Onder deze titel publiceert cultuurredactrice Dorien Knockaert een bedenking bij een conflict tussen cafébazen op de Gentse Feesten. Er zijn immers Gentse middenstanders die in de Feesten investeren zodat die gratis kunnen blijven, en andere die weigeren mee te werken maar welzuipende klanten afsnoepen van de organisatoren. Knockaert komt tot een juiste conclusie een terugkeer naar de kleinschaligheid - maar met heel dubieuze argumenten.
Als student heb ik de heropstart van de Feesten meegemaakt toen Walter de Buck alleen bij Sint-Jacobs een petieterig podium had laten bouwen. Tijdens een stortbui heb ik nog naast Derroll Adams onder het zeil boven dit podium gestaan: het werd opgeduwd met een bezem omdat er gevaar bestond dat het zou naar beneden komen onder het gewicht van het regenwater. In de loop der jaren zijn de Gentse Feesten een massaspektakel geworden, een kankergezwel van vettige kraampjes en bier serverende terrassen. Dat het artistiek aanbod op hoog niveau is gebleven, kan een wonder worden genoemd want de meeste bezoekers komen enkel om zich laveloos te drinken en om een bad in de massa te nemen. Kortom, van de oorspronkelijke gezelligheid is niets over gebleven: zeker op zonnige dagen voelt men zich in het feestgedruis als een zwetende haring in een ton.
Knockaert vindt het echter dwaas van de organisatoren om hun profiterende collegas op de korrel te nemen. En over de drankorgels schrijft ze: als je prat gaat op een grenzeloze toegankelijkheid en gratis entertainment, dan is het toch flauw om je beklag te doen wanneer mensen niet genoeg geld uitgeven aan de toog? Om nog te zwijgen van de sneer naar de middenstanders kun je hen verwijten dat ze munt proberen te slaan uit de Feesten?
Je vraagt je dan af wie de gratis evenementen dan wel dient te betalen: dat kan alleen de stad doen door nog meer te subsidiëren dan ze nu al doet (Dit jaar: 1.250.000 euro). Wat betekent dat de stad ergens extra inkomsten zal moeten gaan zoeken: bij de middenstanders die nu weigeren mee te betalen aan de organisatie?
Krasser vind ik deze zin: Zelfs wanneer we bij ons volle verstand zijn, laten we ethische overwegingen nauwelijks een rol spelen in ons consumptiegedrag.
Dit wordt geschreven door een journaliste van een krant die traditioneel christelijk is: wanneer zij gelijk heeft danziet de toekomst er somber uit. Of deze wereld ooit een betere plek om te leven wordt voor alle wereldbewoners hangt immers in grote mate af van bewust consumeren: met name van Fair Trade en milieubewust kopen. De omzet van Fair Trade-producten (Max Havelaar, Oxfam en andere) stijgt jaar na jaar. In dezelfde krant kan je lezen dat het aantal wegwerpzakken zodanig gedaald is dat de belasting erop nauwelijks nog wat opbrengt: de burgers hebben in ons land dus duidelijk hun gedrag gewijzigd, ze gebruiken opnieuw meer en meer de ouderwetse boodschappentas of de lichtere herbruikbare tassen van de supermarkten.
In dit artikel van een volle bladzijde over een schijnbaar onbenullig voorval komt met andere woorden een essentieel dilemma tot uiting: zijn we bereid ons consumptiegedrag dermate aan te passen dat we voorrang geven aan eerlijke producten (met uitsluiting van kinderarbeid, uitbuiting en milieuvervuiling) of gedragen we ons als kippen zonder kop die achteraf verontwaardigd zullen reageren wanneer ze met de gevolgen van hun kortzichtigheid worden geconfronteerd (zoals migratie,gewelddadige conflicten in een toeristisch paradijsje, vergiftigd voedsel of speelgoed etc etc)?
Van journalisten bij een zogeheten kwaliteitskrant mag je verwachten dat ze wat grondiger nadenken over de argumenten die zij hanteren. Nogmaals, ik benzelf nostalgisch genoeg om het verleden van de kleinschalige Gentse Feesten te koesteren, maar tegelijk heb ik een afkeer van parasieten: wie aan de Feesten geld wil verdienen, die moet er ook in investeren.
Ik weet het: ik val in herhaling. Maar gisterenavond, vrijdag 24 juli, was het weer van je dat: het VRT-journaal zowel op Eén als op Canvas was niet meer dan een catalogus van rampen, criminaliteit en ongevallen. Daarmee zakt de VRT af naar het journalistieke niveau van Het Laatste Nieuws. Iedereen kan vaststellen dat de items worden geselecteerd op hun spektakelwaarde: hoe sensationeler de beelden, hoe langer ze duren.
Ik meen dat we van een openbare omroep meer mogen en moeten eisen. Op een of andere manier moet de openbare omroep aan volksverheffing doen, zoals August Vermeylen schreef: More brains. Een journaal op de VRT zou een overzicht moeten zijn van relevante feiten die je een beeld geven van wat er werkelijk toe doet in de wereld, en aan die feiten moet een duiding worden gekoppeld die het inzicht bevordert.
Dat is de zending van een openbare zender: het creëren van een meerwaarde vergeleken bij de commerciële rotzooi die dagelijks over de bevolking wordt uitgestort. De kijker dient te worden uitgedaagd en aangesproken op zijn intelligentie, zijn sociaal-politieke en culturele belangstelling en zijn gevoeligheid voor morele kwesties.
Tot vervelens toe zal ik blijven hameren op deze opdracht: de dotaties die de VRT ontvangt houden een verplichting in tegenover de gemeenschap en die verplichting impliceert meer dan amusement of het kittelen van de sensatiezucht. De ergste vijand voor de beschaving is de onverschilligheid:collectieve misdadigers als Hitler en consorten zijn enkel denkbaar als de rest van hun land- en tijdgenoten niet in opstand komt tegen hun misdadig programma zodra dit programma zich aankondigt eens het in werking wordt gebracht is het meestal te laat.
Dat vraagt om democratische en morele waakzaamheid en die waakzaamheid wordt in slaap gesust wanneer de bevolking overvoederd wordt met sensatie en oppervlakkig vermaak.
Het morele bewustzijn moet net als het spierenstelsel worden getraind: wie zijn alertheid verliest voor zaken die er werkelijk toe doen feiten die neerkomen op een vermijdbaar lijden die zal niet meer reageren als er beslissende keuzes moeten worden gemaakt.
Democratie en respect voor de mensenrechten zijn nooit definitief verworven goederen: ze moeten dagelijks worden afgedwongen door een kritisch denkende bevolking. En dit kritisch denken moet wakker gehouden worden door de journalistiek: journalisten kunnen beter dan kunstenaars, leerkrachten en filosofen inspelen op de actualiteit, ze zitten letterlijk met hun neus op de feiten gedrukt, feiten die binnenstromen via de moderne communicatiesystemen. Uit deze lavastromen moeten ze een keuze maken die essentieel is, de door hen geselecteerde berichten dienen van die aard te zijn dat de toekomst van onze planeet en(nogmaals) het vermijdbare lijden wat iets anders is dan de spelingen van het lot die er onvermijdelijk altijd zullen zijn ervan kunnen afhangen. Daarom wordt de journalistiek terecht de vierde macht in een democratie genoemd: ze heeft een waakhondfunctie en ze verzaakt aan deze opdracht wanneer ze zich overwegend bezig houdt met onbenulligheden of sensatie.
De VRT kan zich niet verschuilen achter het argument dat we nu in juli in een komkommertijd zijn aanbeland: voor duizenden mensen in eigen land en voor miljoenen daarbuiten is het allesbehalve een komkommertijd, er wordt vandaag over hun toekomst beslist. Waar het om gaat is het besef van medeverantwoordelijkheid dat door journalisten moet worden aangescherpt. Niet om de lezers ofkijkers een verpletterend schuldgevoel aan te praten, wel om ze het inzicht bij te brengen dat ze het verschil kunnen maken, volgens het inzicht van Remco Campert dat verzet niet begint met grote woorden maar met kleine daden: bescheiden initiatieven die geen geweldige opoffering vragen maar wel een draaglijke emotionele en morele betrokkenheid.
Journalist is de naam van een beroep die men met enige trots op zijn paspoort kan plaatsen, tenminste als men zijn plicht doet. En dat zie iksteeds minder gebeuren in het VRT-journaal.
In hun verslagen van het akkoord over de regularisatie van inwijkelingen wijzen de kranten op de blokkerende rol van Karel de Gucht en zijn leerling-tovenaar Turtelboom, twee liberale excellenties. De commentatoren gewagen van electorale overwegingen: de liberalen zouden bang geweest zijn om toegevingen te doen onder druk van de rechtse concurrentie vanwege LDD en VB.
Over het VB kunnen we kort te zijn: deze bende predikt al jaren de vreemdelingenhaat en het enige wat een fatsoenlijk politicus kan doen is hen de mond snoeren of negeren.
Maar LDD is net als Open VLD een liberale partij, steunend op het humanisme en gericht op de realisatie van individuele vrijheden. Moeten we uit de halsstarrigheid van deze politici afleiden dat zij enkel aan zichzelf en hun kiezers deze vrijheden wensen toe te kennen?
Bovendien lijkt het erop dat liberalen, als pleitbezorgers van de vrije markt en de vrijhandel, meer rechtenvoorbehouden aan geld en goederen dan aan mensen. Wat de indruk wekt dat zij in de eerste plaats materialisten zijn. Tevens valt het op dat liberalen wel pleiten voor economische migratie wat betekent dat zij mensen selecteren op hun bruikbaarheid. Dit is een instrumentaliseren van de mens, een Verdinglichung: de mens als nuttig ding en gebruiksvoorwerp.
De inperking van de immigratie is noodzakelijk uit pragmatische overwegingen: ons land en zelfs ons continent zijn te klein om alle probleemgevallen van de wereld op te nemen.
Maar van humanisten en verdedigers van de individuele vrijheden zou je mogen verwachten dat zij dit probleem ruimhartig benaderen, met menselijke warmte en generositeit.
De merkwaardigerigiditeit bij de liberalen doet zich trouwens niet enkel in het asieldossier voor.Enkele jaren geleden pleitten de Vlaamse liberalen voor meer blauw op straat en traditioneel staan zij voor een harde aanpak van de criminaliteit. Sommigen vinden zelfs datburgers het recht moeten krijgen om hun bezittingen met wapengeweld te beveiligen.
Het zijn niet de liberalen die de straathoekwerkers hebben bedacht en evenmin hebben ze al ooit aangedrongen op een betere omkadering van criminelen om ze voor te bereiden op hun re-integratie in de samenleving. Liberalen zweren eerder bij een harde aanpak en daarin staan ze dichter bij de neofascisten van het VB dan bij de softe benadering van de Groenen.
Alweer krijg je de indruk dat bezit voorrang heeft op menselijkheid en dat een leuze als de wet is de wet belangrijker wordt gevonden dan het empathisch inleven dat tot een beter begrip en een aangepaste sanctie kan leiden.
Law and order zie ik nochtans moeilijk verzoenbaar met het humanistisch respect voor elk menselijk individu. Respect vraagt om genuanceerde standpunten watten onrechte als softe wordt vertaald -: de harde lijn is slechts duidelijk aan de oppervlakte, ze negeert de complexiteit die in elk menselijk gedrag aanwezig is.
Als je christenen onder vuur mag nemen omdat uit hun houding weinig evangelische christelijkheid is af te leiden, dan mag je dat ook doen met het gebrek aan humanisme inde politiek van zich humanistisch noemende liberalen.
Eindelijk is het asieldossier gedeblokkeerd: bevredigend is de oplossing niet, maar dat zal geen enkel compromis ooit zijn. Voor de sympathisanten van de vluchtelingen kan een regeling nooit ruimhartig genoeg zijn, voor de xenofoben onder ons is elke toegeving een vorm van landverraad.
In elk geval is een einde gekomen aan een schandelijke vertoning die een cynisch spelletje speelde met duizenden mensenlevens. Opmerkelijk is het feit dat het compromis werd bereikt nadat de twee bevoegde vrouwelijke ministers, Turtelboom en Arena, een stap opzij moesten zetten. Hun koppigheid hield de blokkering in stand.
Dit zou de feministen moeten doen nadenken. Al sedert de jaren 1960 zingen zij: Weg met de bokken, vooruit met de geit. Hun credo luidde: vrouwenverdedigen de zachte waarden.
Ik heb dit altijd klinkklare onzin gevonden. Maggie Thatcher, de Iron Lady,heeft op een cynische manierhet verzet van de vakbonden gebroken waardoor tienduizenden gezinnen in de armoede terecht kwamen en ze voerde tegen Argentinië een oorlog met enkele rotsblokken als inzet: ongeveer duizend mensen stierven voor de verovering van 3000 schapen, per drie schapen een dode mens. Benazir Bhutto en Indira Gandhi maakten zich schuldig aan corruptie.
Kortom, vrouwen aan de top verschillen in niets van mannen aan de top. De verklaring is simpel:de macht wordt enkel veroverd door machtsmensen om het even of ze vrouw zijn of man. De koninginnen en keizerinnen uitde geschiedenis waren als hun positie werd bedreigd niet zachtzinniger als de koningen en keizers.
Al kan men één bedenking hieraan toevoegen: grootmoedigheid is gemakkelijker op te brengen als men weet dat zijn gezag niet wordt aangetast. Joviaal is afgeleid van Jove of Jupiter, de oppergod aan wiens almacht niet werd getwijfeld. Mannen in machtsposities zijn een vanzelfsprekendheid en daarom zijn ze wellicht gemakkelijker tot mildheid geneigd. Vrouwen moeten hun tanden laten zienen bewijzen dat ze haar op hun tanden hebben.
Dat maakt henwel eens meer tot een mislukte man, maar alleszins minder vrouwelijk, voor zover we aan beide geslachten de traditionele eigenschappen wensen toe te kennen, met name hardheid versus zachtheid. Turtelboom en Arena zijn harde tantes diegeen krimp wilden geven; de mannen die hen zijn opgevolgd, blijken voldoende vrouwelijk te zijn om naar elkaar toe te buigen. En buigenisdikwijls eenbeweging met meer gratie dan de stramme onverzettelijkheid.
Joke Schauvliege: een ontsierende vlieg op de sierschouw van Kris Peeters?
Het eerste tv-optreden van kersvers minister van cultuur Joke Schauvliege heeft op de opiniebladzijden van de kranten voor nogal wat commotie gezorgd. De jonge moeder demonstreerde een onthutsend gebrek aan kennis van het aan haar toegewezen beleidsdomein.
Ze verklaarde achteraf dat ze eerlijk was geweest. Dat zal wel: een prille moeder die geen tijd heeft om een boek te lezen of een theater te bezoeken heeft blijkbaar wel de nodige tijd om een ministerspost te bekleden. Ze voegde eraan toe dat een minister vancultuur zelf geen kunstenaardient te zijn om dit departement behoorlijk te beheren.
In essentie roept de aanstelling van Joke Schauvliege op cultuur (nog meer dan die van Pascal Smet op onderwijs) twee vragen op.
Kan een minister zich volkomen verlaten op haar/zijn kabinetsmedewerkers, is het voldoende dat een minister een soort manager is? Je zou het kunnen vergelijken met een bedrijfsleider: Marc Coucke hoeft niet in staat te zijn om al de producten die zijn bedrijf op de markt brengt zelf te fabriceren, maar hij moet in elke geval kunnen evalueren welke producten het waard zijn om op de markt te worden gebracht.Idem dito voor cultuur: een minister hoeft geen schilder of dichter te zijn, maar hij of zij behoort wel te kunnen inschatten welke schilders of dichters ondersteuning verdienen. Wanneer de kabinetards daarover mogen beslissen, dan kan men net zo goed de kabinetschef tot minister bombarderen, dat zou zelfs goedkoper zijn.
Ten tweede heeft Schauvliege zich verontschuldigd door te wijzen op haar tijdsproblemen als jonge moeder. Dit roept vragen op over de emancipatie van de jonge moeders en vaders van deze tijd: moet het ouderschap noodzakelijkerwijze een opoffering zijn, een inlevering inzake levenskwaliteit en zelfontplooiing? Als we ervan uitgaan dat vruchtbaarheid noodzakelijk is voor de overleving van onze maatschappij dan mag het zeker niet zo zijn datoudersals het ware gestraft worden voor hun keuze. Er is met andere woorden nog heel wat te doen inzake kinderopvang en taakverdeling binnen het gezin. De kernvraag is of een jonge, vruchtbare vrouw het recht heeft om ambities te koesteren buiten het gezinsleven: dit lijkt in onze moderne samenleving een evidentie maar in de praktijk blijkt het niet altijd zo te zijn.
Blijkbaar sluiten carrière en gezinsvorming of vruchtbaarheid elkaar minstensten dele uit.
In die zin is de zaak Schauvliege een ontnuchterend signaal: het is met de emancipatie in ons land nogal pover gesteld en dat zegt ook wel iets over het bestaan vande moderne man die blijkbaar nog altijd de huiselijke taken afschuift op zijn vrouw.
Gisteren maakten we een heerlijke fietstocht door mijn geboortestreek in het gezelschap van onder meer een gewezen basketvedette. Het gesprek tijdens de après-vélo kwam uit op de makke Tour en uiteraard de doping. Een vriend stelde de vraag of het gebrek aan spektakel niet te maken had met de opgevoerde controles.
Ik refereerde aan het schitterend debat tussen de drie wielergoden van Steenbergen, van Looy en Merckx dat maandagavond werd heruitgezonden op Canvas plus. De oude van Steenbergen vertelde hoe het eraan toeging in zijn tijd. Ze kregen een doosje met drie pilletjes, het eerste namen ze op 60 km van de meet, het volgende op 40 km, en als ze inzagen dat ze niet meer konden winnen namen ze helemaal niets. Van Looy voegde eraan toe: zie ons hier eens alle drie zitten, wij mogen toch nog altijd gezien worden?
Beide heren van stand: Rik I en II zijn in blakende gezondheid oud geworden, wat zegt dit over hun dopinggebruik?
We moeten eerst een definitie proberen op te stellen om te weten waarover we eigenlijk bezig zijn: doping is voor mij een product dat tegelijk de prestatie verhoogt en schadelijk is voor de gezondheid beide aspecten moeten aanwezig zijn. En dan is het nog aan de wetenschappers om uit te maken vanaf welke dosis: wie bijvoorbeeld zelf al infiltraties met cortisone heeft gekregen die weet uit ondervinding dat je daar niet direct euforisch van wordt en dat je niet opeens in staat bent om over de kasseien te vliegen. Cortisone is een geneesmiddel, zeer efficiënt in de behandeling van peesontstekingen en pijn, en pas vanaf een bepaalde dosis heeft het de ongewenste effecten: alleen wetenschappers kunnen in hun onpartijdigheid vaststellen waar de grens ligt.
Ten tweede is er de repressie: topatleten moeten nu drie maanden van tevoren hun whereabouts meedelen en kunnen elke dag onverwacht gecontroleerd worden van 06 uur s morgens tot 22 uur s avonds. Laten we aannemen dat doping een vorm van fraude is: er zijn andere vormen van fraude die onze samenleving meer bedreigen, met name de fiscale fraude.
Kan iemand zich inbeelden dat boekhouders, accountants en bedrijfsleiders op een gelijkaardige manier zouden gecontroleerd worden? Of de werklozen of part-timers die potentiële zwartwerkers zijn?
Waarom vallen enkel de topatleten onder een systeem dat in mijn ogen puur fascisme is en een aanslag op de mensenrechten? Ik zie drie oorzaken: atleten zijn weinig georganiseerd en daardoor weinig weerbaar; de dopingschandalen zijn een onderdeel van de massahysterie die de topsport omgeeft; de bestuurders van onze samenlevingen kiezen de sport uit om de bevolking in de waan te brengen dat zij zuiverheid, eerlijkheid en deugdzaamheid ernstig nemen. De samenleving is door en door corrupt, maar desport moet een toonbeeld van fair play zijn, ze heeft een symbolische waarde en omgekeerd kan je zeggen dat de atleten behandeld worden als zondebokken: in hun persoon wordt het kwaad uitgedreven dat in ons allemaal aanwezig is. Ieder dopingschandaal is daarom een ritueel van zuivering enhypnose: de bevolking neemt dezelfde houding aan als ten tijde van de heksenvervolging; de zondigheid is in iedereen aanwezig maar het is de enkeling die moet boeten.
Het valt niet te verwachten dat dit systeem ten gronde zal veranderen: het bezit een enorm commercieel potentieel, de kijk- en verkoopcijfers gaan de hoogte in telkens een nieuw schandaaltje uitbreekt. En de sportliefhebber is bijzonder tegenstrijdig: hij kankert en foetert op de foefelaars maar nog geen dag later zit hij alweer in spanning voor de buis zelfs de kermiskoersen trekken nog altijd behoorlijk wat volk.De moralisten verwijzen graag naar de Festinatour, maar wie nog geenAlzheimer heeft, zal zich herinneren dat ook dat jaar er miljoenen toeschouwers waren langs het parcours en thuis voor de buis. En na zijn dood werd de eerst verguisde Marco Pantani een volksheld in Italië, bijna met het statuut van een patroonheilige.
Kortom de dopingrepressie wordt beheerst door machtsmisbruik, willekeur en schijnheiligheid. En door massahysterie: in de benadering van het fenomeen doping keren we terug naar de Middeleeuwen, we staan ons te vergapen aan een brandstapel met een mengsel van afschuw en bewondering.
Wat ik ooit hoop mee te maken is een nuchtere wetenschappelijke benadering die gevaarlijk gedrag weet te voorkomen en oprecht begaan is met de gezondheid en met de mensenrechten van de atleten. Maar deze zakelijke aanpak zal minder spectaculair en minder commercieel exploitabel zijn dan de huidige hysterie, daarom vrees ik dat de dwaasheid het zal blijven halen.
Het optreden van president Obama betekent een stijlbreuk met dat van zijn voorganger, maar zijn deinhoudelijke verschillen wel zo duidelijk?
Het lijdt geen twijfel dat Obama van een hoger intellectueel en moreel kaliber is als Bush, de vraag is alleen of de briljante retoriek ook gevolgd zal worden door hoopgevende daden.
Obama had onlangs een vriendschappelijk gesprek met zijn Russische collega Medvedev maar blijft vasthouden aan het plan om in Midden-Europa (wellicht Polen of Tsjechië) een rakettenschild te installeren, naar eigen zeggen om een eventuele aanval vanuit Iran te counteren. Een blik op de wereldkaart volstaat om te zien dat hier weinig logica in schuilt: al decennialang is Turkije een trouwe Natobondgenoot, zouhet dan niet veel logischer zijn om daar een afweersysteemte ontwikkelen in de veronderstelling dat zon systeem beantwoordt aan een noodzaak en niet een volgende stap is in een nieuwe wapenwedloop?
De voorbije dagen was Obama op bezoek in Ghana waar hij alweer een inspirerende toespraak hield. Maar wat zijn de feiten: Ghana gaat vanaf volgend jaar petroleum exporteren en wordt daardoor voor elke petroleumverspillende economie (ook de Chinese bijvoorbeeld) een felbegeerde bruid.Obama wil de militaire steun aan Ghana opvoeren: om welke reden, wordt Ghana soms omringd door potentiële vijanden? Wellicht zit de verklaring in het feit dat de Amerikanen daar de commandopost willen installeren voor hun operaties in Afrika: om welke operaties gaat het dan, met welke doelstelling?
Obama verschilt op dit punt dus niet zo erg veel van zijn voorganger en zo verwonderlijk is dat niet. De oorlogsindustrie in de VS investeert zwaar in de verkiezingscampagnes van beide partijen, zowel de democratische als de republikeinse. En deze investeringen moeten renderen. Dat is het meest deprimerende aan de Amerikaanse buitenlandse politiek: de macht van de militaire lobby blijft onaangetast.
Het is hoopgevend dat Obamade Afrikanen meer kansen wil geven om goederen en diensten te exporteren naar de rijke landen, al blijft de vraag open onder welke concurrentievoorwaarden dat dan zal moeten gebeuren. De meest efficiënte ontwikkelingshulp is Fair Trade: geef de boeren, arbeiders, ambachtslui en vissers uit Afrika een eerlijke kans om hun producten uit te voeren en stop ermee omAmerikaanse en Europese producten onder de kostprijs (of gesubsidieerd) te dumpen op de Afrikaanse markten.
Dit vraagt een grondige verandering in de wereldhandel: dit zou de change moeten zijn die Obama heeft beloofd. Wapenleveranties komen de eigenoorlogsindustrie ten goede: ze betekenen meer van het zelfde enbieden geen enkel teken van hoop. Obama zou beter de octrooirechten van de farmareuzen aanpakken en van multinationale fabrikanten van meststoffen enzaden zodatlevensnoodzakelijke medicijnenbetaalbaar worden in Afrika en de boeren een menswaardig bestaan kunnen opbouwen. Daarvoor moet er meer gebeuren dan een toespraak vol ronkende woorden.
Het is duidelijk dat een bepaalde pers zich verkneukelt in de geruchten over een nakende defenestratie van aftredend minister Frank Vandenbroucke.
De aanleiding is al langer bekend: de man is een koppige eigenzinnigaard en daarin gelijkt hij op Karel de Gucht die eveneens irritatie opwekt binnen zijn eigen partij. Maar voor de Gucht heeft men een elegante uitweg gevonden: hij wordt weggepromoveerd naar de Europese commissie.
Als je echter dieper op het geval VDB ingaat dan begin je toch vragen te stellen bij de bezwaren die tegen hem worden geopperd. Vaak zeggen partijgenoten die anoniem wensen te blijven wat op zichzelf al niet erg moedig is: Frank heeft inhoudelijk meestal gelijk maar daarom moet hij nog niet altijd gelijk krijgen.
VDB wordt naar het schijnt verweten zich te sterk communautair te profileren, maar zijn oproep om een assertieve Vlaamse houding aan te nemen wordt opgenomen in het nieuwe regeerakkoord. Wat is er dan mis mee?
Tevens neemt men het VDB kwalijk dat hij in een televisiedebat heeft gezegd: Als ik de laatste weken naar Bart De Wever luister, dan hoor ik mezelf bezig.
Mag een politicus dan niet meer ruiterlijk toegeven dat er overeenstemming bestaat met de argumentatie van een concurrent?
Afgezien van zijn persoonlijke eigenaardigheden die inderdaad ergernis kunnen opwekken - wordt VDB door vriend en vijand geprezen om zijn intelligentie, visie en werkkracht: hij is een ware workaholic. En hij is bereid voor zijn principes te vechten, plat opportunisme is hem vreemd.
Dat karakters botsen hoeft niet te verwonderen, daarom is politiek ook mensenwerk.
Maar talent over boord kieperen doe je alleen als je er te veel van hebt. En of dat het geval is bij de huidige SP.a waag ik te betwijfelen.
Men zal het al hebben gemerkt dat ik uiterst kritisch sta tegenover de programmering en het journalistieke niveau van de VRT. De reden is simpel: ik verwacht van een openbare omroep zeer veel omdat hij de enige is die een tegengif zou kunnen zijn tegen al de commerciële rotzooi die op ons afkomt.
Gisterenavond heeft Canvas dit bewezen met opeenvolgend de Canvascrack, In de Schaduw van het Kruis, Cooking in the Danger Zone en The Story of India. Voor het babbelprogramma over de Tour in Barcelona ben ik overgeschakeld naar Nederland 1, al was het maar om dat liedje van Dalida nog eens te horen, de setting in de crypte van de Sagrada Familia was mooi meegenomen evenals de aanwezigheid van allesweter en orakel Johan Cruyf.
In elk geval was deze Canvasavond tegelijk ontspannend en leerzaam. The Story of India is een uitnodiging om het land eens zelf te gaan bezoeken want er zijn ervaringen die niet in beelden zijn vast te leggen, je moet ze met al je zintuigen dus ook je geurzin kunnen waarnemen.
Cooking in the Danger Zone bracht ons naar Zuid-Korea waar hondenvlees wordt geserveerd als nationale delicatesse. De Engelse kok en reporter wou er niet van eten uit persoonlijke weerzin en ook omdat hij politiek correct -een einde wou maken aan het fokken en slachten van honden voor de vleesconsumptie.
Je zit er als hondenliefhebber ook met gemengde gevoelens naar te kijken: waarom roept het eten van hondenvlees weerzin misschien zelfs verontwaardiging bij ons op en niet het eten van konijnen, geiten of kalveren wat toch net zo goed lieve dieren zijn. En in tegenstelling tot de Amerikanen eten wij Europeanen zelfs paardenvlees zonder aan dit intelligente en gevoelige dier te denken. Waarom?
Wellicht heeft het te maken met emotionele binding: honden en katten zijn bij ons huisdieren, we gaan er een emotionele relatie mee aan en we kennen deze dieren een intelligentie toe.
De emotionele binding kan twee richtingen uitgaan: die van genegenheid en die van walging.
Zo zijn de meesten van ons niet geneigd om rattenvlees te eten al wordt de muskusrat in Klein-Brabant en Antwerpen opgediend als een delicatesse, weliswaar dan vermomd als waterkonijn. Evenmin zullen wij spontaan insecten en wormen naar binnen spelen al schijnen deze bijzonder voedzaam en zelfs lekker te zijn.
Toen de presentator al te opdringerig werd met zijn morele bedenkingen riep een Koreaan uit: laat ons toch met rust. Deze uitbarsting kan ons wat leren over de termen normen en waarden of zeden en gewoonten: mogen wij er altijd van uit gaan dat onze normen en gewoonten superieur zijn aan die van andere volkeren? Hoeveel is afhankelijk van lokale traditie en gewenning en kun je daar een waarde op kleven?
Welke drempel moet worden overschreden alvorens je de noodzaak voelt om in te grijpen: we hebben tenslotte toch een einde gemaakt aan het koppensnellen en het kannibalisme.
De drempel zal zijn alles wat aan de mensen raakt en wat dieren aangaat zal er een grens worden ervaren bij het opzettelijk toebrengen van onnodig leed: wij doden ook dieren om ze te consumeren, maar we zijn al zo ver gevorderd in onze waardebeleving dat het kweken en slachten diervriendelijk moet gebeuren al kun je vragen stellen bij deze vorm van vriendelijkheid. Principieel zouden we misschien allemaal vegetariër moeten worden en afzien van het doden vanwezens die gevoelig zijn voor pijn. Ons enige excuus is precies de traditie: we hebben het altijd gedaan, dus waarom zouden we er mee stoppen. Erg bevredigend is dit excuus niet in morele zin: de mens heeft ook sedert de oertijd gevochten, dat maakt de oorlog daarom nog niet moreel aanvaardbaar.
Kortom, een ethische benadering zal altijd een element van willekeur bevatten: we hebben geen voldoende grond om onze eetgewoonte te rechtvaardigen. We jagen, slachten en vissen omdat vlees en vis voedzaam zijn en lekker, en het lijden van de dieren nemen we er maar bij uit gewoonte. En van uit een ingebeelde of reële superioriteit van onze soort: onze superieure intelligentie en verbeelding geeft ons het recht om lagere soorten te doden, denken wij.
Terwijl we gewoon doen wat deze lagere soorten doen: de grote of sterkere vreten de kleinere of zwakkere op. We zijn dus zoogdieren onder de zoogdieren wat dat betreft.
Een ding lijkt me zeker: onze superieure vermogens zijn juist een reden om ons moreel superieur te gedragen, wat minstens moet inhouden het vermijden van onnodige pijn.
In concreto betekent dit: dieren fatsoenlijk behandelen en indien mogelijk - eerst verdoven alvorens ze te doden.
Het had een perfecte televisieavond kunnen zijn was daar niet die voortdurend herhaalde trailer geweest van Top Gear, het meest idiote en weerzinwekkende dat Canvas de laatste jaren heeft uitgezonden. Niet enkel is dit machoprogramma in deze tijden van milieudreigingen bijzonder politiek incorrect, mij stuit het tegen de borst dat sommige gozers hun stoerheid moeten bewijzen via een patserige machine: als je prestaties wil leveren doe het dan met je eigen lichaam of met je eigenhersenen, daar heb je geen lawaaimakend en vervuilend voertuig voor nodig.
