De aangekochte Panoramareportage over de Amerikaanse militaire blunders in Irak laat een dubbel gevoel na.
Enerzijds is het leerzaam om de Amerikanen zelf aan het woord te laten.
Anderzijds vangen we zo nauwelijks meer dan een glimp op van het lijden van het Iraakse volk en nog minder van de gevolgen voor het hele Midden-Oosten.
In een document van 30 minuten kan het moeilijk anders.
Minstens twee vragen blijven open: hoe is het mogelijk dat de overgrote meerderheid van de Amerikaanse publieke opinie - de kritisch genoemde pers inbegrepen - achter de invasie stond; hoe is het te verklaren dat zo'n president die zijn bestuurlijke incompetentie verbergt achter militaristisch machogedrag, herverkozen werd ???
Is de oorlog in Irak niet veel meer dan een opeenstapeling van militair-strategische blunders; wordt de zwakheid - om niet te zeggen het failliet - van de Amerikaanse democratie hiermee niet bloot gelegd?
Als het inzamelen van gigantische verkiezingsfondsen en het inpalmen van de belangrijkste opinievormende media, zo'n beslissende invloed hebben verworven: kan men dan nog in alle ernst gewagen van een democratie?
Kan een kritische beschouwer deze schertsfiguur van een president anders zien dan als de zetbaas, de marionet, van alle lobby's die zich achter zijn presidentiële kliek verschuilen? En wat is de prijs die niet alleen het Amerikaanse volk, in het bijzonder de armsten onder hen, maar vooral de rest van de wereld daarvoor moeten betalen?
Maar stel deze vragen niet te luid of je wordt beschuldigd van 'visceraal' of 'primair' anti-Amerikanisme.
Om maar meteen duidelijk te zijn: ik behoor tot de verfoeilijke categorie Belgen die door Mia Doornaert omschreven wordt als 'visceraal anti-Amerikaanse lieden die nog lijken vast te zitten in een jeugdsentiment van betogingen tegen raketten en verheerlijking van Fidel Castro.'
Minstens vier keren ben ik tegen de kruisraketten gaan betogen en ik ben daar allesbehalve beschaamd over: ik zie niet in op basis van welke superieure moraal Mia Doornaert de installatie van atoomwapens op ons grondgebied wenst te verdedigen.
Pierre Harmel vond ik een bijzondere minister van buitenlandse zaken omdat hij inderdaad zijn eigen weg ging.
Van Spaak herinner ik mij de gevleugelde zin: 'Messieurs, nous avons peur' die mede de wapenwedloop tijdens de Koude Oorlog heeft in gang gezet.
Mia Doornaert looft Karel de Gucht om 'zijn terugkeer naar de redelijkheid'. In Centraal-Afrika heeft de Gucht de inspanningen van Louis Michel gewoon verder gezet om het geweld terug te dringen en in Congo verkiezingen te helpen organiseren.
Heeft de redelijke de Gucht daarbij meer hulp gekregen van de VS dan zijn overgeëmotioneerde voorganger???
Mia Doornaert schermt voortdurend met 'Belgiës politieke doeleinden' zonder die ook maar één keer te definiëren: moet een Belgisch minister van buitenlandse zaken aan het handje van Big Brother lopen om zo zijn kansen op promotie tot secretaris-generaal van de Nato veilig te stellen of om een landgenoot op een andere prestigieuze job te helpen? Is carrièreplanning het opperste doel van onze diplomatie?
Ik nuanceer mijn initiële bekentenis: met 'visceraal' bedoel ik dat de afkeer voor de Amerikaanse buitenlandse en militaire politiek bij mij inderdaad zeer diep zit. Maar dan wel gesteund op feiten en in het besef dat mijn verontwaardiging gedeeld wordt door heel wat Amerikanen, van wie ik er trouwens persoonlijk heb mogen ontmoeten.
Je kan ook 'visceraal' ergens voor zijn, zonder je te steunen op feiten of door de feiten zorgvuldig te selecteren zodat ze in jouw dogmatisch betoog passen.
Zou het kunnen dat mensen zoals Mia Doornaert nog altijd vastzitten aan het beeld van de USA als heldhaftige bevrijder van Europa?
Historische dankbaarheid is geen reden tot een kritiekloze aanbidding.
Welke epiteta kan je aan Bart De Wever toekennen na de eerste aflevering van 'Op de keien van de Wetstraat'?
Hij is eigen-zinnig. Hij bezit een zinnigheid die geldt voor hemzelf en zijn politieke geloofsgenoten, maar bij die grenzen houdt ze ongeveer op.
Hij denkt exclusief: hij is blij met zijn katholieke collegetijd en al wie over zijn katholieke opvoeding klaagt, 'zal nooit tot mijn vriendenkring behoren'.
Om maatje te zijn met Bart De Wever moet je geloven aan de verrijzenis, niet alleen van de Heer, maar ook van het graafschap Vlaanderen met annexatie van Limburg en delen van het historische hertogdom Brabant.
Hij is contradictorisch. Hij hoont al wie gelooft in de maakbaarheid van de samenleving - lees: 'de linkse kerk' - en tegelijk in 'volksverheffing'.
In theorie komt dat op hetzelfde neer, in de praktische verduidelijking van De Wever niet. Hij beoogt een verfijning van de publieke smaak, de strijd tegen de armoede of het streven naar een meer rechtvaardige samenleving houdt hem minder bezig, tenzij als het gaat om die vervloekte transfers naar Wallonië uiteraard.
En zonder twijfel is deze denker een oprecht getormenteerd man: het conflict tussen politieke strategie en menselijkheid snijdt in zijn ziel. Gelukkig heeft biechtvader Dedecker hem zijn zonden reeds vergeven, maar het lidteken blijft en schrijnt. Dit is geen ironie: de pijn staat op zijn gezicht te lezen, spreekt uit zijn lichaamstaal.
Uit zijn lichaamstaal spreekt nog meer: de onzekerheden van de fanaticus. De Wever is geen twijfelaar in de cartesiaanse zin van 'ik twijfel, ik denk dus ik ben' maar door zich vast te klampen aan een aantal idées fixes en door het demoniseren van zijn tegenstanders (vooral de linkse en de francofone) probeert hij zijn eigen twijfels te overwinnen.
Tenslotte: 'Op de keien van de Wetstraat' lijkt een beloftevol programma. Het bewijst zijn eigen noodzaak. Om tot zinvol stemgedrag te komen, is het geen overbodige luxe om politici wat beter te leren kennen als mens - buiten de verkiezingscampagnes en hun slogans.
Met lezer Roeland Van den Broek (in De Morgen van donderdag) ben ik het hartgrondig eens: de journalistieke verloedering bij de VRT heeft de voorbije week een absoluut dieptepunt bereikt.
Moet men zelfs niet de vraag stellen of minderjarigen aanklampen om ze duidelijk tegen hun zin een verklaring te ontfutselen te beschouwen is als 'mobbing': een strafbaar feit?
De degeneratie is zeker op het EEN-journaal al veel langer aan de gang: de dominante rubrieken vond je vroeger vooral in Het Laatste Nieuws, de commercieel meest succesvolle krant van Vlaanderen.
Dit lijkt nog de enige merkbare doelstelling te zijn van de VRT: de grootste zijn en blijven.
Daarom imiteren zij VTM, proberen de commerciële zenders in sensatiezucht en oppervlakkigheid zelfs te overtreffen.
Iedereen kent de voortreffelijke uitzonderingen zoals de historische programma's, Panorama etc maar globaal gezien gaat de VRT elke intellectuele uitdaging uit de weg Alsof in de ogen van de programmamakers de Vlaamse bevolking is gaan lijden aan een collectieve dementie.
Maar het heeft geen enkele zin daartegen bij de VRT te protesteren en evenmin bij de bevoegde minister: die heeft in de VRT-studio's al verscheidene keren verklaard dat de openbare omroep 'goed bezig is'.
Zolang ze Laura Lynn maar helpen promoten, is Geert Bourgeois dolgelukkig.
Uit de tekst van Tom Ysebaert (in De Standaard van donderdag) blijkt dat men het evident vindt dat scholen tijdens de spitsuren geen gebruik kunnen maken van de trein.
'Wie voor zijn broodwinning op weg is, krijgt voorrang op de dagjesmens.'
Dit klinkt zeer redelijk , maar is het dat ook?
Ten eerste, om de ouders te overtuigen van de zinvolheid van een studiebezoek moet je een gevulde agenda kunnen voorleggen. Doe dat meer eens al je niet voor 10 uur in Brussel kunt aankomen.
Ten tweede: vergeet toch eens het cliché van 'een bende joelende scholieren'. Dit geldt misschien voor de lagere school, leerlingen uit het secundair kunnen zich best beheersen. En als dat niet zo is, spreek dan de begeleidende leerkrachten aan.
Ten derde: de jeugd is de toekomstige klant van het openbaar vervoer. Hoe vaak heb ik als leraar moeten horen van mijn leerlingen: 'Met de trein reis ik nooit meer.'
Dat lag dan aan de hopeloze service, de botheid van het personeel, de ongeldigheid van gunsttarieven of go-passen voor 9 uur, gebrek aan stiptheid, de onmogelijkheid om fietsen te vervoeren etc etc
De kernvraag is: hoe sta je tegenover het openbaar vervoer? Wil je dit promoten of niet: zo ja, begin dan met de jeugd.
aanvulling In de tekst staat verder nog: waarom moeten gepensioneerden die tijd zat hebben zonodig tijdens de spits op de trein stappen? Weerom een gelijkaardig antwoord: als je van de ene kant van het land wil reizen naar de andere moet je er vroeg bij zijn. En heeft men liever nog meer autobussen op de snelwegen? De oplossing voor de spits is inderdaad het inleggen van meer dubbeldekkers: men moet niet uitgaan van de bestaande capaciteit, maar van de ultieme doelstelling: minder verkeer op de wegen, dus meer openbaar vervoer.
Uit de tekst van Tom Ysebaert in De Standaard van vandaag blijkt dat men het evident vindt dat scholen tijdens de spitsuren geen gebruik kunnen maken van de trein.
'Wie voor zijn broodwinning op weg is, krijgt voorrang op de dagjesmens.'
Dit klinkt zeer redelijk , maar is het dat ook?
Ten eerste, om de ouders te overtuigen van de zinvolheid van een studiebezoek moet je een gevulde agenda kunnen voorleggen. Doe dat meer eens al je niet voor 10 uur in Brussel kunt aankomen.
Ten tweede: vergeet toch eens het cliché van 'een bende joelende scholieren'. Dit geldt misschien voor de lagere school, leerlingen uit het secundair kunnen zich best beheersen. En als dat niet zo is, spreek dan de begeleidende leerkrachten aan.
Ten derde: de jeugd is de toekomstige klant van het openbaar vervoer. Hoe vaak heb ik als leraar moeten horen van mijn leerlingen: 'Met de trein reis ik nooit meer.'
Dat lag dan aan de hopeloze service, de botheid van het personeel, de ongeldigheid van gunsttarieven of go-passen voor 9 uur, gebrek aan stiptheid, de onmogelijkheid om fietsen te vervoeren etc etc
De kernvraag is: hoe sta je tegenover het openbaar vervoer? Wil je dit promoten of niet: zo ja, begin dan met de jeugd.
Eerlijk gezegd, er zijn zo van die momenten dat ik twijfel aan mijn mentale gezondheid: ben ik gek of zijn het de anderen? Die momenten werden vandaag woensdag geleverd door het VRT-journaal en Terzake. We zagen een meute journalisten leerlingen overvallen van de Gentse school waar een jongen van 14 is doodgestoken. Wat hadden die kinderen aan informatie te bieden? Niets. Waarom moesten zij dan zonodig worden lastig gevallen: uit pure sensatiezucht. En dat door types die van zichzelf denken dat zij het geweten van de natie vertegenwoordigen. Mag ik zeggen dat ik moet braken van dit universitair geschoold tuig? Vandaar de naam journaille, afgeleid van canaille: uitschot. De VRT-journalisten zullen natuurlijk weer opwerpen dat het hun journalistieke plicht is om de bevolking te informeren. Ga dan naar mensen die eventueel informatie kunnen bezorgen: de politie, het gerecht. Bovendien: is het echt een behoefte aan informatie die sommige kijkers naar dit wansmakelijk vertoon doet kijken? Misschien ben ik te dom om het te begrijpen maar mijn pover verstand zegt dat alleen mensen die belust zijn op bloed en spektakel hier behoefte aan hebben. Zoals in vroegere tijden de markten vol liepen om naar openbare terechtstellingen te kijken. Mensen zien vierendelen of radbraken dat was toen het equivalent van de huidige stierengevechten of van het potige voetbal. Een beschaafd volk buigt het hoofd voor misdaden die worden gepleegd door minderjarigen en vraagt zich af hoe het zo ver is kunnen komen en wat eraan gedaan kan worden. Daar heb je geen reportageploeg op de plaats van het misdrijf voor nodig maar wel een experte zoals Mieke van Hecke in diezelfde Terzake. En jeugdpsychologen en anderen die in staat zijn om naar de diepere oorzaken te peilen: de achtergrond van de daders, de levenssituatie van de jongeren vandaag. Waarom vinden jongeren in Vlaanderen het nodig om een mes op zak te hebben:? Die vraag kon men al stellen na het gelijkaardige incident in Oostende. Waarom ontploffen onze jongeren zo gemakkelijk: wat is er mis met hun opvoeding thuis, onder welke invloeden komen ze tot deze wandaden? Dit zou de journalisten moeten bezig houden en niet het aanklampen van minderjarigen die evenmin weten wat er aan de hand is. Voor deze meute van de pers voel ik alleen maar de diepste walg.
roeren we de oorlogstrom of roken we een vredespijp?
Het standpunt van Pieter de Crem (zie De Morgen van vandaag) is allesbehalve verrassend: reeds tijdens de verkiezingscampagne verklaarde hij dat ons leger meer risicovolle opdrachten op zich zou moeten nemen. In zijn nieuwe tekst lezen we dat volgens hem een buitenlands beleid maar geloofwaardig is als het ondersteund wordt door een geloofwaardig defensiebeleid.
We zitten met deze christendemocraat dus nog altijd in 'de waanzinnige veertiende eeuw' van Barbara Tuchman toen vorsten en lokale baronnen ook pas aanzien verwierven wanneer ze een militie op de been konden bregen, desnoods een verzameling bandieten.
Toch lijkt het pacifisme van Hans Lammerant, de voorzitter van Vredesactie, even achterhaald: de noodzaak om in extremis militair in te grijpen kan men vergelijken met de nood aan een binnenlandse gewapende politiemacht. Er zijn nu eenmaal schurken in deze wereld met weerloze slachtoffers, en - nogmaals in extremis - zijn de daders enkel tegen de houden en de slachtoffers alleen te beschermen met geweld.
Wat Darfur betreft spreekt Lammerant alleen over machtswellust - van lokale dictators, rebellen of buitenlandse grootmachten - als oorzakelijk element.
Nochtans - indien de analyse van Robert Kaplan en andere onderzoekers correct is - gaat het in Afrikaanse conflictgebieden meestal over een wanverhouding tussen bevolkingsaangroei en beschikbare landbouwgrond, en over bodemrijkdommen als die er zijn want bijvoorbeeld in Rwanda zijn ze er niet.
Dit vraagt om een langetermijnoplossing die niet militair van aard is: het gaat om geboortencontrole en rechtvaardige wereldhandel zodat de Afrikaanse boer zich een menswaardig bestaan kan opbouwen. En het gaat om het terugdringen van de perverse wapenhandel.
Ben ik dan de enige die zich bij elk tv-journaal afvraagt hoe die landen en bendes die geen geld hebben voor een behoorlijk onderwijs, een degelijke gezondsheidszorg en infrastructuur, wel geld genoeg hebben om zich moderne handwapens aan te schaffen?
Wie wordt rijk van deze schande: wat voor geloofwaardigheid hebben onze morele oprispingen als wij hier zelf profijt uit halen??? Zowel inzake de exploitatie van de grondstoffen (diamant, coltan, goud, petroleum en andere) als wat betreft de handelspolitiek en landbouwpolitiek, de ethische kolonisatie die een geboortencontrole verbiedt etc
Dit wordt inderdaad niet met wapens opgelost. Trouwens, Pieter de Crem doet mij altijd denken aan de generaals uit De Lof der Zotheid van Erasmus die zich veilig achter een boom verschuilen terwijl ze hun ondergeschikten de dood in jagen. Vanuit het Aalterse Cremlin is het gemakkelijk stoer en dapper te zijn.
komen mannen van Mars en vrouwen van Venus? In de boekenbijlage van De Standaard of De Morgen stond vorige week een interview met auteur Stefan Hertmans die een studie heeft gepubliceerd over de vrouwelijke hoofdpersonages uit de Griekse tragedies: Medea, Electra, Antigone etc Zijn mening: vrouwen zijn toch altijd de grootste slachtoffers van oorlogen die door mannen worden in gang gezet en uitgevochten, en dat maakt vrouwen als tragische figuren zo interessant. De intellectueelste van alle Vlaamse auteurs komt dus niet verder dan de schrijfster van het populariserende: 'Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus'. Was de werkelijkheid maar zo simpel en eenduidig. Onder meer uit de Congoboeken van Jef Geeraerts weten we dat bij stammenoorlogen de mooiste meisjes opwindende dansen uitvoerden om hun krijgers op te hitsen zodat ze zouden weten welke beloning hen voor hun heldenmoed te wachten stond. Testosteron omzetten in de agressieve adrelanine, daar hadden deze stammen nooit over gelezen maar ze brachten het wel in de praktijk. Beelden uit WO II tonen de Duitse treinen die vertrokken richting Oostfront: op de perrons wuivende meisjes en vrouwen. Op het tv-journaal konden we na de Falklandruzie tussen Engeland en Argentinië de Engelse oorlogsschepen zien aankomen in de haven van Southampton: alweer duizenden hysterische vrouwen op de kade om de helden toe te juichen. Wanneer familieleden van Amerikaanse soldaten die vechten in Irak of daarnaar op weg zijn, worden geïnterviewd, dan horen we de moeder of echtgenote zonder uitzondering verklaren: 'I'm so proud he is serving his country'. Dat is het historisch refrein: 'proud to serve' wat dan neer komt op het doden van mensen die men nooit eerder heeft gezien - en met de moderne wapentechnologie meestal nooit zal zien - en die mensen zijn dan inderdaad vaak vrouwen en kinderen, om van de ouderlingen te zwijgen.
Dit inzicht is allesbehalve nieuw, het ligt aan de basis van het vrolijk-ondeugende toneelstuk Lysistrata van de Griekse blijspeldichter Aristofanes, een tijdgenoot van de grote tragedieschrijvers. Dus meer dan 2300 jaar geleden. Aristofanes laat de vrouwen van Athene een liefdesstaking houden: zij weigeren nog met hun mannen naar bed te gaan zolang die oorlog voeren. Uiteindelijk laten de dappere heren hun zwaarden vallen en richten hun kleinere speer op.
Dit is de kern van de zaak: slachtoffers zijn vaak medeplichtig, maar dat besef dringt pas door wanneer de kansen aan het keren zijn. In de USA was er nagenoeg geen protest tegen de invasie in Irak tot de lijkzakken begonnen aan te komen en gruwelbeelden erin slaagden om door de censuur te dringen ('embedded journalism' werd die genoemd). Trouwens, is het een triomf van de emancipatie dat nu ook vrouwen geüniformeerde moordenaressen zijn geworden?
Slachtoffers zijn alle mensen die niet de kans hebben gekregen om te protesteren of die wel hebben geprotesteerd maar naar wie niet is geluisterd. Wie eerst staat te juichen wanneer de krijgslustigen op hun oorlogspad vertrekken, kan zich achteraf geen slachtoffer meer noemen: die is medeplichtig net als de onverschilligen en moreel gezien zelfs mededader.
Onderzoek van VITO wees uit dat de lucht in Brugge de minst vervuilde is van alle Vlaamse steden.
Burgemeester Moenaert is er in De Standaard van zaterdag 1 september als de kippen bij om dit toe te schrijven aan zijn mobiliteitsplan.
Dit plan heeft ongetwijfeld zijn verdiensten al was het maar door het weren van toeristenbussen uit de binnenstad. Minder optimistisch kunnen we zijn over de parkeermogelijkheden rondom de binnenring: daar blijft het langs vele invalswegen zoeken naar een parkeerplaats waardoor er toch nog te veel auto's de stad in rijden.
Maar is de betere score van Brugge niet in de eerste plaats te verklaren door de afwezigheid van industrie binnen de stadsmuren waardoor het vrachtvervoer beperkt blijft tot de leveranciers van de handelszaken? Dit is een historisch gegeven en geen verdienste van de huidige bestuursploeg.
Nog minder rooskleurig is de ecologische politiek: de groene gordel rondom de stad is allesbehalve gerealiseerd, integendeel: denk aan de aanslepende conflicten over het Lappersfortbos en de hoofdkwartierenzone in de Chartreuse. Daar bovenop komen de plannen voor de bouw van een shoppingcentrum annex nieuw voetbalstadion in Loppem, al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat het grootste deel stadsbestuur zelf hiertegen is. Zij verkiezen een uitbreiding van het huidige Jan Breydelstadion wat dan weer meer overlast zou betekenen voor de deelgemeente Sint-Andries.
Maar aan bosbehoud en actief behoud van open ruimte doet de stad veel te weinig. De huidige bewindsploeg wil daarentegen steeds meer groenzones inpalmen voor kantoren, winkelcentra en bedrijfsterreinen terwijl reeds bestaande bedrijfsgronden nog onvoldoende benut zijn.
Kortom, er hangt wel degelijk een luchtje aan Moenaert en zijn ploeg: de zittende coalitie heeft geen enkele reden om een hoge borst op te zetten. Zij profiteren voorlopig van een historisch gegroeide situatie maar doen er veel te weinig aan om die te consolideren laat staan te verbeteren.
Minister-president Peeters stelt voor om vrachtwagens wat later de baan op te sturen om zo het fileprobleem te helpen verminderen.
Onmiddellijk wordt hij afgeblokt door de Vlaamse woordvoerder van de bedrijven die schermt met economische slogans. Op RTBf La Une daarentegen beklemtoonde een francofone vertegenwoordiger van de bedrijfsleiders de opportuniteiten van het initiatief indien de bedrijven bereid zijn om zich aan te passen.
Keer op keer komt het op hetzelfde neer: economische slogans worden afgekondigd als kerkelijke dogma's.
In casu de toverformule: 'just in time delivery'. Iedere weggebruiker kan de praktische gevolgen van dit dogma vaststellen: het vrachtvervoer maakt onze wegen steeds onveiliger, de truckers staan onder een steeds hogere stress.
Vergelijk dit met dat andere dogma van een verhoogde productiviteit dat resulteert in nachtarbeid, een systeem dat nog wordt aangemoedigd door een lastenverlaging.
Ongeacht de gevolgen voor het gezinsleven van de arbeiders en voor hun gezondheid.
Het primaat van de economie valt niet te betwisten: zonder rendement kunnen de bedrijven geen werk verschaffen en kan de overheid geen inkomsten genereren om een beleid met sociale en ecologische correcties door te voeren.
Maar wordt dit primaat niet in toenemende mate een dictaat: om het even welke menselijke waarde moet wijken voor de filosofie van de markt. De markt is een middel en geen doel op zich, en dat lijken de actoren wel eens te vergeten.
Er is geen natuurwet die zegt dat 'just in time delivery' onvermijdelijk is en nog minder dat dergelijke systemen de meest wenselijke zijn.
Vergelijk het met een nog dwazer verschijnsel: Belgische garnalen die naar China (en tot op vandaag naar Marokko) zullen worden gevoerd om daar te worden gepeld en daarna volgt de weg terug naar onze winkels. De ecologisten eisen terecht dat aan deze waanzin een einde wordt gemaakt door de reële kosten, ook inzake milieuvervuiling aan te rekenen. Net zoals Gaia zeer terecht protesteert tegen het dierentransport over afstanden en in omstandigheden die op dierenmishandeling neerkomen.
De mechanismen van de markt zijn ziek of ziekmakend, zowel moreel als louter geneeskundig. Wanneer gaan we niet alleen beseffen dat we verkeerd bezig zijn, maar er ook iets aan veranderen?
Allerlei rondvragen lijken uit te wijzen dat over het kosteloos lager onderwijs heel wat verwarring en onzekerheid bestaat zowel bij de ouders als bij de scholen.
De vraag is of het principe van kosteloosheid niet al te egalitair is doorgevoerd. Wat voor zin heeft het om lineaire maatregelen op te leggen die voor de ene niet nodig zijn en voor de andere veel te weinig verschil opleveren?
Zou het niet veel zinvoller zijn om naar het voorbeeld van de dienstencheques te werken met onderwijscheques die verdeeld zouden worden volgens het reële inkomen van de ouders: dan breng je de steun naar de mensen die het echt nodig hebben.
Misschien kan men zelfs nog een stap verder gaan en naar analogie van het Kiwimodel een openbare aanbesteding uitschrijven zodat de onderwijscheques gereserveerd blijven voor de artikelen met de beste prijs-kwaliteitverhouding.
Wat we nu meemaken komt neer op het uitdelen van snoepjes aan wie reeds oververzadigd is, en nauwelijks een boterham aan wie honger heeft.
Zo wordt een respectabel principe in de praktijk een maat voor niets.
Taking Sides Gisterenavond bekeken we een van de Nederlandse zender NPS opgenomen film. Taking Sides - 'een kant kiezen' - van de Hongaarse grootmeester Istvan Szabó (denk onder meer aan de grandioze film Mephisto met Klaus Maria Brandauer in de hoofdrol) gaat over een proces tegen de wereldberoemde dirigent Wilhelm Furtwängler, een van de artistieke lievelingen van Hitler en daarom na 1945 beschuldigd van collaboratie. Het verhaal - oorspronkelijk een toneelstuk - speelt zich af in 1946 tijdens de zogenaamde 'denazificatie' van Duitsland. Een Amerikaanse majoor, subliem vertolkt door Harvey Keitel - krijgt de opdracht Furtwângler tot een bekentenis te dwingen zodat de vermeende collaborateur kan worden veroordeeld. Jammer voor de majoor en zijn opdrachtgevers komen tal van mensen getuigen dat W.F. zijn bevoorrechte positie heeft gebruikt om een groot aantal joden in bescherming te nemen. Het is zonder meer een boulverserende film, vanwege de sterke vertolking en het thema uiteraard. Het gaat om schuld en medeplichtigheid en om morele arrogantie. Dit laatste is aanwezig in de majoor: een botterik die de dirigent ' a bandleader' noemt en dus geen verschil kan maken tussen een jazzorkest en een symfonisch; een brutale onbeschofterik die alleen kan spreken in de bekende Amerikaanse filmwoordenschat van 'shit', 'fucking shit' etc Maar de man is wel overtuigd van zijn morele superioriteit: hij voelt zich oneindig verheven boven de veronderstelde handlanger van Hitler. Tegenover de grofgebekte staat een figuur in vertwijfeling, een hyper gevoelig kunstenaarstype dat zich afvraagt of hij zich inderdaad niet heeft vergist. Beide zullen breken, de ene grommend, de andere bezwijmend. De Amerikaan moet uiteindelijk toegeven dat hij onvoldoende bewijzen heeft, de dirigent komt tot het inzicht dat hij zijn Duitse vaderland beter had verlaten in 1933 toen Hitler aan de macht kwam. Het eerste uur heb ik deze film met een moeilijk te bedwingen woede gevolgd. Wat mij al jaren stoort is juist die mateloze arrogantie van de overwinnaar en tot op vandaag blijven de Amerikanen die arrogantie uitstralen. Zij hebben het recht om een tegenstander voor de rechtbank te dagen en ter dood te veroordelen, maar er is geen denken aan dat ooit een Amerikaanse president of generaal voor een internationale rechtbank zal moeten verschijnen. Deze eigenwaan is in mijn ogen walgelijk: principes gelden voor iedereen of ze gelden niet. Maar het feit dat deze film zulke sterke gevoelens kan opwekken en die gaandeweg kan transformeren in een meer genuanceerde beleving, bewijst dat het hier gaat om een hoogstaand kunstwerk - de reputatie van de regisseur waardig en een zoveelste bevestiging van het uitzonderlijke talent van Keitel (what's in a name trouwens: Keitel was een van de afschuwelijkste Nazigeneraals). Ten slotte: het was alweer niet de VRT die deze prent uitzond.
Filosofe Griet Galle pleit in De Standaard van 30 augustus voor het opleggen van identieke, door de school geleverde leermiddelen om een einde te maken aan de materialistische competitie tussen ouders en kinderen.
Zij geeft de indruk dat de school zich op een eiland bevindt: het is niet de school maar de enomische krachten buiten de school die deze dwaze Streberei in de hand werken. Meer dan ooit te voren heeft de markt het kind, zelfs het zeer jonge kind, ontdekt als potentiële klant. Vandaar de opeenvolgende Pokemon- en Samsonrages.
Het is uiterst twijfelachtig of een opgelegde uniformiteit op school deze werkelijkheid zal veranderen. De ervaring wijst uit dat in scholen met een voorgeschreven uniform - voor zover dit niet door de school zelf wordt geleverd - de competitie alleen maar verschuift van kleuren naar delicate stoffen en snit.
Trouwens, egalisme is een achterhaald ideaal - de geschiedenis toont wat egaliseren in de praktijk betekent - , leren omgaan met verscheidenheid lijkt me vandaag belangrijker.
Het enige wat de school kan doen is zelf een boodschap uitdragen - zowel in haar praktijk als in haar lessen - dat materialisme slechts oppervlakte is en omgekeerd dat de diepere bevrediging inderdaad zoals Galle schrijft meer te maken heeft met zijn dan met hebben.
Om die reden is het een wijze beslissing van de huidige minister van onderwijs om de schooluitgaven aan banden te leggen: het is onaanvaardbaar dat kinderen bij schoolactiviteiten moeten afhaken wegens het kostenplaatje. Hierover mogen de scholen zich eens bezinnen: zijn meerdaagse initiatieven in een ver buitenland - sneeuwklassen bijvoorbeeld - wel echt noodzakelijk voor de opvoeding?
En aan de media - in het bijzonder de tv-zenders - zou men wat meer schroom mogen vragen bij het bestoken van kinderen met allerlei nauwelijks verborgen verleiders.
Maar deze verleiders doen de kassa rinkelen en de bedrijven draaien, dus meer dan een vrome wens uitspreken, kan een filosoof niet bereiken: 'it's the economy, stupid' en daar helpt geen lieve moederen aan.
Aanvulling:
Gisterenavond zagen we in het VRT-journaal hoeveel verwarring er heerst bij de ouders van lagereschoolkinderen: de meeste blijven schoolgerei kopen terwijl dat gratis door de scholen zou moeten overhandigd worden.
Deze verwarring toont aan dat het beleid van de minister faalt, onder meer omdat het voorbij gaat aan het individualisme van de Vlaming: wij willen niet allemaal hetzelfde, wij willen ons onderscheiden.
Daarom lijkt het me veel zinvoller om de doctrine 'gratis onderwijs' te verlaten voor selectieve steun aan de ouders die het echt nodig hebben.
Dit zou kunnen door naar het voorbeeld van de dienstencheques, onderwijscheques in te voeren die verdeeld worden volgens het reële gezinsinkomen. Wat voor zin heeft het om gratis passers uit te delen aan mensen die gerust drie passers kunnen kopen terwijl er andere zijn voor wie elke uitgave een aanslag betekent op hun maandelijkse balans, mensen voor wie het een opgave is om rond te komen?
Egalitarisme behoort tot het verleden: een modern beleid gaat selectief te werk en speelt in op de ergste noden.
Karel van Eetvelt, de topman van Unizo klaagt vandaag in De Morgen terecht het watervalsysteem van ons middelbaar onderwijs aan en de onderwaardering van het tso en bso.
Maar is deze trieste, geld- en tijdverslindende cascade louter het gevolg van een gebrekkige evaluatie binnen de scholen en de CLB's?
De ervaring in het onderwijs toont jaar na jaar aan dat de denkfout zich in de eerste plaats in de hoofden van de ouders voordoet en waarom is dit zo? Daar gaat van Eetvelt niet op in.
Zou het te maken kunnen hebben met het statuut van de handenarbeid: nog altijd is het statuut van de arbeiders niet overal gelijk gesteld aan dat van de bedienden.
Daarnaast is er het verschil in verloning en vooral in arbeidsomstandigheden. Waarom moet onze bouw steeds meer een beroep doen op al dan niet clandestiene buitenlanders? Waarom zie je vrijwel geen autochtone stratenmakers of 'kasseienleggers' meer?
Iedere burger uit de middenklasse weet dat een bekwame loodgieter meer verdient dan hij, maar zal hij zijn kinderen daarom naar een vakschool sturen?
Nog steeds woekert het vooroordeel dat een job die de handen proper houdt, superieur is aan een arbeid die je doet 'stinken' naar zweet, machinevet en mortel - om nog te zwijgen over mest en koeienvlaaien.
Het zijn niet de scholen en evenmin een minister van onderwijs die de vooroordelen gaan wegwerken. Breng de handenarbeiders meer op een positieve manier in beeld, geef ze een plaats in de politieke vertegenwoordiging: hoeveel arbeiders zitten er in een van de parlementen? Hoeveel arbeiders krijgen in de talloze soaps een meer dan ridicule of beklagenswaardige rol?
Imagoverandering vraagt een volgehouden campagne op vele fronten: zadel de scholen niet eenzijdig op met de verantwoordelijkheid.
Rik Torfs is zonder twijfel een van de briljantste Vlaamse commentatoren van de laatste jaren: een kwikzilveren 'esprit' en een zelden geëvenaarde verbale virtuositeit.
Niettemin bevat zijn tekst 'religie en rede' in De Standaard van vrijdag 24 augustus een aantal punten die op zijn zachtst gezegd niet overtuigen.
Om te beginnen is er zijn pleidooi voor meer 'redelijke argumentatie' in de godsdienstbeleving waarbij 'redelijk' slaat op verstandelijke analyse en intelligent betoog en niet zo duidelijk op 'redelijkheid' in de zin van relativeringsvermogen en tolerantie.
Het denken over godsdienst en geloof heeft altijd iets paradoxaals tenminste zolang men binnen het kader van de relige of de godsdienst blijft.
Enerzijds hebben de meest intelligente, soms zelfs geniale, geesten zich bezig gehouden met theologische disputen en theorievorming; anderzijds kennen we een aantal
verklaringen die dit denken quasi onmogelijk maken.
God wordt traditioneel omschreven als 'de gans Andere': hoe kan je uitspraken doen over een wezen dat onvoorstelbaar anders is?
De Engelse katholieke auteur Graham Greene zei: 'Ik weiger te geloven in een God die ik zou kunnen begrijpen.'
En van kerkvader Tertullianus is deze zin bekend: 'Credo quia absurdum est' - ik geloof omdat het absurd is.
Torfs beweert verder dat het religeuze is verdrongen naar de privésfeer: ik dacht dat er nog wekelijks erediensten te zien waren op onze openbare omroep, de vertegenwoordigers van de godsdiensten - in Vlaanderen vooral de katholieke - zijn prominent aanwezig bij allerlei feestelijkheden.
Sterker nog: de invloed van religies op het maatschappelijk en politiek leven is in de moderne tijden nog nooit zo groot geweest: in de USA, in Polen, om nog te zwijgen over de islamitische landen.
Daarnaast doet Torfs nogal smalend over de marxistische analyse: de geschiedenis, ook de actuele, bulkt van de bewijzen dat zelfs de meest radicale interpretatie van een godsdienst weinig schade aanricht als de sociaal-economische omstandigheden dit niet in de hand werken. Lees er Barbara Tuchman op na: 'De waanzinnige veertiende eeuw'.
Het religieuze zou naar mijn inzicht op twee manieren een positieve betekenis kunnen hebben: als troost en zingeving op het individuele niveau, als aansporing tot het goede in de sociale dimensie.
Over dit laatste heeft kardinaal Danneels zeer terecht opgemerkt: 'Het geloof kan zowel het beste als het slechtste in de mens naar boven brengen.'
Als zingeving en vertroosting wordt het geloof wel eens omschreven als 'verankering in het metafysische': dit is wat onze stuurloze wereld - naast het morele gedrag - nog het meest van al nodig heeft: richting en houvast. Maar of die uitsluitend of in de eerste plaats van een godsdienst moeten komen, is een andere vraag. Het inzicht dat de mens als soort 'samen onderweg is' - zoals in een kerkliedje wordt gezongen - lijkt me al ruimschoots voldoende om tot een ervaring van samenhorigheid en doelgerichtheid te komen. Verbondenheid is niet het monopolie van de gelovigen: Leo Apostel noemde zichzelf altijd 'religieus zonder God'.
Behoren tot een wereld in ontwikkeling die roept uit miljoenen kelen om engagement - 'ieder naar eigen godsvrucht en vermogen' -: heb je meer nodig om je leven zin te geven?
