Op een bepaald ogenblik treedt Anna Cornelia Teysen als hulpkracht in dienst bij de familie Schmitz . Meer bepaald wordt zij belast met de verzorging van de zieke Mevrouw Schmitz, die bedlegerig is.De familie Schmitz is van Duitse origine.

De heer des huizes, Franciskus Schmitz, is in 1824 geboren in het Rijnlandse stadje Trier, dat zich situeert in dat unieke, door de toeristen zo fel gegeerde, dal van de Moezel. Nergens is de natuur zo natuurlijk, zo romantisch intiem, als langsheen die telkens weer uitdeinende bedding van deze bijrivier van de Rijn. Daarenboven is Trier, één van de oudste steden van Duitsland, ook historisch zeer boeiend. Reeds in 16 voor Christus stichtte de vermaarde Romeinse keizer Augustus deze stad. En ze werd de hoofdstad van het West-Romeinse rijk. De Porta Nigra, de Basilica, het amfitheater, de dom en nog zovele andere monumenten verwijzen vandaag nog door naar de grootsheid van het eens zo machtige Romeinse rijk. Wat we daarbij ook niet mogen vergeten is dat het geboortehuis van niemand minder dan van Karel Markx in Trier staat waar het vandaag dienst doet als museum. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat vandaag toerisme de grote troef is van Franciskus Schmitz geboortestad. 

Van beroep is Franciskus Schmitz wapenmaker. Hij is zeer beslagen in zijn vak en stelt zich in de uitoefening ervan zeer creatief op. Hij krijgt dan ook de kans zich als wapenmaker te manifesteren binnen het Belgische leger. Hierin ligt de reden waarom hij zich als Belg laat nationaliseren.Maar in de regio van Kempen en Polder ten noorden van Antwerpen zal hij met zijn wapenmakerijbedoening voor de mensen ook heel wat nuttig werk verrichten.Zo heeft hij bij ons in Kalmthout heel wat diensten bewezen aan de doorwinterde leden van de aloude Kolveniersgilde, waar het schieten met geweer of buks sinds jaar en dag een boeiende tijdsverdrijving is geweest en waar de tijdens de vrije dagen intens gebruikte wapens dan toch af en toe aan een ernstige opknapbeurt toe waren .  

Vanuit zijn beroepsbezigheid is hij erin geslaagd zijn talenten te verzilveren en heeft zich als welgestelde burger gevestigd in het Scheldepolderdorp Stabroek waar Anna Cornelia Teysen hem, als verzorgster van zijn zieke vrouw, leert kennen.

Na een lange aanslepende ziekte bezwijkt Mevrouw Schmitz hieraan finaal. De wijze waarop Anna Cornelia zijn vrouw heeft verzorgd heeft bij Franciskus Schmitz een bepaalde genegenheid doen ontstaan. Schmitz is immers een heel gevoelige man. Zo zou volgens enkele geschriften zijn intieme kennissenkring hem zelfs "Tere " Schmitz noemen. Maar dit schijnt door enkele van zijn nakomelingen toch erg in vraag te worden gesteld. Het zou daar eerder om een overtijpingsfout gaan. Oorspronkelijk zou er "Pere" Schmitz hebben gestaan. En in sommige druklettersystemen ligt de visualisatie van de hoofdletters T en P inderdaad dicht bijeen. In de streek van de Moezel ontmoeten de Romaanse en Germaanse culturen daarenboven elkaar zodat het Franse woord "Père" er op zijn Duits ook als "Pere" kan worden uitgesproken. En Franciskus Schmitz is tenslotte meermaals vader geweest.

Al heel vlug blijkt echter dat ook Anna Cornelia een bepaalde genegenheid voelt voor werkgever Schmitz . Na de dood van Mevrouw Schmitz mondt de wederzijdse genegenheid finaal uit in een onverbreekbare liefde.  Zij treden in het huwelijk en krijgen samen zes kinderen. Drie kinderen, Stanislas,Joannes Baptist en Hyppolith, sterven al heel vlug na hun geboorte. De drie anderen, Benjamin Richardus  Xaverius , Maria Theresia Dagmar en Anna Maria stoten door naar de volwassenheid. In de Kalmthoutse volksmond gaat het daarbij respectievelijk over "den" Ben, Dagmar en Marie.

 Pöezie +

(uit)  Gij wast aan mij gelijk de winde  (Karel van de Woestijne).

Gij wast aan mij gelijk de winde

Die wentelt om een koren-aar,

dus zal ik aan mijn wang bevinden

de zoete streling van uw haar.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende zaterdag 25 augustus weer een Kalmthouts broodje :
II/12. De keet van moeder Kee/ Het Rozenberghof.                               Awdoe!

18-08-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Na hun huwelijk gaan Moeder Kee en Franciskus Schmitz  zich finaal in Kalmthout vestigen.

In eerste instantie wordt het een doorgangswoning in de Driehoekstraat in de omgeving van de pastorij.
 
Maar met de ingesteldheid van een zakenman als Franciscus Schmitz moet er meer op de plank liggen. 

Het wordt een ongelooflijk imponerend Rozenberghof langsheen de oude weg naar 't Hillo. Vandaag zouden wij het Rozenberghof kunnen situeren bij de aanvang van de  Gommaar Van Geelstraat langs de kant van de manège, recht tegenover het gebouw van de " Diesterweg ", met aan de overkant de insprong van de Hollekelderstraat. Maar het oorspronkelijke gebouw is ondertussen al lang vervangen door appartementen en garageboxen.

Franciskus Schmitz laat het Rozenberghof bouwen in 1893. Het wordt een typisch eclectische fin-de-siècle villa.  Achter het Rozenberghof situeert zich in die tijd een prachtig ven waarop men kan bootje varen. Maar Schmitz, die een kolos van een man is, gaat er iedere morgen een duik in nemen. Bij vriesweer slaat hij daarbij het ijs stuk met een bijl. In kalmthout verwerft hij dan ook de bijnaam van “de ijsbeer”.

Naast het Rozenberghof als rechtstreekse woongelegenheid investeert Franciscus Schmitz in  Kalmthout nog  in een tweede eigendom. Deze eigendom luistert naar de naam van het of  ons  “ Nestje”.Hij situeert zich volgens enkele bronnen in de Kijk-Uitstraat, links tegenover de erin uitmondende Cuylitshofstraat. De riante uitgebreide woonst die er nu achter het groen der struiken en bomen van het dichte sparren- en schaarbos verscholen ligt was als dusdanig in de tijd van Schmitz nog niet aanwezig. Het zou toen nog zijn gegaan om één of ander klein hoevebouwke langsheen de nu afgeschafte servitudewegel die de Kijk-Uit, toen nog de Lange Nieuwe straat, met de zandwegel, die later de Kinderwelzijnsstraat zou worden, verbindt.

Vooral de grondeigendom zal in het geval van 't "Nestje" voor Schmitz van belang zijn geweest. Gronden gelegen in de omgeving van een steeds belangrijker wordende "ijzeren weg" naar het Noorden enerzijds en de onmiddelijke nabijheid van de Withoefse heide anderzijds laten daar immers geen twijfel over bestaan. 

Het zal vooral heideschilder en natuurliefhebber Emiel Maeyens, één van de volgende eigenaaars, zijn die later de  niet tot de verbeelding sprekende bouwconstructie door bij- en aanbouw zal omvormen tot het imposante gebouw dat er nu nog staat.

Merkwaardig is wel dat ook in de buurt van dit gebouw een ven aanwezig is. Een sportieve Franciskus Schmitz moest klaarblijkelijk, onder alle omstandigheden, in het verfrissend water kunnen springen.

Eigendommen verwerven in Kalmthout heeft in de ogen van Franciskus Schmitz trouwens ook nog twee bijkomende goede redenen : eerstens is er de nabijheid van de familie van moeder Kee, maar vervolgens is er ook de spoorweg Antwerpen - Roosendaal - Rotterdam die de Antwerpse metropool  mede in het onmiddellijke bereik brengt, hetgeen ook voor de praktijk van een zakenman – wapenmaker als Franciskus Schmitz niet onbelangrijk is. 

Maar helaas, eens te meer slaat het noodlot onverwacht toe. Uit zijn eerste huwelijk heeft Schmitz kinderen die in de Duitse heimat woonachtig zijn. Over hen is in Kalmthout omzeggens niets geweten.Voor één van hen stelt hij zich financieel borg in een belangrijke aangelegenheid. De betrokkene kan echter achteraf zijn verplichtingen niet nakomen en Schmitz moet er voor opdraaien. Zo verliest hij een totaal aan “ hebben en houen “ .

Maar Schmitz is een vechter en daar bovenop een creatief denker. Hij geeft zich niet gewonnen en vat het plan op om met zijn gezin in de Kambuus in te trekken. Niet alleen in de Kambuus intrekken trouwens, maar haar daarenboven om te vormen tot een rendabel logements-,eet- en drankhuis voor een op de Kalmthoutse heide bij de aanvang van de twintigste eeuw snel toenemend aantal heidetoeristen, zodat zijn gezin verder over een valabel levensinkomen zou kunnen beschikken.

Poëzie +
----------
Het Huis (naar Aard Van der Leeuw)
---------------------------------------------
Dit huis heeft de rust van de maagdelijke duinen,
Gebroken, noch verstoord,
Het ligt in het nest van zijn kleurige tuinen,
Al bracht de grond het voort.

En waarlijk, het werd ook gewonnen,geboren,
Een edele kunstenaarsdroom
Bevruchtte als het zaad dat zich menkt met de voren.
Het steenblok  en de boom.

En zo uit die paring, dat innigst verzamen,
is toen de bouw gegroeid
Die nu, tussen boomkruinen, grassen en bramen
Gelijk hun hoeder bloeit.
 
Vaak zit hij uren te turen
In zijn droom, die het schiep
Naar 't blozende dak en de rozige muren,
Alsof zijn kind daar sliep.

Actua +
----------
- De kinderen van de "Kalmthoutse Kindergemeenteraad" konden er niet over zwijgen : "Mijnheer de burgemeester, wanneer komt nu toch die kanjer van een speeltuin waar wij , tussen 't spelen door, een ijsje of een pannekoek kunnen nuttigen"? En burgemeester Lukas Jacobs kon het niet langer aanhoren.Verleden woensdag gebeurde het dan : meer dan 300 kinderen drumden holder de bolder doorheen de nieuw aangelegde droomspeeltuin van de gemeente Kalmthout in het gemeentelijk park van het Strijboshof. En wat de kindjes nog meer enthousiasmeerde : het gemeentebestuur bood hen op die openingsdag een gratis ijsje aan. Ouders en grootouders zijn er steeds welkom met hun kleinsten.Tusen haakjes, er zijn afzonderlijk een peuterzone en een kleuterzone voorzien. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende zaterdag 1 september 2012 weer een Kalmthouts broodje :
II/13.De keet van moeder Kee/De Kambuus wenkt.                                          Awdoe.

25-08-2012 om 09:52 geschreven door Jan Caluwaerts

Bij de overgang van de 19-de naar de 20-ste eeuw gaat het snel tussen de Kambuus- en Wilgenduinen.

De zandafvoerders hebben, met uitzondering van de ouder wordende eenzaat,  werkleider Bastin,  de Kambuus verlaten. Bastin heeft met het Kalmthouts gemeentebestuur en de Grote Belgische Centrale nv. afspraken gemaakt om in de Kambuus te mogen blijven wonen.

Ook Sus Van Tilburg en zijn familie , inclusief vader en moeder Teysen, verlaten de Kambuus voor de Oude Kroon in de Heidestatiestraat. Hij zal er aan de overkant, tussen de huidige ingang van het Willy Vandersteenplein en de Withoeflei in 1902 één van de eerste hotels van Kalmthout-Heide oprichten : het hotel De Kroon.

Bij de familie Schmitz-Teysen echter gaat de gezondheid van Franciskus.plots fel achteruit. Het ondergane faillissement doet hem zeker geen goed. Met een wankelende gezondheid en bezorgd over de toekomst van zijn gezin neemt Franciskus Schmitz nog contact op met de heer Bastin. De gewezen werkleider van de zandafvoerders is voor hem en moeder Kee immers geen onbekende. Hij slaagt er vrij vlug in van de heer Bastin te bekomen dat hij er zich niet tegen zou verzetten dat zijn gezin in de Kambuus mag intrekken. Meer nog, het kan er zelfs een broodwinning  opbouwen  rond de ontvangst van heidetoeristen. Bastin zelf, maar ook schoonbroer Sus Van Tilburg willen mede instaan om de Kambuus daartoe in te richten. 

Wel stelt de heer Bastin als uitdrukkelijke voorwaarde dat hij eveneens in de Kambuus mag blijven wonen.

En om de zaak helemaal veilig rond te krijgen doet achteraf ook de Kalmthoutse burgemeester Lucien Bareel zijn duit in het zakje :  voor de grond waar de Kambuus op een betonnen sokkel is ingeplant en de nodige grond daar rond zal de familie aan de eigenaar, de gemeente Kalmthout, een symbolische frank per jaar betalen. Dit contract met de gemeente geldt voor honderd jaar. Wel bevat de overeenkomst een dwingende clausule , nml. dat wanneer de familie of de nakomelingen  er ooit weggaan zij er nooit meer mogen terugkomen.

Zo is de kambuus op weg naar een bestemming van taverne en logementshuis.

Helaas de gezondheid van Franciskus Schmitz gaat er op korte tijd zo fel op achteruit dat hij er aan ten onder gaat.

Moeder Kee moet het finaal met haar drie kinderen alleen gaan runnen in de Kambuus. Wel kan ze hierbij verder rekenen op de steun van haar familie en van de heer Bastin.

Meester Vorsselmans doet in het heemkundig tijdschrift Calmpthoutanië uitschijnen dat moeder Kee in 1902 start met de uitbating  van de Kambuus. Hoogst waarschijnlijk gaat het hier om de officiële registratie van de intrede van moeder Kee en haar kinderen in de Kambuus. Officiële registraties gaan in die tijd immers ontzettend traag.

Haar drie kinderen hebben in 1902 de leeftijd bereikt van 20 jaar voor Ben (Benjamin, Richardus,Xaverius Schmitz), 16 jaar voor Dagmar (Maria, Térésia, Dagmar Schmitz) en  11 jaar voor Marie of Mieke (Anna Maria Schmitz). Het hoeft geen betoog dat moeder Kee op die leeftijden ook zeker al heel wat hulp heeft van Benjamin en Dagmar. Voor Mieke wenkt nog steeds de school. Op wie moeder Kee ook nog flink kan rekenen voor hulp bij de uitbating van de Kambuus is op haar jongere zuster Carolina. 

Poësie  +

(  uit  )  Gesprek voor het inslapen  (Karel Jonckheere)

Ach, niet de dood alleen is afscheid van het leven

maar elke droom die sterft maakt ons verkleumd en oud,

en hij die eenzaam is en met het leed vertrouwd

weet dat geen enkele god wat heen is weer kan geven.

Actua +
---------
- Open Monumentendag 2012 ook in Kalmthout ! Het thema luidt dit jaar : Het monument in functie van muziek, woord en beeld. De gemeentelijke cultuurraad en de gemeentelijke cultuurdienst, de muziekacademie Muzarto van Essen/Kalmthout, de Kalmthoutse tekenacademie Pigment en het natuureducatief centrum De Vroente van de Vlaamse gemeenschap zetten hun beste beentjes voor. De Kalmthoutse heide, de voormalige jongensschool van Nieuwmoer, het oude postgebouw op de Heuvel en de oude pastorij "monumenteren" en bejubelen als het ware hun herbestemming in functie van "Muziek, woord en beeld".Open monumentendag 2012 vindt plaats op zondag 9.9.e.k..  Programma en uurregeling : raadpleeg de gemeentelijke nieuwsbrief "Tussen Hei en Maatjes " of de gemeentelijke website " cultuur@kalmthout.be" .

- Tussen haakjes op open monumentendag zullen in het NEC DE VROENTE ook voor de laatste dag nog de muziekboxen functioneren voor de kleinen. En niets is zo aangrijpend als een kind, met een luisterend oor aan de hoorn, plots begint te dansen en te zingen van : " één, twee, drie, vier,hoedje van, hoedje van, één , twee , drie, vier, hoedje van papier ". Zulke spontane levensvreugde van het jonge leven mogen ouders en grootouders zeker niet missen. Naast de open monumentendag op 9.9 e.k. ook nog voor de laatste maal met de kleinen kinderliedjes aanhoren in het NEC DE VROENTE!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Volgende week weer een Kalmthouts broodje :
II/14. De keet van moeder Kee/Wegwijzers naar de Kambuus.(1)              Awdoe.

01-09-2012 om 13:12 geschreven door Jan Caluwaerts

 Het kan niet ontkend dat moeder Kee en haar Kambuus vandaag nog verder leven in het hart van menig Kalmthoutenaar. Op de borst van onze Kalmthoutenaars klopt de as van moeder Kee. De Kambuus en de gewaardeerde gastvrouw zijn onuitwisbaar in het Kalmthoutse geheugen opgenomen.

Nochtans moeder Kee en haar Kambuus op de drempel van deze 21-ste eeuw in concreto echt doen herleven is niet evident.  De anekdotes zijn legio, maar de  contoeren vervagen en "Fantasia" doet met het vervlieden van de tijd onvermijdelijk haar intrede.

Wegwijzers naar het reilen en zeilen van moeder Kee in de schaduw van de Kambuus zijn in de eerste plaats, voor alles en zonder twijfel, de verhalen en getuigenissen van haar zielsverwante kleinzoon, wijlen Ward Jacobs. “De Word”, zoals menig één onder ons in Kalmthout hem nog hebben gekend.

Welke jongeman op de drempel van de volwassenheid, op en rond de Heuvel, is niet naast hem gaan zitten op de bank in de omgeving van het grove dennenbos achter de gewezen taverne de Landrug aan de heideparking van de Putse steenweg om te luisteren naar zijn droomverhalen ? Uren en uren kon hij er zitten vertellen over zijn grootmoe langs moeders zijde, over haar ongelooflijke wijsheidsmoppen, over haar schalkse benadering van de mentaliteit van een gegoede burgerij, die tijdens de belle-époque met hoge herenhoeden en lange vrouwenrokken op de heide gingen "verdwalen", over haar unieke kennis van de voedingswaarde en geneeskundige kracht van vroenteplanten en bos- en heidevogels. Gepensioneerde Kalmthoutenaars van de Heuvel kunnen het vandaag met een uitgesproken binnenpretje nog niet verhelen : " een gesprek met Jan, de broer van de Ward, duurde juist geteld 2 minuten, maar met de Ward, jongens,jongens, minstens 2 uur en dan nog ! " .

We moeten er dus zeker rekening mee houden dat de “ Word “ een echte Kalmthoutse spring-in-‘t veld is geweest  Met beide voeten zit hij diep verankerd in de volkse Kempense levenswijze, vol schalkse humor, maar ook met een pezige weerbaarheid , opgebouwd vanuit een dagdagelijks “struggle for life”– gevoel".

Maar " meer is in hem". Hij kan zijn poëtische natuur niet loochenen. Ondermeer zijn “De Markgraaf” is één van die poëtische pareltjes binnen onze Kalmthoutse kunstzinnige woordexpressie. En wie poëzie zegt, zegt ook een zee van ruimte  voor interpretatie binnen de poëtische synthese. In de jaren 90 trouwens zijn de verhalen en gedichten van Ward Jacobs, ter gelegenheid van de vijfde Kalmthoutse stratenkwis,  door de heer Hugo Picavet, toenmalig directeur van de school in de Schooldreef, gebundeld uitgegeven, opgesmukt met enig mooie tekeningen van de heer Fons Noppe, geïnspireerd door het, nog niet zo lang geleden, nog overwegend agrarische Kalmthout uit het land van Kempen en Polder.

Tot zijn laatste adem heeft moeder Kee’s begaafde kleinzoon Kalmthoutenaar en heidebezoeker geïnnitieerd in wat hem is bijgebleven van het doen en laten van zijn geliefde grootmoeder Kee. En het liefst bleef hij dat dan inderdaad, met veel ingetogen maar guitige bewogenheid, doen  op zijn uitverkoren bank in de schaduw van het  grove dennenbos.Maar ook zijn majestueus kortverhaal “De Cambus” over moeder Kee, eveneens gepubliceerd in hogervermelde bundel van ere-directeur Picavet, bekoort vandaag nog menig Kalmthoutenaar.

Poëzie +

Het Buntbos  ( Ward "Word" Jacobs )         (n.b.: onder "den bunt" verstaat de bejaarde 
                                                                      Kalmthoutenaar  het pijpestrooitje)    

Daar schuin tegen die duin

In de zomer groen, in de winter bruin

Hij heeft geen stam, maar toch een kruin

Velen noemen hem een heidepuin.

Hoelang staat hij daar

Tien, honderd of een miljoen jaar

Zij aan zij, niet gelijnd of per paar

Van boven stekel en van onder krulhaar

Wie bracht hem ooit naar de hei

Of spoelde hij aan met een duizend jaar geleden tij

Breekt uw hoofd niet en zijt blij met mij

Ik hoor er toch tussen de heide bij.

Hoe blij ben ik dat je mij even voorstelt

‘k houd mij stil, vertoon geen geweld

Nat of droogte en koude heeft mij nooit gekweld

Ik blijf op d’hei, wil geen vruchtbaar veld.

Deel mijn lot met hei en zand

Hoor de koekoeksroep aan de boskant.

Al heeft de mens me al eens lelijk verbrand

Het maakt niet uit, ik reik hem de verzoeningshand.

Actua +
----------
Op vrijdag 21 september e.k.opent Kalmthouts burgemeester Lukas Jacobs officieel het vernieuwde Bijenteeltmuseum van Kalmthout. De new-look van het bijenteeltmuseum komt tegemoet aan de hedendaagse inzichten inzake de inrichting van een modern museum : een deskundige opbouw van de tentoonstelling over het leven van de bijen binnen een doordachte macro-structuur, een inschakeling van hedendaagse o.m. ook gecomputeriseerde hulpmiddelen die o.m.aanzetten tot persoonlijke creativiteit van de bezoeker, een intens gebruik van de in het verleden opgebouwde rijke verzameling aan voorwerpen en uitbeeldingen die op de bijenteelt betrekking hebben en last but not least de door het museum met veel liefde en inzet onderhouden kasten met levende bijen. Het vernieuwde museum : om niet te missen!

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week zaterdag weer een Kalmthouts broodje :
II/15. De keet van moeder Kee/Wegwijzers naar de Kambuus.(2)     Awdoe.

08-09-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Wie zeker ook bijgedragen heeft om in een bredere Antwerpse regio de Kambuus en de legendarische figuur van moeder Kee over de tijd heen uit te dragen is de om zijn postkaarten gekende Kapelse “belle-époque”- fotograaf Frans.Hoelen. Wanneer Frans Hoelen in de loop van het eerste decenium van de twintigste eeuw al te vroeg sterft zet zijn vrouw Carolina Peeters de zaak verder. Haar broer, bakker Louis Peeters, neemt dan het maken van de foto's voor zijn rekening en volgt daarbij heel scrupuleus de techniek en de methodiek van schoonbroer Frans. In de latere jaren 20 dan treedt de zoon, Louis Hoelen, in het voetspoor van vader Frans. Reeds voor de aanvang van de eerste wereldoorlog heeft Hoelen in het land van Kempen en Polder zo maar eventjes een 6000-tal verschillende postkaarten uitgegeven. 

Deze unieke postkaarten van Hoelen, met vergeelde fotografische afbeeldingen, zijn vandaag pareltjes van historische getuigen. En dat Kalmthout - en dan zeker de Kalmthoutse heide - daarbij behoorlijk aan zijn trekken komt hoeft niet te verwonderen. We hebben reeds aangetoond hoe de komst van de trein de Kalmthoutse heide heeft omgetoverd tot een toeristische trekpleister voor de Antwerpse metropool. En wat doet een uitgelaten toerist als hij de zondag, na een ontspannen heidewandeling, in een lokale bistro lekker heeft gegeten? Hij kiest er in de kast naast de toog een mooie postkaart uit en stuurt ze blijgezind naar familie, kennissen of  zakenrelaties. 

Hoelen uit Kapellen speelt hier handig op in en zijn postkaarten “Groeten vanuit Kalmthout” kennen een groot succes..Ook de houten keet van moeder Kee ontsnapt niet aan dit succes. Integendeel de " heidetrekker van toen ", de Kambuus, krijgt een belangrijke rol toebedeeld. Dit geldt trouwens niet alleen voor "de Kambuus" zelf maar ook voor de duinen- en vennenpanorama’s “aan de Cambuus”.

Op velen van de postkaarten is moeder Kee zelf te zien. Want één van de kenmerken van fotograaf Frans Hoelen is dat hij veel belang hecht aan de aanwezigheid van mensen op de foto's . De ene keer bevindt moeder Kee zich in aanwezigheid van haar oude moeder, een andere keer  is ze omringd door één of meerdere van haar kinderen of kleinkinderen of nog  een andere  keer vergezelt ze één of meer van de talrijke gasten van diverse pluimage die de kambuus aandoen..

Bij goed toezien kan men op de foto's aan de ontwikkeling van de bomen en struiken in de omgeving van de Kambuus zien dat naarmate de tijd vordert moeder Kee ook imposanter wordt. Gaat het hier om de aard van het beestje, of zitten de lekkere zelf bereide maaltijden daar ook voor iets tussen ? Wie zal het zeggen.

Op de postkaartfoto’s kan men ook duidelijk zien dat moeder Kee wel altijd met iets bezig is. Is ze geen water uit de waterput aan’t scheppen, dan is ze de kippen aan ’t voederen.  Is ze niet bezig met haar oude moeder op de één of andere wijze  te vertroetelen, dan is ze met één van haar kleinkinderen aan ’t wandelen.

Op de vele postkaarten van de kambuus komt telkens weer ook de geïntegreerde tweevoudigheid van de Kambuuskeet tot uiting. : een hogere keet en een lagere die perfect in elkaar overgaan.Een wereldtentoonstellingspaviljoen enerzijds en een oude boswachtershut anderzijds zouden hieraan volgens sommige bronnen ten grondslag liggen. 

Poëzie +

(uit) Mijn dorp (Wim Sonneveld - 1963)

Thuis heb ik nog een ansichtkaart

waarop een kerk,een kar met paard

een slagerij J.Vanderven,

een kroeg, een juffrouw op de fiets

het zegt U waarschijnlijk niets,

maar het is waar ik geboren ben.

Dit dorp ik weet nog hoe het was,

de boerenkinderen in de klas,

een kar die ratelt op de keien

een raadhuis met een pomp ervoor,

een zandweg tussen koren door,

het vee, de boerderijen.

En langs het tuinpad van mijn vader

zag ik de hoge bomen staan,

Ik was een kind en wist niet beter

Dan dat het nooit voorbij zou gaan.

Actua +
------------
- Op Zondag 23 september e.k. beleeft Kalmthout zijn dag van de heide. Een infobeurs aan de grote heideparking nabij het Natuureducatief Centrum De Vroente , Putse steenweg 129, informeert tussen 10 en 17 uur de bezoekers over de Kalmthoutse heide en de verschillende partners die bij het reilen en zeilen van ons unieke natuurreservaat betrokken zijn.Speciale themawandelingen vestigen de aandacht op de specificiteit van het heidebeheer. Om 17 uur wordt de dag al zingend afgesloten met "Sing for the climate". Tussendoor kan uitgerust worden in het café van de wereldwinkel aan het Natuureducatief Centrum. Programma's liggen in het NEC De Vroente beschikbaar. Ook de gemeentelijke nieuwsbrief Tussen Hei en Maatjes geeft een overzicht van de geplande activiteiten.Om niet te missen!

- Op zaterdag 22 september e.k. organiseert Kalmthouts burgemeester Lukas Jacobs zijn jaarlijks Bal van de Burgemeester vanaf 21 uur, ditmaal in het cultureel centrum O'KA, Kapellensteenweg nr. 234. De avond wordt opgeluisterd door " Casserole Fermer ". De inkom is gratis. Zoals steeds is de opbrengst van het Bal van de Burgemeester voor het goede doel. Gezellig en sociaal gericht : iedereen is welkom!

-------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week weer een Kalmthouts broodje :
II/16.De keet van moeder Kee / De Kambuussite.                   Awdoe.

15-09-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Wanneer een op leeftijd gekomen moeder Kee in 1920 gaat inwonen bij  haar jongste dochter Marie op de Heuvel wordt de Kambuus afgebroken. En iedere Kalmthoutenaar kon destijds wel iets van die houten keet gebruiken. Er is van de Kambuus als gebouw dan ook niets over gebleven.  

Is de Kambuus als gebouw afgebroken, dan is de site waar de keet heeft gestaan vandaag nog duidelijk herken- en aanwijsbaar.

In de tijd van moeder Kee wordt de Kambuus tegen de wind beschermd door een aangebrachte zandomheining enerzijds en door op deze zandruggen aangeplante kastanjelaars anderzijds. 

Een aantal van deze kastanjebomen zijn vandaag nog steeds aanwezig en getuigen aldus van wat eens de Kambuussite is geweest. Het nageslacht binnen moeder Kee's familie heeft trouwens een inspanning geleverd om de ondertussen verdwenen kastanjebomen te vervangen ten einde de herinnering aan de Kambuus in de harten van de Kalmthoutenaars levend te houden. Ingevolge deze heraanplantingen hebben wel ook zomereiken hun intrede op de site gedaan. De aangeplante boompjes werden daarbij met afsluitdraad tegen konijnenvraat beschermd. Er zitten kurfsgewijs sommige jaren inderdaad nogal wat konijnen op de Kalmthoutse heide. Uiteraard heeft ook de berk, de heidepionier onder de loofbomen op de heide, zijn plaats opgeëist in de omgeving van de site, met in de onmiddelijke nabijheid trouwens ook zijn voorganger in de tijd, de grove den.

De Kambuussite situeert zich op de punt van een zandglooiing bezijden de stijle rand van de Kambuusduinen. Het is niet onmogelijk dat de herfstwinden met de tijd de punt van deze plaatselijke glooiing nog hebben doen aanzwellen door er het zand van de aangebrachte zandomheiningen, beetje bij beetje, over heen te blazen.

Oostwaarts strekt zich dan, waarschijnlijk naast een oorspronkelijke depressiegeul, de heidevlakte uit die, door de afgraving van het grootste deel van de Vossenbergen, tussen de Kambuusduinen en de Vossenbergen/Wilgenduinen is ontstaan..

In het noorden loopt deze vlakte uit op het Langven, in de nabijheid van het Muggepiske. Het Langven wordt tijdens de nattere wintermaanden altijd maar groter en groter en verdwijnt daarentegen tijdens de droge zomermaanden nagenoeg volledig. De oorzaak hiervoor vindt men in het feit dat dit Langven een zandven is. In de onderliggende kleilaag van de Kempen immers bevinden zich vensters, zodat het ven volledig afhankelijk is van het grondwaterpeil in de daaronder liggende zandlagen..

In het zuiden ogen de Hazenduinen, de noordelijke paraboolduinen rond de Putse moer.

Ook vandaag nog kan men op de punt de verzakking onderscheiden waaronder de waterput is verborgen die vroeger moest instaan voor de waterbevoorrading, zowel voor het klaarmaken van de Kambuusdranken als voor het schrobben van de keet.

Nu, verborgen onder het heidekruid en op sommige plaatsen omzeggens volledig uitgewist door de tand des tijds , vertrekt vanaf de site doorheen een stuk natte heide de oude verbindingsweg van de Kambuus naar de Korte Heuvelstraat, die ongeveer uitkomt aan de huidige scoutslokalen van de Heuvel.  Moeder Kee gebruikt deze verbindingsweg,die de wadde van de Putse moer naar het Eendenven en verder door naar het Stroombekken en het Stappersven dwarst, om met paard en zak de Kambuus mede te bevoorraden, hetgeen in de natte regenmaanden trouwens heel wat ongemak met zich medebrengt. Maar moeder Kee is een dappere vrouw met een niet mis te verstane gedecideerdheid en een groot uithoudingsvermogen.Ze "staat haar mannetje".

Over het verdwenen Kambuusgebouw en bijhorende konstrukties uit de tijd van moeder Kee, hebben we het in de volgende aflevering. Uiteraard kunnen we hier moeilijk anders dan  refereren naar de fotozichten uit Frans Hoelens postkaarten . Het valt trouwens op dat ook Ward Jacobs in zijn verhalen de postkaarten van Hoelen tot hun volle recht laat komen.


Poëzie +

----------

De rozen domen en dauwen.
----------------------------------
(uit de Gulden Schaduw)  -  Karel van de Woesteyne.
----------------------------------------------------------------
De rozen domen en dauwen
ten avond , vredig - vroom ;
er waart een paarsere schaduwe
om den kastanje - boom.


Actua +
----------
- De provincie- en gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober e.k. naderen met rasse schreden. Ook in de stemhokjes wordt resoluut overgeschakeld naar het computertijdperk. Burgemeester Lukas Jacobs en akolieten willen daarbij niets aan het toeval overlaten. Met ingang van 24 september e.k.kunnen alle Kalmthoutenaars die dat nodig achten, tijdens de openingsuren van de gemeentelijke diensten , in de gangen van het gemeentehuis , zich gaan oefenen om zonder problemen op verkiezingsdag met de computer een valabele democratische stem te kunnen uitbrengen. Aan te raden voor senioren! 
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Volgende week zaterdag weer een Kalmthouts broodje :


II/17. De keet van moeder Kee/ De Kambuus en bijhorende constructies.

22-09-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

De houten keet van moeder Kee is opgebouwd uit twee eenheden. Deze twee eenheden liggen wel aansluitend in elkaars verlengde en zijn perfect geïntegreerd. Het laagste deel van het geïntegreerde gebouw zou ooit een boswachterswoning zijn geweest en vormt het oudste gedeelte van de keet. Over de herkomst van het hoogste gedeelte bestaat geen eensgezindheid. Voor sommigen is het speciaal opgericht om als slaapplaats te dienen voor de zandafvoerders, voor anderen gaat het om een oud Antwerps tentoonstellingspaviljoen dat hiervoor gebruikt wordt.

De twee langgevels van het geïntegreerde gebouw  situeren zich respectievelijk zuid-oost- en noord-westwaarts.  De kleinere zijgevels die kruisgewijs op de langgevels aansluiten oriënteren zich dan zuid-west voor het hoogste deelgebouw en noord-oost voor het kleinste deelgebouw.   

Op de postkaarten van Frans Hoelen is ook duidelijk te zien dat de zijgevel van het laagste gebouw nog mogelijke afbraaksporen bevat van oorspronkelijke andere aanbouwen. Tegen deze gevel zijn dan primitieve koten opgetrokken waar moeder Kee haar neerhofdieren onderbrengt. Zo onderscheidt men op één van de postkaarten voor de dierenkoten kippen en geitjes.

In het verlengde van deze dierenkoten staat achter de Kambuus op enkele palen een duiventil.

Enkele meters voor de zuid-oostelijk gerichte langgevel van de Kambuus bevindt zich de waterput. Als men de lengte aanschouwt van de bijhorende schepbalk beseft men dat deze waterput diep doorstoot  in de plaatselijke ondergrond. Hij is de leverancier in de Kambuus zowel van drinkwater als van water voor het onderhoud.

Niet ver van de waterput pronkt dan de hoge dennenmast. En boven in de top van de dennenmast wappert jaar na jaar, seizoen na seizoen, de vlag van Moeder Kee. Deze vlag is een baken in het immense landschap van de Kalmthoutse heide, dat zich in de tijd van Moeder Kee nog veel uitgestrekter en woester vertoont dan vandaag binnen de grens van het natuurreservaat.  De mastenvlag groeit uit tot een echt herkenningspunt voor de verdwaalde reiziger in dit wijdse landschap.En dat er veel jonge koppeltjes onder de bezoekende metropolitanen hun heidewandeling dan ook in de taverne van de Kambuus eindigen hoeft geen betoog. Van daaruit kunnen ze dan langsheen het tracé van het oude aftakkingsspoor onbekommerd terug wandelen naar de treinhalte van Heide-Kalmthout.

We moeten het ook nog even hebben over de binneninrichting van de Kambuus. Het is moeilijk vandaag nog een inzicht te krijgen in de exacte binneninrichting .

 
In de tijd van de zandafvoerders is de binneninrichting van de Kambuus in hoofdzaak afgestemd op een slaapzaal, bestemd voor die zandafvoerders die tijdens de werkweek in de Kambuus blijven overnachten. Heel de slaapzaal is daarbij opgevuld met britsen. Deze britsen zijn gestructureerd in rijen, met tussengangen opgesteld.. Op de britsen liggen strooie slaapzakken. De slaapzaal neemt omzeggens de ganse ruimte in van het hoogste gedeelte van het bouwsel.

In het laagste bouwgedeelte zouden dan de conciergerie en de gelagzaal zijn ondergebracht..

Als Franciskus Schmitz het plan opvat om met zijn familie de Kambuus te betreden, staat de omvorming van de gelagzaal tot gastenkamers centraal. De conciergerie zou dan omgevormd worden tot woonvertrekken voor zijn gezin, terwijl de gelagzaal de functie zou krijgen van een café-taverne.

Deze plannen worden dan ook uitgevoerd, maar helaas zal het gezinshoofd, zoals wij al hebben gezien er zelf niet meer de vruchten van kunnen plukken. Gelukkig kan moeder Kee rekenen op de hulp van de familie en de heer Bastin. En ook zoon Benjamin , die een volwassen man wordt, trekt mee aan de riemen.

Langs de zuid-oostelijke langgevel vooraan de laagbouw tenslotte krijgt de café – taverne buiten nog een verlengstuk. Twee lange houten tafels , met langs beide kanten twee lange houten banken zullen tijdens de betere zomerdagen de gasten buiten ontvangen, zodat ze in alle gemoedsrust in de schaduw van het omringende vogelenkersgestruik kunnen genieten van een Kalmthoutse turf en indien nodig de innerlijke mens versterken. In het laatste geval worden moeder Kees pannekoeken met heidehoning dan wel de kers op de taart.

Aangesloten op de binnenruimten vertrekken aan de houten buitenwanden ook een paar gemetste stenen schouwen naar boven. Zij dienen niet alleen voor de rookafvoer vanuit de open haarden maar bedienen eveneens een bakhoven waarin moeder Kee zelf het Kambuusbrood bakt.Een aantal gekruiste ramen zorgen voor de verlichting in de onderscheiden ruimten van het houten gebouw.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Poëzie + :
--------------

(uit) Dit huis voor mij is lijk de moederschoot. (Marnix Gijsen)
----------------------------------------------------------------------

Dit huis voor mij, is lijk de
moederschoot,
veilig en warm.Daarbuiten zijn
gevaren.
Dan komt het leven, al ons nutteloze
gebaren,
al ons gemolenwiek. Dan komt de dood.

Maar dit is een gezegend oponthoud,
een rust en pleisterplaats vol
zaligheden.
De lage zoldering, het eedle hout
der balken en zoveel andere
heerlijkheden.

Actua +
-----------
- Morgen zondag 30 september organiseert ons Davidsfonds van Heide in 't Centrum (Heidestatieplein 8) zijn jaarlijkse grandiose boekenpresentatie. De bezoekers worden verwend op een gratische tas koffie.
-Datzelfde Davidsfonds stelt dit jaar Vlaanderens grote expressionistische kunstschilder Constant Permeke centraal in zijn gebruikelijke najaarscyclus  kunstgeschiedenis.De cursus gaat door op 4,11 en 18 oktober telkens te 20 uur in de locatie Trefpunt, Statielei nr. 9. Voordrachtgever is de gekende Peter De Laet. Bijkomende informatie kunt U altijd opvragen bij de heer Voorzitter van ons Davidsfonds van Heide , Frank Coucheir op het nummer 03/666O886. 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week zaterdag weer een Kalmthouts broodje :
II/18.De keet van moeder Kee /Het Kambuusneerhof.

  

29-09-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Rond de Kambuus ontwikkelt moeder Kee binnen de contoeren van de site een niet onbelangrijk  neerhof dat mede instaat voor de bevoorrading van het uitgebate logements- en eethuis.

Zo zagen we reeds hoe de primitieve half open koten langs de zijgevel van het laagste deelgebouw van de keet onderdak verlenen aan een paar geiten en kippen. De geiten zijn de melkleveranciers van de Kambuus. De kippen die in de site vrij rond lopen staan in voor de productie van gesmaakte eieren. Finaal leveren zij ook kippenbout en kippenborst.

Af en toe ontwaart men een paar varkens die los langs de randen van de site lopen, snuffelend naar al wat eetbaar is. Zij bevoorraden moeder Kee op tijd en stond van vlees. In de Kambuus hangen hun hespen te drogen hoog boven in de hoek van de schouw. De varkenslevers zijn dan weer gegeerd voor de bereiding van de jeneverpaté. 

Waar de site overgaat in een stuk nattere heide grazen enkele schapen, waaronder een zwart schaap. Moeder Kee geraakt tegenover haar jongere metropolitaanse gasten maar niet uitgepraat over deze "bliksemafleider" die alle ziekten onder de kuddedieren naar zich toe trekt. 

In de duiventil nestelen een aantal duiven. Ook gebraden duifjes zijn voor de gasten van moeder Kee niet te versmaden.

De waterput levert al het water dat nodig is voor de goede werking van de Kambuus. Zo wordt het gebruikt voor het schrobben van de houten en her en der wat rode tegeltjes vloeren. Maar ook de door de gasten gesmaakte Kambuuslimonade is er een product van.

Verspreid over de site is er ook een hofje aangelegd, meer bepaald een groentetuin. Een groentetuin in de omgeving van de Kambuus is niet zo evident, gezien de aanwezigheid van de onvruchtbare zure zandgronden. Er moet dan ook intensief gemest worden met mest uit de potstal die door enkele bevriende boeren van de Zwarte Heuvel (nu de Heuvel) na de Winter telkens wordt aangevoerd.

Salade, erwtjes, worteltjes, groene kool, boekweit en noem maar op worden er in geringe mate gewonnen. Uiteraard wordt er ook van uit het dorp met paard en kar voedsel aangevoerd. Dit is ondermeer het geval voor het roggemeel dat in de zelfgemaakte oven van de Kambuus tot brood wordt verwerkt.

Met kleinzoon, wijlen Ward Jacobs, mogen wij dan ook zeggen dat het niet overdreven is te stellen dat men in de Kambuus Kambuusbrood eet met Kambuushesp en Kambuuseieren en dat men daarna Kambuuslimonade drinkt.

Het bier en de andere alcoholische dranken worden wel aangevoerd vanuit de brouwerijen.  De brouwerij “De Kroon” uit het dorp is een trouwe leverancier.

Maar niet alleen de brouwerijën bevoorraden mede de Kambuus, ook de omringende heide is een gewaardeerde medeleverancier. Maar dat vertellen we in de volgende aflevering.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Poëzie +
--------------
Het zwarte schaap  (L.Th Lemann)
------------------------------------------

Het zwarte schaap staat in de sneeuw,
het staat er langer dan een eeuw

en als een tentzeil hangt de grond
om zijn vier poten in het rond.

Het zwarte schaap is iets dat weet
en elke hoef is een magneet

voor 't voetstuk dat onvindbaar is,
in bei zijn ogen zwemt een vis.

Des snachts kijkt niemand uit het raam,
want wie weet waar het dan kan staan

en als het ooit wordt weggebracht,
laat het een voetspoor in de nacht.

Het zwarte schaap staat in de sneeuw,
het staat er langer dan een eeuw.

Actua +
----------
Het is zover, volgende week gaan we met zijn allen voor gemeente- en provincieraad kiezen. Voor sommigen onder ons is het gebruikte nieuwe computersysteem om te stemmen misschien een handicap. Aarzel dan niet om nog volgende week tot en met woensdag in het gemeentehuis tijdens de openingsuren even te gaan oefenen in de daarvoor door burgemeester Lukas Jacobs speciaal voorziene stemruimte in de gemeentegang.
                                                                                                                                                         ----------    ---------------------------------------------------------------
Volgende week Zaterdag weer een Kalmthouts broodje :
II.19 De keet van moeder Kee / De heide als leverancier.                 Awdoe.,

06-10-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Niet alleen het omringende neerhof staat in voor de plaatselijke bevoorrading van de Kambuus, maar ook de aangrenzende vroenteheide  is een leverancier voor de bedoening van moeder Kee en dit niet uitsluitend voor haar keuken.

Zo levert het buntbos (pijpestrooivelden) niet alleen kuisers voor het reinigen van de stelen van de tabakspijpen, maar ook stringstrooi voor de opbouw van de bijenkorven. En in die tijd is de heidehoning niet te versmaden in de Noorderkempen. Van de witte suiker van Tienen is er toen nog nauwelijks sprake en de bruine en kandijsuiker die via de haven van Antwerpen ingevoerd wordt spelen de metropolitanen zelf naar binnen. Voor zoetstof zijn de Kalmthoutenaars in hun doen en laten dan ook in grote mate afhankelijk van de heidehoning. De Kalmthoutse heide staat in de omgeving van de randwijken zoals de Heuvel, de Hoek, de Acht Zaligheden, de Bezemheide en Heide dan ook vol met bijenkorven.

Ook de wortels van “den bunt” zijn bij de Kalmthoutse boeren zeer gegeerd.

Naast het pijpestrooitje of “den bunt” vindt men op de natte heide ook heel wat pitrussen, die rondstengelige grashelmen met bovenaan de stengels telkens een klein pijpje. Binnen in de stengel zit een week wit absorberend lintmerg. Dit witte lintmerg wordt door moeder Kee gebruikt als wiek voor de petroliumlampen. Heel de Kambuus wordt met deze petroliumlampen verlicht.  

De uitgegroeide struikhei wordt door moeder Kee aangewend voor het binden van bezems, de ideale schrobbers voor planken- en rodetegeltjesvloeren.

Uit de bosschages berken haalt moeder Kee met inkervingen in de berkenstammen dan weer berkensap dat ze opvangt in potjes . Naar haar zeggen is dit sap goed voor de groei van ’t haar, maar ook voor de nieren.

Uit de grove dennen in de buurt van de boerenkopen puurt ze dan weer scheuten en knoppen die ze verwerkt in warme baden. Deze warme baden raadt ze haar gasten aan tegen zere en vermoeide voeten.

In die tijd hebben de heidevennen ook nog een zuurtegraad van 8 ph. In dergelijke vennen is het leven van vis nog mogelijk. Vanuit de Putse moer en het Stappersven wordt de keuken van moeder Kee dan ook regelmatig bevoorraad met snoek en baars. 

En wie we zeker niet mogen vergeten zijn de koningen van de Kalmthoutse heide : de konijnen en de hazen. Wat moet er tijdens de belle-époque voor het jonge "bourgeois-gentilhomme"- paartje heerlijker geweest zijn dan na een boeiende heidewandeling bij moeder Kee in de Kambuus een geturfd konijn te gaan eten. Uiteraard ontsnapt ook de Kalmthoutse heide daarbij niet aan de konijnenziekte en " zijn er het ene jaar al meer konijnen dan het andere ", meent moeder Kee daarbij tegenover de natuurliefhebbers te moeten verduidelijken.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poëzie +
--------------

Kalmthout.(Anton Van Wilderode)
-----------------------------
Zo hees is de heide en droog als een mond
voor slijpende krekels geschapen,
in eeuwen oud zand liggen bovengronds
skeletjes en schelpen te rapen.

Ik roep en mijn stem zonder galm keert terug,
blijft in zwerfkruid en erica hangen.
Ik loop en het stof gaat maar even op vlucht
naar een struikgewas zonder gezangen.

Alleen als ik neerbuig en kijk voor mijn voet
ontdek ik eeen betere wereld :
een bloemhart pulserend van rozerood bloed,
een keitje volmaakt als een perel,

de veer die een vrolijke vogel verloor
als hij langs vloog een lichtblauwe flinter,
de mieren gereid in elkanders spoor,
het volmaakt silhouet van een vlinder,

de leesbare tekens van vlucht en verblijf,
de legers, de ligplek, de slieten,
voor vinnige slaap en voor have en lijf
die onvindbare dieren hier lieten.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Volgende week Zaterdag weer een Kalmthouts broodje :
II/20. De keet van moeder Kee/De Waardin en haar helpers.                      Awdoe. 

 

13-10-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

In de ogen van menig heidebezoeker is moeder Kee de geëerde en gewaardeerde waardin van de Kambuustaverne in het hartje van de Kalmthoutse heide. Niet alleen werpt ze zich op als een gastvrije vrouw die van wanten weet . Maar daar bovenop is zij ook een schitterende kokkin die in haar jeugd in de kombuiskeuken van een luxueus Antwerps passagiersschip heel wat ondervinding heeft opgedaan..Haar Kempens roggebrood, haar in de schouw gerookte varkenshesp, haar geturfd heidekonijn, haar pannekoeken met heidehoning, haar zelfgemaakte limonade en niet te vergeten haar Kalmthoutse jenever veroveren de harten van alle heidebezoekers.

Deze heidebezoekers zijn voor alles gesettelde Antwerpenaars, Brusselaars of Noord-Brabanders, vooral uit Breda en Bergen-op-Zoom, die tijdens het week-end of voor een korte vacantie, met de trein naar Kalmthout komen om er te genieten van dat "kleine Zwitserland". Maar ook de kunstenaars en de natuurliefhebbers laten de Kalmthoutse heide en de barak van moeder Kee niet links liggen. En moeder Kee zou moeder Kee niet zijn indien ook de jagers, de stropers, de plaggende Kalmthoutse boeren en welke dagloners ook in de Kambuus niet welkom zouden zijn.

Is moeder Kee de gewaardeerde gastvrouw dan kan ze voor haar dienstverlening terugvallen op de even gewaardeerde steun van familieleden en vrienden. We verwezen reeds naar sommigen van haar (schoon-)broers en zusters en naar de in de Kambuus verblijvende ouderling, de heer  Bastin. Met het vorderen van de tijd worden haar volwassen geworden kinderen echter haar belangrijkste steunverleners bij de uitbating van herberg en logementshuis.

Dit is reeds van bij de aanvang het geval voor zoon Benjamin die bij de intrede in de Kambuus ongeveer de leeftijd van 20 jaar heeft bereikt. Benjamin is een zeer dynamische jongen die zijn man kan staan.In een tijd dat de Antwerpse haven, in volle expansie, in haar randgebieden  de industrie aantrekt ontdekt hij al heel vlug de Hobokense metallurgiereus in wording. De spoorlijn Antwerpen -  Roosendaal is daarenboven voor de jonge Kalmthoutse dagloners een aansporing om de teruglopende landbouwbedrijvigheid van voorheen te verlaten voor de expansieve industriele bedrijvigheid  in en rond de Antwerpse haven.. Wel is het voor de jonge man geen lachertje om zich vanuit de Kambuus in het hartje van de Kalmthoutse heide al heel vroeg naar het station van Kalmthout te begeven. De te volgen weg loopt immers, zoals we reeds zagen, door een stuk heel natte heide.

En toch vindt Benjamin, evenals zijn moeder Kee een grote kindervriend, onder het week-end ondermeer nog de nodige energie om de Kambuus te voorzien van speeltuigen voor de kinderen van de bezoekers of voor de schoolkinderen die achteraf de Kalmthoutse heide met trein of bussen bezoeken langs de Korte Heuvelstraat, toen nog de Zwarte Heuvel.  Kwikkwakken, schuifaffen, paardemolens, schommels ... rijzen onder de handen van Benjamin als paddestoelen uit de grond. Wel zal er een ogenblik komen dat Benjamin "zijn" Joanna Jansens leert kennen en het koppeltje hun eigen nestje gaat bouwen in wat vandaag de Korte Heuvelstraat is.

In zijn Antwerpse werkomgeving leert Benjamin zijn vriend Edward Frans Wouters kennen. De Frans is opzichter in dienst van de Esso-directeur Jean Speth uit Kapellen. Al heel vlug komt Frans de Kambuus bezoeken en ja, er groeit een relatie tussen Edward Frans Wouters en Dagmar,  de ondertussen volwassen geworden oudste dochter van moeder Kee. Zij staat haar moeder bij bij de uitbating van de Kambuus..Van hen zullen twee kinderen in de Kambuus geboren worden. Finaal vertrekt Dagmar met Frans naar Kapellen.

Moeder Kee's jongste dochter Marie, die ondertussen ook de schoolbanken verlaten heeft, volgt Dagmar op in de taverne. Zij leert daarbij Frans "Sus" Jacobs van de Heuvel kennen. De Sus is een gedreven doorzetter, die van wanten weet. Maar hij is ook een echte levensgenieter, een spring in 't veld en een flap-uit.. Klinkt het niet dan botst het. En zoals voor heel wat jonge Kalmthoutenaars in die tijd ligt een Kalmthouts jeneverke hem wel. De Sus en Marie zullen blijvend in de Kambuus intrekken tot de keet na de eerste wereldoorlog verlaten wordt en moeder Kee bij hen in hun nieuwe woonst op de hoek van de Heuvel en de Nieuwe dreef zal intrekken..Zij krijgen samen 6 kinderen. 
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Poezie +
-------------

Een kind ( Anton van Wilderode)
-------------------------------------
De hemel naar alle zijden
op een helder voorjaar vol wind :
eens danste door deze weiden
een eenzaam gelukkig kind.

Wat is er van dit kind geworden?
De sloten zijn dicht gegroeid,
het groen werd dof en verdorde,
de meiroos heeft uitgebloeid.

Het spelend kind werd een knaap en
een man, aan de anderen gelijk.
Soms ligt zijn gezichtje te slapen
nog in het water, als ik lang kijk.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Actua +:
-----------
- De gemeenteraadsverkiezingen 2012 liggen achter de rug. Burgemeester Lukas Jacobs leidde zijn mensen van de Kalmthoutse volkspartij CDenV naar een klinkende overwinning : een volstrekte meerderheid met 14 zetels op 25. Ook tijdens de vorige legislatuur behaalde CDenV voor de eigen mensen hetzelfde aantal zetels. De gewezen kartelpartner NVA, die nu apart opkwam, klom van 2 naar 8 zetels. Het Vlaams blok verloor er 4, en de Kalmthoutse liberalen die tijdens de vorige verkiezingen 2 zetels behaalden, kwamen niet meer op. De SPA behoudt zijn 2 zetels en Groen behaalt opnieuw 1 zetel. Het kan niet ontkend dat uit deze cijfers duidelijk blijkt dat de Kalmthoutenaar het beleid van de afgelopen jaren onder de kundige leiding van Lukas Jacobs duidelijk heeft gewaardeerd.  

- Op zondag 28 oktober organiseert de gemeentelijke cultuurraad in het kunsthuis Ernest Albert , Hortensiadreef, nr.31, om 11 uur stipt een lezing over onze grote Zuid-Nederlandse schrijver Louis P. Boon . Voorlezing door mevr. Marcella Piessens. Inkom : 5 euro.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week zaterdag weer een Kalmthouts broodje :
II/21 De keet van moeder Kee / De gasten kunstenaars (1)                Awdoe!

20-10-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Niet alleen de stedelijke burgerij is thuis bij moeder Kee. Ook de (vooral beeldende) kunstenaars laten de Kambuus niet links liggen. Een paar kunstschilders zijn er zelfs in geslaagd tijdens hun talrijke bezoeken de Kambuus en het omringende heidelandschap subliem op het doek te vereeuwigen. Wel dient hier aan toegevoegd dat, in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, het daarbij niet om de  kunstenaars gaat van de beroemde Kalmthoutse Grijze school. In de tijd van de uitbating van de Kambuus door moeder Kee waren zij reeds, op een gezegende oudere leeftijd, één voor één uit het Kalmthoutse gezichtsveld verdwenen. De gekende  en gewaardeerde Kalmthoutse heemkundige, wijlen meester Jos Vorsselmans, refereert eerder naar namen als F. Lamorinière, Th. Verstraete, F.Van Leemputten, P.Ceulemans, L. Delderenne, F. De Vadder, J.Jacobs, J.Kiemeney, H. Luyten, H. Rul, V. Thonet, F. Van Kuyck, F. Van Tongerloo, Th. Verstraete…  . Wel zitten hieronder ook  nog enige  tijdgenoten van de mensen van de voornoemde Grijze school.

Sommigen van de door Jos Vorsselmans genoemde kunstenaars hebben een heel speciale band met Kalmthout, omdat ze in de regio zijn komen wonen, of omdat ze er zich op de één of andere wijze zijn komen manifesteren.    

Zo is er François Lamorinière die als gewaardeerd figuratief realistisch landschapsschilder een geëerd opleider artistieke vakken is geworden aan de Koninklujke Academie van Antwerpen, waar hij zelf zijn opleiding heeft gekregen van Jacob Jacobs. Hij koopt nabij de Oude Postbaan op Nederlands grondgebied in het verlengde van de Kalmthoutse heide een buitenverblijf “Le Pavillon”. Hij rijdt dan met de trein van Antwerpen Centraal naar Kalmthout station, waar zijn koetsier hem telkens komt afhalen met paard en koets. Langs de oude weg naar Putte, die bezijden het kasteel van Meurisse aan de Putse Moer loopt, rijden ze dan telkens naar Le Pavillon. Het hoeft niet gezegd dat een halte in de Kambuus van moeder Kee niet uit de weg wordt gegaan.

Wanneer Lamorinière dan op gevorderde leeftijd last krijgt met zijn zicht , komt zijn neef Frans Van Kuyck, eveneens kunstschilder, hem op warmere dagen ophalen om met paard en kar nog een bezoek te brengen aan de Kambuus . Moeder Kee en François Lamorinière : twee doorwinterde heidekinderen kennen elkaar sinds jaren.

Schildert Frans Van Kuyck regelmatig met oom Lamorinière op de Kalmthoutse heide , dan neemt hij ook zijn realistisch – romantische expressie over. In 19O4 bouwt hij op de Zwarte Heuvel ( nu de Heuvel ) het Zwaluwdak (het huidige OCMW – gebouw). Van daaruit verplaatst hij zich met schildersgerief in een hondenkar naar de Heide. Het is dan ook niet uitzonderlijk dat men destijds voor de zuid-oostgevel van moeder Kee’s Kambuus een hondenkar ziet staan. Achter de zitbank in de hondenkar ligt het dan vol met schilderezels, schilderdoeken, paletten, borstels en enkele zitstoeltjes. Vandaag is de hondenkar volledig gewist in het Kempengeheugen. En toch is het gebruik nog een kleine eeuw geleden een realiteit. Op de oudere postkaartenfoto's van Frans Hoelen vinden we ze inderdaad nog terug.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poëzie +
------------
(Uit) Hier en Vroeger (Anton Van Wilderode).
--------------------------------------------------------
2.
De dingen staan gesloten rond het huis
terwijl de wind mij toeblaast uit de bossen
de hemel dicht en toe de kleine trossen
der laatste blaren, rood in het geruis.

Maar binnen wordt het leven openbaar
in lamplicht, boeken en ontsloten brieven
en uit gedichten die het eens onthieven
spreekt nu het hart als oudste stamelaar.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 Volgende Zaterdag 3 november weer een Kalmthouts broodje :
II/22. De keet van moeder Kee/De gasten kunstenaars (2)                Awdoe.

27-10-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Wie ook niet los te koppelen zijn van moeder Kee’s Kambuus zijn de drie Van Luppen leerlingen , Frans De Vadder, Leon Delderenne en Henry Rul.  Jozef Van Luppen geeft eveneens landschapsschilderen aan de Antwerpse Academie voor Schone Kunsten. De Vadder, Delderenne en Rul volgen ongeveer in dezelfde periode les bij hem.  Juist op dat ogenblik komt ook de Academie van Antwerpen stilaan in de ban van een realistische beeldexpressie. Van Luppe blijft daarbij een estetische vormgeving en kleurenharmonie hoog in zijn vaandel dragen.

In 1899 komt De Vadder in de dorpsstraat in Kalmthout wonen., juist rechtover de Sint-Jacobskapel. Hij zal deze unieke neo-romaans-gotische kapel  dan ook twee keer op een merkwaardige wijze schilderen. Waar het hart van vol is loopt bij de kunstschilder immers de borstel van over.

Bij de aanvang van de twintigste eeuw gaat hij op de Mont Noir in het hartje van de Kalmthoutse heide wonen en wordt aldus een rechtstreekse buur van moeder Kee. Het klikt onmiddellijk tussen die twee en het worden goede heide-, maar ook toogvrienden. Als hij Kalmthout verlaat voor Antwerpen trekt hij naar een atelier aldaar in de regentstraat, waar hij ook opnieuw Henry Rul ontmoet.Beide kunstschilders kunnen echter Kalmthout en haar heide niet loslaten. Zij zullen o.m. op een vergelijkbare wijze de Kambuus schilderen. Hun schildersgerief laten ze daarbij dikwijls in de Kambuus achter . Moeder Kee is er telkens als de kippen bij om het op een veilige plaats weg te bergen, hetgeen Frans en Henry ten zeerste appreciëren. Tijdens gezellige babbels rond de kambuustafels horen zij moeder Kee dan ook uit over de mooiste plekjes van de Kalmthoutse heide.Moeder Kee voelt zich daarbij in de zevende hemel en heeft het niet alleen over de mooiste heideplekjes, maar ook over de heksen en andere kwelgeesten die er zich verbergen. De kunstenaars worden er stil bij.

Leon Delderenne is meer van het avontuurlijke type. Met een woonwagen doorkruist hij Europa op zoek naar de mooiste landschappen. Maar telkens weer krijgt hij heimwee naar de Kalmthoutse heide. Heel dikwijls treft men zijn woonwagen dan ook aan voor de barak van moeder Kee.In Kalmthout schildert hij omstreeks de eeuwwisseling “De weg naar de Acht Zaligheden” en “De Molenstraat met de Sint-Jacobskapel". Delderenne heeft trouwens ook een tijd in Kalmthout gewoond , eerst in het schoolhuis op de Kapellensteenweg naast de Kerkendijk en vervolgens in de statiestraat aldaar.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Poëzie +
------------
Schone Heide (Uit de André Dumontcantate , tekst E.P. Hilarion).
---------------------------------------------------------------------------------

Hoe schoon de heide,
de wijd gespreide
naar ver weg deinen
van heuvellijnen!
Verlauwde domen
van loverbomen
aan einders rijzen
als droompaleizen.
Op onbetreden
verlatenheden
bleef de oude zegen
van stille wegen... .
O stijgen, nijgen
in plechtig zwijgen
van wolk-doorschoven
gewelf daarboven!
Schoon is de heide.

Actua + :
-------------
Zondag 11.11.2012 organiseert 11.11.11-Kalmthout een "Brunch for the Climate" Iedereen is welkom van 9 tot 13 uur in de zaal Zonnedauw, Kapellensteenweg, nr.170. Inschrijven mogelijk tot vrijdag 9.11 bij tuurhendrickx@skynet.be of 03.666.86.90 (kostprijs: 13 E.en 6 E. voor kinderen).
                                                                                                                                                             

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Volgende Zaterdag 10 november weer een Kalmthouts Broodje :
II/23./ De keet van moeder Kee/De gasten kunstenaars (3).

03-11-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Eén van de historisch meest waardevolle schilderijën  die de keet van moeder Kee tot onderwerp heeft is ongetwijfeld “de Kambuus” van Herman Rul. Dit schilderij is in het bezit van een lid van de familie Franciskus Jacobs - Schmitz. Enerzijds getuigt het schilderij als het ware van een  fotografisch realistische schildering, maar anderzijds accentueren de kleuren op een sublieme wijze een uitdrukking van het unieke diffuse licht van onze Kempen.

Het geïntegreerde tweevoudige Kambuusgebouw, met al zijn toebehoren, zoals reeds beschreven,staat centraal in het schilderij. Het is omringd door het stuivende zand van een uitgestrekt zandplateau.

Aan de horizon merkt men voorbij een immense wit-gele zandvlakte een donkere scheidingslijn. Het gaat om de randbebossing van de aan het duinenlandschap aangrenzende vallei van de Kleine Aa, waarachter de groene weiden en enkele broekbossen ogen..

In de linkse hoek van het schilderij verschijnt juist voor de donkere horizontlijn de herkenbare Onze Lieve Vrouwe-kerk van Kalmthout.Het Kalmthoutse dorp ligt immers ingebet waar de concave vallei van de Kleine Aa en het Kalmthoutse duinenlandschap in elkaar overgaan.

10-11-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Om de bijdragen rond moeder Kee’s "gasten kunstenaars" af te ronden wordt er geëindigd met de Duitse kunstschilder Temming. Moeder Kee’s kleinzoon, wijlen Ward Jacobs, vertelt over hem in zijn kortveraal “De Cambuus”. In feite gaat het over een "zogezegde" kunstenaar en ook al helemaal niet over een uitgesproken kunstzinnige persoonlijkheid.

Kunstschilder Temming behoort juist voor de aanvang van de eerste wereldoorlog tot de permanente logeergasten van moeder Kee. En iedere dag weer als het weer het toelaat trekt hij met zijn schildersgerief de heide op. Maar wanneer dan de eerste wereldoorlog effectief uitbreekt is Temming plots verdwenen.

Wanneer de Duitse troepen Kalmthout binnen vallen brengen zij een electrische draadversperring aan die Nederland, dat niet deelneemt aan de vijandelijkheden, van België afgrendelt. Deze draadversperring volgt in de Kalmthoutse regio in grote mate de zuidrand van de Kalmthoutse heide, om vervolgens over te schakelen op een traject langsheen de oude turfvaart van de Nol en finaal in Nieuwmoer Kalmthout aan de grenspaal van Hanneke Wiewau te verlaten..

Hierdoor wordt de Kambuus en ook die andere heidewoning, de “Mont Noir”, van Kalmthout dorp afgesloten. De bewoners zijn voor de bevoorrading, maar ook voor hun burgerrechteljke problemen, plots aangewezen op de Hoek of Essen.  Tevens ontstaan daardoor doorheen de heide ook smokkelroutes van Noord naar Zuid. Maar de Duitse bezetter kijkt heel streng toe op de smokkelaars en de electrische draad maakt het deze laatsten niet gemakkelijk. Enkelen schieten er bij het doorkruipen van de draadversperring  zelf hun leven bij in.

Maar al heel vlug duikt kunstschilder Temming weer op en ditmaal als Duits kolonel. Ward Jacobs is dan ook, m.i. terecht, de mening toegedaan geweest dat hij tijdens zijn logementsschap in de Kambuus spion gespeeld heeft en zijn kunstschilderen daarbij maar als dekmantel heeft gebruikt.

Wat er ook van zij, de vriendschap van Temming voor moeder Kee was groot en is onaangeroerd gebleven.. Zo zorgt hij er voor dat op vraag van moeder Kee Belgische soldaten aan de Ijzer via Duitsers brieven kunnen bezorgen aan hun Kalmthoutse familieleden. En zo neemt hij ook smokkelaars, vrienden van moeder Kee, in bescherming.

Met het beëindigen van de oorlog verdwijnt Temming voorgoed uit het Kalmthoutse gezichtsveld. En de Kambuus wordt na de oorlog opnieuw voor enkele  jaren een gegeerd  en geëerd logements- en eethuis, dit tot groot genoegen van moeder Kee. 
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pöezie+
----------
Soldatenlied (Marcel Coole).
------------------------------------
Wij schuiven aan voor soep en een stuk brood,
En schimpen koppig op de beste vrienden,
Wij slaan de laatste blaren van de linden
En drinken onze rauwe droefheid dood.

Wij liggen zwijgend naar de lucht te staren,
En dromen naast verlaten ploeg en eg,
En slikken moeilijk onze tranen weg
Wanneer de hand zich strekt naar kinderharen.

En 's nachts zijn onze lippen dubbel stom,
Maar plots kan het stro soms naar bloemen geuren,
Tot de trompet de dag komt openscheuren
En in de harten ploft gelijk een bom.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week 24 november weer een Kalmthouts broodje :
II/25. De keet van moeder Kee / De bezoekers natuurliefhebbers.           Awdoe. 

17-11-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Wie met ingang van het prille begin ook regelmatige gasten zijn in moeder Kee's Kambuus zijn de natuurliefhebbers van de Vereniging voor Natuur- en Stedeschoon.De Delaunois en de De Lattinos lopen al van bij de opening van moeder Kee's gasthof de deur plat. Als de zon aan het Zenith priemt vinden we ze terug aan de lange tafels van het zuid-oost terras. Als een voorjaarsonweer de heidebezoekers verrast zitten ze lekker binnen in de gelagzaal van de kleinste van de houten keten te nippen aan een Kalmthoutse jenever.

In haar door en door Kempense jovialiteit slaagt moeder Kee er al heel vlug in het hart van de Natuur- en Stedeschoners te winnen. Met de vaat binnen handbereik en de vod altijd in beweging wordt ze zonder het te willen een ingewijde in de problematiek die deze mensen bezig houdt. En zij, heidekind sinds haar prille jeugd, beaamt volledig hun zienswijze.

Ook de niet-onbelangrijke vergaderingen die de mensen van Natuur- en Stedeschoon beleggen met Monumenten en Landschappen ontgaan haar niet.Eigenlijk staat de toekomst van de Kalmthoutse heide centraal in die gesprekken. En op de draaischijf van de 19-de naar de 20-ste eeuw wordt de Kalmthoutse heide belaagd vanuit twee hoeken.

Enerzijds zijn er personen en instanties die de heide willen omvormen tot gecultiveerde landbouwgronden. Ondermeer de Belgische Boerenbond ondersteunt dit streven. Anderzijds zijn er industriëlen en instanties die dezelfde heide willen omvormen tot industrieterreinen en huisvestingsgebieden.

Op een bepaald ogenblik ligt er een voorstel op tafel om van de Kalmthoutse heide 250 ha duinen in het hart van de heide voor classering in aanmerking te nemen. De overige 2000 ha zouden dan gecultiveerd worden. 

Later bestaan er plannen om de Kalmthoutse hoek dwars door de heide met het station van Heide te verbinden langs een aan te leggen steenweg.Ook de Mont Noir, waar een zwembad zou worden voorzien, zou langs deze steenweg met dit station verbonden worden. Tegen al deze plannen komt er vanuit Natuur- en Stedeschoon een sterke reactie.

De vereniging is de mening toegedaan dat de algehele Kalmthoutse heide moet geclasseerd worden voor zijn estetische en wetenschappelijke waarde. Ook onderlijnt de vereniging het sociaal belang van de Kalmthoutse heide als toekomstig natuurpark in de brede Antwerpse regio. 

Vandaag, een eeuw later, kunnen niet alleen de Kalmthoutenaars, maar ook de mensen uit de  brede regio's rond Antwerpen, Bergen-op-Zoom en Breda de natuurliefhebbers van Natuur- en Stedeschoon dankbaar zijn voor hun dan toch in grote mate succesvolle strijd voor het behoud van de Kalmthoutse heide. En ja, een beetje dankbaarheid mag daarbij ook wel uitgaan naar de gastvrouw van de Kambuus, moeder Kee, die deze natuurliefhebbers op moeilijke momenten tegemoet komt met haar hartversterkende Kalmthoutse jenever en ontspannende guitige uitspraken, waaronder heel wat geheimzinnige raadsels en spreekwoorden. Kleinzoon, wijlen Ward Jacobs, liet ons ondermeer het volgende raadsel en volgend spreekwoord van zijn grootmoeder Kee na :

- oud Kalmthouts raadsel : Als ze er zijn dan zijn ze er niet. Als ze er niet zijn, dan zijn ze er wel ( antwoord :  mussen en erwten );
- oud kalmthouts spreekwoord : Als de bloem van de eiken bevroren is, daarachter vriest het niet meer.



Poëzie +
-------------
De Kalmthoutse heide.(Jan Caluwaerts).
-------------------------------------------------
Hoog boven de Kalmthoutse heide rijst,
stap voor stap en vol van welbehagen
die zomerzon van betere dagen.

Door 't groene lover heen van bos en hei
strooit ze mateloos haar vreugdestralen
en ontlokt aan beemd en wei geluiden.

Het ritselen van knaagdieren dichtbij,
't sijpelen van water in d'oude vaart
en heel ver weg lokroepen van vogels.

Maar bovenal door 't spel bevangen
rondom die kruin van d'afgetopte duin
kinderen met kreten als gezangen.

Zo groeit er op die  hei verwondering,
zo bloeit er diep in mij bewondering,
't spiegelbeeld van 't aangename leven.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende zaterdag 1 december weer een Kalmthouts broodje
II/26. De keet van moeder Kee/ De Kambuus en de Kalmthoutse goegemeente.(1)

24-11-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Ook de Kalmthoutse goegemeente ontbreekt niet op het appel in de Kambuus. Nergens immers smaakt de Kalmthoutse witte jenever zo lekker als bij moeder Kee. En telkens weer wil zij het de wereld kond doen : dat het inderdaad Kalmthoutse en zeker geen Hollandse jenever is.

Wanneer de Kalmthoutse boeren van het dorp of van de Hoek hun plaggen op de heide komen steken  voor de bevoorrading van hun potstal gaat dit meestal gepaard met een omweg langs moeder Kee. En plaggen worden er omzeggens gans het jaar door gestoken, vooral op de nattere heide in het westen van de Kalmthoutse heide. Sommige boeren hebben er zelfs speciaal ten noorden van het domein van Meurisse gronden in eigendom voor aangekocht, de zogenaamde boerenkopen.

Wat zijn nu deze plaggen, of ook nog wel eens "vlaggen" genoemd en waarvoor worden zij gestoken? De zandbodem op de Kalmthoutse heide gaat zich onder invloed van zich langzaam aan vastzettende dwergplantjes van een stuifzandbodem omzetten in een gestructureerde zandbodem. Deze gestructureerde zandbodem bestaat uit vijf lagen : de strooisellaag, de humuslaag, de uitgeloogde zandlaag, de aangereikte humuslaag en de aangereikte ijzerlaag. De twee eerste lagen, de  strooisel- en de humuslaag, worden door de boeren met een speciale schop, de greef, uitgestoken en met paard en kar vervoerd naar hun potstal. De potstal is een stal gebouwd boven een put. Week na week worden deze plaggen in de put gedeponeerd.De schapen en de koeien laten er hun uitwerpselen op vallen. De aldus bekomen mengeling is in die tijd de beste meststof  om de zure zandgronden van de Kempen enigszins vruchtbaar te maken. Telkens bij de aanvang van de lente worden de potstallen uitgemest en de mest over de akkers verspreid. Op het einde van de Winter staan de dieren in de potstal dan ook met hun hoofd tegen de zoldering van de stal en na de lenteuitvoer van de mest met hun poten onderaan in de put.

Naast de Kalmthoutse boeren zijn ook de lokale postboden regelmatig te gast in de Kambuus. Peerke Van Eekelen van de Bessemhei en Fons Ansoms van ’t Aloude Dorp brengen regelmatig de post, maar hangen ook regelmatig aan de toog in de Kambuus .Tenminste buiten het natte seizoen, want in dat natte seizoen is de weg van het scoutslokaal in de Korte Heuvelstraat naar de Kambuus dikwijls ondergeregend en niet te berijden met de fiets. 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poëzie +
--------------
Boerengebed (FelixTimmermans)
-----------------------------------------

't Kruis staat eenzaam op de velden,
door mijn zware boerenhand
uitgesneden en gebeeldhouwd
en godvruchtig neergepland.

Jezus is voor ons gestorven
en misschien ook voor mijn veld. 
Al onz' haren en de sterren
ook het zaad heeft Hij geteld.

Heer, laat ons elkander helpen,
Gij, die 't stroo niet hebt miskend,
geef mij't zaad, ik geef de tarwe
voor Uw heilig Sacrament. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende week zaterdag 8 december weer een Kalmthouts broodje :
II/27. De keet van moeder Kee / De Kambuus en de Kalmthoutse goegemeente (2).
Awdoe.

01-12-2012 om 09:49 geschreven door Jan Caluwaerts

Dat in de tijd van Moeder Kee de konijntjes ongetwijfeld de koningen zijn van het Kalmthoutse duinenlandschap hebben we reeds kunnen vaststellen.En waar konijnen zijn, zijn ook jagers, stropers en boswachters.

Ward Jacobs somt de voornaamste onder hen op in zijn kortverhaal “De Cambuus”.

Bij de jagers valt het op dat, in tegenstelling tot de meeste omringende gemeenten , de kasteelheren , zoals ze uit de middeleeuwen tot ons zijn gekomen, in Kalmthout totaal ontbreken. Dat komt ervan als een heerlijkheid , zoals die van Kalmhout-Essen-Oost-Huybergen tot op het einde van het ancien regime een abt als heer hebben gehad. Op de Kalmthoutse heide gaat het dan ook om industriëlen en rijke aandeelhouders die de jagersclub samenstellen.Zo gaat het om gekende namen als Meurisse van de Putse muur, Martougin van de Mont Noire, Bosmans van de Markgraaf, Strijbos van Belgrano, enz… . Ofwel hebben deze heren in Kalmthout een riant buitenverblijf in het groen neergepoot, ofwel hebben ze dit doorheen de tijd al omgevormd tot een vaste residentie.

Voor hun drijvers doen zij beroep op jonge kerels uit het dorp. Door op deze jonge kerels beroep te doen , ontgaat het “les bourgeois gentilhommes” dat ze in feite de kat bij de melk zetten . In het arme Vlaanderen van weleer en zeker ook in de Kempen kunnen de gezinnen van keuterboerkes, de heikneuters zoals men ze hier noemt, af en toe een lekker wild konijntje op tafel gebruiken.

De jonge snaken groeien dan ook op tot volwassen stropers. . Jonge mannen uit de Bezemheide en de Acht Zaligheden nemen daarbij het voortouw. Maar ook uit Putte komen er heel wat wildstropers naar de Kalmthoutse heide afgezakt. De Kalmthoutse volksmond voorziet deze wildstropers van de meest lyrische bijnamen, waarvan sommigen door Ward Jacobs zijn opgetekend : Mees de Posser, Rik van Pol de Wouter, Fedelleke, den Turk,de Mergo, de Natus  ... .Velen onder hen groeien daarbij ook uit tot doortrapte smokkelaars.Uiteraard kunnen deze wildstropers en alles wat erbij hoort ook met jachtgeweren schieten. Moeder Kee’s gasten gebruiken nochtans bij voorkeur graag klemmen.

Tussen de jager en de stroper nestelt zich dan gebruikelijk de boswachter.Een beroemde boswachtersnnaam op de Kalmthoutse heide in de tijd van moeder Kee is ongetwijfeld die van Peer De Bondt. Zoals de meeste van zijn lotgenoten in de Noorderkempen is hij niet alleen boswachter , maar ook schaapsherder. Het hoeft niet gezegd dat er in de Kambuus ook af en toe  een wild konijn op het menu staat, volgens moeder Kee een geturfd konijn.  Uiteraard!


poëzie +
----------
Herfst (Felix Timmermans).
-----------------------------------

De herfst blaast op den hoorn
en 't wierookt in het hout,
de vruchten gloren.
De stilten weven gobelijnen
van gouddraad over 't woud,
met reeën die verbaasd verschijnen
uit varens en frambozenhout
en sierlijk weer verdwijnen... .
De schoonheid droomt van boom tot boom,
doch alle schoonheid is slechts droom,
maar gij zijt d'eeuwigheid!
Heb dank dat gij mijn weemoed wijdt
en zegen ook mijn vruchten.
Een ganzendriehoek in de luchten:
nu komt de wintertijd.
Ik hoor U door mijn hart en door de rieten zuchten.
Ik ben bereid.

Actua +
-----------
Op Zaterdag 22 december e.k. brengt ons Kalmthouts gemengd koor AIDOMEN om 20u.30 in de parochiekerk van Achterbroek zijn jaarlijks gesmaakt kerstconcert. John Rutter, Chritopher Wigginsen en menig Vlaams componist  staan op het programma. Dwarsfluit, hobo, fagot en klarinet ontbreken niet op het appel. Kassa 10 E., vvk 8 E.(O3/6668291), - 16 j. : gratis.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende zaterdag 15 december weer een Kalmthouts broodje :
II/28. De keet van moeder Kee / Afscheid van de Kambuus.
Dit wordt het laatste Kalmthouts broodje in deze reeks II/ De keet van moeder Kee. Voor daarna is er nog geen nieuwe reeks Kalmthoutse broodjes in voorbereiding.                  Awdoe.

08-12-2012 om 10:45 geschreven door Jan Caluwaerts

Na de eerste wereldoorlog, in de twintiger jaren, waait er een nieuwe wind over de Kambuus.

Moeder Kee’s kleinkinderen die er verblijven  worden groter en de lagere school wenkt. In die tijd betekent dit voor de Kambuuskinderen dat zij iedere dag, doorheen een natte heide, langsheen de Zwarte Heuvel naar de gemeentelijke dorpsschool aldaar moeten wandelen.

Anderzijds breidt.de haven haar industriële invloed uit over het land van Kempen en Polder. En inwonende schoonzoon en toeverlaat Sus Jacobs wil ook een centje bijverdienen met zulke havenactiviteit. Hij moet zich daarom al heel vroeg in de morgen door dezelfde natte heide naar het station van Kalmthout begeven.

Deze situatie wordt onhoudbaar voor Sus Jacobs en zijn Marie. En de onvermijdelijke , enig mogelijke, beslissing valt : de Kambuus wordt verlaten.   Sus Jacobs en Marie Schmitz kopen een huis op de Heuvel, op de hoek met de Nieuw Dreef, en moeder Kee volgt dochter Marie en schoonzoon Sus naar het nieuwe verblijf.

Op het ogenblik dat moeder Kee de Kambuus verlaat heeft zij de drempel betreden van de zestig jarige leeftijd. Op de Heuvel zal zij nog 17 gelukkige jaren met de kleinkinderen en Marie en Sus doorbrengen.

Wanneer de familie de Keet verlaat vervalt voor goed de verblijfsvergunning die hen door de gemeentelijke notabelen  is toegekend geweest. En iedere boer van de Heuvel kan wel een stevige met teer ingesmeerde plank of een steen van de fundering van de Kambuuskeet gebruiken. Al heel vlug blijft alleen de Kambuussite zonder Kambuus over.

Het verdwijnen van de Kambuus heeft in eerste instantie gevolgen voor de heidetoeristen, die er hun erkenningspunt, hun schuilplaats en hun gasthof  op de heide mee verliezen. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat er geen toeristen meer op de heide gaan wandelen. De uitbouw van het hotelwezen, vooral in Heide, het ontstaan van buitenverblijven, die langzaam in de tijd ook vaste residenties zullen worden voor metropolitane inwijkelingen, zorgen hiervoor. Maar toch, bij de oude getrouwen onder de wandelaars, wordt het verlies van moeder Kee en haar gasthof scherp aangevoeld en voor de Kalmthoutse plaggers en neringdoeners is het alsof de wereld vergaat.

En ook voor moeder Kee is het verlies van de Kambuus moeilijk door te slikken.. Voor zolang zij dat nog zelf kan blijft ze de Kambuussite met  haar familie bezoeken., maar wanneer dat niet meer kan moeten dezelfde familieleden, telkens zij richting Kambuussite zijn geweest, haar in ’t lang en in ’t breed uitleggen hoe het staat met die of die boom en of er veel konijntjes rondlopen dat jaar en noem maar op.

15-12-2012 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Mededeling)

Ter gelegenheid van de herdenking van W.O I verschijnt met ingang van heden tijdens de maanden augustus, september en oktober iedere week op zaterdag een aflevering van deze nieuwe reeks.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 (Inleiding)

Op 4 augustus 1914 dringt het Duitse leger België binnen om in een cirkelbeweging aartsvijand Frankrijk ook vanuit het noorden te kunnen aanvallen.

Het Belgische leger dat hardnekkig weerstand biedt, wordt teruggedrongen tot aan de Ijzer. In de loopgrachten van de Westhoek zal nog lang en hevig gevochten worden. ( Lees hierover o.m. het boeiende oorlogsdagboek "Kalmthout aan de Ijzer" van onze Kalmthoutse Nieuwmoerse soldaat tijdens W.O.I , Louis Van Loon, die enkele ouderen onder ons nog persoonlijk hebben gekend.)

Deze schending van de Belgische neutraliteit door de Duitsers sleurt ons land ongewild mede in wat uitgroeit tot de " eerste wereldoorlog ", een oorlog waaraan voor het eerst in de geschiedenis omzeggens landen uit alle werelddelen zullen deelnemen. In die nu toch lang vervlogen tijd spreken zij die ons voorafgingen dan ook over " de Groote Oorlog".

Wordt er in de loopgrachten van de Westhoek hevig gestreden, dan ontstaan er voor de Duitse bezetter ook al heel vlug bijkomende problemen langs de grens tussen het bezette België en het neutrale Nederland.

Zo maken de Duitsers zich grote zorgen over de inhoud van brieven die langs de Belgische noordergrens via Nederland en eventueel ook Engeland naar de Westhoek of het noorden van Frankrijk worden getransporteerd. Het kan daarnaast ook over brieven gaan die in omgekeerde richting vanuit de Westhoek langs hetzelfde traject worden verstuurd naar het bezette België.

Zo komen zij er ook achter dat jonge Belgische vrijwilligers de Belgisch/Nederlandse grens oversteken om langs eenzelfde weg hun landgenoten in de Westhoek te gaan versterken.  

En uiteraard zijn ze in bijkomende orde ook bekommerd over de talrijke smokkel- en overzetroutes die langs de Belgisch/Nederlandse grens, om welke redenen ook, ontstaan. De Duitsers beseffen maar al te goed dat mogelijk verborgen kantjes , met voor hen ernstige gevolgen, aanwezig kunnen zijn.

In de lente van 1915 pakt de Duitse bezetter deze problematiek aan door het tot stand brengen van een elektrische draadversperring die loopt van Knokke aan zee in het noordwesten tot Vaals aan het drielandenpunt, achteraan de Voerstreek, in het noordoosten. In de volksmond wordt deze draad "de doodendraad" genoemd.

Wel volgt deze elektrische draadversperring niet volledig alle uitsprongen van een soms grillige Belgisch/Nederlandse grens.Om draad uit te sparen en een militair toezicht op verboden overgangen aan de draad zo rationeel mogelijk te houden wordt gestreefd naar een afgrendeling die geen rekening houdt met al te grote grensuitsprongen. Hierdoor komen sommige gehuchten, ja zelfs algehele gemeenten, achter de draad te liggen, hetgeen wel niet belet dat de Duitsers in die betrokken gebieden ook toezicht houden.

Zo komen bij ons in Kalmthout de Hoek, een groot deel van de kalmthoutse heide en Nieuwmoer achter de draadafspanning te liggen. En ook onze Kalmthoutse zustergemeente Essen wordt alzo afgezonderd. Waterlopen, onbewoonde natuurlandschappen, afgezonderde leefgemeenschappen en administratieve grenzen zijn in hoofde van de Duitse bezetter medebepalend geweest voor een aldus gecorrigeerde grensafsluiting. 

Poezie +

(uit) "De moeder en de zonen" van Anton van Wilderode. (1)

De moeder :

Het huis is groot zonder zonen.

Het dak bewaart hun jeugd, het puin van kinderspelen , de balast van de leerjaren.

De kamer staat vol lege stoelen . Er zijn altijd borden te veel.

De deuren staan open naar het nieuws van de wereld, naar de angst .

Brieven zijn witte onheilvogels die plotseling binnen fladderen.

Mijn ogen gaan op de vlucht door het raam .

Maar ook in de notelaars hebben zij als kinderen geklommen. Overal zijn hun sporen.

...........   ( vervolgt) .  

actua +:     Ons Kalmthouts gemeentebestuur heeft het plan opgevat om, in samenwerking met de gemeente Essen, het boek "Kalmthout aan de Ijzer" van Louis Van Loon heruit te geven. Voorinschrijvingen zijn nog steeds mogelijk tot 31 augustus bij de gemeentelijke cultuurdienst. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende zaterdag 23 augustus weer een Kalmthouts broodje :

III/2. "De doodendraad"/Onderwerp en bronnen.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16-08-2014 om 00:00 geschreven door Jan Caluwaerts

Over het wat, het waar, het waarom en het hoe van de elektrische draadversperring zijn doorheen de tijd al heel wat artikels verschenen, zo ook in ons Kalmthouts heemkundig tijdschrift "Calmpthoutania".

In deze bijdrage willen wij speciaal meer concreet ingaan op de vraag waar de draad op Kalmthouts grondgebied juist heeft gelopen? Al is ook hierover reeds heel wat geschreven, dan zijn die bijdragen toch niet altijd gelijklopend of spreken ze elkaar zelfs tegen. Het is dan ook niet evident, anno 2014, honderd jaar na de aanvang van de eerste wereldoorlog, het juiste tracé van de elektrische draadversperring op Kalmthouts grondgebied nog met 100% zekerheid weer te geven.

Rechtstreekse getuigen, die nog met volledige kennis van zaken kunnen spreken, zijn niet langer aanwezig en de beschikbare geschreven historische bronnen zijn inderdaad niet altijd duidelijk of eenvormig.

Vergeten wij daarbij ook niet dat het Kalmthoutse landschap in die honderd jaar ook, langzaam maar zeker belangrijke wijzigingen heeft ondergaan, o.m. in functie van een evolutie van een zuiver landelijke naar een gedeeltelijk, maar niet onbelangrijke, periferische bestemming.

In een poging om het tracé van de "doodendraad" op Kalmthouts grondgebied nog eens op een valabele wijze uit de doeken te doen wil deze bijdrage  uitdrukkelijk refereren naar drie brongegevens. Voor alles is er het artikel van wijlen Aloïs Ribbens dat onder de titel "1915-De elektrische draadversperring te Kalmthout" in 1965 is verschenen in het nummer 2 van de 17-de jaargang  van het Kalmthouts heemkundig tijdschrift Calmpthoutania. Vervolgens is er een door de Duitsers tijdens de oorlog bewerkte legerkaart uit 1910 die professor Alex Vanneste, hoogleraar aan de Antwerpse universiteit, in het jaar 2000 heeft gepubliceerd in het nummer 4 van de 54-ste jaargang van het Tijdschrift van Dexia Bank. Tenslotte zijn er de uitspraken van enkele oudere Kalmthoutenaars.

De heer Ribbens zelf geboren in 1902, heeft in de Boonsstraat in Kalmthout grwoond niet ver van de rand van het natuurreservaat waar de "doodendraad" is voorbij gekomen. Als heemkundige is hij een onderlegd man geweest. Hij draagt daarvoor zelfs de uitdrukkelijke felicitaties mee van de in Kalmthout zeer gewaardeerde heemkundige voortrekker, wijlen meester Vorsselmans, die hem trouwens bij het uitschrijven van het artikel met raad en daad heeft bijgestaan op basis van zijn eigen studiewerk terzake. Toen hij in 1965 het bewuste artikel heeft geschreven is het de heer Ribbens daarenboven ongetwijfeld nog mogelijk geweest daaromtrent nog andere Kalmthoutenaars te ondervragen, die de eerste wereldoorlog persoonlijk bewust hebben meegemaakt.

Professor Alex Vanneste heeft zich doorheen de tijd, omzeggens bij wijze van hobby, opgeworpen als één van de meest wetenschappelijk onderlegde kenners van de eerste wereldoorlog in onze kontrijen. Niet onbelangrijk is daarbij ook aan te stippen dat in zijn bijhorende commentaren over de elektrische draadversperring o.m. ook wordt verduidelijkt dat "de draadversperring er niet enkel op diverse plaatsen maar zelfs periode na periode anders kon uitzien".

Het valt op dat onder de oudere Kalmthoutenaars het vooral de Nieuwmoerenaars zijn die als ze het over de "doodendraad" hebben, graag naar voor komen met die inleidende slagzin "Mijn vader heeft gezegd... ", om alzo met volle overtuiging te refereren naar uitspraken van hun overleden vader.

Poëzie +

(uit) De Moeder en de zonen van Anton van Wilderode (2)

...................

(vervolg)

De eerste zoon :

Ik schrijf je mijn eerste brief, moeder.

Dat is vreemd : naar moeder schrijft men niet, die is altijd bij je.

Zo wàs het.

Je weet dat iedereen hier altijd met leugens begint :

alles is goed - de oorlog duurt maar kort - wij zullen spoedig weer thuis zijn.

Je voelt wat ik verzwijg, wat te moeilijk is voor woorden :

de thuis

alles wat onafscheidelijk met jou verbonden was maar wat wij niet wisten,

toen.

Wij wisten alles te laat.

Thuis bloeien de geraniums. Het gras is er anders.

De eerste Herfst zonder jou,

moeder.

.......................

(vervolgt)

Actua +

Groenland Kalmthout voegt een nieuwe parel toe aan zijn kroon. Het gras-en boompjesplein aan het winkelcentrum De Beek wordt heringericht als een heus parkje. En daar blijft het niet bij.  Kalmthoutse kinderen en hun ouders moeten niet alleen kunnen genieten van een deugddoende natuur maar ook van een uitgeruste speeltuin die de jongeren ontspanning en beweging brengt.  Van de gelegenheid zal ook gebruik gemaakt worden om de aanpalende parkruimten bij te sturen.Op 25 september starten de werken.

 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 Volgende week Zaterdag 30 augustus weer een Kalmthouts broodje :

III/3."De doodendraad"/ Een draadversperring.

23-08-2014 om 08:06 geschreven door Jan Caluwaerts