De bergerwt (Astragalus cicer L.) is een vaste plant, die behoort tot de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae). De soort komt in Nederland voor in heemtuinen. De plant komt van nature voor in Eurazië en is ingevoerd in Noord-Amerika. De bergerwt lijkt op de hokjespeul (Astragalus glycyphyllos), maar heeft meer deelblaadjes aan het samengestelde blad en een behaarde, kortere peul.
bloementros van de bergerwt auteur : Kurt Stueber CC 3.0
De plant wordt 20-70 cm hoog en heeft ruwe, holle stengels. De samengestelde, onevengeveerde bladeren bestaan uit zeven tot éénendertig elliptische of eironde, behaarde blaadjes.
De bergerwt bloeit in juni en juli met groenachtig gele, 11-15 mm lange, geurende bloemen. De bloeiwijze is een tros met tien tot dertig bloemen. De bestuiving gebeurt hoofdzakelijk door hommels (Bombus).
De vrucht is een behaarde, 1-1,5 cm lange, door koolstofdioxide opgeblazen peul. De koolstofdiozide ontstaat bij het verademen van koolhydraten. De peul heeft een snavel en verkleurt bij het rijper worden van groen naar zwart en wordt dan tevens perkamentachtig. De zaden zijn hardschalig en kiemen pas na stratificatie. De zaden worden verspreid door dieren (zoöchorie).
Herdenkingen - Gebeurtenissen VANDAAG - 8 mei 2010
Gebeurtenissen VANDAAG 8 mei
1304
Volgens de eerste Utrechtse gildebrief krijgen de Utrechtse gilden het stadsbestuur in handen. Het Utrechtse Smedengilde bestaat nog.
1429
Honderdjarige Oorlog - Frankrijk verslaat Engeland nabij Orléans onder leiding van Jeanne d'Arc.
1654
Vrede van Westminster wordt ondertekend, einde van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog.
1667
begin van de devolutieoorlog tussen Frankrijk en Spanje, uitgevochten op het grondgebied van de Spaanse Nederlanden.
1708
Hardenberg brandde af als gevolg van een fout van Aaltje Kraak.
1721
Kardinaal Michelangelo dei Conti wordt gekozen tot Paus Innocentius XIII.
1774
Volgens de Friese predikant Eelko Alta zou de wereld op deze dag vergaan vanwege een samenstand van de planeten Mars, Venus, Jupiter, Mercurius en de maan.
1835
De Deense schrijver Hans Christian Andersen publiceert zijn eerste bundel met sprookjes.
1902
Op Martinique barst een vulkaan uit. Ten gevolge van die uitbarsting verliezen vele mensen het leven en wordt de voornaamste stad op het eiland, Saint Pierre, verwoest.
1903
Overleden : Paul Gauguin (54), Frans schilder.
1945
Duitsland capituleert, waarmee de Tweede Wereldoorlog in Europa ten einde komt.
1970
Het Beatles-album Let It Be komt uit.
1975
Overleden : Avery Brundage (87), Amerikaans atleet, sportbestuurder en kunstverzamelaar. Hij was de vijfde voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité.
1980
In het Nederlandse stads- en streekvervoer wordt de strippenkaart ingevoerd als onderdeel van het nationaal tariefsysteem.
Een bergerie is van oorsprong een schaapskooi op het Franse platteland.
De bergeries uit die tijd zijn opgebouwd uit natuursteen, pierres en taille, en tegenwoordig erg geliefd, dus waardevol.
bergerie in Vallon de Combeau, Frankrijk
Naarmate de schaapherders rijker werden, bouwden zij naast de langgerekte stal op den duur een woonhuis met op de begane grond een woonkamer met grote open haard en een keuken. Op de eerste verdieping was de Chambre de Maître, de ouderslaapkamer met daarnaast een badkamer met een bedstee voor de kinderen. Zo'n "herenboerderij" was al luxe.
De tegenhanger van een bergerie in Frankrijk is een mas, een veel markanter gebouw, hoger - meestal met 2 bovenetages - en meer gericht op de landbouw.
bergerie in Lunas (Hérault), Frankrijk auteur : Fagairolles 34 CC 3.0
De Bergensbanen is de spoorlijn tussen Bergen en Oslo in Noorwegen. Het is de hoogste hoofdspoorlijn in Europa.
De treindiensten op het traject worden verzorgd door de Norges Statsbaner (NSB).
Hij gaat over de Hardangervidda-hoogvlakte tot meer dan 1200 meter boven zeeniveau.
In 1993 werd het hoogste punt van het traject, bij Taugevatn op 1300 meter boven zeeniveau, vervangen door een 10,3 kilometer lange tunnel. Het hoogste station van het traject is nu Finse op 1222,2 meter boven zeeniveau.
Engels : Bergen Line, ook the Bergen Railway genoemd Duits : Bergenbahn
Bergensbanen traject
Oorspronkelijk zou met de Bergenbanen de belangrijkste steden Bergen en Stockholm in het verenigde koninkrijk van Noorwegen en Zweden met elkaar worden verbonden. Reeds in 1870 waren er plannen om Bergen met een spoorlijn met de hoofdstad Oslo te verbinden. Er waren verschillende plannen ingediend voor een besluit in het Storting, het Noorse parlement. Het eerste deel van het oorspronkelijke traject, van Voss tot het hoogste punt bij Finse, werd in 1894 goedgekeurd. Voor de rest van het traject volgde goedkeuring in 1898.
Het deeltraject van Voss naar Myrdal werd in 1906 geopend. Het gehele traject werd op 27 november 1909 vrijgegeven voor personenvervoer. Koning Haakon VII zei tijdens de opening dat de Bergensbanen een meesterwerk van die tijd was.
Station Haugastøl 1912 auteur : Anders Beer Wilse
De bouw van het traject was zonder meer indrukwekkend te noemen. Zo moest er op hoogtes ver boven de zeeniveau aangelegd worden in een regio zonder de aanwezigheid van straten met een temperatuur onder het vriespunt. De aanleg van de tunnels gebeurde hoofdzakelijk door handarbeid waarbij door een massief gesteente geboord moest worden. Voor de aanleg van bijvoorbeeld de tunnel bij Gravhals had men zes jaar nodig.
Het traject heeft een totale lengte van circa 493 km met 182 tunnels over 73 km. De langste tunnel is circa 10,6 km lang. Op het traject zijn circa 300 bruggen over enkele rivieren en stromen. Het hoogste station is in Finse, 1222,2 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt is Taugevatn dichtbij Finse op 1300 meter. De totale reistijd van het traject is circa 6-7 uren.
In de loop van 1996 werd het tracé van het Ringeriksbanen voorstel van de NSB door de Minister van Vervoer goedgekeurd. Dit wordt een nieuwe verbinding van Oslo via Sandvika naar Hønefoss, om de treindienst naar Bergen die nog via Dramen en Hokksund wordt gereden, te versnellen.
Bij Myrdal kan er worden overgestapt op de spectaculaire Flåmsbana naar Flåm.
Het traject is een populaire toeristische attractie. De toeristische fietsroute Rallarvegen loopt langs de lijn.
Op het traject werden de treinen tot 1957 gereden met stoomlocomotieven. Na de Tweede Wereldoorlog werden de stoomtreinen geleidelijk vervangen door diesellocomotieven. Vanaf 1964 rijden de treinen met elektrische locomotieven.
Het traject werd in 1964 geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16 2/3 Hz wisselstroom.
Bergenia (schoenlapperslust) is een geslacht van tien soorten overblijvende, kruidachtige planten uit de steenbreekfamilie (Saxifragaceae).
Uiterst makkelijke plant die op bijna elke plaats en in bijna elke grond groeit.
Engels : Bergenia Duits : Bergenien, ook Wickelwurze genoemd Frans : Bergenia, bergénie of plante des savetiers
Bergenia cordifolia 'purpurea' gebruiker : Rasbak CC 2.5
De soorten komen van nature voor in Centraal-Azië, van Afghanistan tot China. De planten hebben een spiraalvormig geplaatst bladrozet met bladen van 6-35 cm lang en 4-15 cm breed. De roze bloemen groeien in een gevorkt bijscherm.
Bergenia cordifolia is met de cultivar Bergenia cordifolia 'Purpurea' de meest bekende soort die als tuinplant wordt toegepast. De soortaanduiding cordifolia wil zeggen: hartvormig blad. De bladeren zijn winterhard en verkleuren dan naar roestbruin tot bruinrood.
Bergenia, een Saxifragaceae, groeit op alle gronden, hoewel een humusrijke grond de mooiste planten oplevert. Het opvallendst aan deze plant is toch zeker het forse blad dat de hele zomer mooi glanst. De vele bladeren zorgen ervoor dat onkruiden verstikken. In principe is Bergenia een groenblijvende bodembedekker.
Bergenia cordifolia 'Purpurea', een beste bloeier. Het oude blad sterft pas af als de plant in bloei komt. Zelfs in de winter blijft het blad groen. Met zware vorst krult het blad zich om een teveel aan verdamping tegen te gaan. De bladeren zitten aan wortelstokken die naarmate de plant ouder wordt zich meer van de bodem verheffen. Voor een goed resultaat en de vorming van een gesloten dek met bladeren moet Bergenia lang op dezelfde plaats in de border blijven staan.
Bergenia 'oeschberg' auteur : James Steakley CC 3.0
De bergeend (Tadorna tadorna) is een halfgans, een eendachtige watervogel die qua formaat tussen een gans en een eend in zit. De naam "bergeend" heeft niets met "bergen" in de zin van "hoge heuvels" te maken, maar met de voortplanting: de soort kan relatief veel jongen grootbrengen of "bergen". Een andere verklaring voor de naam is dat de eend haar eieren verbergt. De bergeend legt haar eieren bijvoorbeeld in konijnen- en andere grondholen.
Engels : Common Shelduck Duits : Brandgans Frans : Tadorne de Belon
De bergeend is een kleurrijke verschijning aan de kusten van westelijk Europa en sommige kusten van de Middellandse Zee (bijv. Sardinië). Ook langs de Vlaamse kust is hij te vinden, o.a. in Het Zwin en in de achterhaven van Zeebrugge. In Nederland is hij in Zeeland vaak te zien, maar ook langs het IJsselmeer. Hij broedt er, maar is ook doortrekker en wintergast. De bergeenden leven in de duinen. Maar je ziet ze ook vaak in de zee.
Bergeend probeert trappelend op te stijgen foto : Yves Baptiste Natuur digitaal
De bergeend is een grote eend, maar duidelijk kleiner dan een gans. Het verenkleed is bont gekleurd en bij het mannetje en het vrouwtje identiek. Het mannetje is van het vrouwtje te onderscheiden door een knobbel op de snavel.
Het voedsel van de bergeend bestaat voornamelijk uit kleine, ongewervelde dieren, zoals slakken, wormen, schelpdieren, kleine kreeftachtigen en insecten. Door met de poten trappende bewegingen te maken in ondiep water, jaagt de bergeend prooien.
Tadorna tadorna foto : Adrian Pingstone
Door afname van het aantal konijnen in de duinen neemt daarmee ook de beschikbaarheid van geschikte broedplaatsen af en vindt er enige omschakeling plaats naar broeden in een dichte vegetatie.
Omdat ze vaak ver afgelegen van water hun nest hebben, moeten de kuikens, wanneer ze uitgekomen zijn, door beide ouders over grote afstanden al wandelend naar gunstig voedselrijk water worden gebracht. Vaak een tocht van enkele kilometers, waarbij veel meeuwen en andere rovers het op de kuikens voorzien hebben.
Waar de dichtheid van de Bergeenden populatie groot is, worden, zodra de kuikens te water zijn, vaak crèches gevormd onder de hoede van slechts enkele ouders. De binnenlandse broedgebieden worden verlaten zodra de jongen dit vliegend kunnen.
De Berge Stahl, roepnaam LATO2, is de grootste bulkcarrier ter wereld dit schip werd in de vaart gebracht op 6dec.1986. Het schip is eigendom van rederij Bergesen d.y. ASA uit Noorwegen, vaart onder Noorse vlag en heeft als thuishaven Stavanger. Het schip is in 1986 gebouwd op de werf van Hyundai Heavy Industries in Zuid-Korea.
De Berge Stahl vaart sinds januari 1987 elk jaar 9 of 10 keer heen en weer tussen Ponta da Madeira, Noord-Brazilië, en de Ertsoverslagbedrijf Europoort (EECV). In die tijd vervoerde het 73 miljoen ton ijzererts voor de Duitse staalindustrie. Deze twee landen hebben de enige havens ter wereld die groot (en vooral diep) genoeg zijn om dit schip(volledig geladen) te kunnen ontvangen.
de Berge Stahl in de haven van Ponta da Madeira(Brazilië) auteur : Ctbolt
De Berge Stahl is 343 meter lang en 63,5 meter breed. Het schip heeft een laadvermogen van 364.768 ton. Vanwege de diepte van de Eurogeul in de Noordzee (voor de haven van Rotterdam) kan de Berge Stahl 'slechts' 354.000 ton meenemen. Dit is genoeg om 500.000 auto's van te maken. De diepte van de Eurogeul is ongeveer 24 meter. Voor aankomst van de Berge Stahl wordt, voor de zekerheid, de vaargeul door baggerschepen nog wat extra uitgediept. De Berge Stahl heeft, bij volle belading, een diepgang van ongeveer 23 meter. 24 meter lijkt dus voldoende, maar als het schip 3 graden overhelt, neemt de diepgang met 1,65 meter toe, waardoor het de bodem zou kunnen raken.
Berge Stahl op zee foto : wivonet.nl
In Brazilië wordt de Berge Stahl geladen in de Terminal Marítimo de Ponta da Madeira. Een 900 km lange spoorlijn verbindt de mijnen met de haven. Het hele jaar door brengen dagelijks 7 treinen de lading naar de haven. Elke trein van 204 wagons wordt getrokken door 4 locomotieven. Eén enkele trein vervoert 21.000 ton erts en doet 29 uur over een enkele reis. Er zijn ruim 17 treinen nodig om de Berge Stahl te vullen.
de Berge Stahl in het dok bij de scheepsreparatie werf Keppel Verolme foto : home.versatel.nl/john-r/
Na het lossen van elke lading in Rotterdam worden schilders/alpinisten aan boord genomen om de ruimen opnieuw te schilderen. Dit om slijtage te voorkomen. Vanwege dit goede onderhoud wordt verwacht dat het schip 5 jaar langer meegaat dan de 25 jaar die berekend was bij de bouw.
In september 2006 is het schip voor een dokbeurt naar China (Quindao) gevaren. Daar kreeg het schip onder andere de kleurstelling van de nieuwe eigenaar van het schip, Bergesen World Wide. De bekende en zeer herkenbare groene opbouw werd wit en ook het Bergesen-logo op de schoorsteen maakte plaats voor het Bergesen World Wide logo.
In het droogdok voor werken aan de schroef foto : home.versatel.nl/john-r/
De hoofdmotor van de Berge Stahl is een (diesel) Hyundai - B&W 7L90MCE van 27.610 pk, deze motor is 3 verdiepingen hoog (9 meter).
Er zijn twee Wartsila dieselmotoren aan boord van elk 800 kilowatt. Deze zorgen samen met een generator van 900 kilowatt voor de elektriciteit aan boord.
De drinkwater-installatie aan boord kan elke dag 30 ton zeewater omzetten in drinkwater.
Het schip heeft 'slechts' een 24-koppige bemanning aan boord (vrijwel allemaal de Indiase nationaliteit)
Het schip heeft 10 ruimen, de luiken schuiven horizontaal open, op één van de luiken is de landingsplaats voor de helikopter die de loodsen brengt en haalt.
De geprofileerde schroef heeft een diameter van 9 meter en weegt 60 ton.
Het schip verbruikt per dag zo'n 80 ton stookolie.
Het roer is 9 meter hoog.
Kruissnelheid is 12 knopen (22km/u), topsnelheid is 13,5 knopen (25km/u).
De bergduivel (Moloch horridus) is een bodembewonende hagedis uit de familie agamen (Agamidae). De bergduivel leeft in kurkdroge streken in midden Australië, de hagedis is endemisch. De habitat bestaat uit woestijnen en halfwoestijnen, de agame is gebonden aan een klein aantal van de 63 in Australië voorkomende mierensoorten uit het geslacht Iridomyrmex, en met name Iridomyrmex flavipes, welke in de zandgrond nesten maakt.
Engels : Thorny Devil, Thorny Dragon, Mountain Devil, Thorny Lizard, of de Moloch Duits : Dornteufel, ook Wüstenteufel of Moloch Frans : Moloch, moloch hérissé of diable cornu
bergduivel
De bergduivel heeft een bizarre bouw en ziet er met enige fantasie uit als een wandelende doornstruik. De lengte is ongeveer 20 centimeter inclusief staart. Het gehele lichaam is bezet met grote, harde, puntige stekels. Op de rug, nek en kop zitten nog grotere 'doorns', vooral twee boven de ogen en twee in de nek; als ze worden aangevallen buigen ze het hoofd naar beneden waardoor deze nekstekels worden opgericht en het niet mogelijk is om de hagedis door te slikken. Het lichaam is veelal bruin en beige gebandeerd met een witte of gele flankstreep. Een typisch kenmerk is de motoriek, in tegenstelling tot de meeste hagedissen is de bergduivel erg traag en kan niet rennen, klimmen of zwemmen.
Moloch horridus in het Kalbarri National Park, Australië auteur : Wouter! CC 3.0
De bergduivel eet vrijwel uitsluitend mieren en is dus formicivoor, net zoals een miereneter. Andere hagedissen die formicivoor zijn vindt men binnen het geslacht Phrynosoma. De bergduivel zoekt vaak één van de vaste looproutes van de mieren naar een vocht- of voedselbron, en begint te slurpen tot er geen mier meer over is, waarna ze op zoek gaan naar een nieuw pad. De nesten worden ongemoeid gelaten om een massale aanval van de soldaten te voorkomen. Omdat de mieren klein zijn en een enkele mier niet veel voedingsstoffen bevat worden per maaltijd tot 2000 mieren gegeten.
Thorny Devil in West-Australië foto : Mila Zinkova CC 3.0
Opname van vocht geschiedt niet via de bek, maar via de poten en huid; tussen de doorns lopen kleine kanaaltjes die water in een plas waar het dier in staat of dauwdruppels die aan de huid worden gevormd omhoog transporteren. De werking is hetzelfde als sappen in de nerven in een boom en grondwater dat opstijgt; door de dunne buisjes treedt capillaire werking op. Deze buisjes lopen door tot aan de mondhoeken, waar het vocht wordt afgegeven in de bek.
De bergcentaurie (Centaurea montana) is een vaste plant, die behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae). De soort wordt veel in siertuinen aangeplant. Van hieruit is de plant in Nederland vaak verwilderd. Van nature komt de plant voor in Midden- en Zuid-Europa.
Engels : Centaura montana (Perennial Cornflower, Mountain Cornflower, Bachelor's Button, Montane Knapweed of Mountain Bluet) Duits : Berg-Flockenblume Frans : centaurée des montagnes (bleuet vivace, bleuet des montagnes of jacée des montagnes)
bergcentaurie
De plant wordt 30-60 cm hoog en heeft langwerpige tot lancetvormige bladeren, die van boven spoedig kaal worden. De bladeren zijn tot 4 cm breed en lopen langs de stengel af.
Omwindselblaadjes bij de bergcentaurie foto : Arne Nordmann CC 3.0
De bergcentaurie bloeit van mei tot september met bloemhoofdjes, die bestaan uit buisbloempjes. De bloemkroon van de randbloemen is blauw en die van de andere bloemen roodachtig. De omwindselbladen zijn franjeachtig ingesneden en hebben aan de top geen stekel.
Bijeneters zijn middelgrote insecteneters die vanaf een uitzichtpunt, meestal een struik of een boom, achter insecten aangaan en ze al vliegend vangen. Kenmerkend voor bijeneters zijn de felle kleuren van het verenkleed, de lange, licht gekromde snavel, en de zwarte horizontale streep die door het oog loopt. De kruin en het bovenste deel van de keel zijn wit. Het onderste deel van de keel is rood. De bergbijeneter (cinnamon-chested bee-eater, 22 cm) is iets groter dan de dwergbijeneter. De borst is donkerbruin gekleurd. Deze vogel leeft vooral in de berggebieden van Zuid-Kenia en Noord-Tanzania.
Engels : Cinnamon-chested Bee-eater Frans : Guêpier montagnard
De bergbasterwederik (Epilobium montanum) is een plant uit de teunisbloemfamilie (Onagraceae). Het is een in Europa vrij algemeen voorkomende plant. De soort komt voor in tuinen, bossen, heggen en kapvlakten.
De plant komt voor in Europa, Japan en Siberië. In België en Nederland geldt de soort als algemeen, hoewel hij in sommige streken als minder algemeen voorkomt.
Engels : Broad-leaved Willowherb Duits : Berg-Weidenröschen Frans : L'épilobe des montagnes
De bloemen zijn roze, soms wit. De bloeitijd is juni tot en met september. De stempel heeft de vorm van en kruis. De bloemknoppen zijn aan de top wat spits. De stengel waaraan de bloemstelen ontspringen, heeft alleen kromme haren en geen klierharen. De stengel is rond en heeft geen verheven lijnen. De bladeren hebben een ronde tot hartvormige voet en kunnen 2-8 cm lang zijn. Ze hebben een korte steel. Ze zijn lichtgroen van kleur en zijn tegenoverstaan aan de stengel geplaatst.
Epilobium angustifolium langs de Demper Highway in Alaska auteur : Natural Born Dreamer CC 2.5
De plant werd samen met de andere basterdwederiken in de 20e druk van de Heukels' Flora van Nederland vermeld als bergwilgeroosje. Deze naam vond men beter passen bij dergelijke kleine bloempjes als het weerbarstig klinkende basterdwederik, maar in de 21e druk kwam men daar al weer op terug en heette de plant weer basterdwederik. Deze naam betekent in feite niet de echte wederik. Zo af en toe duikt echter de naam bergwilgenroosje weer op.
Herdenkingen - Gebeurtenissen VANDAAG - 3 mei 2010
Gebeurtenissen VANDAAG 3 mei
996
Bruno, graaf van Karinthië wordt gekozen tot Paus Gregorius V. Hij wordt beschouwd als de eerste Duitse paus.
1382
Slag op het Beverhoutsveld tussen Gentenaren onder Filips van Artevelde en Lodewijk II van Male.
1758
Overleden : Paus Benedictus XIV (83), geboren als Prospero Lorenzo Lambertini.
1791
De eerste geschreven grondwet van Europa treedt in werking in Polen.
1915
Rome zegt het drievoudig bondgenootschap met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije op en verklaart op 23 mei de oorlog aan de Donaumonarchie.
1945
In de Lübecker Bocht bombarderen de geallieerden drie schepen met gevangenen uit concentratiekamp Neuengamme. 8000 gevangenen komen om het leven.
1978
De eerste spam via de mail is verstuurd.
1986
België wint voor de eerste maal het Eurovisiesongfestival, dankzij de jonge Sandra Kim.
1987
Overleden : Dalida (54),geboren als Yolanda Christina Gigliotti, Egyptisch-Franse zangeres en actrice.
2002
Nintendo GameCube wordt in Europa uitgebracht voor een prijs van 219 euro. Bij de launch behoorden 20 titels beschikbaar te zijn.
2006
Vliegtuigcrash in de Zwarte Zee. Een Airbus A320 van Armavia, een Armeense luchtvaartmaatschappij, stort tijdens slecht weer in de Zwarte Zee. Alle 113 inzittenden komen om.
2007
Madeleine McCann wordt ontvoerd uit een appartementencomplex in Portugal.
De bergandoorn (Stachys recta) is een aromatisch geurende, vaste plant die behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). De plant komt van nature voor van Spanje tot Klein-Azië en de Kaukasus. De noordgrens ligt in Midden-Nederland.
Engels : Sweet Basil, Seaport Hedgenettle, Stiff Hedgenettle Duits : Aufrechte Ziest, ook Heide-Ziest en Berg-Ziest genoemd Frans : L'épiaire droite
De plant wordt 25-70 cm hoog. De stengel is zwak behaard en het blad ruwbehaard. Het 2-5 x 0,5-2 cm grote blad is langwerpig-lancetvormig en heeft een gezaagde rand.
Bodem : Zonnige tot licht beschaduwde, iets open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke, kalkhoudende grond (stenige plaatsen en zand).
Groeiplaatsen : Rotsachtige plaatsen, rivierduinen, rivieroevers, kalkgrasland, bermen, ruderale plaatsen, bosranden en lichte bossen. De rupsen van het andoorndikkopje (Carcharodus lavatherae) hebben de bergandoorn als waardplant en leven van de zaden en de bladeren.
Stachys recta
De bergandoorn bloeit van juni tot september met 1-2 cm lange, geelwitte bloemen, die paarse strepen op de onderlip hebben. De bloeiwijze bestaat uit twee zes- tot tienbloemenige schijnkransen, die een schijnaar vormen. De driehoekige kelk is behaard en heeft een stekelpuntje.
Nederland: Zeer zeldzaam in het oostelijk rivierengebied. België: Zeldzaam in het gebied van de Maas en in de zuidelijke Ardennen. Beschermd. Rode lijst Wallonië. Met uitsterven bedreigd.
De bergamotplant (Monarda Didyma) werd pas kortgeleden in Europa ontdekt.
De bergamoplant is inheems in noord-oost Amerika van Maine tot Ohio. De naam is afkomstig van de de geur die doet denken aan de bergamot vrucht.
De wetenschappelijke naam is afkomstig van Nicolas Monardes die de plant beschreef in 1569.
Engels : Monarda Didyma ook Scarlet Beebalm, Scarlet Monarda, Oswego Tea, of Crimson Beebalm Duits : Goldmelisse ook Indianernessel, Scharlach-Monarde genoemd Frans : monarde, thé d'Oswego, bergamote, mélisse d'or
bergamot bloem auteur : Joe Schneid, Louisville, Kentucky CC 3.0
De plant was reeds lang gekend bij de Oswego-indianen die hem dronken als thee vandaar de benaming Oswego-thee.
De bergamotplant is een mooie ouderwetse bloeiende vaste plant die een hoogte van 45-90 cm bereikt met ovale, lancetvormige, gezaagde bladeren en rode bloemen die in trossen aan de top van een vierkante stengel staan. De bloemkleur kan scharlaken, felrood, bloedrood, lavendel, Wit of roze zijn, maar voor de thee worden de scharlakenrode bloemen gebruikt.
De bergamotplant houdt van rijke, vochtige grond. In tegenstelling tot de muntsoorten, waar hij nauw aan verwant is, kan hij niet goed gedijen op droge grond in de volle zon. Hij kan door scheuring vermeerderd worden en de planten moeten op een afstand van ongeveer 60cm uit elkaar worden geplant.
Het verdient aanbeveling elk jaar te scheuren. De planten moeten beslist onkruidvrij worden gehouden. Twee jaar is de langste periode om planten op één plaats te laten staan. Vermeerdering kan gebeuren door uitgelopen stekken, zoals bij melisse, en dit kan in de nazomer op elk tijdstip gebeuren. Ze kunnen ook in het voorjaar geplant worden.
1 theelepel gedroogde bloemen of bladeren per kop plus 1 theelepel extra ca. 5 minuten laten trekken. Heet gedronken werkt deze thee slaapverwekkend en ontspannend. De bladeren, vers of groen-gedroogd, verlenen wijn, cocktails een bijzondere smaak.
Bergamot (Citrus bergamia, ook wel Citrus aurantium subsp. bergamia) is een kleine, peervormige en zure citrusvrucht, die groeit aan een boom die ca. 4 meter hoog kan worden.
De vrucht wordt gekweekt in zuidelijk Italië en is de smaakmaker die gebruikt wordt in Earl Grey thee. Bergamotolie wordt uit de schil van de onrijpe vrucht gewonnen. De naam is afkomstig van de plaats Bergamo in Italië.
Engels : Bergamot orange Duits : Bergamotte Frans : Bergamote
bergamot vrucht
Op basis van genetisch onderzoek uit 2000 denkt men, dat de Bergamot een kruising is tussen Citrus limetta (een soort citroen) en Citrus aurantium (een zure sinaasappel). Onbekend is of het een spontane, natuurlijke kruising betreft. Citrus aurantium komt van oorsprong voor in zuidelijk Vietnam.
De etherische olie die uit de bergamot wordt gewonnen is erg belangrijk voor de parfumindustrie, veel parfums bevatten deze olie. Het is een hoofdbestanddeel van eau de cologne en Fougère parfums.
Bergamot olie wordt gewonnen door koude persing van de buitenste delen van de schil van de rijpe vrucht. 100 kg. vruchten leveren ongeveer 500 gr. olie op. De kleur is groen-oranje maar kan bij het ouder worden veranderen naar kastanje-olijfkleurig.
Citrus bergamia auteur : Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen
Bergamot is een bijzonder waardevolle olie voor mensen die onder een groot verdriet gebukt lopen. De bergamotolie werkt troostend en brengt kalmte & vreugde terug.
Deze olie werkt verzachtend bij zenuwachtigheid en onrust.
Bergamot versterkt je immuunsysteem. Verdamp bergamot in een ruimte en je beschermt je voor alle ziektekiemen die te maken hebben met de ademhalingswegen.
Helpt goed tegen blaasontsteking, stimuleert de eetlust en werkt goed bij koortsuitslag.
Bergamot helpt bij huidproblemen als vette huid, eczeem, herpes en psoriasis. Werkt zeer reinigend.
Bergamot samen met lavendel werkt rustgevend ( 's avonds ). Bergamot samen met rozemarijn werkt activerend ( 's ochtends ).
Bergamot werkt anti-depressief. Ook helpt bergamot bij angsten, depressie en lusteloosheid. Geeft zelfvertrouwen en helpt te ontspannen. Hij is verfrissend, opwekkend en stemmingsverbeterend. Wordt gebruikt bij neerslachtigheid, depressies, stress en vermoeidheid. Bergamot activeert je innerlijk en helpt je op je intuïtie te vertrouwen.
Door het hoge percentage limoneen en linalool kan gebruik van bergamotolie leiden tot een allergische reactie.
Doordat bergamotolie tot 5% furocoumarinen kan bevatten (hoofdzakelijk bergapteen) is de olie fototoxisch.
De olie verhoogt de gevoeligheid van de huid voor de UV-straling van de zon. Blootstelling zou dus kunnen leiden tot ernstige verbranding. De werking van de olie houdt vrij lang aan en het is dus verstandig haar aleen te gebruiken op lichaamsdelen die niet aan zonlicht worden bloodgesteld.
(0) 
auteur : Anders Beer Wilse
auteur : Ctbolt
foto : Christiaan Kooyman
Stachys recta
auteur : Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen 
