Om bij tijd, eens terug te genieten van de plaatsen waar je ooit geweest bent! De wereld in een muisklik http://www.alovelyworld.com/index2.html
OP REIS MET DE BLAUWE VOGEL - Cruise op deNijl -
1.Lezers die het hele REISVERSLAG WENSEN TE LEZEN.... weet dat dit in omgekeerde orde staat.
Het begint met de terugreis 15.09.06 (zie blog vanaf 3december 06) en eindigt met het vertrek op 01.09.06 ( zie blog vanaf 3 oktober 06)
2.Verder wordt deze blog aangevuld met EGYPTE NU:actuele feiten en vondsten...
30-05-2006
Vrouwen en de macht achter de troon
De Egyptische beschaving was aan de vrouwen toevertrouwd. De vrouw (de prinses) en niet de man, was de wettige erfgename van de troon. De man met wie zij verkoos te huwen, zou de heersende Farao worden.
Ook de koninklijke autoriteit en de opperste leiding bij zaken werden zonder voorbehoud aan vrouwen toevertrouwd. Gedurende de gehele Egyptische geschiedenis was het de prinses die het "zonnebloed" doorgaf aan de volgende generaties.
Zij was verantwoordelijk voor de zuiverheid van de stamboom en de continuïteit van de dynastie.
Egyptische koningen eisten het recht op de troon door te huwen met de erfgename. De Egyptenaren wisten dat de manieren en de moraal van de mannen zouden aftakelen als de vrouwen niet met respect behandeld werden of hun invloed op de gemeenschap niet mochten uitoefenen.
In geen enkel verleden noch hedendaagse maatschappij werden of worden vrouwen zo geëerd als in het Oude Egypte.
In iedere maatschappij waar vrouwen hoog geacht worden, is het vanzelfsprekende resultaat de gelijkheid tussen man en vrouw. De belangrijkste aspecten/attributen/beginselen van God werden door vrouwen gepersonifieerd.
De 'netert' (verkeerdelijk vertaald als 'godin') Ma-at, is de personificatie van het principe van de kosmische orde. Zij houdt het universum in evenwicht, orde en harmonie. Haar kosmische macht is de bron zonder welke de andere 'neteru' (goden en godinnen) machteloos zijn.
Verder hebben we Isis, Moet, Sekhmet, Nephthys, Hathor, Seshat en vele andere vrouwelijke 'neteru', die de grootste aspecten van de Ene Universele God verpersoonlijken.
De plaats waar het hoofd van Osiris was begraven, Abydos, was een belangrijk pelgrimsoord in het Middenrijk. Van deze is alleen de entree over .
De kapel werd gewijd door priester en koninklijk opperbeeldhouwer Oeserhat.
De inscripties en afbeeldingen op de deurposten waren met bladgoud bedekt. Op de dorpel staan offergebeden aan de goden van de begraafplaats, onder meer Anoebis en Wepwawet.
Oeserhat zelf staat in de hoeken daaronder twee keer weergegeven. De deurstijlen dragen een aan de persoon van Oeserhat aangepaste hymne van vier coupletten aan de opstandingsgod Osiris.
Dodenteksten kwamen in de loop van de Egyptische geschiedenis steeds dichter op het lichaam van de overledene.
Eerst stonden ze op de muren van de grafkamer, dan op de wanden van de lijkkisten, later op papyrusrollen naast de dode, en tenslotte, tijdens de Ptolemaëentijd, op papyri tussen de windsels of op het linnen van de windsels zelf.
De afbeelding is het begin van een Dodenboek, geschreven op een linnen windsel.
De tekst is deels in ouderwetse hiërogliefen, deels in het hiëratisch.
Het eindigt met een spreuk die toegang tot de hemel geeft en met een andere spreuk waardoor een licht achter het hoofd van de dode zal worden ontstoken, als eenwording van de dode met de zonnegod.
Uit ritmische overwegingen was percussie, met in het bijzonder de idiofonen, in de Egyptische muziek een zeer populaire instrumentengroep.
(Bij idiofonen verkrijgen we klank door het laten trillen van het klanklichaam zelf . Dit kan door slaan, wrijven, schudden, tegen elkaar slaan - Idiofonen als barchimes - castagnetten - claves - concertcymbalen - cymbaal - gong guiro - maracas - sleigh-bells - triangel - woodblock)
De goden Sekhmet en Bes worden overal geassocieerd met de percussie.
De twee belangrijkste percussie-instrumenten uit de Egyptische oudheid zijn de menat, een kleiner variant op de castagnetten, en het sistrum Castagnetten waren in de mythologie opgedragen aan Hathor en het sistrum was vooral een middel om Aton te eren.
Het grote aantal idiofonen dat werd gebruikt, naast het sistrum en de menat en dikwijls ook instrumenten als kleppen en crotales, tonen aan dat ritme een belangrijk onderdeel was in de Egyptische muziek.
Om dit ritme te bestendigen werden niet alleen muziekinstrumenten, maar ook de handen gebruikt. Leden van het orkest, en ook het publiek, klapten in hun handen ter ondersteuning.
Dit handgeklap was een vast onderdeel in veel liederen.
Blaasinstrumenten waren de eerste muziekinstrumenten die in de Egyptische muziek werden gebruikt.
Aanvankelijk hadden ze de vorm van de (van oorsprong Grieks) auloi, een soort dubbele hobo. De auloi werd gebruikt sinds ongeveer de 28e eeuw v. Chr. en bestond uit twee delen, waarvan één deel korter was dan het andere, om zo verschillende tonen te kunnen spelen. Het langere gedeelte kon ook gebruikt worden om akkoorden of lange noten te spelen.
In het leger en in bij de verering van goden als Ptah en Ra werden ook trompetten gebruikt.De trompetten van Toetanchamon zijn hiervan een mooi voorbeeld. De trompet werd gebruikt vanaf het Nieuwe Rijk.
In de 2e eeuw v. Chr. introduceerde Ktesibios uit Alexandrië het waterorgel, dat in de laatste eeuwen van de Egyptische oudheid steeds populairder werd
In het Oude Egypte waren het voornamelijk slag- en snaarinstrumenten die gebruikt werden. De melodie werd voornamelijk gezongen; instrumenten en handgeklap dienden als ritmische begeleiding. Crotales, auloi en harp waren populaire instrumenten.
Uit de Egyptische oudheid zijn enkele reliëfs gevonden die lijken op een partituur, bestaande uit bolletjes van verschillende formaten. Tot op heden hebben musicologen deze mogelijke vorm van muzieknotatie echter nog niet kunnen ontcijferen en daarom kan men slechts gissen hoe de oud-Egyptische muziek geklonken heeft.
Instrumenten die zijn gevonden en reliëfs die in Egyptische tempels zijn aangetroffen, scheppen een redelijk beeld van de muziek in het Oude Egypte.
In het Oude Egypte speelden muziek en dans een belangrijke rol.
De Egyptenaren beschouwden muziek als een manier om vreugde te bevorderen en om zorgen te vergeten. Bovendien diende muziek om goden te eren: uit de Egyptische oudheid zijn diverse hymnes bewaard gebleven.
. Het eerste directe bewijs van egyptische muziek komt pas ongeveer 31e eeuw v. Chr., toen verschillende reliëfs met dansen werden aangebracht in onder tempels en tombes.
Muziek kwam in alle sociale kringen voor en werd gespeeld in tempels, paleizen, werkplaatsen, boerderijen en zelfs op slagvelden.
De muzikanten die in tempels speelden (meestal vrouwen, de zogenaamde shemayets) stonden het hoogst op de sociale ladder.
Veel goede artiesten werden uitgenodigd door de farao om aan het hof te werken en zij werden daarom ook zeer gerespecteerd.
Zij die muziek maakten op feesten stonden iets lager in de maatschappij.
Nog voor de eerste pyramide ontstond bouwden ze eerst de tempel van Dendera.
In totaal bestaat het labyrint uit 3024 kamers, 1512 boven en 1512 kamers daar onder. De omtrek van het labyrint is 666 kilometer en de bouw duurde 365 jaar. Het is het grootste gebouw aller tijden en ligt verscholen onder tonnen woestijnzand. Het gebouw werd door 12 Koningen gebouwd, die er allen zijn begraven, maar nog niet zijn ontdekt, evenals het labyrint zelf.
Homerus heeft er over geschreven maar ook hij heeft het niet kunnen vinden. Slechts een klein gedeelte werd in 448 voor Chr opgegraven, maar is daarna in de vergetelheid geraakt.
Waarom 3024 kamers ? De dierenriem bevat 12 constelaties en leveren samen 36 wiskundige berekeningen op. In ons zonnestelsel staan 7 planeten, dit maal 36 is 152. Dit maal 12 oorzaken maakt samen 3024 wiskundige stelsels die zijn verwerkt in het labyrint.
Het labyrint kan gezien worden als een doolhof, zoals onze hersenen, want alleen in je eigen hersenen, als ook in een labyrint , kun je verdwalen.
Dat is ook de symboliek van het labyrint. Daarom is het een grote puzzel, die alleen door ingewijde personen kon worden opgelost.
Osiris en Seth waren broers, die in Atlantis Ousir en Ousid werden genoemd. Zij stellen symbolisch het gevoel en de gedachten voor. Osiris werd geboren uit de Goddelijke Geest. Seth werd geboren uit de geest van Menes, de geest van de gedachte. Menes is dezelfde die op Kreta Koning Minos werd genoemd. In Zuid Amerika heette de geest van gedachten Manas en in Perzie Manus, het verleidelijke manusje van alles, die verdwaalde in het labyrint van gedachten.
De symboliek van het hele verhaal is, dat de mens zelf zijn gedachten moet ordenen om niet te verdwalen in het labyrint van zijn gedachten. De mens moet zich niet door zijn gedachten laten misleiden, maar moet proberen op zijn gevoel en intuitie, uit de doolhof van zijn gedachten te raken.
Monumentaliteit: Ze zijn groots. De eeuwigheidswaarde is belangrijk.
Massaliteit: ze zijn groot. Men kiest voor immense afmetingen, zowel wat het gebouw betreft als zijn afzonderlijke bouwelementen.
Horizontaliteit: vlakke lijnen overheersen.
Harmonie met de natuurlijke omgeving
Architraafbouw: De Egyptenaren kenden de gewelfbouw niet, waardoor de druk van zoldering en dak zijwaarts wordt afgeleid.
Daarom passen ze de architraafbouw toe, dwz. het plaatsen van zware horizontale dwarsbalken (= architraven) op stevige verticale steunpunten (= zuilen).
Op de architraven worden vlakke zolderingen gelegd. Om de neerwaartse druk van de zware bedekking op te vangen moest men de zuilen betrekkelijk dicht bij elkaar plaatsen.
Anders dan in de tijd van Echnaton zijn van Ramses II veel monumenten bewaard gebleven:in steen gehouwen berichten,beelden,resten van het paleis en de dodentempel,het Ramesseum in Thebe-west en de rotstempel in Abu Simbel.
Hij heeft vanaf de delta tot in Nubië het land volgezet met bouwwerken. Ramses de Grote werd hij genoemd. Hij regeerde maar 66 jaar. Ramses was een meester in de zelfuitbeelding en van de propaganda,niet alleen met bouwwerken maar ook met teksten.
Een voorbeeld: in de beroemde Slag van Kadesj liep hij in de val van de Hettietenkoning. Zijn leger werd verslagen en Ramses zelf ontsnapte ternauwernood aan de dood of gevangenschap. MAAR ....op de tempelmuren van Luxor wordt de bijna-catastrofe een heldendaad:"Zijne majesteit maaide de strijdmacht van de Hettieten neer. De voet en strijdwagentroepen van de vijand werden in de pan gehakt. Zijne majesteit doodde hen...en ze lagen uitgestrekt voor zijn paarden.
Vrede was het doel van de Ramses II. Zijn voorgangers hadden het gebied van Egypte uitgebreid:het strekte zich uit van de grens van het huidige Turkije tot ver in Nubië.
Ramses wilde deze grenzen veilig stellen,vervolgens in vrede leven en de uitgaven voor het leger terugbrengen. Zijn regering bracht Egypte de laatste bloeitijd.
De bouwwerken die hij liet oprichten,dienden naast de zelfverheerlijking ook voor de binnenlandse orde: overal in het land was de koning aanwezig.
Toen zijn mummie uit elkaar dreigde te vallen,werd deze in 1976 voor een reddingsactie van Caïro naar Parijs gevlogen.
Wetenschappers maakten van de gelegenheid gebruik de koninklijke resten op te meten en door te lichten. De bevindingen: lengte 1.73 meter;haarkleur Rood,in ouderdom grijs; leefdtijd ongeveer 90 jaar; gewrichtontstekingen,tanden verloren,kromme rug.....Dat was Ramses II
Het wordt " boek" genoemd maar in werkelijkheid is het Egyptisch Dodenboek een verzameling van magische spreuken.
Omstreeks 1400 voor Christus werden ze geschreven op een rol papyrus, de Egyptische vorm van papier.
Er waren meer dan 200 toverspreuken..
Elke spreuk was een gebed of een smeekbede van de overledene, en was bedoeld om hem te helpen bij zijn moeilijke reis naar de volgende wereld.
De oude Egyptenaren geloofden dat iedereen verschillende geestesvormen bezat, waarvan de belangrijkste de ka en de ba waren.
De ka was de vitale levensenergie. Zoals elk levend wezen had de ka voedsel en drank nodig. De Egyptenaren zorgden daarvoor door offers of voorstellingen van voedsel in het graf te zetten of te schilderen.
Het karakter van iemand en zijn vermogen om zich te bewegen werd zijn ba genoemd. De ba leek op de geest of de ziel van iemand, en werd gewoonlijk afgebeeld al een vogel.
Wilde iemand eeuwig leven dan moesten zijn of haar ka en ba in het graf verenigd worden met de mummie. Als dit gebeurd was, werd de mummie onsterfelijk .
Als echtgenote van Achnaton/Amenhotep IV, farao tijdens de 18de dynastie, staat Nefertiti "de schone is gekomen"bekend om haar schoonheid.
Zij is de geschiedenis ingegaan vanwege haar beeldschone gezicht en haar zuivere gelaatstrekken, dit in contrast met haar echtegenoot, Amenhotep IV ,die niet bekend stond om zijn uiterlijk. Zij baarde hem zes kinderen, allen dochters.
Tijdens de eerste regeringsjaren van de farao toont zij belangstelling voor de cultus van de zonnegod die in Heliopolis, het oude religieuze centrum van Egypte, wordt vereerd.
Nefertite de vrouw van Achnaton was de steun en toeverlaat voor haar man bij zijn godsdiensthervorming. Zij en haar zes dochters werden afgebeeld in de tempels en op de reliëfs in de paleizen. Haar mysterieuze verschijning en buitengewone schoonheid zijn afgebeeld in de beroemde kalkstenen buste die het atelier van Toetmoses en Achet-Aten van haar maakte. Zij blijft een van de meest intrigerende persoonlijkheden van het Oude Egypte.
Kunst in Egypte was functioneel: de kosmische orde werd erdoor bevestigd en het ideale leven gefixeerd. Kunstenaars beeldden de werkelijkheid uit zoals die in wezen was.
Het afgebeelde leefde dan ook. Een beeldhouwer was 'iemand die stenen tot leven brengt'.
De Egyptische kunst wordt beheerst door een stelsel van conventies. *Perspectief was bekend, maar werd niet gebruikt *Objecten werden optisch zo ontleed dat de afgebeelde delen de maximale informatie gaven. *Het verschil in formaat tussen belangrijke en minder belangrijke figuren was essentieel. *Kleur was van groot belang. *Typisch voor de Egyptische kunst zijn de strenge compositieschema's.
Het basismateriaal en de basistechnieken van het Egyptische kunsthandwerk bleven onveranderd.
De meeste delfstoffen kwamen in Egypte zelf voor. Uitzonderingen zijn lapis lazuli uit Afghanistan en obsidiaan uit Melos. Mineralen heetten 'heilige stenen', en werden gevonden in de woestijn, het 'Land Gods'. De tempels dienden daarom als opslag voor delfstoffen.
Zilver, goud en koper waren de magische en religieus belangrijkste grondstoffen
De edelmetalen en lapis lazuli, turkoois en faience hadden een bijzondere waarde als lichtscheppende stoffen.
Goud en edelsmederij waren een koninklijk monopolie, terwijl ook tempels hun macht op dit terrein lieten gelden.
Naast specialisten als bewerkers van kostbare gesteenten en goudbewerkers waren er in de ateliers steen- en beeldhouwers en timmerlieden. Pottenbakkers maakten niet alleen gebruiksvoorwerpen van aardewerk maar ook grote keramische producten als sarcofagen.
De gevonden voorwerpen komen vooral uit graven en tempels. Het Egyptische geloof bracht met zich mee dat aan de dode tal van nuttige zaken werden meegegeven.
De belangrijke rol van de tempels,als stapelplaats van gewijde materialen, en de goede conserveringsvoorwaarden door de droge bodem zorgden ervoor dat zeer veel voorwerpen goed zijn bewaard gebleven.
De Egyptische verzameling van het Rijksmuseum van Oudheden is grotendeels tussen 1820 en 1830 bijeengebracht . De collectie omvat ongeveer 23.000 voorwerpen. Het grootste deel van de voorwerpen komt uit de graven van Thebe, Abydos en Sakkara.
Het bijzondere aan de Grote Piramide: De 4 grondlijnen van de Grote piramide liggen precies op het noorden, het zuiden, het westen en het oosten gericht. Als een soort kompas. Hoe wisten de Egyptenaren dit al?
De 4 grondlijnen zijn ongeveer even groot. Een enorme prestatie! (230,25 m, 230,44 m, 230,38 m en 230,35 m). Een verschil tussen de langste en kortste zijde van nog geen 0,08 %.
De omtrek van deze pyramide is bijna een kilometer en voldoende om 5 kathedralen erin te laten passen.
De pyramiden zijn grotendeels massief . De grote pyramide bestaat uit 2,5 miljoen kalkstenen blokken. De totale massa komt op 6,3 miljoen ton (6.300.000.000 kilo!!!).
Ter vergelijking: de Eiffeltoren weegt 7175 ton en was het eerste bouwwerk dat hoger was dan pyramide van Cheops. De grote Piramide is 147 meter hoog!!!
Vaasjes en flesjes van glas waren in het oude Egypte luxeproducten. Het grote aantal dat uit de 18de dynastie bewaard is, vormt het beste bewijs voor de enorme welvaart en rijkdom in deze periode .
Glazen vaatwerk was zeer gegeerd, niet alleen vanwege de aantrekkelijke vormen en de kleurrijke versieringen, of door de functie als container voor zalf of parfums, maar ook omdat deze voorwerpen waren gemaakt in de ateliers van paleizen.
Natuurlijk is dit kostbaar glaswerk ook in graven aangetroffen. Ook zijn glazen voorwerpen als dierbare familiestukken van generatie op generatie overgeërfd.
Voor glaswerk uit de 18de dynastie werd als basisstof zand gebruikt, waaraan kwarts, soda en kalk werden toegevoegd.
Voordat het glasblazen in 50 v.Chr. werd uitgevonden, werd de 'kern-glastechniek' toegepast.( de 'kern-glastechniek': draden van gesmolten glas gewonden om een kern van met een organisch bindmiddel vermengde klei. De buitenkant van het zo gevormde flesje of vaasje werd vervolgens gladgemaakt door dit over een plat vlak te strijken.)
Dekrateriskos (op de afbeelding/links), een miniatuurmengvat, heeft twee opstaande oren. De buik is versierd met veerpatronen. De hals is bedekt met guirlandemotieven in dezelfde kleuren. Er werd parfum in bewaard.
Het flesje middenin heeft de vorm van een palmzuil, met een smal toelopende stam en een kroon van gestileerde palmbladeren. Deze flesjes werden gebruikt om kohl in te doen, een cosmetische stof waarmee zowel mannen als vrouwen hun ogen opmaakten.
Het granaatappelflesje (rechts) imiteert een van Egyptes meest geliefde vruchten.
Net zoals de bouwkunst moeten de beeldende kunsten godsdienstige voorstellingen in een begrijpelijke vorm uitdrukken. Aangezien de dood een eeuwige verlenging van elke dag is, moet de kunstenaar het leven als iets onveranderlijks afbeelden.
De Rondsculptuur
Het grote deel van de beelden zijn koningsbeelden. De farao wordt uitsluitend jong en krachtig voorgesteld. Door zijn naam op het beeld te plaatsen wilde men hem het eeuwig leven schenken.
De rechtopstaande beelden zijn in rust-toestand, de benen samen of de linkervoet lichtjes vooruit. De zittende beelden hebben de benen naast en bij elkaar. De armen zijn tegen het lichaam gedrukt, de handen op de knieën, ofwel de armen gekruist voor het lichaam met in de handen de koninklijke waardigheidstekens.
De farao zat op een troon, versierd met afbeeldingen van de belangrijkste planten uit de twee gebieden die hij regeerde: de lotusbloem (Opper-Egypte) en de papyrusplant (Neder-Egypte). In zijn linkerhand hield hij een herdersstaf (=veeteelt) en in zijn rechterhand een lijmzweep (=landbouw) waarmee de lijm uit rietstengels werd geslagen. Zijn kroon bestond uit een bolle witte muts (Opper-Egypte) en een puntige rode muts (Neder-Egypte). Hij droeg een kunstbaard (=waardigheid).
De beelden zijn onderworpen aan de wet der frontaliteit en zijn bedoeld om vooraan bekeken te worden. De beelden zijn gemaakt in natuursteen, metaal of hout.
Daarnaast zijn er een aantal "private" beelden. Bij deze beelden geldt minder de wet der traditie (vb. gehurkte schrijver). Het gewone volk wordt realistischer weergegeven.
Sieraden in het oude Egypte hadden niet alleen een decoratieve maar ook een kwaadafwerende functie. De grondstoffen voor de sieraden vond men vooral in de woestijn : edelmetaal, edelstenen en mineralen.
Al in het begin van de faraonische cultuur hebben Egyptische handwerkers prachtige prestaties geleverd op het gebied van de sieraadkunst. Dankzij de beheersing van materialen en verfijnde smaak, waren zij in staat om prachtige creaties te maken.
De collier(zie afbeelding) is samengesteld uit amuletten van allerlei vorm. Hiertussen zijn oedjat-ogen ,vliegen, scarabeeën, een vis en een hartvaas-amulet te onderscheiden, gemaakt van kornalijn, lapis lazuli en goud. Het centrale element van de ketting is een ovale kraal van kornalijn, die wordt geflankeerd door leeuwinnekopjes en vaasvormige kralen van goud. Onder deze ovale kraal hangt een gouden hanger van de god Bes met een rechthoekig plaatje waarop de koegodin Hathor is afgebeeld.
De ketting in het middenbestaat uit paren van kralen in de vorm van korenbloemen, gemaakt van kornalijn, afgewisseld door ronde en bladvormige kralen en vissen in goud.
De onderste halsketting is gemaakt van 31 vliegvormige hangertjes . De insekten zijn gegoten volgens een speciale techniek( d.i. de cloisonnétechniek: in goud gegoten cellen ingelegd met lapis lazuli en rood glas). Tussen de vliegen zijn ovale kralen van blauwe en groene glaspasta geregen.
Glas komt voor het eerst voor in het 4de millennium v.Chr., als glazuur.
Rond 1500 v.Chr. worden de eerste flessen en glazen gemaakt.Antiek glas is meestal blauw-groen van kleur, en is sterk verweerd ten gevolge van chemische processen in de bodem.
Gaaf antiek glas komt bijna altijd uit graven, waardoor het ook goed dateerbaar is.
Glas diende in de oudheid vooral als siermateriaal en voor vaatwerk, maar had ook toepassingen in dobbelstenen, bikkels en medische instrumenten. Pas kort na het begin van de jaartelling gebruikten de Romeinen glas in vensters toe. In het koude noorden wordt dat heel populair.
Het vroegste glaswerk komt uit het Nabije Oosten, en wordt vandaar in Egypte geïntroduceerd. Het glas uit deze periode werd gemaakt door een keramische staaf te omwikkelen met klei en rollen half gesmolten glas. De glazenier bewerkte dan het oppervlak en verwijderde uiteindelijk de kern. Dit procédé noemt men de 'zandkern'-techniek
Vanaf Alexander de Grote wordt ook 'vormgeperst glas' gemaakt, waarmee ook open vormen kunnen gemaakt, zoals kommen en schalen. Dit soort glas werd met mallen uit glasafval vervaardigd. In de mal konden patronen worden gemaakt die uit meerdere kleuren konden bestaan: mozaïekglas. Dit product is erg populair in de Romeinse periode
Glasblazen wordt rond 50 na Chr. in Palestina uitgevonden. Deze techniek vereenvoudigde het procédé, en maakt glas ook veel goedkoper. Bovendien zijn de producten fijner en in meer vormen te vervaardigen. Glas wordt een echt gebruiksartikel. 'Vormgeblazen glas' wordt gebruikt voor reliëfglazen, flesjes in de vorm van vruchten, lichaamsdelen of vierkante flessen.
Een andere versieringstraditie is glasslijpen, dat door Egyptische ateliers in Noord-Europa wordt geïntroduceerd.