt dat ze absoluut niet weten wanneer er een bed vrijkomt en daarom besluiten we uit te schrijven. Op eigen risico. Maar liever dat dan het risico te moeten nemen om vijf, zes of misschien zelfs acht dagen telkens tussen de verschillende spoedafdelingen te worden gejongleerd. Toch is dit het lot van verschillende mensen die op een af andere manier op spoed terechtkomen. En zij hebben geen alternatief.

Dan maar naar een privé-kliniek dicht in de buurt. Het voordeel is dat het daar een stuk makkelijker is om een kamer te krijgen en om heel heerlijk te zijn, ik kon niet meer, ik was kapot en Sevim was eveneens doodmoe. Nog een ritje door het bijna nachtelijke Izmir (en was na 21 uur dat we het universitair ziekenhuis hadden verlaten). Wat toch ook wel opmerkelijk was is dat de resultaten van het onderzoek door het universitair ziekenhuis geweigerd worden om meegedeeld te worden, behoudens laat ons zeggen een soort van bestuurlijk verslag van wat er is gebeurd. Ook als de patiënt er zelf om vraagt.

Ik lig al in een mooi kamertje waar mijn bloeddruk wordt gemeten, nog een afdrukje van de hartfunctie en de verpleegkundige is juist bezig om een bloedafname te doen om het zuurstofgehalte te bepalen. Sevim heeft de meeste administratieve formaliteiten vervult als we na een half uurtje (zolang zijn we er al binnen) te horen krijgen dat Eurocross (de aanvullende verzekering van onze grote ziekenfondsen) geschrapt is van de lijst der verzekeraars voor het Ege-ziekenhuis. Geen probleem hoor, we kunnen alles contant betalen en dan mogen we blijven.

Tsja, wat wil je. Ik word stilaan moedeloos. Gebeld met het Kent-ziekenhuis. Het ligt wel een stuk uit de buurt aan de andere kant van Izmir, maar er is plaats. Nog eens door het nachtelijke Izmir en dit keer is het bingo. Helaas moeten de onderzoeken opnieuw worden uitgevoerd omdat het universitair ziekenhuis niet wil meewerken. Ik geef hiervan één voorbeeld. Echt waar hoor. Op het verslag dat het ziekenhuis meegeeft staat geschreven: ‘uitslag van …… embolies in beide longen ?’ Ik stel me voor dat men hier ontdekt dat het eigenlijk maar een veronderstelling is. Maar neen hoor, het blijkt perfect te kloppen.

Ik moet zeggen, het is hier mooi, luxueus, het personeel is heel vriendelijk en voor het eerst krijg ik van iedereen een uitleg. Misschien komt het omdat het al een stuk na elven is, maar men neemt zijn tijd. Als het goed is mag het ook gezegd worden.

Intussen had ik eurocross al verwittigd. Ze hebben een voorlopig dossier opgemaakt en zullen morgen bellen. Als er nu nog iets misloopt dan weet ik het ook niet meer.

Maar goed, de volgende zeven dagen zal ik hier dus al zeker moeten verblijven. Sevim slaapt in de zetel naast mij. Ik heb internet op de kamer en mijn geest wil weer niet rusten. Schrijven dus maar.

Ik had een ander verhaal willen schrijven. Een veel leuker. Maar het is niet steeds zoals je zelf wenst. Ik hoop dat ik achteraf zal kunnen zeggen, het was ook weer een ervaring om aan mijn leven toe te voegen. En daarna is het België. Sevim vertrekt zeker op 16 oktober, ik heel waarschijnlijk. Misschien horen jullie de uiteindelijke afloop daar wel.

En nu, terwijl de lichten op de heuvel van Karsıyaka die voor het ziekenhuis ligt, steeds minder flikkeren en de lucht, vrij van wolken aan het opklaren is, ga ik dit verhaal nog even publiceren op mijn weblog en daarna kijken hoe de stad tot leven komt ofwel uiteindelijk de slaap en spanning inhalen van de gemiste nachten.

PS. Het ontbijt is juist gebracht, de zon is opgegaan, een nieuwe dag is begonnen, hopelijk eentje zonder tegenslag.

Smakelijkkkkkkkkkkkkk….

De herfst is begonnen. Maar 's ochtends kan je nog steeds iedere dag buiten ontbijten, rond de middag is de kaap van de 25 graden ruimschoots overschreden en 's avonds is het op het terras heel aangenaam, zelfs met een t-shirt zonder mouwen. Er was - en er is nog steeds - bezoek. 

Vandaag reden we naar Çatalkaya, het dichtsbijzijnde bergdorpje. We hebben hier ons vast plaatsje, net naast de moskee.

Het binnenplein voor de moskee wordt bijna volledig gevuld door een eeuwenoude boom en twee bronnen waar je bergwater kan drinken. In het seizoen staan onder de boom potten met honing en zelfgemaakte confituur die je kan kopen bij de vrouw van de plaatselijke imam. Terwijl we een Turks koffietje drinken zien we de man in de moskee verdwijnen en iets later horen we vanuit de luidsprekers van de (kleine) minaret de oproep tot het gebed klinken.

Voor ons zien we in de verte Mordogan en de zee liggen.

Iets voorbij de moskee is een villa ge­bouwd door een advocaat. Een villa met zwembad en sauna. Toch verstoort dit niet de rust van dit plaatsje.

Integendeel, door de bouwstijl geeft het er zelfs een stuk meerwaarde aan. Een sprookje uit duizend en één nacht.

De zon geeft een beetje tegenlicht en valt tussen de bomen. In de winter is het hier koud, in de zomer warm maar nooit heet en nu is het er gewoon zalig.

De grondprijs hier is duur. De weinige verlaten woningen die er zijn worden opge­kocht, dikwijls door buitenlandse toeristen die hier een buitenverblijf oprichten.

Vanaf hier wandelen we richting van het verlaten Hacılar, waar zich de ruïnes bevin­den van het verlaten Griekse dorp. De granaatappelbomen staan in bloei en hier en daar zie je nog een enkele druiventros hangen of vijgen.

Het eilandje dat iets verderop in zee ligt is militair domein. Er is geen wolkje aan de lucht en alles ademt rust en kalmte.

Enkel aan de bladeren van de bomen zie je dat de herfst is ingetreden. Het mooie groen van de lente en het begin van de zomer is weg. De hitte van de zomer ver­kleurt de bladerdaken. Ze zijn nu licht van kleur alsof ze afgewassen zijn.

Dit is een van onze geliefkoosde plaatsjes. Een echt dorp, misschien honderd of tweehonderd inwoners. De meeste huizen gemaakt van natuursteen uit de bergen.

Zo zijn er vele dorpen in Turkije. Van ver­stedelijking is hier niets merkbaar. Hier loopt de tijd traag en het verleden levend.

Wat kan je verder doen op een zomerse dag.

Ik moet beslissen dus we rijden het bergdorpje uit, op weg naar een cafeetje dat tussen Mordogan en Karaburun ligt. Er is weinig of geen verkeer en we vol­gen de inhammen langs de zee, bergop en bergaf, van de ene bocht naar de andere. Maar het blijft adembenemend mooi. Bergen en zee.

Het cafeetje is eigenlijk alleen open in het seizoen. Maar vandaag is het er rela­tief druk. Maar ja, het is dan ook weekend. Voor ons zien we het ‘uitgestrekte’ eiland, iets verderop ligt langs de andere kant Foça.

De uitbaters maken zich niet druk. Je moet leren geduld te hebben. Moest dit bij ons aan de zee zijn, dan had je lopende garçons die elke vijf minuten komen kijken of je glas nog niet leeg is om je opnieuw te laten consumeren. Drink je hier een theetje en blijf je hier een paar uur zitten, niemand die erom geeft.

Hoewel je hier kan eten (er is een klein restaurantje) kan je zelf je eten meebrengen en hier barbecue maken. En de prijzen van het drinken zijn nauwelijks iets meer dan in de supermarkt.

Af en toe vaart een vissersbootje voor­bij. In de baaien langs de weg kan je dikwijls vis kopen. Maar ook zelf vissen kan je hier. Een vergunning daar heb­ben ze hier nog nooit van gehoord. Zo­lang het niet om echt commerciële vis­vangst gaat, kan je doen wat je wil.

Na Çatalkaya is deze plaats een andere van onze geliefkoosde plaatsjes. Het geeft eveneens rust, maar die is anders dan in het bergdorp.

Daarna keren we terug naar Mordogan. In het centrum gaan we iets eten want niemand heeft zin om nog te koken.

’s Avonds gaat de telefoon. De boer en boerin waar we regelmatig onze inkopen doen komen op bezoek. Ze zijn al op weg en zullen er vijf minuten later zijn. Ik nog even snel naar het dorp om koekjes bij de bakker en dan wordt het thee, koffie en gebakjes. Een andere buurvrouw is ook meegekomen.

Tsja, dit was een dag als een andere. Maar een dag waar ik weer van heb genoten. Het is nu na twaalven en nog steeds kan je in t-shirt zonder mouwen buiten zitten. Schrijven en dromen. Leven in Mordogan.

Na de vasten is er het Suikerfeest en voor Turkije betekent dit een halve volksverhuizing. Men wil op bezoek bij de familie en op de wegen is er een drukte van jewelste. Dit jaar alleen resulteerde dit in 99 verkeersdoden en 441 gewonden. Een trieste balans.

Vandaag (donderdag) is het de eerste schooldag voor meer dan tien miljoen kinderen. Tientallen kinderen (tussen 12 en 18 jaar) zullen die dag echter doorbrengen achter de tralies. Zij worden beschuldigd van lidmaatschap van een terroristische organisatie (de verboden PKK). Hun misdaad, gooien van stenen. De strafmaat is hard. Van enkele jaren tot meer dan tien jaar opsluiting. De gevangenissen in Mardin en Dıyarbakir zijn vies, vol met insecten en muizen. Per dag is er tien minuten warm water. Omdat zij als terroristen worden beschouwd komen zij terecht in gevangenissen van volwassenen. Voor hen geen recht op onderwijs. Voor hen geen Suikerfeest.

Hier, in het nog steeds zonovergoten dorp vergeet je snel de realiteit. Maar ze is er. De tegenstelling tussen de rust van het platteland en de drukte van de stad is enorm. De bergen, hier met wilde begroeiing van hoofdzakelijk struikgewas maken na een rit van een klein uurtje plaats voor bergen gevuld met appartementen. Izmir binnenrijden is aankomen in een andere wereld. De golf van Izmir die bij ons natuur scheidt van natuur is in Izmir de scheiding tussen appartementen en nog eens appartementen. Rij je de binnenstad door dan zie je heel snel de gececondus. Lappendekens van inderhaast gemaakte huisjes die een sprekende getuigenis zijn van armoede. En eens je de weg opgaat naar Manisa verandert het landschap weer. Bergen en natuur. Dorpen.

Hier zijn de dorpen nog echte dorpjes. Enkele gezinnen, wat schapen, een paar koeien, zelfgemaakte melk en groenten en fruit. De appels hebben wormsteken, de tomaten soms heel grillige vormen, maar het is nog puur natuur.

Een boer verkoopt hier zijn melk aan particulieren voor 1,40 TL (zeg maar 70 eurocent). Op BVN zag ik hoe onze boeren miljoenen liters melk zomaar uitstrooiden op de akkers. Als ik dat hier vertel hoor ik onbegrip en gewoon afgrijzen. De landbouwoverschotten zijn echter een gevolg van de Europese landbouwpolitiek. Schaalvergroting en daarna de vrije markt. Het leidt tot uitstoot van arbeid.

Op dezelfde zender hoor ik dan dat de armoede in de wereld nog gaat toenemen. Maar gelukkig is het op de beurzen weer business als usual. De champagneflessen knallen. De rekening, die wordt ons op een schoon schenkblaadje doorgeschoven. Arm kapitalisme!  

Het suikerfeest. Wat betekent het en hoe ervaar je dat?

De vader en moeder van Sevim houden zich strikt aan de rites die in de ramadan zijn voorgeschreven. Heel vroeg in de morgen nemen zij hun ontbijt en daarna is het wachten op het einde van de ramadan. Overdag, geen druppel water, niets. Ondanks de hitte. Het is een periode van bezinning en vrede. Je helpt degenen die het slechter hebben dan jezelf.

Rijk zijn we niet maar tijdens het Suikerfeest waren er buren op bezoek wiens dochter verder ging studeren. Spontaan wordt geld gegeven. De ouders kunnen de studies niet betalen en dan help je. Ook wij doen dat. Voor mij heeft dat niks met godsdienst te maken maar met solidariteit. Iets dat wij helaas teveel vergeten zijn.

De ramadan is hier, voor degenen die het volgen, een periode van bezinning en vrede. Wij volgen het niet. Ons volste recht. Maar we helpen ook waar we kunnen. Ik zie het als sociale rechtvaardigheid, Sevim als een plicht als zij zich niet aan de vasten houdt. Maar eigenlijk komt het neer op hetzelfde. Solidariteit. Een begrip dat steeds minder begrepen wordt.

Zondag was de vasten gestopt. Het ontbijt was een droom. Verschillende soorten borek, confituren en niet bespoten groenten. Gans de familie is aanwezig. En de moeder van Sevim voelt zich goed. Nu besturen vrouwen het huishouden en voor oudere vrouwen geldt het respect. Jaren waren zij slaaf van hun familie, daarna van hun man, maar op leeftijd krijgen zij weer macht. Goed of slecht, het behoort tot de traditie.

Tijdens het ontbijt mag ik niets doen. Op dagen als deze gelden tradities. Vrouwen werken en mannen doen niks. Maar telkens er bezoek komt (en dat is om de haverklap) beslist de ‘oudste moeder’ wat er moet gebeuren. Traditie. Natuurlijk. Maar voor het eerst zie ik Aysel (Sevims moeder) als hoofd van een familie. Prachtig toch.

De dag dat men in Belgie tradities en culturen respecteert, die dag zal ik een kaars branden in de Sint-Petrus kerk in Antakya (de eerste christelijke kerk). De kaars ligt al klaar, het is nu nog wachten op de verandering van de mentaliteit.

Groetjes en feest mee met onze bayram,

Sevim en Marc.

Als je hier praat over het hoofddoekenverbod in Vlaamse openbare scholen, zie je een hoop vraagtekens. In Turkije is het immers verboden om een hoofddoek te dragen, niet alleen in scholen maar in alle openbare instellingen. Vergeten we hierbij niet dat – verspreid over het hele land – ongeveer 60% van de vrouwen een hoofddoek draagt in het openbare leven.

Vorig jaar probeerde de regering (AK-partij) een afwijking op dit verbod te krijgen. Het zou studentes aan de universiteiten worden toegestaan om een hoofddoek te dragen, die weliswaar aan een aantal voorschriften zou moeten voldoen. In de middelbare scholen en voor het onderwijzend personeel zou de hoofddoek echter verboden blijven. Maar zelfs deze wetswijziging werd door het grondwettelijk hof van tafel geveegd, omdat het niet beantwoordde aan het seculiere karakter van de grondwet.

Een deel van de voorstanders van het hoofddoekenverbod zal nu wellicht zeggen, voilà, het mag zelfs niet in Turkije dus waarom moeten ze er dan hier zoveel tramelant over maken.

Een ander deel van de voorstanders bevindt zich in de hoek van de verdedigers van de pure lekenstaat. Zij verwijzen graag naar Frankrijk waar alle religieuze symbolen in openbare instellingen verboden zijn.

Tenslotte zijn er nog degenen die stellen dat een hoofddoek onderdrukkend is voor de positie van de vrouw en daarom moet dat symbool van onderdrukking verboden worden.

Laat ons deze argumenten even aan een nader onderzoek onderwerpen.

Het argument – verboden in Turkije – is een heel zwak argument. De Turkse grondwet is opgesteld door de militairen die in 1980 voor de derde keer een staatsgreep pleegden. Het democratische gehalte van deze grondwet is navenant. Er één element uithalen omdat dit past in het kraam van het hoofddoekenverbod is heel gevaarlijk. Op dat vlak is het tekenend dat de mensenrechtenorganisaties in Turkije voorstander zijn van godsdienstvrijheid. Betekent dit dat er dan geen politieke islam is in Turkije? Een groep die voorstander is van de invoering van de sharia (islamitisch recht)? Er zijn natuurlijk voorstanders van een politieke islam maar uit onderzoeken is gebleken dat hun aanhang heel beperkt is. De overgrote meerderheid van vrouwen die een hoofddoek draagt doet dit uit vrije wil!

Het argument – de lekenstaat – is coherenter. Niemand zal ontkennen dat Frankrijk een democratie is. De scheiding kerk (godsdienst) en staat is ingebakken in de grondwet. Maar wij hebben een andere wetgeving dan de Franse. Toepassen van de Franse seculariteit betekent ook dat alle levensbeschouwelijke symbolen (dus ook kruistekens) uit alle openbare gebouwen moeten verwijderd worden. Als christen met een kruisje aan een halsketting komen werken mag dan ook niet meer. Is het dat waar wij voor staan? Niemand zal trouwens ontkennen dat landen waar religie wel een belangrijke rol speelt (bv. Groot Britannië waar de koningin hoofd is van de Anglicaanse kerk) net zo goed democratieën zijn als Frankrijk.

Het laatste argument – de hoofddoek is een symbool van onderdrukking – is het gevaarlijkste. Het getuigt van een heel beperkte kennis van de islam. Het is een voorbeeld van ingebakken vooroordelen over een godsdienst waarvan de meesten die dit argument aanhalen niet eens weten wat het betekent om moslim te zijn. Eigenlijk is het een pure aanval op de islam. Want zet het aarde aan de dijk om moslima’s die een hoofddoek dragen, een hoofddoekenverbod op school op te leggen waarna ze, eens ze buiten komen, weer de hoofddoek mogen opzetten. Of wil men – als men deze redenering doortrekt – ook in het gewone openbare leven een totaalverbod op de hoofddoek?

Hoe kijk ikzelf aan tegen hoofddoeken? Persoonlijk ben ik vrijzinnig, maar nog nooit heb ik een fakkeltje gedragen. Dat hoeft voor mij niet. Ik vind overigens dat godsdienst en staat moeten gescheiden worden. Tegelijk verdedig ik de godsdienstvrijheid, omdat dit gaat over een fundamenteel mensenrecht. Als men – zoals onze huidige minister van onderwijs terecht zegt – een school wil die een weerspiegeling is van deze maatschappij, dan horen op zo een school ook hoofddoeken thuis omdat zij in deze maatschappij nu eenmaal worden gedragen. Het onderwijs heeft tot taak mensen op te voeden tot volwaardige burgers die vrij hun keuze kunnen maken. Dat zou in elk studieleerplan moeten zitten.

Ons onderwijs is echter gebaseerd op twee peilers, enerzijds de vrije keuze en anderzijds de leerplicht (staat niet gelijk met schoolplicht!). Ik persoonlijk ben voorstander van één groot openbaar net van scholen waar levensbeschouwelijke overtuigingen aan bod kunnen en moeten komen. Vandaag vindt deze regering het heel normaal dat er katholieke scholen zijn, dat er joodse scholen zijn en dat er aan de universiteiten zelfs een vrijzinnige universiteit is. Maar (bijna) iedereen verzet zich tegen moslimscholen. Ik ben daar geen voorstander van. Net zomin als ik voorstander ben van andere vrije netten in het onderwijs. De besparing die kan gerealiseerd worden door één openbaar net te maken kan geïnvesteerd worden in een kwalitatieve verbetering van het onderwijs (kleinere klassen, beter betaalde leerkrachten, gemeenschappelijke infrastructuur). Het zou een verrijking zijn van ons onderwijs en tegelijk een verbetering van de kwaliteit.

Vandaag kennen wij – helaas – concentratiescholen. De maatschappelijke opdeling uit zich in het onderwijs. Kansarmen, waaronder veel allochtonen, komen terecht in dezelfde scholen. Dit is niet goed. Dit moet worden tegengegaan. Deze stap zou een veel grotere emancipatie van de allochtonen kunnen betekenen dan het absurde hoofddoekendebat.

Ik wil het hebben over een uitzonderlijk gebeuren dat plaatsgreep in het stadium van Adana Demirspor. Vrijdagavond 4 september. Adana Demirspor, een ploeg uit derde nationale speelt een vriendschappelijke wedstrijd met het Italiaanse A.S. Livorno Calcio. Op zich is het al te verwonderen dat een derde klasse ploeg een internationale match speelt, wat zich in het stadion afspeelde zal niet alleen voetbalsupporters de wenkbrau­wen laten fronsen!

De rest van het artikel kan je lezen op het pdf bestand als bijlage.

Bijlagen:
voetbal.pdf (286.2 KB)   

Misschien werk je nog heel hard. Je hoort de regering zeggen dat je zal moeten inleveren. De begroting is immers niet evenwicht. Een tip. Wordt bankier en je wordt rijk!

Professor Paul De Grauwe, ooit parlementslid voor de VLD, is iemand die ik respecteer. Hij is een pure liberaal, maar verzwijgt de nadelen van het kapitalisme niet. Integendeel.

De banken krijgen geld aan 1% van de Europese Centrale Bank (ECB) en verstrekken kredieten aan nationale en regionale (ook de Belgische en Vlaamse) overheden tegen 3 tot 4 procent. Het gaat hier over miljarden euros. En de banken worden weer – zonder er iets voor te hoeven doen – stinkend rijk. Zelfs een eerlijke liberaal als Paul De Grauwe zegt nu dat hij zijn job gemist heeft. Hij had beter bankier kunnen worden.

Is het niet schandalig dat vandaag het spel weerom als vroeger wordt gespeeld. Miljarden euro’s zijn in de banksector gepompt om een ineenstorting van de financiële markten te vermijden. En vandaag is het weer ‘business as usual’.

Jaren hebben we ingeleverd. En nu staan weer jaren van inlevering voor de boeg. Hoelang aanvaarden we dit nog? Wordt het niet hoog tijd voor een andere politiek?

Na onze terugkomst uit Mersin werd ik door enkele van mijn buur(mannen) uitgenodigd om de volgende dag in Dost market, het winkeltje op de hoek met een klein cafeetje, mee te gaan eten. Zij doen dit regelmatig maar dit keer wilden ze me erbij hebben.

Zaterdagavond rond halfacht komen Kasım en Atila me oppikken. Iets verderop staat Kasım te wachten. Hoewel het maar een paar minuten stappen is, gaan we met de wagen waarschijnlijk omdat Kasım moeilijk te been is.

Ik mag niets doen. Osman, de eigenaar van het winkeltje, woont iets verder en komt af met een schotel salade. Kasım heeft een andere salade gemaakt met pikante sla en tomaten. Op de tafel (bedekt met gazettenpapier) staat een fles yeni rakı van een liter en een grote fles water.

Op de barbecue ligt intussen de köfte (gehakt) te braden en er wordt geklonken. Şerife (schol).

Een paar andere klanten van het cafeetje zijn ook toegekomen. Het zijn vaste bezoekers. Als ik naar dost market ga, zitten ze er meestal. Dan houden ze het echter bij thee. Zij hebben mezzes (voorgerechten) mee die op het simpele tafeltje geplaatst worden. Alles is heel eenvoudig. Een flesje vodka wordt besteld voor de nieuwe klanten.

Er is drie kilo vlees. Gehakt (kalfs) en brochetten (lams). Het is overheerlijk. De drank komt uit het winkeltje en de prijs is de winkelprijs. Kinderen uit de buurt krijgen brood met vlees en salade. Een raar gevoel. Alsof iedereen gelijk is.

Mijn Turkse vrienden zijn verbaasd hoeveel ik ken van hun land. Eén van hen heeft in Çukurova gewoond en we praatten over Hakkari. De doorsnee Turk reist weinig. En als er al gereisd wordt, dan is het meestal naar familie die elders woont.

We praten over de EU. Hier is iedereen tegen. Maar hier is iedereen ook tegen de AK-partij. Atatürk is hun held. De AK-partij wil het laïeke Turkije vernietigen. Hoewel iedereen moslim is (behoudens mezelf) is iedereen gekant tegen godsdienstonderwijs. In hun tijd was er geen godsdienstonderricht op school. Dat werd ingevoerd nadat de militairen in 1980 hun staatsgreep hadden gepleegd. Als er weer eens geklonken wordt vraag ik hen of alcohol volgens de islam mag. Het antwoord is simpel. Volgens de Turkse islam wel.

Intussen volgen de gegrilde brochetjes op de köfte. Iedereen eet van dezelfde schotels en dopt zijn brood in de sausen.

Wie zei dat Turken niet drinken? Rakı en vodka worden vlot gedronken. Zelfs voor mij gaat het te snel.

Op een bepaald moment – nadat ik juist geprezen was als een halve Turk en een halve Belg – zegt Osman dat de Koerden slecht zijn. Ik word niet echt boos maar ontken. Ik zeg hun, jullie zijn mijn broeders zoals de Koerden mijn broeders zijn. En wonder boven wonder, er ontstaat geen discussie. Osman verontschuldigt zich zelfs. Heeft het met mij te maken of is er iets aan het veranderen in Turkije?

Daarna komt zoete en watermeloen. En tenslotte taart.

Ziek zijn is nooit prettig. Ziek zijn in het putje van de zomer met buiten temperaturen die een stuk boven de dertig graden zitten is afschuwelijk. Sinds onze terugkeer uit Mersin heb ik het zwaar te pakken.

Ik probeer het virus te bestrijden met natuurlijke middelen. Potten hete thee met honing en veel fruit verzachten het allemaal wel een beetje maar pas vandaag voel ik een beetje beterschap. Laat ons hopen dat het snel voorbij is.

Intussen is de ramadan begonnen. Als je overdag naar één van de vele commerciële Turkse zenders kijkt zie je om de haverklap reclame voor eten en snoep. Bedoeling is dat moslims die een ganse dag vasten lekker eten bij de iftar (avondmaal dat de vasten breekt). In een maand als deze, waar het nog hoogzomer is, moet vasten geen kleinigheid zijn. Je mag immers niets eten of drinken van zonsop- tot zonsondergang. En dat in deze hitte.

Vorig jaar merkte ik weinig van de ramadan. In ons dorp, laat ons zeggen gans de streek rond en in Izmir, wordt een stuk minder gevast dan in het centrale deel van Turkije. En niemand kijkt je erop aan of je al dan niet deelneemt aan de ramadan. Wel leuk is dat de bakker in deze periode speciaal brood bakt, lekker.

Vandaag heeft Sevim confituur gemaakt. Van verse vijgen. Biologische. Hier noemt men dat ‘organic’. Je ziet, er is al beterschap. Ik kan terug eten en bovenal, het smaakt.

Intussen werkt mijn laptop weer op Nederlandstalige programma’s, enkel het toetsenbord is Turks maar dat was ik al gewend. Het enige probleem is dat de connectie met het internet regelmatig uitvalt maar dat zal wel opgelost raken.

Hoop dat ik morgen weer buitenkan. In tegenstelling tot vorig jaar is er nu veel wind wat het weer een stuk aangenamer maakt. En ’s nachts draaglijk om te slapen.

Bijlagen:
SPROOKJES BESTAAN NIET ,.pdf (5.4 MB)   

Een van onze uitstappen in de omgeving van Mersin was naar Uzuncaburç, een site midden een dorp of een dorp gebouwd midden in de site.

De tekst kan je lezen als pdf en vind je hieronder.

Bijlagen:
uzun.pdf (8 MB)