xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" />xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Het verhaal gaat……

De geschiedenis van en voor mensen komt tot ons door heel wat nog bestaand onroerend en roerend erfgoed uit ver vervlogen tijdperken, maar ook door geschreven teksten of door het voortvertellen van generatie tot generatie. De neergeschreven teksten zijn vaak ook het gevolg van mondelinge overlevering en worden dus opgesmukt door de pittige details van elke verteller. Aan dit hele proces worden soms nog sterkere emotionele en religieuze duidingen toegevoegd, veel meer dan enkel strikt historische feiten. Zo geschiedde waarschijnlijk ook met alles wat er nu te verhalen valt over de Boskapel van Imde - Wolvertem.

Wolvertem maakt deel uit van de provincie Vlaams-Brabant en ligt in de noordwestelijke deel van de Groene Gordel rond Brussel. Deze gemeente ligt op de grens van het Brabantse leemplateau en de meer noordelijke zandvlakte en maakt zo deel uit van het toeristisch zeer merkwaardige gebied van de ‘Brabantse kouters’

Wolvertem, als kantonhoofdplaats, ligt in een vallei tussen de Maalbeek in Grimbergen en de Grote Molenbeek in Merchtem. Het dorp ontwikkelde zich rond de kleine Molenbeek die vloeit van zuid naar noord naar de Rupel en naar de Schelde. De dorpskern ontwikkelde zich op het kruispunt van twee hoofdwegen: Vilvoorde – Aalst en Asse -Mechelen. Later ontstonden er vele kleinere woonkernen, die stilaan uitgroeiden tot wijken met een eigen naam en een eigen parochiekerk. Een van deze kernen is Imde, het meest centrale gehucht dat deel uitmaakt van een veel groter domaniaal gebied. Het landschap wordt er gekenmerkt door velden, weiden, hoge rijen populieren en kleinere loofbossen.

Waarschijnlijk is er nergens een land waar zoveel aandacht geschonken wordt aan de figuur van Maria. Komt dit door de vrome volksaard van de Vlaming of is het omdat Vlamingen zo dikwijls slachtoffer werden van vreemde bezetters en ze daarom soelaas zochten onder de voortdurende bescherming van de Moeder Gods?

Als God zelf om hulp vragen misschien niet altijd antwoord kreeg, dan was het wellicht eenvoudiger om zich te richten tot Moeder Maria. Is zij niet het best geplaatst om de zorgen en het verdriet te begrijpen van elke kleine mens? Zijzelf moest immers tijdens haar leven ook door moeilijke tijden en moest zelfs haar zoon loslaten om hem tenslotte te zien sterven aan het kruis. Denk hier maar terug aan de Zeven Smarten van Moeder Maria!

Vele kapellen, van alle afmetingen en stijlen, sieren de Vlaamse wegen en zijn meestal aan Maria toegewijd. Het zijn doorgaans devotiekapellen, gebouwd als dank voor een bekomen gunst of omwille van een gedane belofte. Niet zelden worden ze tot een bedevaartsoord waar men samenkomt om te bidden en te zingen, om een gunst te bekomen, om een genezing af te smeken of om te danken. Zo ontstond er een uitgebreid repertoire van Marialiederen, gezongen tijdens de liturgische vieringen en de daaraan verbonden Mariaprocessies.

Heel vaak treft men deze gebedsruimtes op kruispunten of langs belangrijke wegen, maar ook aan de rand van een bos. Iedere kapel heeft zo zijn eigen geschiedenis: in het verleden, nu en hopelijk ook nog in de toekomst. Waar mensen geconfronteerd worden met talrijke vragen, wensen en verzuchtingen, hebben ze nood aan een plaats van rust en bezinning en allicht ook aan gebed. Waar kan dat beter dan in de schaduw van het beeld van Maria, de beschermvrouw en moeder van alle stervelingen? 

Het domaniale gebied van Wolvertem en Imde telde heel wat bossen en werd ook doorkruist door kleine waterlopen en allerlei wegen die langsheen akkers en weilanden liepen naar andere gehuchten en dorpen. De bevoorrading in voedsel was in niets te vergelijken met het aanbod van vandaag en de leefomstandigheden van de modale Vlaming waren zeker niet van dien aard dat er elke dag kon aangeschoven worden aan een rijk gevulde tafel. De waterlopen zijn nog niet vervuild en ze bevatten vis en ook wat andere eetbare zaken, zoals o.a. waterkers enz. Mensen van die tijd stonden dichter bij de natuur dan nu en de bossen voorzagen hen dan ook van eetbare bessen en planten zoals paddenstoelen en tal van geneeskrachtige kruiden. Ook het aanwezige wild uit een strop was – al of niet met toelating van de eigenaar – een welgekomen aanvulling van hun armzalig dieet. Zo moet het ook gegaan zijn met het bos van Imde dat in die tijd ‘Hoogeusel’ genoemd werd en toebehoorde aan de baron van Imde: Karel Verreycken.

Een gekwetste jager genas er op een ‘onverklaarbare manier’ of gebeurde er iets ‘wonderlijks’ waarvoor men toen nog geen redelijke uitleg vond? Wat er juist geschiedde is en blijft ogenschijnlijk een raadsel omdat het van generatie op generatie werd doorverteld, maar….

‘Rond 1658 hebben onbekende vrome lieden een Lieve-Vrouwbeeldje aan een oude eik in het bos opgehangen. Diezelfde mensen kwamen er meermaals bidden en hun voorbeeld heeft vele navolgers gevonden, die steeds talrijker werden.’

Men moet weten dat de tweede helft van de 17de eeuw gekenmerkt werd door heel wat onheil. In deze ‘ongelukseeuw’ woedden er niet alleen vele oorlogen, maar woekerden er ook ziekten zoals cholera en pest die  vele slachtoffers tussen de plaatselijke bevolking veroorzaakten. De angst, de zorgen en het verdriet brachten die mensen dan ook dichter bij God, op wie ze hun volle vertrouwen stelden en ze blijven ook de voorspraak afsmeken van Maria, de Moeder van Jezus en daarom de Moeder Gods en ook 'ons aller Moeder genoemd'.

‘Nog maar korte tijd hing dit beeldje aan de eik of daar gebeurden ‘ongewone’ dingen: ·’s nachts meenden de mensen die er kwamen bidden een helder licht tussen de bomen te zien’.

Rond 1682 bereikte deze Mariadevotie een van haar hoogtepunten, want: ‘hoe meer volk er op deze bidplaats samenkwam, des te meer toonde de Moeder Gods haar goedhartigheid aan zieken en bedrukten’. Op bepaalde dagen werden er meer dan 8.000 pelgrims geteld die met het vervoer van die tijd ter plaatse waren gekomen om er troost en bescherming te zoeken. Er zijn geen geschreven getuigenissen van wonderbaarlijke genezingen of andere mirakels door de kerk erkend; maar al wat rond dat kleine Mariabeeld gebeurde of mondeling werd doorverteld, moet alleszins een grote indruk gemaakt hebben op die gelovige, eenvoudige en vrome bevolking. De enige geschreven vermelding vinden we terug in een verzoekschrift van de prinses van Chimay uit 1698 waarin ze schrijft: ‘vele menschen zijn er van diversche qualen ende siekten geholpen…’

Pastoor De Munck is zelf een fervente vereerder van Moeder Maria en ook een bevoorrecht getuige van de groeiende devotie rond het Mariabeeldje aan de eik. Hij heeft in de loop der tijden heel wat opgeschreven en bewaard in zijn archieven, maar de tand des tijds heeft ze erg aangetast en daarom was het dringend nodig ze opnieuw over te schrijven, zoals toen vaker gebruikelijk was. Enkele passages zijn echter verloren gegaan, maar zijn notities geven toch een heel goed overzicht van de verschillende gebeurtenissen. Wat onthouden we vooral?

De nieuwe pastoor wil het beeldje voortaan in een houten kapel plaatsen zodat het beter beschermd wordt en ook meer tot zijn recht komt. Maar de bedevaarders wilden meer. Ze brachten geld en bouwmaterialen aan om er een vaste kapel mee te bouwen ter ere van Onze-Lieve-Vrouw. Onder druk van de bevolking restte de pastoor niets anders dan aan de toenmalige aartsbisschop van Mechelen de toelating te vragen om een stenen kapel te mogen bouwen. De kerkvorst, A. Precipiano, verleende die dan ook na grondig onderzoek en kwam er zelfs ter plaatse bidden. In mei 1695 plaatste hij de kapel onder de aanroeping ‘Behoudenis der Kranken’ en zo kreeg de Boskapel de naam die ze nu nog altijd draagt.

Een maand later begonnen de bouwwerken en de eerste steen werd gelegd op 18 juni 1695 door Anna-Louise, barones van Imde en prinses van Chimay. Onder de vele genodigden bevond zich tevens de prinses de Vaudemont die een prachtig kleedje schonk om het Maria-beeldje te versieren. Van dan af verzorgt de pastoor er de mis elke zaterdag en op de feestdagen ter ere van Maria. De volksverering neemt gestadig toe en op 25 maart 1699 schatte men de aanwezige bedevaarders op zo maar eventjes 10.000!

Deze groeiende verering zet pastoor Van Santvoort, die ondertussen pastoor De Munck was opgevolgd, ertoe aan om de kapel te vergroten. Deze beslissing in 1704 genomen, werd al het jaar nadien in de praktijk omgezet door het opzetten van een steenoven van 90.000 stenen van elk xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />24 cm. De ‘Spaanse’ stenen voor dit nieuwe gebouw werden immers ter plaatse gebakken. Het nieuwere deel werd tegen het eerste aangebouwd, zoals men nu nog kan zien. De oudste kapel doet nu dienst als sacristie en het nieuwe deel vormt de huidige gebedsruimte.

De baronie van Imde was ondertussen eigendom van de prins van Turn und Tassis en deze beslist op gulle wijze tussenbeide te komen in de kosten voor de nieuwbouw. Als dank voor zijn mecenaat wordt boven de ingang het familiewapen van de prins gebeiteld en links en rechts voorzien van stenen panelen met deze tekst:

    CE VERTUEUX PRINCE                                                                        NOTRE ILLUSTRE PATRON
    AMPLIFIE CETTE P(I)EUSE                                                                  ET SAINCTE FONDATION

xml:namespace prefix = w ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:word" />   DEZE EERBARE PRINS                                                  ONZE DOORLUCHTIGE BESCHERMHEER

   VERGROOT DIT VROME                                               EN HEILIGE GEBOUW.

 Door de jaren heen blijft de Boskapel een drukbezochte plaats….

Toen de kapel voltooid was werden er iedere zondag en op de belangrijke feestdagen ter ere van Maria, heel wat erediensten gehouden. De mooie versieringen getuigen hier nu nog van. De kapel bezit een hoofd- en twee zijaltaren, een communiebank, een kruisweg, een biechtstoel, een preekstoel, een orgel, een klok en een uurwerk.

In die tijd ging ook op de zondag na het feest van 2 juli ter ere van Onze-Lieve-Vrouw – Bezoeking de processie uit. In Wolvertem is bekend dat deze processie altijd uitging en nog nooit te lijden had van slecht weer.

Vermeldenswaard is ook de viering van het derde eeuwfeest op 6 juli 1958 dat opgeluisterd werd met een mis, opgedragen door Monseigneur Schoenmaeckers, de toenmalige hulpbisschop van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. In dat zelfde jubileumjaar had er op 13 juli ook een grote ziekendag plaats met een eucharistieviering opgedragen door prelaat De Winde van de Abdij van Grimbergen.

Kardinaal Danneels kwam in hoogsteigen persoon in 1983 zelf de plechtige Ziekenmis opdragen op de eerste zondag van juli.

In 2008 vierde de hele gelovige gemeenschap van de federatie Wolvertem en grote omgeving het driehonderdvijftig-jarig bestaan van de boskapel ‘behoudenis der kranken’.

Van 22 tot 25 mei liep er een beeldententoonstelling met als thema “Moeder en kind” van de beeldhouwer Wilfried Jacops uit Lebbeke.

Op vrijdag 23 mei was er een Barokconcert met twee hobo’s, een fagot en een klavecimbel.

Zondag 25 mei was een bijzondere dag: om 10 uur startte een eucharistieviering met ziekenzalving die uitgezonden werd via TV-EEN. Voor die gelegenheid werd niet alleen de binnenkant van de kapel voorlopig herschilderd, maar bovendien werd ook nog eens het mooie zand- en bloementapijt gelegd zoals dat de gewoonte was op iedere eerste zondag van juli.
Voor de prijs van 7 euro kan nog altijd een dvd besteld worden met deze uitzonderlijk prachtige en aangrijpende eucharistieviering. Het volstaat uw naam en adres op te geven aan de parochiepriester, E.H. Jan Lagae, Oppemstraat 10,1861 Wolvertem (Tel. 02/269.10.82) of deze gegevens te mailen naar jan.lag@telenet.be .Verzendkosten worden aangerekend.

Naar jaarlijkse gewoonte, sinds de groeiende devotie aan de Boskapel, ging op zondag 6 juli de plechtige openluchteucharistie door met zieken en gezonde mensen, gevolgd door een PROCESSIE door de dreven rond de Boskapel.

Eveneens was er toen voor de dertigste keer een plechtige eucharistieviering in openlucht voorgegaan door de Abt van Grimbergen en ingericht door de Landelijke Raad van Meise-Wolvertem.

Iedere woensdagavond in de maanden mei en september is er om 19 uur een eucharistieviering waarop iedereen is uitgenodigd. In juni, juli en augustus beginnen deze vieringen echter om 20 uur. Op de laatste woensdag van de maand augustus is er om 19 uur 30 een eucharistieviering met kaarskensprocessie doorheen de dreven rond de Boskapel.

Iedere zondag is de Boskapel geopend voor de bezoekers op zoek naar troost en steun. Sinds 2008 is buiten tevens een oud bushokje ingericht als rust-, gebeds- en bezinningsplaats. De Boskapel opent ‘s zondags haar deuren om 10 uur en sluit die weer rond 17 uur.

Door de eeuwen heen hebben de adellijke families van Imde en omstreken de Boskapel ‘Behoudenis der Kranken’ een warm hart toegedragen en hebben ze deze getooid met mooi meubilair en kerkbenodigdheden. Meestal door normale slijtage maar ook door verschillende diefstallen is er al heel wat waardevols verdwenen; toch kan de kapel nog enkele voorwerpen tentoonstellen die eenieders belangstelling en bewondering vereisen:

In de sacristie staat een 18^de eeuwse brandkoffer uit eik en ijzer en de fijne zoldering dateert van rond 1700 en is versierd met rococomotieven;

Het oudste Lieve-Vrouwbeeldje van slechts 25 cm was houtsnijwerk uit de 17de eeuw. Boktoraantasting en diefstal maakten de vervanging noodzakelijk door een hedendaagse creatie, ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de Boskapel, gekapt uit hout van de neergebliksemde eik in het bos links naast de kapel;

Boven het altaar bevindt zich een houten beeldhouwwerk, dat de eik voorstelt met het allereerste kapelletje. Achter dit altaar zien we een merkwaardige gepolychromeerde houten drapering, versierd met engeltjes. Zeven schilderijtjes stellen de zeven smarten van Maria voor en dateren eveneens uit de 18^de eeuw.

Het zijaltaar links is in Louis XV stijl en toont een doek dat de heilige Joannes Nepomucenus voorstelt.
Het rechtse zijaltaar, eveneens in Louis XV stijl, stelt de heilige Jozef voor.
In het koor vinden we links en rechts twee driehoekige muurplaten met ex voto’s uit de 18^de en 19^de eeuw afkomstig van bedevaarders. De meest waardevolle – in zilver – werden echter gestolen.

Vooraan zien we de mooie eiken communiebank, waarschijnlijk ook uit de 18^de eeuw.

De mooie eiken preekstoel stamt eveneens uit de 18^de eeuw. Hij is vastgehecht aan de rechtse zijmuur. De aanwezigen moesten zich toen omdraaien om de priester te kunnen zien. De grootte van de kapel liet niet toe de preekstoel op een centrale plaats neer te zetten, zo werd dit een zeer praktische oplossing.

Het 18^de eeuwse torenuurwerk is spijtig genoeg buiten gebruik, hoewel het volgens kenners nog vrij gemakkelijk te herstellen zou zijn. Het vinden van een bekwaam vakman is niet zo eenvoudig en vooral de vermoedelijke kostprijs schrikt af.

Op het doksaal vinden we een van de zeldzame positieforgels in Louis XV stijl, dat heden ten dage nog bespeeld wordt. Waarschijnlijk gaat het hier om een oorspronkelijk, tegen een kasteelmuur geplaatst huisorgel dat, voor het hergebruik in de kapel, vooraan voorzien werd van een paneel met sierpijpen. Alhoewel nog bespeelbaar, is het dringend aan restauratie toe, maar de gevraagde prijzen zijn schrikwekkend, zodat de werkzaamheden aan het orgel voorlopig nog uitgesteld worden. Zelfs de handbediende blaasbalgen zijn nog aanwezig, maar de windaandrijving gebeurt nu met een elektrische blaasinstallatie.

Het hele bouwwerk heeft al heel wat geleden onder de eeuwenlange typische Vlaamse weersomstandigheden en een vroegere deels verkeerd uitgevoerde restauratie van de voegen is er mede oorzaak van dat de bakstenen extreem veel geleden hebben en nu dringend moeten vervangen worden.

Ook de witte natuursteen vergt een nauwgezette restauratie. De dakdichting dient helemaal terug in orde gebracht en hierbij moet al het koper en het bladlood vervangen.

Niet alleen moeten ook alle muren droog getrokken worden, maar nadien dient ook de binnenbepleistering opnieuw geschilderd met een speciale vochtdoorlatende verf.

De binnenverankering van de absis moet verstevigd en ook de vloer en de verlichting moeten vernieuwd worden, evenals de verwarming.

Alle houtwerk moet dan speciaal behandeld en opnieuw geschilderd volgens de oorspronkelijke ontwerpen. De genummerde etiketjes die u hier en daar ziet op geschilderde voorwerpen, zijn de sporen van een doorgedreven interieur- en verfstudie.

Het glas in lood van de ramen dateert ook uit de 18de eeuw en zal in zijn oorspronkelijke staat hersteld worden, terwijl tegelijk naar een degelijk compromis moet gezocht worden om - met de modernste technieken - de isolatiewaarde ervan op te tillen naar de hedendaagse normen.

De voorafgaande studie nam heel wat tijd in beslag omdat de gehele kapel een beschermd monument is. Al de kunsthistorische elementen moeten maximaal behouden blijven … het restauratiedossier is nu eindelijk klaar en de nodige subsidies zijn ingeschreven. Naar alle waarschijnlijkheid starten de werken op het eind van volgend jaar. Een belangrijk deel van de kosten worden gedragen via subsidies toegekend door de Vlaamse overheid; en dankzij de financiële tussenkomst van de gemeente Meise kan de kerkfabriek ietwat rustiger ademhalen. Toch is en blijft dit alles een zware kost waarbij de kerkfabriek voor een stevig stuk blijft rekenen op de milde giften van gulle sponsors.

Iedere gift is welkom en ook u kan ons project steunen door uw geldelijke steun. Dit kan op drie manieren:

1)       een storting van minstens 30 euro op rekening nummer 000-0000004-04 van de Koning Boudewijnstichting te Brussel, met vermelding van L82179 – Boskapel Imde-Wolvertem; waarbij u het jaar nadien een fiscaal attest ontvangt

2)       ofwel rechtstreeks op rekening nr. 744-0209249-13 van Restauratie Boskapel Imde-Wolvertem. U ontvangt dan geen fiscaal attest;

3)       of nog door een anonieme gift via de brievenbus van federatiepastoor E.H. Jan Lagae, Oppemstraat 10 te 1861 Wolvertem (Tel. 02/269.10.82 – mail:  jan.lag@telenet.be ).

gaat uit naar u die op een vrije namiddag uw tijd doorbracht met een bezoek aan onze Boskapel ‘Maria, Behoudenis der Kranken’. Wij hopen van ganser harte dat u met grote bewondering hebt gekeken naar dit eeuwenoude gebouw dat voor zoveel mensen troost en bemoediging betekent. Misschien hebt u zelf de kans aangegrepen om in stil gebed tot rust te komen en te bezinnen – al of niet – met de hulp van Maria, de Moeder der moeders. Deze kapel is niet alleen een stenen gebouw, maar is samen met de hele omgeving een stille getuige hoe het christelijk geloof mensen terug op weg kan zetten. In de stilte van uw hart, in het ruisen van de bladeren, in de contacten met uw medebezoekers, hebt u dit misschien zopas aangevoeld. Moge uw bezoek hier voor uzelf een bemoediging zijn om weer met volle kracht verder te gaan op uw levensweg. Indien u hier troost en rust gevonden hebt en die hier regelmatig wil terugvinden, dan bent u altijd van harte welkom op onze vieringen of tijdens de zondagse opendeur. Het ga u goed, pelgrim en toevallige bezoeker.

De kerkfabrieken, de parochieraden en de federatiepastoor heten u van harte welkom op deze merkwaardige pleisterplaatsen. Dank vooral aan ons gemeentebestuur van Meise en hun dienst Cultuur, maar vooral ook aan de diensten van Cultuur en Toerisme van de provincie Vlaams-Brabant voor alle hulp.

1.        Geschiedenis van Wolvertem – J. Lefevre, L. Verhasselt, J. t’Kint – 831 p.

2.        Geschiedenis van Wolvertem van Kerremans

3.        Internet – seniorennet- erfgoed Meise door J. De Cuyper

4.        Internet Wikipedia, de vrije encyclopedie

5.