1.     Coup de theatre.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Je kan het een ‘coup de theatre’ noemen: de aanstelling van de oude krokodil Wilfried Martens als verkenner voor de nieuwe samenstelling van een regering. Koning Albert II heeft het nuttig geacht om een oude man te belasten met de verkenningsronde die vooraf moest gaan aan de samenstelling van een (ver)nieuw(d)e regering. Deze oude rot bezit uiteraard een formidabele ervaring in het beoefenen van politiek. Je zou voor minder, hij heeft immers 8 of 9 regeringen geleid die ons land jammer genoeg opgezadeld hebben met een onoverzichtelijke staatsschuld. De reden hiervan is velerlei, maar een belangrijk aspect – typisch voor het Belgisch politiek van die tijd – ligt vooral in de toepassing van de zogenaamde ‘wafelijzerpolitiek’. Eigenlijk was dit een verschijnsel waarbij volwassen mensen zich verlaagden tot kinderlijk gedrag. De meeste partijen waren in die tijd nog ‘unitair’ Belgisch en dit fenomeen speelde dan ook mee in dit gedrag. Waaruit bestond deze wafelijzerpolitiek dan wel, zal je me vragen.  De staat was nog niet gesplitst in gewesten en gemeenschappen en bestond in die tijd uit twee gemeenschappen, nl. de Waalse en de Vlaamse. Met de kleine Duitstalige gemeenschap hield men geen of weinig rekening, de Waalse gemeenschap rekende deze volledig tot de zijne.

2.     De wafelijzerpolitiek

De wafelijzerpolitiek dus. Stel je voor dat het verkeer het noodzakelijk maakt om een vlotte wegverbinding te maken tussen Brussel en Oostende. De nodige plannen en de budgetten worden gemaakt en aanbesteed. Daarna begint men met de aanleg van een snelweg tussen beide steden.

‘Hola’, zegt de Waalse gemeenschap:’wij willen eenzelfde budget voor onze gemeenschap’. Wat daarmee dan uitgericht wordt, is vooral hun probleem en Vlaamse pottenkijkers kunnen ze hierbij best missen. Zo zijn er vele miljarden franken verloren gegaan omwille van de symmetrie van de uitgaven. Dat dit op lange termijn niet te houden was, blijkt nu nog jaren later, waar iedere Belg jaarlijks bijdraagt aan de delging van de toen ontstane schuld.

De federalisering heeft hier gelukkig maar een eind aan gemaakt met die beperking dat het ‘rijke’ Vlaanderen nog ieder jaar aanzienlijke sommen transfereert naar Wallonië als ‘solidariteitsbijdrage’.
In deze bijdrage ligt trouwens een van de fundamentele problemen die de huidige politieke gedragingen fundamenteel beïnvloeden en de Vlamingen doen vragen naar meer financiële autonomie. Maar dat zal later nog wel eens aan bod komen, want we hebben het nu over de nieuwe regeringsvorming. 

3.     Prognoses over het premierschap.

In een eerste beoordeling over het politieke klimaat gaan de meeste media er van uit dat een doorstartregering met dezelfde coalitie tot de mogelijkheden behoort en dat de eerste minister ook uit de CD&V zal komen. Jean-Luc Dehaene – voormalig premier en bedacht met de naam van loodgieter – en Guy Verhofstadt van de Open Vld en voorgaande premier, net als de CD&V coryfee, Herman Van Rompuy komen hiervoor ogenschijnlijk in aanmerking. Er zijn echter obstakels want Dehaene wil slechts optreden tot 2009, tijdstip waarop in principe gekozen wordt voor Europa, net  trouwens als Verhofstadt, die zijn ambities voor een Europees postje nooit onder stoelen of banken stak en Herman Van Rompuy voelt zich goed in zijn vel als Kamervoorzitter en sleept zijn verleden met zich mee waarin hij stellig verklaarde zijn politieke carrière te beëindigen zonder ooit eerste minister te worden.
Het is bovendien duidelijk dat de Open Vld de Europese kandidatuur van haar voormalige boegbeeld Guy Verhofstadt niet in gevaar wil brengen en bijgevolg met alle mogelijke middelen het scoren wil beletten van CD&V-er Jean-Luc Dehaene.

4.     Van Rompuy toch formateur en het begin van een stoelendans.

In de nieuwsbulletins verschijnt echter het nieuws dat Van Rompuy toch bij de koning voorbijgegaan is en hierbij de post als formateur heeft aanvaard. Allerhande speculaties steken de kop boven, maar men kan zich wel indenken dat de druk vanwege de partij en de coalitiegenoten erg groot moet zijn geweest. Binnen de twee dagen zijn de formatiegesprekken rond en al op 30 december legt de nieuwe regering de eed af bij de koning. Twee CD&V ministers van de voormalige regering zijn echter uit het geheel verdwenen, nl. Yves Leterme, ex-eerste minister en Jo Van Deurzen, de voormalige minister van Justitie. Daarmee begint dan een stoelendans die toch heel wat vragen met zich meebrengt.

Dat Stefaan De Clerck minister van Justitie wordt, is niet geheel onverwacht. Met zijn achtergrond als jurist en als voormalige minister van Justitie, lijkt deze keuze logisch. Dat Van Rompuy  eerste minister wordt, is dan weer geheel in de lijn der verwachtingen: hij is immers aangesteld als formateur en geniet door zijn politieke ervaring het vertrouwen van Vlamingen zowel als van Walen.

De keuze van Patrick Dewael als Kamervoorzitter in de plaats van Van Rompuy is dan van een geheel andere orde. Deze man ligt immers onder vuur wegens de problemen ontstaan bij benoemingen bij de federale politie waarbij hem vooral nalatigheid en incompetentie worden verweten. De oppositie ziet dit dus als een zijspoor voor de politicus. Het is evenwel geen onbelangrijk zijspoor want hij wordt hiermee de eerste burger van het land en zijn loonzakje weegt tevens zwaarder als dat van de premier.  Op het moment dat ik dit artikel nu verder zet, is de controverse weer een beetje aangegroeid vermits de chef van de  federale politie – als onderdeel van zijn verdediging notabene – een klacht heeft ingediend tegen zijn voormalige minister omwille van schriftvervalsing. De akte van benoeming van de secretaresses in kwestie zou immers geantidateerd zijn en getekend op een ogenblik dat Verhofstadt de overgangsregering voor Leterme I leidde en bijgevolg slechts voorlopige beslissingen mochten genomen worden. Een benoemingsbesluit ligt hier duidelijk buiten.

Andere donderslag aan de hemel is het ontslag van Inge Vervotte, o.a. minister voor de hervorming van het openbaar ambt, die zich niet kan akkoord verklaren met het gevolgde scenario en aanklaagt dat enkel de CD&V beladen werd met alle zonden Israëls en twee van haar politieke zwaargewichten plaats moesten ruimen zonder dat de andere partijen van de regeringscoalitie verantwoordelijkheid voor de crisis diende op te nemen.
Alhoewel Inge Vervotte gekend staat als een stevige aanhangster van Yves Leterme en ze bijgevolg van enig opportunisme kan verdacht worden, scoort ze toch een punt.
Bij het verloop van de evenementen die aanleiding waren voor het ontslag van de regering en het ontslag van Jo Van Deurzen en Yves Leterme, circuleert het hardnekkige gerucht dat de informatie over het lekken van het nog te publiceren arrest over de zaak Fortis, zou komen vanuit het kabinet van Vice-premier en minister van financiën Didier Reynders (M.R.). Indien dit werkelijk het geval was, dan is dit een bedenkelijk feit waarbij kan vermoed worden dat het de moedwillige bedoeling was om Yves Leterme en Jo Van Deurzen te beschadigen en de CD&V aldus te onthoofden in het zicht van de verkiezingen van 2009.
De zienswijze van Vervotte is bijgevolg een denkpiste die eveneens grondig moet onderzocht worden door de commissie belast met het onderzoek over de feiten. Indien inderdaad zou blijken dat het kabinet van Reynders hierbij rechtstreeks betrokken was, dan lijkt het me normaal dat ook de vice-premier een stap opzij moet zetten , hetgeen uiteraard luidruchtig zal toegejuicht worden door de Waalse politieke opposanten van deze politicus.

5.     De stoelendans van de Vlaamse regering.

Het is logisch dat de politieke tegenstanders van – vooral CD&V – proberen om maximum garen te spinnen uit de omstandigheden en dat ze bijgevolg ook aandrongen om Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse regering – de post van eerste minister op te dringen. Vermits dit jaar regionale en Europese verkiezingen plaats hebben en Peeters het boegbeeld van de CD&V zal zijn, zou hij politieke zelfmoord bedrijven bij het aanvaarden van de post. Als initiatiefnemer en kartrekker van de communautaire besprekingen van gemeenschap tot gemeenschap, legt hij trouwens zijn hoofd al op het kapblok en dreigt hij bij niet-akkoorden te sneuvelen op het politieke slagveld.

De overstap van Steven Van Acker (CD&V) naar de federale regering, moest evenwel nog een minister aangeduid te worden die hem bij de Vlaamse regering moest vervangen. De keuze hiervoor was echter niet zo eenvoudig, want niet alleen moest het evenwicht tussen de verschillende Vlaamse provincies gewaarborgd worden, maar bovendien moest deze politicus ook nog nauwe banden hebben met de christelijke vakbond vermits alle politici met syndicale achtergrond uit de regering verdwenen waren.
Het is uiteindelijk een nauwelijks bekende dame geworden uit Limburg (Veerle Heeren). In de betrokken kringen staat ze bekend omwille van haar werkkracht en dossierkennis, maar de regionalisering van de partijen en de provinciale indeling hebben er in de loop van de tijd voor gezorgd dat men elkaar nog nauwelijks kent buiten de provinciegrenzen.

De partijtucht – die stemming verplicht in de lijn van de partijverwachtingen – en het systeem van opvolgers in het parlement, hebben dit democratisch beleids- en controleorgaan in de loop der jaren monddood gemaakt. De angst om de postjes is zo voelbaar dat geen enkel parlementslid – hetzij federaal of regionaal – nog een eigen visie durft te verdedigen in het parlementair halfrond, laat staan een afwijkend kiesgedrag zou tonen.

Parlementairen die zich beklagen over het weinig impact dat ze nog hebben op het beleid, houden hiermee een hypocriet gedrag. Indien ze dit willen veranderen, dan moeten ze maar de moed hebben zich te onthouden of tegen te stemmen als ze niet akkoord gaan met de voorgelegde wetvoorstellen of –besluiten. De parlementen zijn verworden tot een praatbarak van beunhazen die bovendien nog verrast blijken te zijn als ze vaststellen dat de meerderheid van de landgenoten geen vertrouwen meer hebben in politiek of politici. De antipolitiek van hun landgenoten hebben ze vooral aan zichzelf te danken, maar het blijkt tegenwoordig ‘bon ton’ te zijn om de verantwoordelijkheid van al wat tegengaat bij een ander te leggen.

6.     De nieuwe doorstartregering legt de eed af en krijgt het vertrouwen van de kamer – meerderheid tegen minderheid.

Op 31 december legt de nieuwe regering de eed af bij de koning en op 2 januari volgt dan de regeringsverklaring. Wie nieuwe initiatieven had verwacht, komt bedrogen uit, want de nieuwe coalitie zal verder werken op de akkoorden gemaakt tijdens Leterme I. Uiteraard dat de oppositie roept dat het om ‘oude wijn in nieuwe zakken’ gaat. Dat is nu eenmaal de rol van oppositie voeren en bovendien is het zelfs niet onjuist wat ze verklaren. De nieuwe regering ontkent dit zelfs niet, maar een zeer gedreven en spraakvaardige premier Van Rompuy weerlegt de kritiek op zijn vlijmscherpe kenmerkende spreektrant en vraagt de beoordeling van het eindresultaat dat hij in 2011 plaatst. Om het in wielertermen te zeggen: het is inderdaad aan de meet dat men de prijzen uitdeelt.

Alhoewel ieder rechtgeaarde Vlaming beseft dat er grondige veranderingen moeten gebeuren in het politieke landschap, is nu voornamelijk een tijd nodig van politieke stabiliteit waarbij de aandacht vooral moet uitgaan naar het herstel van de economische draagkracht, de tewerkstelling en het sluiten van het sociaal net.
Als deze regering nu eens de moed zou betonen om te regeren als een goede huisvader, dan kan iedere partij wel een van de pluimen op zijn hoed steken en dan zal – naar mijn bescheiden mening -  duidelijk blijken dat bepaalde communautaire verschillen weggewerkt moeten worden om de weg begaanbaar te maken.  
Dat iedere taalgemeenschap hierbij de mogelijkheid moet hebben om bepaalde zaken een eigen invulling te geven, lijkt me logisch zonder dat evenwel het solidariteitsprincipe opgegeven wordt. In een maatschappij die zichzelf respecteert is het de plicht van de sterksten de lasten van de zwaksten mee te helpen verlichten, dit is vooral een principe gebaseerd op een menselijk gedrag onafhankelijk van geloof of ideologie.
De wafelijzerpolitiek van ‘als jij een lekstok krijgt, wil ik een praline’ moet maar eens en voor altijd gedaan zijn.

Dat de nieuwe regering het vertrouwen van de kamer zou krijgen, meerderheid tegen minderheid, lag in de lijn der verwachtingen en misschien moeten we dat allemaal maar eens doen:

Niet op voorhand veroordelen, maar met een kritische en waakzame geest het voordeel van de twijfel toekennen aan de nieuwe ploeg en oordelen op basis van het eindresultaat.

In deze blog zal u met hopelijk een goede regelmaat mijn kritische beschouwingen kunnen volgen.

08-03-2009 om 13:09 geschreven door Karel Vanackere