Afgrijzen verlamt ons land.

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Op vrijdag 23 januari fietst een jonge man vanuit zijn woonplaats te Sinaai-Waas naar Dendermonde en dringt ‘Fabeltjesland’ binnen. In een onverklaarbare explosie van agressie doodt hij een kinderoppas, twee kinderen – baby’s bijna nog – en verwondt er nog een aantal andere, alvorens zijn weg verder te zetten. Uit de latere vaststellingen bij zijn arrestatie blijkt zijn intentie om nog meer schade aan te richten in andere kinderopvanghuizen.

Heel het land staat stil van afgrijzen, de media smijten zich op de zaak en smeren gedurende dagen op meerdere pagina’s het drama uit met liefst de meest smeuïge details. Zelfs de buitenlandse kranten en teevee laten zich niet onbetuigd. In Groot-Brittannië wordt uiteraard weer de link gelegd naar de zaak Dutroux, alhoewel deze er echt niets mee te maken heeft en blijkbaar vergeet men daar de niet zo smakelijke affaires met de kleine James en de vele doden als gevolg van een blind terrorisme.
Allerlei al of niet zelfverklaarde experten mogen hun woordje voeren en hun hypotheses lanceren en wie ook maar van ver iets gehoord of gezien heeft van de feiten, wordt er als getuige bij gesleurd en voor de wolven van de openbaarheid gesmeten.  Allerlei psychologen wordt een platform verleend om hun mening en analyses te berde te brengen en zo blijven de media maar verder hun pagina’s vullen in artikels die vooral veel zwart als achtergrond vertonen. Het meisje dat als stagiaire haar laatste dag in de crèche begonnen was en alles meemaakte, wordt gesolliciteerd om op teevee haar verhaal te doen. Nog altijd onder de indruk van wat haar overkwam doet ze een oproep die me bijzonder trof. ‘Laat hierna a.u.b. gedaan zijn!’ En dat is de enige goede houding die men vanaf de beginne had moeten aannemen.

Het personeel dat het allemaal meemaakte, de kinderen die door de hel moesten, de ouders, de familie, de manschappen van de interventie-eenheden van politie, ambulance en zo meer, verdienen het in alle rust en respect begeleid te worden in hun onmacht en verdriet. Het is een proces dat zich best afspeelt ver van de ruchtbaarheid met de assistentie van meelevende psychologen en andere welzijnswerkers. De ouders, de familie en ook de vrienden van de dodelijke slachtoffers moeten ruimte krijgen om te kunnen rouwen, om hun verdriet een plaats te geven en om alles te kunnen verwerken. Door de direct betrokkenen zal het immers voor de rest van hun leven meegedragen worden en echte heling is waarschijnlijk niet te verwachten.
Elke verjaardag, elk kind dat ze zullen zien, iedere keer dat er iets gebeurd met kinderen, zullen ze weer geconfronteerd worden met hun verlies en slechts de stilte zal hun antwoord zijn. Hetzelfde trouwens voor de dierbaren van de kinderoppas die haar inzet met de dood bekocht.

Hier past alleen maar respectvol medeleven en eerbiedige stilte.

Het was dan ook een verademing de burgemeester van Dendermonde aan het werk te zien, zonder veel pathos, zonder veel poeha, maar rustig en met veel empathie, als een huisvader die zijn eigen kinderen wilde troosten en ze tevens wou beschermen tegen veel te veel opdringerigheid.

Men kan zoeken naar een reden, naar een oorzaak waarom de jonge dader dergelijke daden stelde, maar echt doordringen tot in zijn geest zal zo niet onmogelijk dan toch moeilijk zijn. Het menselijk brein houdt geen logboek bij dat je kan afprinten om eens rustig na te gaan waar het eigenlijk fout liep. De psychiaters zullen alleen maar kunnen proberen een impressie te krijgen van wat hem aanzette tot dergelijke daden, zonder de garantie te kunnen geven dat ze de juiste diagnose hebben gesteld. De geest van de mensen heeft nog veel duistere hoekjes waar nog geen enkel licht doorgedrongen is, het is als het amazonewoud waar men nu nog altijd vreemd en ongekend leven ontdekt. Het is een afgrijselijke daad geweest, maar het is ook des mensen. De maatschappij heeft het in het verleden al meegemaakt en het is vrij zeker dat dergelijke feiten in de toekomst nog zullen voorvallen.

Spijtig genoeg kunnen we ons daartegen niet verdedigen noch verzekeren. Maar evenmin zullen een verhoogde politionele aanwezigheid garant kunnen staan voor het vermijden van dergelijke drama’s. Een angstpsychose kunnen we best missen, maar een meer menselijk gerichte samenleving zou misschien bij velen bepaalde frustraties kunnen wegnemen. Ik ben er van overtuigd – en ik sluit mezelf hierbij niet uit – dat het ons mangelt aan medeleven, aan attentie voor de medemens. Ik ben er van overtuigd dat we te veel in ons eigen wereldje leven en te materialistische betrachtingen koesteren. Misschien moeten we weer beseffen dat we niet voor ons zelf alleen leven, maar voor het welzijn van iedere medemens. ‘Het is goed voor het slapengaan even in eigen hart te kijken’, schreef Alice Nahon en wellicht moeten we dat maar eens meer doen. Begrip voor de ander en een gezond meeleven, kan alleen maar gunstig zijn, misschien zijn we dat te veel vergeten.

De dag dat deze afgrijselijke daad plaats had, verschenen in de media al berichtjes van mensen die roepen om de wederinstelling van de doodstraf. Op het net is een soort petitielijst te tekenen die momenteel al meer dan 6.000 handtekeningen bevat.
Dat de dader uit de normale maatschappij moet genomen worden, is evident. Men mag immers het risico niet lopen dat hij eenzelfde daad nogmaals zou kunnen stellen, maar hem de doodstraf geven en deze dan ook nog uitvoeren ook, zou getuigen van een barbaarse cultuur. Bovendien is de wetenschap dat men de doodstraf kan oplopen dikwijls een katalysator gebleken eerder dan een remedie. Waarom zou je je immers inhouden om slachtoffers te maken als je toch de doodstraf riskeert?

In het verleden is al te vaak gebleken dat zogenaamde daders onschuldig veroordeeld en ter dood gebracht werden. Een gerechtelijke dwaling is nimmer uit te sluiten en ieder onschuldig slachtoffer is er een te veel.

Het hele gebeuren zou echter wel de aanleiding moeten zijn tot een parlementair debat dat zich tot doel stelt de strafwetgeving te herschrijven waarbij vooral de gerechtigheid aan bod komt. Door de eeuwen heen is de strafwet al zo dikwijls aangepast, veranderd dat alle proporties scheef werden getrokken. De misdrijven en misdaden moeten maar eens op een ernstige basis gedefinieerd worden en de strafmaat aangepast aan de definitie. Kleine misdrijven moeten een kleinere sanctie krijgen, maar de grote misdaden moeten dan ook in proportie met een belangrijkere strafmaat gesanctioneerd worden. De wetgevende macht zou zich bijzonder gedienstig maken door nu eens op een serieuze basis werk te maken van een gemoderniseerde strafwetgeving waarbij de rechters de mogelijkheid krijgen om met bepaalde factoren – zowel verzachtende als belastende – rekening te houden. Door de bomen moet men immers het bos kunnen erkennen. Rechters moeten uitspraken kunnen doen waarbij ze volgens de omstandigheden al bij voorbaat kunnen bepalen of een eventuele gevangenisstraf al of niet voor een eventuele vervroegde vrijlating in aanmerking kunnen komen en onder welke voorwaarden. De wet Lejeune zou niet meer nodig zijn indien men in alle gevallen een commissie doet bepalen wanneer en onder welke voorwaarden een veroordeelde vervroegd vrij zou mogen komen. Conditio sine qua non voor een goede werking van deze commissie zou er echter moeten in bestaan dat de commissieleden grondig motiveren waarom ze een beslissing nemen en hiervoor ook verantwoordelijkheid moeten nemen.

Een drama zoals in Dendermonde is te onbegrijpelijk voor woorden en begrip, maar het is een kans tot een grondige herschrijving van de strafwet, met vooral de bedoeling gerechtigheid te brengen. Het is dan ook zeker van belang dat men eventuele procedurefouten begaan tijdens onderzoek en berechting en die geen wezenlijk nadeel berokkenen aan de verdachte geen aanleiding kunnen geven tot vrijlating of zinloze herziening van het proces. Schuld is schuld en daar doet geen procedurefout afbreuk aan.

Ondertussen blijven mijn gedachten bij de getroffen slachtoffers, hun familie en vrienden en hoop ik van harte dat ze troost mogen vinden in het meeleven van hun medemensen.