Voorwoord:

De schoolvakantie is bijna afgelopen en binnenkort zullen de wegen drukker dan druk worden omdat de schoolplichtigen naar hun scholen zullen optrekken, iedere dag weer opnieuw, totdat de volgende vakanties dit ritme zullen onderbreken. Voor sommige kinderen zal het een eerste kennismaking zijn met nieuwe ervaringen:

-          De kleuters die hun eerste kleuterklasje betreden,

-          De grotere kleuters die nu de overgang maken naar een eerste leerjaar en bijgevolg geen kleuter meer willen genoemd worden,

-          De  zesdejaars van de lagere scholen die hun eerste stappen zetten in het middelbare onderwijs en tenslotte de zesdejaars van de middelbare scholen die al of niet aarzelend de overgang moeten verwerken naar hoge scholen of universiteiten. Voor deze laatsten vangt het schooljaar waarschijnlijk aan in oktober, maar toch worden ze al geconfronteerd met hun te wachten staat in die kenniscentra waar het studeren weer helemaal anders zal zijn dan ze ooit meegemaakt hebben.

Reclameblaadjes vullen de brievenbussen met allerlei aanlokkelijk schoolgerief en de media besteden heel wat aandacht aan de komende eerste schooldag.

De eerste september valt dit jaar op een dinsdag en de volgende dag – woensdag – mogen ze al een halve dag thuisblijven. Het is school en nog eens school al wat de klok slaagt.

Toch is de maand september voor het Belgische volk een heel belangrijke maand op een ander – vaak vergeten – vlak. In 1944 was de maand september synoniem aan de bevrijding van ons land door de geallieerden nadat het sedert mei 1940 onder een verschrikkelijke bezetting had geleden onder het juk van de nazi-troepen.

Vaak wordt dit feit genegeerd of is het in de vergeethoek geraakt, maar ik wil het hier toch nog even oprakelen omdat het heden onlosmakelijk verbonden is aan wat er die tijd allemaal gebeurde. Dankzij de vasthoudendheid van het Britse rijk, de tussenkomst van de industriële grootmacht van de Verenigde Staten en de onnoemelijke offers van de Sovjetlegers, werden een na een de bezette landen terug vrij gemaakt. Dat deze vrijmaking heel wat gevolgen heeft gehad is een geschiedkundig gebeuren dat niet mag vergeten worden, vooral omdat het een impact heeft gehad die tot op onze dagen nog doorwerkt. Landen kregen nieuwe grenzen, het oosten werd met een ijzeren gordijn afgesloten van het westen, nieuwe regimes – de ene democratisch, de andere autoritair – zagen het licht, de vrouwen kregen her en der eindelijk stemrecht en de consumptiemaatschappij begon zijn web te spinnen over de hele vrije wereld. Allemaal stof tot nadenken en filosofie, dat misschien later nog wel eens aan bod komt, maar vandaag wil ik het specifiek hebben over ons eigenste landje.

Wat voorafging:

Ondanks de niet al te beste weersvooruitzichten, besluit Dwight (Ike) Eisenhower – bevelhebber van het geallieerd hoofdkwartier – om de operatie Overlord te starten. Deze voornamelijk amfibische operatie had als bedoeling zoveel mogelijk geallieerde troepen aan land te brengen om zo uiteindelijk het naziregime te verdrijven uit alle bezette landen en het land tot overgave te dwingen door het raken op eigen bodem.

De landingsplaats die door de geallieerde planmakers werd gekozen, lag aan de kusten van Normandië, maar om een succesvol resultaat te garanderen waren er heel wat diversieactiviteiten ontplooid om de militaire leiding van de Duitsers te overtuigen van de oversteek aan het Nauw van Calais. Misleid door de verschillende ondernemingen van de geallieerden was Hitler er heilig van overtuigd geraakt dat de landingsoperatie op die plaats ging gebeuren, dat hij de grootste concentratie van zijn troepen in de omgeving van Calais had gelegerd. Omwille van verschillende pogingen tot eliminatie van de Führer – waarbij de aanslag door Graaf Stauffenberg de doorslag gaf – was hij alle geloof in zijn militaire leiders kwijt en had hij persoonlijk de leiding van het leger op zich genomen. Niet alleen werden pantsertroepen gecentraliseerd in de nabijheid van het Nauw van Calais, maar bovendien mochten geen eenheden verplaatst worden zonder zijn uitdrukkelijke toelating. De eliminatie van bekwame leiders zoals o.a. Maarschalk Erwin Rommel zou hem duur te staan komen en zeker een van de oorzaken zijn van het falen van de Duitse verdediging.

De Britse paratroepen:

In een eerste fase zouden paratroepers een belangrijke rol spelen in het succes van de operatie. Ze zouden gedropt worden achter de aanvalsstranden, voornamelijk met de bedoeling te beletten dat vijandelijke versterkingen ter plaatse zouden kunnen komen. Ze moesten tevens bepaalde bruggen en wegen innemen en houden om de aanvallende eenheden de kans te bieden het bruggenhoofd vanaf de stranden uit te breiden en te consolideren. Wanneer nodig moesten ze vijandige versterkte plaatsen neutraliseren en zuiveren van de vijand. Bovendien kon hun inzet de druk verlagen op de verschillende landingsstranden.

Op 6 juni om 00 uur en 10 precies werden de eerste para’s gedropt. De soldaten van de Britse 6^de luchtlandingsdivisie werden aan de oostelijke flank van de invasiestranden ingezet – achter de Canadese invasiestranden met de volgende opdrachten:

1. De bruggen nabij Bénouville en Ranville – die over de Orne lagen - intact veroveren. xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
2. De weg naar de stranden afsluiten voor een tegenaanval met pantsertroepen.
3. De  Merville Batterij, die Sword Beach bedreigde, veroveren.
4. Vijf bruggen over de Dives vernietigen, om Duitse troepenverplaatsingen in het oosten te vertragen of beperken.

Met grote zweefvliegtuigen werden de troepen nabij hun doel gedeponeerd en al onmiddellijk bij de landing raakten de Britten in vuurcontact met de Duitsers van de 716^de infanteriedivisie. Toch konden ze de Pegasusbrug intact bezetten en lukten ze er in de kanonnen van de Merville-batterij uit te schakelen. Ze zouden er in lukken alle andere bruggen en tactische doelen eveneens te bezetten en te houden – ondanks een tegenaanval uit het zuiden van de 21^ste Duitse Pantserdivisie in de morgen van de 6^de juni – totdat ze werden versterkt door de commando’s van het 1st special service brigade onder leiding van Lord Lovatt. Iedereen die de film ‘The Longest Day’ heeft gezien, herinnert zich waarschijnlijk wel de scene waar de versterking arriveert onder de begeleiding van doedelzakmuziek.
In de eerste dagen trachtten de Duitsers nog wel door verschillende tegenaanvallen de geallieerde troepen te verjagen uit hun posities, maar deze hielden dapper stand totdat ze in de maand september uiteindelijk konden vertrekken omdat ze ondertussen aangevuld waren met verse grondtroepen vanaf de ontschepingstranden. Vanaf 12 juni zouden de Duitsers slechts sporadisch aanvallen verrichten met troepen die ernstig beperkt  werden in hun verplaatsingen en uitgedund waren door de luchtaanvallen van de geallieerde luchtmacht en de acties van het Franse verzet.

De Amerikaanse paratroepen:

Voor de luchtlandingsoperaties ten westen van Utah Beach werden de 82^ste en 101^ste luchtlandingsdivisie ingezet – 14.000 manschappen sterk. Tussen 00 uur 48 en 1 uur 42 werden de eerste drie regimenten van het 101^ste gedropt, tussen 00 uur 15 en 2 uur 42 gevolgd door troepen van het 82^ste. Door onervarenheid van de piloten en de grote oppervlakte aan onder water gezet gebied – dat door de geallieerde inlichtingendienst niet was gespot – kwamen de troepen zeer verspreid en ongeorganiseerd te land. Vlak voor het aanbreken van de dag landden ook nog eens troepen met zweefvliegtuigen die antitankgeschut en extra munitie aanvoerden en tegen valavond werden nog eens twee artilleriebataljons aangebracht per zweefvliegtuigen met 40 houwitsers die snel zouden ingezet worden.

Slechts 2.000 mannen van de 82^ste en 2.500 soldaten van de 101^ste luchtlandingsdivisies kwamen georganiseerd in actie na 24 uur. De anderen zwierven nog rond in vijandelijk achterland en voerden daar gedurende een hele tijd nog afzonderlijke gevechten. Vaak waren de groepen samengesteld uit soldaten van verschillende eenheden, die voor de gelegenheid door doortastende officieren werden samengebracht in gevechtsgroepen van diverse grootte. Het was duidelijk dat de gestelde doelen niet binnen de voorziene termijnen zouden gehaald worden, maar de wanorde bij de geallieerde paratroepen en het ondergezette gebied hadden zo ook hun voordelen. De tot moeras omgetoverde vlakte vormde een natuurlijke bescherming van de zuidelijke flanken van de invasie en ook de Duitsers konden geen oversteek maken. De chaos bij de geallieerde troepen was er tevens de oorzaak van dat de Duitse versterkingen niet te veel durfden bewegen omdat ze geen zicht hadden op de aanwezigheid en sterkte van de Amerikanen. Saint Mère Eglise werd veroverd door de 82^ste in de vroege ochtend van de 6^de juni en mocht zich daarom de eerste bevrijde stad noemen.

De amfibische landingen:

In Ouistreham landde de vierde commando-eenheid onder de leiding van de Vrije Franse Strijdkrachten. De Britten moesten twee batterijen onschadelijk maken, terwijl de Fransen belast werden met de inname van een kazemat en het Casino – dat na grondige versteviging - door de Duitsers werd gebruikt als hoofdkwartier. De gewone infanteriebewapening van de Franse strijders bleek onvoldoende om beide gebouwen te veroveren en voor de uischakeling van het casino werd dan ook beroep gedaan op een Centaur-tank die met zijn geschut er eindelijk in slaagde de verdedigers uit te schakelen. De Britten stelden van hun kant vast dat de beide geschutsopstellingen leeg waren en hun actie was dus vrij vlot gegaan. De verdere afhandeling werd overgelaten aan de achteraankomende infanterie-eenheden en de vierde commando-eenheid vervoegde de troepen van de 6^de luchtlandingsdivisie.

Op Sword beach kregen de Britse aanvallers het zwaar te verduren door Duitse tegenaanvallen waardoor ze zelfs te laat op het tijdschema arriveerden op het strand. Ze kwamen echter wel nog juist op tijd om de brug van Bénouville te helpen houden (zie alinea over de Britse paratroepen), maar verder ging hun opmars veel te traag zodat ze op het einde van de dag slechts 8 kilometer progressie hadden gemaakt en de stad Caen nog altijd in Duitse handen was. Dit zou nog zware gevolgen hebben voor het vervolg van de operaties en maarschalk Montgomery zag zich daarom ook genoodzaakt zijn plannen met betrekking tot de stad te herzien.

Op Juno Beach landden Canadese en Britse strijdkrachten die onmiddellijk werden geconfronteerd met 11 zware batterijen van 155mm geschut en negen middelzware batterijen met 75mm kanonnen. Goed geplaatste machinegeweernesten, geschutsbunkers, en andere betonnen fortificaties evenals een zeemuur die twee keer zo hoog was als op Omaha Beach, richtten verschrikkelijke slachtingen aan. De eerste aanvalsgolf leed 50% verlies, het hoogste percentage van alle stranden, met uitzondering van Omaha Beach, maar ondanks de tegenstand, de Duitse versterkingen en de obstakels, slaagden de Canadezen en Britten er binnen enkele uren in om het strand achter zich te laten en hun opmars landinwaarts te beginnen.

De 1st Hussars van het zesde Canadese pantserregiment was de enige Geallieerde eenheid die op 6 juni de gestelde doelen voor de dag haalden, toen ze de weg Caen-Bayeux - 12 km landinwaarts - bereikten.
Tegen het eind van D-Day waren er 14.000 Canadezen aan land gegaan en de derde Canadese divisie was verder in Frankrijk doorgedrongen dan welke andere geallieerde eenheid ook.

Op Gold Beach waren de verliezen ook zeer hoog, gedeeltelijk doordat de drijvende Shermantanks vertraging opliepen, gedeeltelijk doordat de Duitsers een direct aan zee liggend dorp zwaar hadden versterkt. De 50^ste divisie overwon evenwel deze problemen en was aan het eind van de dag bijna tot de buitenwijken van Bayeux gevorderd. Na de Canadezen kwamen zij het dichtst bij de gestelde doelen.

Commando-eenheid No.47 was de laatste Britse commando-eenheid om aan land te gaan op Gold, ten oosten van Le Hamel. Hun taak was om landinwaarts op te rukken, en dan af te slaan naar het westen. Hier dienden zij 10 mijl door vijandelijk gebied op te rukken en de kusthaven van Port en Bessin vanaf de landzijde aan te vallen. Maar deze eenheden zouden vooral bekendheid krijgen door de uitzonderlijke havenconstructies die in de buurt van Arromanches werden opgebouwd om de aanvoer van militair materieel mogelijk te maken in afwachting van de bevrijding van de haven van Cherbourg.

Op Omaha Beach had de Amerikaanse 1e infanteriedivisie het zwaar te verduren. De drijvende Shermantanks waren vrijwel allemaal al voor het bereiken van de kust verloren gegaan omdat de opgekomen vloed en de door het water onzichtbare versterkingen en obstakels voor heel wat vertraging hadden gezorgd. Bovendien had Het zeer zware bombardement de Duitse versterkingen gemist. Hun tegenstander, de 352ste infanteriedivisie, was de beste van alle divisies die langs de stranden gelegerd waren, en had posities op steile kliffen die het strand overzagen en in eerste instantie heel wat slachtoffers maakte bij de aanvallende troepen die veel te lang vastgenageld werden op hun posities.

De divisie verloor meer dan 4000 man. Desondanks hergroepeerden de overlevenden zich, wisten door de strandverdediging te breken en begonnen landinwaarts op te rukken. Een beslissende rol hierbij speelden de geallieerde torpedobootjagers. Ze naderden de kust tot het uiterste wat hun diepgang toestond, en legden  de Duitse kazematten met direct vuur het zwijgen op. Eisenhower had al op het punt gestaan verdere landingen op deze plek af te gelasten

In schrille tegenstelling met de ramp op Omaha beach stonden de verliezen op Utah Beach. Van de 23.000 man die aan land gingen, sneuvelden slechts 197 man. Het waren de geringste verliezen van alle stranden. Hier had het bombardement door middelzware bommenwerpers zijn doel wél getroffen en waren de landingstroepen per ongeluk op een betere plaats geland. De beoogde landingsplaats was 1 km naar het noorden waar betere verdedigingswerken en meer bunkers lagen.

De aanval op Utah Beach verliep in vier verschillende golven:

• De eerste aanvalsgolf bestond uit twintig landingsvaartuigen van het type LCVP’s (Landing Craft Vehicle Personnel. Dit zijn platbodems met aan de voorkant een brede klep die moest toelaten om zover mogelijk het strand op te komen en elk dertig manschappen konden vervoeren.
• De tweede aanvalsgolf bestond dan weer uit 32 LCVP's, die o.a. ook genietroepen aan land brachten.
• De derde aanvalsgolf, die een kwartier na de eerste landing aankwam, bestond uit acht LCT's waarin gepantserde voertuigen werden vervoerd die van groot nut zouden blijken bij de uitbreiding van het landingshoofd.
• De vierde aanvalsgolf was voornamelijk samengesteld uit detachementen van het 237e en 299e geniebataljon. Zij kregen de belangrijke taak om de stranden te zuiveren van alle mogelijke obstakels

In de sector Utah konden de troepen landinwaarts oprukken en verbinding maken met een deel van de luchtlandingsdivisies aldaar.

Een bijzonder doel van het Amerikaanse tweede Ranger-bataljon was de massieve betonnen rotsbatterij bij Pointe du Hoc. . Hun taak was het om onder vijandelijk vuur de 30 meter hoge kliffen met touwen en ladders te beklimmen, de kanonnen aan te vallen en te vernietigen waarvan men aannam dat ze zowel de Omaha- als Utah-sector bestreken. De versterkte posities werden weliswaar bereikt om vast te stellen dat de kanonnen op een eerder moment door de Duitsers waren verplaatst. Desalniettemin bedroegen de verliezen van de groep bijna 50 procent.

Belgische betrokkenheid

Bij de invasie waren ook Belgische troepen betrokken. Op 22 augustus 1944 bevrijdden 2500 soldaten van de Belgische 1^ste infanteriebrigade (ook Brigade Piron genoemd) de badplaats Deauville. Ook namen twee Belgische luchteskaders deel aan D-Day. Het 349ste en 350ste eskader gaven o.a. luchtdekking aan troepen op de grond.

Achter op het schema:

Zeer zware tegenstand vanwege de Duitsers vertraagde de opmars op een aanzienlijke manier. Saint Lo werd op 18 juli ingenomen, terwijl het Duitse garnizoen in de stad Caen nog bittere weerstand bood tot de 20^ste juli.

-          In de stad is een museum ingericht dat aandacht besteedt aan de veldslag tussen de geallieerden en de Duitse bezetter.

-          Het geeft niet alleen een overzicht over de gebeurtenissen van de tweede wereldoorlog, maar begint met het situeren van de oorzaak van deze wereldbrand die overduidelijk resulteert uit de gevolgen van wereldoorlog 1. Een belangrijk deel van het museum is dan ook gewijd aan deze periode.

-          Enkele levensgetrouwe diorama’s geven een goed beeld van de oorlogsomstandigheden in 1944.

-          Op de volgende website (in het Frans) vind je een goed overzicht terug van wat het museum je te bieden heeft.

-          http://www.memorial-caen.fr/portail/

Maarschalk Montgomery was gedoemd om verschillende keren zijn aanvalsschema aan te passen aan de omstandigheden doordat de Duitsers met de toch schaarse middelen die hen ter beschikking stonden en de gedurende verstoring van hun aanvoerlijnen door de geallieerde luchtmacht en het verzet, er toch in slaagden de opmars tegen te houden.

Op 7 augustus lanceerden de geallieerde troepen een nieuwe operatie onder de naam Totalize en stilletjes aan dreven ze de Duitsers achteruit. Rond de stad Falaise verzamelden zich enkele geduchte SS-troepen die meer dan hardnekkige weerstand boden, maar zich desalniettemin iedere dag meer en meer ingesloten zagen geraken. Uit deze zak van Falaise konden toch nog heel wat vijandelijke troepen ontsnappen dankzij een corridor van een achttal kilometer die opengehouden werd door o.a. de 2^de SS-Pantserdivisie. Op 21 augustus echter sloot de zak zich onverbiddelijk dicht en stelde men met verbijstering vast dat praktisch het gehele 7^de Duitse leger vernietigd was.

De bevrijding van Parijs:

Het bericht dat geallieerden in aantocht waren, zette diverse instanties in de stad aan om in staking te gaan en kwam ook het verzet in actie. De 18^de augustus was de staking algemeen en werden er overal in de stad barricaden opgericht. Het verzet nam het stadhuis van Parijs in en opereerde en coördineerde de opstand vanuit dit gebouw.

Vanaf de 19^de augustus vonden steeds meer confrontaties plaats tussen het Parijse verzet en de Duitse troepen in de stad en de gevechten bereikten op 22 augustus een hoogtepunt.

De opstand dwarsboomde de plannen van de geallieerden en ze zagen zich daarom gedwongen hun plannen te herzien. Het geallieerde strijdplan voorzag – met de bedoeling veel mensenlevens te besparen - in een omtrekkende beweging zodat stadsgevechten konden vermeden worden maar omdat in de geven omstandigheden de Duitsers de opstand keihard dreigden neer te slaan moest men dit plan herzien worden. De Franse 2e Pantserdivisie, onder leiding van generaal Leclerc – schuilnaam van Jacques-Philippe de Hautecloque - kreeg de opdracht om de stad binnen te trekken. Er volgden chaotische maar zware gevechten die een einde namen door de overgave – op 25 augustus - van de stad door de Duitse generaal Dietrich von Choltitz die – niet gehoorzamend aan het uitdrukkelijk bevel van Hitler om de stad plat te branden – Parijs tot open stad verklaarde.

Dezelfde dag nog trok generaal Charles De Gaulle, leider van de vrije Franse strijdkrachten, de stad binnen die na een overweldigende ontvangst door de Parijse bevolking zijn intrek nam in het ministerie van Oorlog.

Ondanks de overgave was het gevaar nog niet geweken want Duitse sluipschutters bleven nog enkele dagen actief in de stad. Pas op 29 augustus was de stad vrijwel geheel gezuiverd van Duitse strijdkrachten. Men beschouwt de bevrijding van Parijs in het algemeen als het einde van Operatie Overlord.

De aanval wordt verder gezet:

Eindelijk kon de bevrijdingsaanval verder gezet worden en begon men met het inhalen van de verloren tijd.

Op 2 september 1944 kwamen de Guards van de 230^ste Britse brigade aan in Rongy even ten zuiden van Doornik. De volgende dag zouden de troepen van de brigade Piron hen daar vervoegen en van daar uit verder stomen naar Brussel dat als doel gesteld was door de bevelvoerende generaal Horrocks van het XXXste Britse Corps. In de valavond van deze 3^de september bereikte de voorhoede van de Welsh Guards de Belgische hoofdstad Brussel, waar ze werden ontvangen door een uitbundige bevolking die eindelijk het einde van een vier jaar durende bezetting kon vieren.

Het XXXste Britse Corps zou zijn beweging voortzetten richting Limburg waar ze de 11 september omstreeks 17 uur in Leopoldsburg een kamp met 900 politieke gevangenen zou bevrijden.

Een deel van de troepen zette zijn weg voort richting Antwerpen dat op 4 september werd bevrijd.
Dit gebeurde echter niet zonder slag of stoot omdat de Duitsers de bruggen over de Rupel hadden bezet waardoor er onrust bij de geallieerden ontstond die vreesden daardoor achter te geraken op hun schema.  Toch konden de Britse troepen de Duitsers overmeesteren vooral dank zij de tussenkomst van Robert Vekemans, genieluitenant en ex-krijgsgevangene.   Hij vertelde de Britse majoor Dunlop dat zijn troepen Boom via het oosten moesten binnenvallen omdat daar weinig Duitse weerstand ter plaatse was en ze anders geen kans maakten.  De enkele aanwezige Duitse soldaten werden dus al snel overmeesterd en de tocht naar Antwerpen werd in vliegende vaart voortgezet waarna ze de haven bijna intact konden veroveren dankzij de moedige inzet van de verzetsgroepen van Reniers, Pilaet en Colson.

Toch nog onzekerheid:

De Duitsers waren weliswaar uit Antwerpen verdreven, maar ze bezetten nog de eilandengroep van Walcheren en dra deden de vergeldingswapens van het Duitse Nazirijk hun dodelijk werk. V-1’s en later V-2’S werden massaal op Antwerpen en de haven- en spoorinfrastructuur gestuurd en zorgden nog een hele tijd voor gevaar en slachtoffers.

De strenge winter die zich aankondigde zorgde er voor dat de geallieerde luchtmacht beperkt was in zijn optreden en daarvan maakte Hitler gebruik om zijn laatste wanhopige offensief te lanceren. In december 1944 gingen ter hoogte van het Groot-Hertogdom en de provincie Luxemburg de in het geheim verzamelde laatste reserves aan Pantsertroepen en infanterie tot de aanval over met de bedoeling o.a. de haven van Antwerpen te heroveren zodat de geallieerde aanvoer zou tegengehouden worden. Tegenover de Duitse aanvallers bevonden zich ongeoefende Amerikaanse troepen die in eerste instantie volledig verrast en overvleugeld werden, maar zich vlug zouden herstellen en op een moedige wijze weerstand zouden bieden. Roemrucht zijn de woorden van generaal Mac Auliffe tegen de Duitse onderhandelaars die de overgave van de Amerikaanse troepen vroegen. Met een kort en duidelijk ‘nuts’ stuurde hij ze terug het gevecht in. Dwars door de Belgische Ardennen geraakte de Duitse troepen toch tot op ongeveer 5 km van Dinant, maar daar zou hun offensief volledig stoppen, vooral door gebrek aan bevoorrading en de nodige benzine. Einde januari 1945 waren de laatste Duitsers uit de Ardennen verdreven en was de slag over.

Alhoewel o.a. Antwerpen nog regelmatig onder het vuur van de V-wapens zou te lijden hebben kan het offensief naar het Duits grondgebied voortgezet worden. In januari 1945 kon men stellen dat België volledig bevrijd was.

Epiloog:

De bevrijding van ons land hebben we te danken aan de inzet van vele soldaten die zich tot doel gesteld hadden het nazi-monster te verdrijven en vrede te brengen.

Onder de vele nationaliteiten die deelnamen aan het bevrijdingsoffensief bevinden zich Amerikanen, Britten, Polen, Fransen, Belgen en vele anderen. Met hun inzet hebben ze er voor gezorgd dat we vandaag weer een vrij en democratisch volk zijn dat vrij is te spreken en te doen. Ondanks vele gewonden en dodelijke slachtoffers hebben ze doorgezet om hun doel te bereiken.
Laten we ze hiervoor danken en nooit meer vergeten!

In een volgende deel zullen we meer specifiek de aandacht vestigen op het gebeuren zelf in ons land en de gevolgen die hieruit voortvloeiden.

Met het gevaar toch nog interessante bronnen te vergeten, hieronder een literatuurlijst van boeken die over het onderwerp van D-day heel wat gegevens bevatten:

Nederlandstalig

• Will Fowler: D day 6 juni 1944, Centrale Uitgeverij Deltas, 2004
• Colin Hynson: Begin bevrijding d day 6 juni 1944, NBD/Biblion, 2005
• Stephen E. Ambrose: D-Day, Bzztoh, 2003
• Stephen E. Ambrose: Van D-day tot Berlijn, Mynx, 2008
• Martin W. Bowman: Terugblik op D-day, Fontaine Uitgevers BV, 2004
• Dan van der Vat: D-Day, De langste dag, Uitgeverij Terra - Lannoo, 2003  
• John Frayn Turner : Invasie '44, Bruna
• D. Stafford: Tien dagen tot D-Day, Mynx, 2005
• Gérard Legout: D-Day, de Slag van Normandië, OREP, 2001
• Yves Lecouturier: De stranden van de landing, OUEST-FRANCE, 2000
• D. Howarth : Epos van D-Day, Uitgeverij het Spectrum, 2008
• Sean Sheehan: D-Day 6 juni 1944, 2005

Engelstalig

• Max Hastings: Overlord, Pan Macmillan, 1999
• Anthony Hall: Operation Overlord. D-Day Day by Day, New Line Books, 2005
• Stephen E. Ambrose: D-Day, Simon & Schuster Books, 1994
• Robin Niellands: The Battle of Normandy – 1944, Weidenfeld & Nicholson military, 2002
• Fritz Kramer, Fritz Ziegelmann, Freiherr Von Luttwitz, Heinz Guderian: Fighting in Normandy: The German Army from D-Day to Villers-Bocage, Stackpole Books, 2001
• George Koskimaki: D-Day with the Screaming Eagles, Presidio Press, 2006
• Ronald J. Drez: Voices of D-Day: The Story of the Allied Invasion Told by Those Who Were There (Eisenhower Center Studies on War and Peace), Louisiana State University Press, 1998
• John Keegan: Six Armies in Normandy: From D-Day to the Liberation of Paris; June 6 - Aug. 5, 1944, Penguin Books, 1994
• Cornelius Ryan: Longest Day, Simon & Schuster Books, 2006
• Max Hastings: Overlord, Touchstone; Reprint edition, 1985
• Humphrey and Young, Susan Wynn: Prelude to Overlord: An Account of the Air Operations Which Preceded and Supported Operation Overlore, the Allied Landings in Normandy on D-Day, 6th, Presidio Press, 1984
• Stephen E. Ambrose: Pegasus Bridge, Simon & Schuster, 2002
• C.P. Stacey: Canada's Battle in Normandy, Queen's Printer, 1948
• Carlo D'Este: Decision in Normandy, 1983
• Brown: Operation Neptune. Frank Cass Publishers, 2004
• Russell A. Hart: Clash of Arms: How the Allies Won in Normandy, Boulder, CO: Lynne Rienner, 2001
• Steven J. Zaloga: D-Day Fortifications In Normandy, Osprey Publishing, 2005
• François Bertin: D-Day Normandy, Casemate Books, 2007

Duitstalig

• Tony Hall (Hrsg.): Operation „Overlord“, Motorbuch Verlag, 2004
• Janusz Piekalkiewicz: Invasion. Frankreich 1944, 1979
• Percy E. Schramm (Hrsg.): Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht 1944–1945, Teilband 1
• Dan van der Vat: D-Day. Die alliierte Landung in der Normandie, Collection Rolf Heyne, 2004
• Helmut K. von Keusgen: D-Day 1944, Die Landung der Alliierten in der Normandie. IMK-Creativ-Verl., 2000
• Brian B. Schofield: Der Sprung über den Kanal, Motorbuch Verlag, 1978
• Paul Carell: Sie kommen! Die Invasion 1944, Ullstein Tb, 1995
• Friedrich Georg: Verrat in der Normandie - Eisenhowers deutsche Helfer Grabert Verlag, 2007

Franstalig

• Eddy Florentin: Stalingrad en Normandie, Paris, Presses de la Cité, 1964
• Paul Carell: Ils arrivent !, Edition Robert lafont
• Anthony Kemp: 6 juin 1944, Edition Découverte Gallimard, Série Histoire, 1994
• Georges Bernage: Gold Juno Sword, Editions Heimdal
• Georges Bernage: Diables Rouges en Normandie, Editions Heimdal
• Dominique Kieffer: Stéphane Simonnet: N°4 Commando, Editions Heimdal, 2004
• Philippe Bauduin: Quand l'or noir coulait à flots, Editions Heimdal, 2004
• Dominique Lormier: Rommel: La fin d’un mythe, Le Cherche-Midi Éditeur, Paris 2003
  
  

  Internet:

  http://nl.wikipedia.org