Het is nu 17 december als dit geschreven wordt en we juist terug van een trip naar West-Vlaanderen, waar de sneeuw ons parten speelde en het voorziene programma volledig in de war stuurde. Vanmorgen om 08.15 u vertrokken met de bedoeling om in Diksmuide te zijn rond 10.00 uur, werden de omstandigheden naarmate we vorderden alsmaar slechter en gevaarlijker, met het resultaat dat we de IJzertoren bereikten om 11.30 uur. Onlangs had ik een boek gekocht 'de eerste wereldoorlog in 365 foto's' en daarbij was een gratis toegangskaart voor het museum gevoegd, zodat we met het kopen van een extra kaart en het tonen van een perskaart, met drieën binnen mochten voor de prijs van één toegangskaart. De lift bracht ons naar verdieping 22, waar een panoramisch venster rondom, zicht biedt op het Vlaamse landschap. Een geschilderd panorama boven deze vensters geeft een getrouwe weergave van de omgeving op 11.11.1918, zodat een vergelijking met het huidige landschap mogelijk is en een aanrader! De meegebrachte verrekijker bracht echter ditmaal geen soelaas omdat de sneeuwzwangere lucht alle overzicht en diepte wegnam. Zelfs de nabijgelegen Dodengang op grondgebied van Kaaskerke, was niet waar te nemen. Foei, mister weerman!!

Daarna de trappen, verdieping per verdieping, afgedaald en met verwondering - voor de zoveelste maal - gekeken naar de uitstalling en voorstelling van die waanzinnige wereldoorlog. Ik heb toch enkele schaarse foto's genomen die u in mijn fotoalbum op seniorennet mee kunt bekijken.

(Klik op of kopieer in uw browser : http://fotoalbum.seniorennet.be/spitfireleo/diksmuide_ijzertoren_museum/ )

Naarmate men het gelijkvloers nadert, neemt de Vlaamse ontvoogdingsstrijd meer en meer van de informatie voor zijn rekening, maar de geschiedkundige feiten blijven wel waarheidsgetrouw. Nabij de ingang van de toren vinden we de grafsteen terug van Hendrik LEWYLLIE, geboren in Voormezele op 11 maart 1897 en gesneuveld nabij Diksmuide op 11 maart 1917 – zijn 20^ste verjaardag.  Speciaal aan deze steen is, dat het gaat om een pater in opleiding bij de paters van de Heilige Harten, de zogenaamde picpussen.  Het was dus een kandidaat pater die wilde intreden in dezelfde congregatie als, de dit jaar heilig verklaarde Damiaan De Veuster uit ons kleine Tremelo.

Zulke gegevens roepen gewoonlijk mijn bijzondere nieuwsgierigheid op en dus even op internet gesurft in de hoop daar meer details te vinden, maar dus onverrichterzake alhoewel de Westhoek heel wat Lewyllie’s vermeldt in de zoekpagina’s. Dan maar even bij mijn goede vriend geïnformeerd, die mee op tocht was en West-Vlaming van oorsprong en bovendien ook nog picpus is, of hij me wat mee inlichtingen kon bezorgen.

Zo kwam ik te weten dat Hendrik Lewyllie van 1910 tot 1914 studeerde  aan het Damiaancollege in Aarschot. Spijtig genoeg zijn beide ouders verloor en in mei 1915 naar Frankrijk vertrok met broer en zusters.
In juli 1916 werd hij dan opgeroepen voor de legerdienst en als brancardier ingezet aan het IJzerfront. Toen hij op 11 maart 1917 een gekwetste ophaalde, werd hij door een kogel getroffen. Het was die dag precies zijn 20^ste verjaardag! Eigenaardig hoe het lot soms tragisch ingrijpt in een levensloop. Daar waar zijn opdracht er eigenlijk in bestond medesoldaten te redden, werd hij zelf slachtoffer van het oorlogsgeweld. Ook van het verzorgend personeel werd toen ter tijd een hoge tol aan doden en gewonden geëist, maar dat loopt gewoonlijk allemaal tussen de plooien van de verslaggeving door omdat het waarschijnlijk allemaal niet spectaculair noch heldhaftig lijkt. Ik heb spijtig genoeg verzuimd om van de grafsteen een foto te maken wegens de sneeuw en de bittere koude, maar indien ik er ooit nog een van zou kunnen vinden of zelf maken, dan komt die er zeker bij.

Als je het museum met de nodige aandacht en interesse wil bekijken, ben je toch vlug een tweetal uren kwijt en om 13.30 uur verlieten we dan het gebouw om te genieten van een lekkere maaltijd met West-Vlaamse porties in café-restaurant 't Fort (aanbevolen voor eters met goede appetijt!!).

Daarna hadden we een bezoek gepland aan de site van Hill 60 waar een van de meest ongeschonden landschappen van WOI bewaard bleef, maar de snel opkomende duisternis, de alarmerende berichten op de radio van 513 kilometers file en de sneeuwval in Brabant, gepaard aan het desolate zicht van de besneeuwde site van Hill 60, deden ons besluiten maar wijselijk huiswaarts te keren.

Via een passage langs Hill 62 en Sanctuary Wood, richting Kortrijk gereden met een koffie- en sanitaire pauze in de Toekan Van Der Valk in Nazareth om daarna via Gent richting Antwerpen te kiezen tot aan St Niklaas en van daar over Temse naar Londerzeel en dan Wolvertem waarts te vervolgen. Al bij al een trage maar toch nog vlotte vaart, die ons rond 21.00 uur terug bracht aan onze voordeur. Nog even aangedrongen bij onze compagnon de route om voorzichtig te zijn op zijn vervolgweg naar Mechelen en ons zeker te bellen bij zijn aankomst thuis. Bij een goede vriend is ongerustheid niet misplaatst.

Deze trip was aangevat om onze kennis omtrent de gebeurtenis rond Hill 60 vooral terug aan te scherpen in de wetenschap dat het terrein in 1914 overgenomen werd door Britse troepen, die in maart van dat jaar een offensief lanceerden om de hoogte te heroveren op de Duitsers. Dit offensief werd o.a. gedragen door het 1ste bataljon van de Royal West Kent (C-compagnie), een eenheid waartoe de grootvader van een Britse vriend behoorde die sneuvelde op 3 oktober 1917 in het derde Iepers offensief - dat de meesten kennen omwille van de gevechten om Passendale en de immense massa doden die o.a. begraven liggen in Tyne Cot of aldaar vermeld worden op de muur van de vermisten.

Als je topografische kaart bekijkt of de stafkaarten van die tijd, stel je vast dat de frontlijn van Hill 60 (van 1914) en deze die bereikt werd na het offensief van oktober 1917 - dat vooral strandde rond Hooghe en met moeite de buitenwijken van Geluveld kon bereiken - slechts enkele kilometers van elkaar liggen. Een hele tijd loopgravenwerk, aanvallen, verdedigen, terugtrekken, heroveren en vooruitgaan gedurende 3 jaar, met onnoemelijk veel slachtoffers, voor een luttele kilometers gebied. Hallucinant, eigenlijk!!

Om maar te zeggen dat deze dag vooral ook moest dienen als verkenning voor een volgend bezoek van het territorium met onze kleinzoon in de loop van volgend jaar (bij leven en welzijn, zou Jos Ghysen zeggen).

De tentoonstelling ‘N’oublions jamais’

Het boek met de 365 foto’s waarvan sprake in het begin van onze verslaggeving, werd uitgegeven naar aanleiding van de tentoonstelling ‘N’oublions jamais’. Wie kan beter uitleg geven over deze expositie dan de inrichters zelf, daarom vindt u hierna integraal de tekst die op de website van de IJzertoren informatie geeft over dit gebeuren.

In 1919, een jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog, werden onder de titel N'oublions Jamais (Laten we nooit vergeten) dertig mapjes van - meestal - twaalf foto's uitgegeven ten voordele van de oorlogsweduwen en -wezen.

Bij de tentoonstelling verscheen onder dezelfde naam bij uitgeverij Lannoo een boek waarin deze foto's werden samengebracht. Het boek werd officieel voorgesteld op 29 oktober jl. in het IJzertorenmuseum.

Deze beelden illustreren op een zeer aangrijpende manier het dagelijkse leven aan het Belgische front tijdens W.O.I. Ze zijn voorzien van nuttige commentaren die de foto's op een heldere manier verklaren. De beelden in dit boek blijven op het netvlies gebrand en houden de herinnering aan de wreedheden van de Eerste Wereldoorlog, 90 jaar later, meer dan levendig.

 Uit deze reeks foto's werd een tentoonstelling gebouwd uit modulaire elementen, gedrukt op weersbestendige kunststof. Deze kregen een vaste locatie langsheen de passerelle (klik hier voor meer info). De bezoekers die dus langs de ene kant naar het onder water gezette gebied kijken, krijgen langs de andere kant een aantal van die modulaire elementen te zien.

 Deze tentoonstelling loopt vanaf 11 november 2009. Ook in 2010 is deze nog te bezichtigen

 Passerelle van de hoop

In het verzopen landschap van het front, moesten de soldaten hun weg zoeken tussen kraters, prikkeldraad en andere hindernissen. Modder was hierbij dikwijls een spelbreker en soms een dodelijke val. Houten passerelles moesten dan ook een oplossing bieden om toch een veilige verplaatsing te garanderen. De tentoonstelling heeft zulk een landschap gereconstrueerd, maar ongelukkig genoeg was de sneeuw niet het gepaste decor om alles duidelijk in de verf te zetten. Als je de onderstaande link aanklikt, kom je op een artikel van de website terecht van het IJzermuseum en zie je enkele sfeerbeelden van de gereconstrueerde passerelle van de hoop.

http://www.ijzertoren.org/?action=onderdeel&onderdeel=120

Een meter maakte het verschil: plannen voor 2010 – lees hierna wat op de website hierover terug te vinden is:

Datum	Plaats
van 02/04/2010 tot 11/11/2010	IJzertoren te Diksmuide

95 JAAR TERUG ...

HET IS EEN BERM VAN 1,20 METER DIE FRANKRIJK HEEFT GERED! *

 Diksmuide, 17 oktober 1914 – Diksmuide, 17 oktober 2009

Dag op dag, 95 jaar geleden kwamen alle deelnemende partijen van de “Slag aan de IJzer” samen in Diksmuide. Duitse studentenregimenten, Franse marine fuseliers en de restanten van een vermoeid Belgische leger verzamelden zich rond het rustige Diksmuide. Voor de ene partij was dit de laatste kans op een snelle doorbraak richting Frankrijk, voor de andere partij was dit een ultieme poging om stand te houden. Samen zorgden ze ervoor dat er van het stadje niet veel meer overbleef dan brokstukken.

95 jaar later wil het IJzertorenmuseum deze strijdende partijen weer samenbrengen. Vanaf zaterdag 17 oktober 2009 krijg je in de IJzertoren een voorsmaakje van een prestigieuze tentoonstelling rond deze IJzerslag. We brengen een Duitse, Franse en Belgische soldaat in confrontatie met elkaar en met de stad Diksmuide.
Vanaf april 2010 tot december 2010 loopt dan de volledige tentoonstelling op de benedenverdieping van het IJzertorenmuseum. De hoofdrolspelers van toen, de verschillende legers, worden in contact gebracht met elkaar en de omgeving. Het Idyllische Diksmuide met zijn vele toeristische troeven, de burgerbevolking die twijfelt om te vluchten, de spoorweg Diksmuide – Nieuwpoort, alles komt uitgebreid aan bod.

Wie meer informatie wenst, kan contact opnemen met Peter Verplancke (mail: Peter@ijzertoren.org  of tel. 051/500286)

* vrij vertaald naar een uitspraak van de Franse generaal Foch : “c‘est un talud d’un mètre vingt qui a sauvé la France …"

Eén meter maakte het verschil

 Oktober 1914: Na 2 maanden van vechten en schermutselingen trok het Belgische leger zich terug achter de IJzer. Het leger zou nog een laatste poging ondernemen om de Duitse aanval af te slaan. De te verdedigen frontlijn liep van Nieuwpoort tot Boezinge. Al snel bleek het Belgische leger niet opgewassen tegen de Duitse aanvalsgolven. Franse Marine Fuseliers* en Senegalese Tirailleurs schoten de Belgen in Diksmuide te hulp. Dit bleek voldoende om Diksmuide als bruggenhoofd over de IJzer te bezetten tot 10 november 1914. Maar langs de IJzer moest men achteruit. De spoorweg Diksmuide-Nieuwpoort werd de nieuwe frontlijn. De spoorweg stak 1 meter boven de grond uit en bleek niet alleen dienst te doen als verdedigingslinie, maar ook om het water van de onderwaterzetting tegen te houden. In deze tentoonstelling confronteren we alle hoofdrolspelers van 'De IJzerslag' met elkaar en met hun omgeving.

·         Opmerking door de blogschrijver:

Wanneer men hier over Franse Marine Fuseliers spreekt, dan bedoelt men Bretoense marine fuseliers onder de leiding van admiraal Ronarc'h, die zich sterk manifesteerden in de gevechten rond de IJzer, meer speciaal rond Diksmuide.

Onze conclusie:

Misschien hadden we moeteen overwegen om te blijven logeren ergens in de buurt en toch maar eens de gaten, kraters, loopgraafrestanten en bunkeroverblijfselen van het pokdalig Hill 60 landschap betreden. Misschien hadden we wat langer moeten blijven stilstaan bij het feit dat ook gedurende de ‘Grooten Oorlog’ in dezelfde moeilijke – haast onmenselijke omstandigheden – jonge en oudere mannen hun tijd moesten doorbrengen in kou en modder, met opstijgend vocht tussen hun tenen dat bij vele de zogenaamde loopgraafvoeten veroorzaakten. Misschien hadden we inderdaad wat langer en met meer empathie moeten nadenken over het gebrek aan warmtetoevlucht en ‘gezellig’ eten in een of ander restaurant. Misschien hadden we nog meer moeten bibberen van de kou, soppen in onze natte schoenen en de stramheid van het verkleumend liggen, staan en zitten moeten ervaren…misschien….misschien…

De herfst en de winter zijn uitstekende seizoenen om de slagvelden (of moet ik slachtvelden schrijven?) te bezoeken. Je hebt er – indien de weersomstandigheden meezitten – een uitstekend zicht over de topografie vermits de bladeren dan van de bomen zijn en je kan je met een beetje verbeelding – en met eigen voelen voor diegenen die ooit legerdienst vervulden en ook met pak en zak moeste zeulen – van de omstandigheden van de oorlog voorstellen. De Duitsers die meestal op de hoogtes zaten, overzicht hadden over het terrein en bijgevolg maar genadeloos en bijna zonder mikken de ontelbare rijen naar boven komende geallieerden – in de beginne met hun loodzware jassen, rugzakken en munitie – neer te maaien hadden als een boer die met zijn zeis het rijpe koren wegsnijdt. Het geeft ook een idee waarom soms zo verbitterd en zonder genade ‘rucksichtlos’ gevochten werd om het miniemste hoogteverschil! Zoals bijv. Hill 60. Deze berm was ontstaan uit de opgegraven aarde vrijgekomen bij de aanleg van de spoorweg en had een hoogte van 60 voet (feet) boven de zeespiegel. Een Britse voet bestaat uit 12 inches en een 1 inch is gelijk aan 2,54 cm. We hebben het hier dus over een hoogteverschil van 30,48 cm! Voor leken onbegrijpelijk, maar voor soldaten die ooit onder echt vuur genomen zijn, zeer herkenbaar, want ieder minste verhevenheid is dan een potentieel beschermingsoord of toevluchtsplaats.

De onverzettelijkheid en het gebrek aan empathie van de legerleiding – die meestal ver en veilig achter de frontlinie zat en geen gebrek aan luxe kende – is er mede de oorzaak van dat veel te veel nutteloze slachtoffers vielen in offensieven wars van alle realiteit, terrein en weersomstandigheden. Sommige officieren kwamen daartegen wel in opstand, maar moesten met uitzondering van enkelen meestal de baan ruimen door overplaatsingen, voor andere meer vechtlustige leiders.

Koning Albert I – ondanks alle mogelijke geruchten en opinies omtrent zijn persoon en zijn houding t.o.v. de Duitse vijand – werd daarom door velen van zijn soldaten zo op handen gedragen. Hij weigerde immers gevolg te geven aan de aanmaningen van de Franse generaal Foch om ook onze troepen in uitzichtloze aanvallen te betrekken.

Als we in de loop van de beginnende lente of tijdens een andere gelegenheid toch nog eens naar Hill 60 en Hill 62 op expeditie trekken, vindt u het vervolg van onze wederwaardigheden dan wellicht ook terug in een blog.

 Tot dan, waarde lezer.

23-12-2009 om 03:11 geschreven door spitfireleo

Verschillende van mijn buitenlandse vrienden – ik denk vooral aan mijn Britse en Franse amigo’s – hebben nogal eens de behoefte om lacherig te doen over de communautaire problemen die ons landje teisteren. Wanneer we dan voor de zoveelste keer de discussie aangaan, blijkt duidelijk dat ze eigenlijk het probleem niet begrijpen, het niet kunnen situeren. Telkens weer moet ik dan trachten uit te leggen waar het schoentje knelt en wat voor oorzaken aan de basis van de hele problematiek liggen.

De aanleiding

Eigenlijk beginnen de moeilijkheden al wanneer je de samenstelling van onze verschillende regeringen en parlementen moet uitleggen en hun bevoegdheden moet proberen uit de doeken te doen. Enkele jaren terug werd ik, tijdens een werkvergadering in San Diego (U.S.), door ons internatonaal gezelschap tijdens een vrije avond aan de tand gevoeld over ons klein België en vooral mijn U.S.-collega’s konden maar niet begrijpen dat we met amper een 10 miljoen inwoners meer ministers en parlementen bezaten dan hun bijna continent vullend grondgebied.

Hoe moet je inderdaad uitleggen dat men in ons landje verschillende bestuursniveaus hebben, die in sommige gevallen mekaar in bevoegdheden overlappen. Dat een federale (nationale) regering met een federaal parlement en senaat het in eerste instantie voor het zeggen hebben, lijkt iedereen we duidelijk en normaal. De constitutie van 1831 voorzag immers in een parlementaire monarchie. Dat de term ‘federale’ er ondertussen bijgevoegd werd, lijkt minder evident. Nochtans is dit het uitvloeisel van het zogenaamde Egmontpact dat in 1977 zorgde voor de omvorming van de Belgische staat in een federale staat met gewesten en gemeenschappen. Een zeer brede coalitie waarin aan Vlaamse zijde het Volknationalistische V.U. (Volksunie) deelnam en aan Waalse kant het FDF (Front des Francophones = front van de Franstaligen n.v.d.s.), legde hierbij definitief de taalgrens vast en bepaalde voornamelijk de samenstelling van de gewesten (=grondgebied) en van de gemeenschappen (=taal van de inwoners).
In 1978 waren nog altijd wetteksten die door de parlementen moesten erkend worden omdat ze telkenmale moesten getoetst worden door de Raad van State op hun wettelijkheid. In dat jaar was het in dit landje ook al crisis en de regering Tindemans II hoopte voor het einde van het jaar met een anti-crisiswet het hoofd te bieden aan de economische moeilijkheden, maar ook daar ontstond vertraging omwille van dezelfde reden als hiervoor. Daardoor ontstond er in de verschillende partijen niet alleen ongeduld maar tevens ongenoegen en ongerustheid. Toen de eerste minister, Leo Tindemans, dan toch spoed vroeg om aan de crisis een einde te kunnen maken, waren de door de Raad van State gegeven adviezen voor de Franstaligen onaanvaardbaar, waarop de CVP (Christelijke Volkspartij) – partij van de eerste minister – eveneens dwars ging liggen en Leo Tindemans in oktober 1978 tijdens een emotionele zitting van het nationale parlement, onverwacht, het ontslag van zijn regering aankondigde.

Wat betekent het Egmont pact voor België?

De gewesten en gemeenschappen:

Eerst en vooral werd de erkenning ingeschreven van de drie gemeenschappen (Vlaams-, Frans- en Duitstalig). De volgende beslissing lag bij het definiëren van de gewesten. Het werden er drie:
Het Vlaamse gewest, het Brussels hoofdstedelijk gewest en het Waalse gewest.
Ieder van deze instellingen kreeg zijn eigen executieve (=regering) met zijn bevoegdheden. M.a.w. er ontstonden zes bijkomende regering met hun eigen parlement, nl. Het Vlaamse gewest en Vlaamse gemeenschap, het Waals gewest (met inbegrip van het Duitstalig grondgebied) en de Waalse gemeenschap (met inbegrip van de Duitstalige gemeenschap) en het Brussels hoofdstedelijk gewest bestaande uit de hoofdstad en de 19 Brusselse gemeenten die voorheen deel uitmaakten van de zogenaamde ‘agglomeratie’. Elk van die gemeenschappen en gewesten kreeg dan nog een autonome raad (=parlement) toegewezen.
De Vlamingen zouden zeer vlug de gewest- en gemeenschapsregeringen bijeen brengen en overgaan tot de instelling van de ‘Vlaamse gemeenschap’ met een enkel parlement. De Walen zouden blijven werken met hun gewest- en gemeenschapsregeringen en parlementen. Later zou de Duitstalige gemeenschap wel het recht ‘ontvangen’ om een eigen gemeenschapsregering met parlement op te richten, maar bleven ze wel deel uitmaken van het Waalse gewest.

Een ander – doch meestal vergeten – aspect is het uiteenvallen van de nationale unitaire partijen in Waalse en Vlaamse partijen.  De BSP-PSB[1] werden aldus gesplitst in SP[2] en PS[3], de CVP-PSC[4] in CVP en PSC en de liberale VLD-PLB[5] in VLD (later Open VLD) en MR.

De faciliteiten:

In de rand rond Brussel en in enkele gemeenten aan de taalgrens, was op Vlaams grondgebied een grote aanwezigheid van Franstaligen. Zij wilden kunnen kiezen voor Franstalige partijen en vrij gebruik maken van hun taal in het Vlaamse grondgebied.
Deze problematiek is voornamelijk gegroeid uit de diverse benadering van de federalisering door Walen en Vlamingen. Waar de Vlamingen vooral de nadruk leggen op het aspect grondgebied en daarbij uitgaan van het principe dat inwijkelingen zich aanpassen aan de taal van het grondgebied waar ze leven, liggen bij de Walen de meningen totaal anders. Daar verwacht men dat hun persoon het belangrijkste is en dat ze bijgevolg vrij zijn om hun taal, hun onderwijs en hun politiek te voeren.
Deze diametraal tegen over elkaar staande opinies waren aanleiding tot felle discussies en de onderhandelaars van het Egmontpact geraakten er eerst niet uit. Achter de schermen verstonden Hugi Schiltz (van de Volksunie) en Wilfried Martens (van de CVP) zich tamelijk goed omtrent de ontwikkeling van het Egmontpact. Ze waren niet alleen studiegenoten, maar beiden zeer intelligente politici met de gave van het woord. Schiltz was een retorisch genie, maar voelde blijkbaar weinig empathie met de gewone leden van zijn partij waar nogal tegenstand ontstond tegen het pact omdat men het gevoel had dat men te veel tegemoetgekomen was aan de Franstalige eisen. Martens was dan wel een lid van de Christelijke Volkspartij, maar bezat toch een Vlaamse gedrevenheid.
Beiden zagen heil in de oprichting van faciliteitengemeenten waarbij de Franstaligen inschrijvingsrecht kregen in Brussel, zodat ze vrijelijk voor Franstalige partijen en politici zouden kunnen kiezen. Door het ontslag van de regering Tindemans in 1978 werd dit punt niet gerealiseerd en vormt het nog heden ten dage een van de pijnpunten tussen de Vlamingen en de Franstaligen.
Franstaligen die woonachtig zijn in het Vlaamse gewest, mogen bij de respectievelijke Vlaamse gemeenten hun officiële documenten in het Frans vragen op voorwaarde dat ze dit telkenmale opnieuw zouden doen. De achterliggende bedoeling was de hoop op integratie van de Franstaligen in de Vlaamse gemeenschap waarbij men ook nog verwachtte dat de faciliteiten op den duur uitdovend zouden werken. Niets is ondertussen minder waar gebleken en nog steeds blijven Franstaligen eisen dat ze in het Frans worden bediend. Toen Leo Peeters, burgemeester van Kapelle-op-den-bos en lid van de socialistische partij (SP-a), Vlaams minister van binnenlandse zaken was, moest hij de Franstalige burgemeesters van diverse Vlaamse faciliteitengemeenten tot de orde roepen omdat ze o.a. Franstalige kiesbrieven hadden gestuurd aan hun Franstalige inwoners. Deze omzendbrief Peeters is heden ten dage nog het onderwerp van controverse en was bijvoorbeeld de aanleiding tot hun niet benoeming na de laatste verkiezing door de toenmalige Vlaamse minister van binnenlandse zaken, Marino Keulen (Open VLD= liberalen).

Succes kent vele vaders en het is daarom ook dat Wilfried Martens tijdens zijn eerste verkenningsopdracht om de regering Leterme I op poten te zetten, verklaarde dat alle problemen hadden kunnen vermeden worden, had men in 1977 en 78 maar naar hem geluisterd. Gemakkelijkheidhalve vergat hij hierbij de toch wel belangrijke rol van Hugo Schilz.

Brussel-Halle-Vilvoorde:

Bij de bepaling van de gewesten rees al de moeilijkheid van de splitsing van het grondgebied Brussel-Halle-Vilvoorde. Bij het opstellen van de taalwet in 1960 bleek al dat op het grondgebied van Halle-Vilvoorde heel wat Franstaligen woonden die wensten te kunnen stemmen op een Waalse partij. Om verdere problemen te vermijden, werd dit grondgebied dan maar bij Brussel gevoegd.

Wanneer in 2002 de kieskringen worden herschreven (de liberalen hoopten hierbij dat ze de CVP-hegemonie voor lange tijd zouden breken), werden de grenzen bijna overal gelijk gelegd met de provincies. B-H-V bleef de enige uitzondering.
Door deze constructie wordt het voor Franstalige – Waalse zowel als Brusselse - partijen mogelijk in Vlaanderen op te komen voor de verkiezingen en op die manier mee te stappen in de Vlaamse politieke geledingen (gemeente, provincie, gemeenschap). Daartegenover bezitten Vlaamse inwoners van Waalse kieskringen niet de mogelijkheid aldaar Vlaamse partijen op te richten en er voor te kiezen. Deze discrepantie zorgt uiteraard voor kommotie bij alle Vlaamse partijen.
Naar aanleiding van klachten ingediend door verschillende Vlaamse politici verklaarde het Grondwettelijk Hof van België[6], in 2003, al dat de kieskring B-H-V ongrondwettelijk was door discriminatie. De situatie moest in orde gebracht worden voor de verkiezingen van juni 2007. Men weet ondertussen dat hieraan geen gevolg gegeven werd en dat de verkiezingen onverminderd werden georganiseerd.

Sommige burgemeesters van Vlaamse gemeenten in het kiesarrondissement B-H-V weigerden daarom om de kiesbrieven te versturen en menig kiezer verzaakte aan de kiesplicht. Overeenkomstig de wet, verstuurde de gouverneur dan maar de kiesbrieven, maar werden de burgemeesters noch de personen die niet aan de verkiezingen deelnamen, veroordeeld door de rechtbanken.

Waar Yves Leterme op de proppen komt:

Geboorte en studies:

Op 6 oktober 1960 zag Yves Leterme het levenslicht als zoon van een Franstalige vader en Vlaamse moeder. Hij zou zijn jeugd vooral doorbrengen in Zillebeke – een dorpje nabij Ieper en ook nog bekend van de veldslagen om Hill 60 en Hill 62 tijdens WOI. Dit gemengde gezin verklaart uiteraard zijn perfecte tweetaligheid en waarschijnlijk ook zijn supportershart voor Standard Luik.
Tot en met zijn Grieks-Latijnse humaniora studeert hij in Ieper. Zijn hogere studies beëindigt hij met een diploma van kandidaat en licentiaat in de rechten, kandidaat in de Politieke Wetenschappen, het diploma van het Internationaal studiecentrum voor federalisme in Nice en tenslotte een diploma van licentiaat in de Bestuurswetenschappen in de afdeling management van de non-profitsector.

Politieke carrière:

Zijn politieke carrière startte bij de CVP-jongeren waar hij in 1983 verkozen werd als voorzitter. Daarna ging zijn loopbaan in sneltreinvaart voort, want met tussenstappen als politiek medewerker, auditeur van het Rekenhof, administrateur bij het Europees Parlement, bracht hij het tot volksvertegenwoordiger en fractieleider in het federale parlement. In juni 2003  werd hij verkozen tot voorzitter van de CD&V waar hij zich profileerde met de slogan ‘U verdient meer respect’.
Bij de Europese en gewestelijke verkiezingen van juni 2004, behaalde hij – in coalitie met N-VA[7]- behaalde hij voor zijn partij een schitterende overwinning en stapte hij over naar het Vlaamse Parlement.
Van 22 juni 2004 tot 26 juli 2007 was hij minister-president van de Vlaamse regering, waar hij vooral populair werd door zijn motto ‘goed bestuur’.
Waar België een economisch moeilijke periode kende en Wallonië en echte terugval kende, slaagde hij er in met zijn ploeg voor Vlaanderen enige continuïteit in de welvaart  te behouden en zelfs te verbeteren.
Zijn Vlaams imago poetste hij op door te stellen dat ‘er slechts vijf minuten politieke moed nodig is om B-H-V te splitsen’ en dat dit ‘onverwijld’ moest gebeuren.
Desondanks gedane beloften zijn term volledig uit te zitten in de Vlaamse regering, ruilde hij het Vlaamse niveau terug voor de federale senaat in vooruitzicht van de verkiezingen van juni 2007.
Zijn werk als Vlaamse minister-president en zijn slogan van goed bestuur en spoedige splitsing van de kieskring B-H-V, legde hem geen windeieren, want hij won deze verkiezingen met een record van bijna 800.000 voorkeurstemmen.

Van formateur tot eerste minister:

Door deze formidabele verkiezingswinst werd hij ‘incontournable’ en kon de koning ook niet anders dan hem aan te duiden als informateur en formateur, nadat eerst de Koninklijke onderhandelaar, Jean-Luc Dehaene, het pad geëffend had voor formatiegesprekken.

Het liep echter niet van een leien dakje. Leterme en zijn partij CD&V en zijn kartelpartner N-VA, wilden op zijn minst enkele bevoegdheden van het federale niveau overhevelen naar het regionale. Bedoeling was bepaalde materies zelf te kunnen behandelen – onafhankelijk van de federale regering – en overlapping van bevoegdheden met de federale regeringsleden te vermijden. De Franstalige partijen, broederlijk verenigd tegen de Vlaamse eisen, weigerden iedere mogelijke consensus uit schrik vooral dat de sociale zekerheid zou gesplitst worden en de financiële solidariteit vanuit Vlaanderen gestopt. Hierdoor ontmoedigt, diende Leterme zijn ontslag als formateur in bij de koning op 23 augustus 2007. Zijn partijgenoot, Herman Van Rompuy, werd hierna belast met verkennende gesprekken met alle partijen met het oog op de samenstelling van een regering.
Een maand later – op 29 september om precies te zijn – belastte koning Albert II dezelfde Yves Leterme met de opdracht een nieuwe regering te vormen. Alhoewel hij hierin werd bijgestaan door de Koninklijke verkenner, Herman Van Rompuy slaagde hij er echter niet de gesprekken tot een goed einde te brengen. De weerstand – van vooral de Franstalige partijen – was te groot en op 1 december bood hij voor de tweede maal zijn ontslag aan als formateur, ontslag dat de koning aanvaardde.

Een overgangsregering:

Er gebeurde toen iets dat in België – en wellicht in andere democratische landen en naar mijn weten – nog nooit gezien was. Een interim-regering werd op de been gebracht met aan het hoofd Guy Verhofstadt, voorman van de Open-VLD. In deze regering Verhofstadt III werd Leterme minister van begroting en institutionele hervormingen.
Onder zijn voorzitterschap werd de Octopus-werkgroep opgericht met het doel de staatshervorming niet alleen voor te bereiden, maar ook tot een goed einde te brengen. Een eerste stap werd begin maart gerealiseerd en vanaf de tweede helft van maart startten nieuwe onderhandelingen met de bedoeling een nieuwe definitieve regering te vormen.
Een coalitie bestaande uit de CD&V, Open VLD, cdH, MR en Ps, legde de eed af op 20 maart 2008, nadat Verhofstadt aan zijn voorbereidende rol een einde had gemaakt. Opmerkelijk in dit verhaal is dat deze regering een democratisch onevenwicht vertoont. Langs de Vlaamse kant nemen twee partijen deel, namelijk CD&V (grootste Vlaamse partij en die de premier levert) en de Open VLD (die eigenlijk bij de verkiezing een smadelijke nederlaag had geleden) en langs de Waalse kant de cdH, MR en PS. Open VLD en MR claimden een tijdje het premierschap omdat ze de grootste politieke formatie van België waren, maar de controversiële figuur van Didier Reynders zorgde er voor dat dit scenario niet doorging. Langs de Waalse kant werd de PS nog in de regering opgenomen terwijl haar Vlaamse zusterpartij SPa aan de kant moest blijven staan en naar de oppositie werd verdrongen. Niet alleen betekende dit een onevenwicht in partijen, maar bovendien bezaten de Vlamingen hierdoor geen meerderheid in het Parlement, zodat de Walen – als minderheid – de sleutel op de deur van de hervormingen gesloten hield.[8]

Ook deze coalitie slaagde er niet in om verdere stappen te zetten in de staatshervorming en de kartelpartner N-VA, die niet tevreden kon zijn ‘met enkele borrelnootjes’, verliet het kartel om zijn verdere politieke werk als onafhankelijke partij verder te zetten.

Omdat hij noch een akkoord noch een concrete timing in verband met een staatshervorming kon voorleggen en vermits zijn kartelpartner het spel niet meer meespeelde, diende Leterme op 14 juli 2008 terug zijn ontslag in bij de Koning, die zijn antwoord in beraad hield en op 18 juli liet weten dit niet te aanvaarden. Van dan af echter hield de regering Leterme I zich nog slechts bezig met de lopende zaken.
Dit bleek echter niet werkzaam en op 19 december van datzelfde jaar, bood Leterme opnieuw zijn ontslag aan bij de koning, die dit maal aanvaardde en de oud premier Wilfried Martens terugriep uit vakantie om als verkenner het pad te effenen voor een nieuwe regering.

Herman Van Rompuy eerste minister tegen wil en dank?!

Alhoewel hij het eerst afwees om het eerste ministerschap op zich te nemen, werd Herman Van Rompuy onder druk gezet om toch maar de vorming en de leiding van een nieuwe regering op zich te nemen. Onder zachte aandrang van de vorst nam Van Rompuy de formatieopdracht aan op 28 december 2008 en slaagde er in een nieuwe regering op de been te brengen die op 30 december de eed aflegde. Herman Van Rompuy werd de 66^ste eerste minister van België sinds de onafhankelijkheid. Zijn regering zou er een worden van ‘rustige vastheid’ zoals de nieuwe premier dit zelf verklaarde in zijn regeringsverklaring. Wat de staatshervorming betreft, zou er al die tijd weinig beweging te zien zijn en werd o.a. de begroting een rekenkundig knutselwerk, waar naar goede Belgische traditie heel wat posten getuigen van een rijke fantasie.

De Belgische monopolist Electrabel – volwaardige dochter van Suez France – werd genoemd in een welles-nietes spelletje waarbij de regering verklaarde 200 miljoen euro te mogen inschrijven als bijdrage vanwege deze energiereus als compensatie voor een langer openhouden van de kerncentrales. Naar oude gewoonte werd de post ontvangsten omwille van zogenaamde fraudebestrijding flink verhoogt, zodat de begroting er officieel nogal goed uitzag maar tenslotte door de Europese Commissie als onvoldoende werd beschouwd.

Leterme speelt toch nog mee:

Vanaf het aantreden van Herman Van Rompuy als eerste minister tot 17 juli 2009, zette Leterme zijn politieke werk voort als gewoon senator. Die dag wordt hij immers minister van Buitenlandse Zaken in opvolging van Karel De Gucht (Open VLD) die naar de Europese Commissie verhuist.

In november 2009 worden de geruchten alsmaar hardnekkiger dat Herman Van Rompuy de eerste permanente Voorzitter van de Europese Raad zal worden, hetgeen in de media en bij de mensen verkocht wordt onder de titel ‘Van Rompuy eerste president van Europa’!

Op 25 november 2009 legt Yves Leterme de eed af als 67^ste eerste minister van België. Voor de zoveelste maal is een herschikking van de ministeriële posten noodzakelijk. Deze ‘stoelendans’ brengt de Brusselaar Steven Vanackere (CD&V) op de post van minister van Buitenlandse zaken, terwijl zijn portefeuille als minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven en Institutionele hervormingen teruggegeven wordt aan Inge Vervotte (CD&V) die uit solidariteit met haar politieke mentor, Yves Leterme, mee ontslag nam uit de regering op 22 december 2008.

De regering Leterme II:

Uiteraard zijn de verwachtingen van velen terug gestegen naar aanleiding van de nieuwe aanduiding van Leterme als eerste minister. Zijn bijna 800.000 voorkeurstemmen blijven hem achtervolgen en op hem drukken om ditmaal een volwaardige staatshervorming te verwezenlijken met eindelijk de splitsing van B-H-V.

Zal hem dit lukken nadat hij het voorwerp was van zoveel controverses en van de afkeer van menig Franstalig politicus?
Zal België barsten of wordt er toch nog een consensus uit de brand gesleept ? Een analyse en bedenkingen hierover vindt u terug in een volgende blog. Deze is al lang genoeg.

22-12-2009 om 02:54 geschreven door spitfireleo