Kan het lot nog ironischer zijn: je tuiniert en kweekt fruit om je geestelijk evenwicht te bewaren en dan verlies je op een ladder je fysieke evenwicht en breekt je nek.
Mocht de scène beschreven staan in een boek van Reve of Brusselmans, we zouden spreken van een cynische grap.
Voortaan is het dus gedaan met al die schitterende televisiemomenten die zich telkens voltrokken wanneer Karel van Miert nog eens werd geïnterviewd.
Als geen ander bezat hij de gave van de verontwaardigingdie hij bovendien lucide kon verwoorden. Van Miert was een levende remedie tegen de anti-politiek: wanneer hij aan het woord was mocht je beseffen dat het ergens over ging en dat er nog altijd politici zijn die hun vak zeg maar: roeping - ernstig nemen.
Van Miert was een oprechte anti-militarist en alweer de ironie van het lot wou dat sommigen binnen zijn eigen partij zich schuldig maakten aan louche deals met een wapenleverancier.
Zijn verontwaardiging deed hemhet partijbestuur verlaten met slaande deuren: een kaakslag waarvan de vingerafdrukken nooit helemaal zouden genezen.
Wat van Miert ook ondernam hij deed het met verve en overgave. Ik ging niet altijd akkoord met zijn verdediging van de vrije concurrentie binnen Europa, naar mijn mening stelde hij zich in deze kwestie wat te dogmatisch op: ikvroeg me vaak af hoe hij het competitiemodel dacht te verzoenen met een sociaal Europa. Maar aan zijn eerlijkheid en moed kon je niet twijfelen: hij wou de consumenten beschermen en ging daarin tot het uiterste, ook als hij daarvoor de strijd moest aanbinden met concerns en multinationals die er niet aan gewend zijn om zoveel weerstanden te ontmoeten.
Metvan Miert verdwijnt een monument uit de socialistische beweging dat nooit een monument wou zijn: hij bleef liever een eenvoudige boerenzoon die niet zo eenvoudig was boeiende mensen zijn altijd wat dubbelzinnig.
Ongeloof is een kanjer van een cliché om op een doodsbericht te reageren, maar in dit geval vind ik geen beter woord.
waarom de boerka wel en de hoofddoek niet verbieden
Twee berichten in dezelfde krant: in Frankrijk wil hyperpresident Sarkozy de boerka weren uit het openbaar leven, en in Antwerpen wil een concentratieschool, een GO-atheneum, vanaf volgend schooljaar de hoofddoek verbieden.
De boerka is om drie redenen onaanvaardbaar: de identificatie van de draagster wordt onmogelijk, er ontstaat een barrière voor een normaal contact en het kledingstuk symboliseert een negatieve seksuele obsessie - de verplichting gaat er immers van uit dat elk vrouwelijk lichaamsdeel de seksuele lust van de mannen kan opwekken en die lust ishet werk van de Satan. Samengevat: de boerka is bedacht door een zieke geest.
De hoofddoek daarentegen is van dezelfde orde als de peiges (pijpenkrullen) en het keppeltje van orthodoxe joden of het christelijk crucifix: het verschil zit in het feit dat de hoofddoek duidelijker zichtbaar als de christelijke symbolen. Een verbod op godsdienstige symbolen kan neutraal worden geformuleerd maar is in de praktijk discriminerend: christenen worden niet gecontroleerd op het dragen van eenonder de kledij verborgen medaillon of kruisje, naast de hoofddoek kan men echter niet kijken.
De vrijzinnige professor Vermeersch heeft reeds geargumenteerd dat hij zich jarenlang heeft ingespannen om kruisbeelden uit de rechtszaal te laten verwijderen en daarom wil hij consequent zijn en ook de hoofddoek laten verdwijnen uit openbare functies. Het onderscheid zit in het feit dat een rechter macht heeft en daarom absoluut neutraal dient te zijn al zit die neutraliteit meer tussen de oren dan op het hoofd terwijl een loketbediende geen macht heeft en gemakkelijk te controleren is op haar behoorlijk functioneren.
De scholen kunnen een kledingcode opleggen voor zover die code noodzakelijk is voor hetnormale verloop van de lessen: kledingstukken kunnen dus geweigerd worden wanneer die de veiligheid in gevaar brengen (bij het bedienen van machines in het technisch onderwijs) ofonhygiënisch zijn (bij zwemlessen bijvoorbeeld). Maar eenalgemeen verbod op de hoofddoek treft de moslimas dubbel: zij kunnen door de vertegenwoordigers van hun godsdienst (een imam, een vader of oudere broer) onder druk gezet worden om het kledingstuk te dragen terwijl ze omgekeerd door eenzich neutraal noemende instantie juist het verbod krijgen om dat tedoen. Wat moeten ze dan kiezen, in geen van beide gevallen zijn zij vrij. Religieus geïnspireerde dwang moet worden bestreden bij diegenen die de dwang uitoefenen en dat zijn meestal mannen en niet bij de eventuele slachtoffers en dat zijn in deze context altijd vrouwen of meisjes.
Er is een belangrijke reden om de hoofddoek niet te verbieden: het komt erop aan om moslimas zolang mogelijk bij de les te houden, daar hangt hun integratie in onze samenleving in grote mate van af. Hoe meer moslimas in onze scholen of op onze arbeidsmarkt hoe beter voor de integratie, niet enkel van de vrouw in kwestie zelf maar ook van haar toekomstig gezin. Een hoofddoekverbod kan daarentegen leiden tot verharding van de standpunten, tot meer godsdienstig fanatisme dus.
Ik pleit met andere woorden voor redelijkheid en doeltreffendheid: men moet voor ogen houden wat men wenst te bereiken op langere termijn. Wie moslims en moslimas tot volwaardige medeburgers wil zien evolueren moet hen de kans bieden op hun eigenheid en tegelijk hen in contact brengen met onze pluralistische waarden: dit kan alleen als zij worden opgevoed in onze scholen en ook in overheidsfuncties mogen werken.
Men dient zich af te vragen wat werkelijk hindert: de boerka iszonder enige twijfel een hindernis, de hoofddoek niet. Tenzij men zich ook stoort aan Joodse keppeltjesen aan de witte boord van een pastoor, maar in dat geval is men zelf een fanaticus.
In De Standaard van maandag 22 juni probeert woordvoerster Katrien Janssens het beleid van haar dienst te verdedigen. Ze hanteert daarbij een bijzonder dubieus uitgangspunt als ze beweert dat in de vluchtelingencentra geen vluchtelingen zitten maar illegalen: wordt een vluchteling opeens iemand anders als hij of zij een ander etiket krijgt opgekleefd?
Niettemin heb ik begrip voor de gewetensnood van de mensen die administratieve beslissingen moeten nemen: voor ngos en iedereen die zijn humanisme of evangelisch christendom ernstig neemt zal het nooit goed genoeg zijn.
De waarheid is dat het vluchtelingenprobleem nooit bevredigend zal worden opgelost of zelfs maar verminderd indien de oorzaken niet worden aangepakt: de onveiligheid in de wereld en de schrijnende tegenstellingen tussen rijk en arm, niet enkel tussen de geïndustrialiseerde wereld en de ontwikkelingslanden maar ook binnen die Derde Wereldlanden zelf. De oplossing zal afhangen van politieke beslissingen en de wereldleiders vertonen tot op de dag van vandaag een schandelijke onverschilligheid voor de problematiek.
Het Wereld Sociaal Forum dat in 2001 in het Braziliaanse Porto Alegre samen kwam, als tegenhanger van de G20 die het liefst in mondaine kuuroorden samenkomt, heeft reeds voorgesteld om iedere bewoner van onze planeet een minimuminkomen te bezorgen. Er wordt op aarde voldoende rijkdom gecreëerd om deze ingreep mogelijk te maken, alleen ontbreekt de wil.
Enkele dagen geleden kregen we te lezen en te horen dat het aantal hongerlijders geschat wordt op 1 miljard terwijl onze planeet best in staat is om iedereen te voeden. Het probleem zit telkens in de distributie van het voedselen van de welvaart.
Onze Europese landbouw leeft van subsidies en maakt door dumpingde landbouw in de Derde Wereld onrendabel, Amerika doet hetzelfde. De vissers van Afrika halen geen leefbare vangsten binnen omdat de vissersvloten van Japan en andere rijke landen de visgronden leegroven. Wij kopen allerlei producten onder meer kledij tegen een spotprijs omdat de arbeiders ergens aan de andere kant van de wereld er schandalig laag voor worden betaald. De prijzenpolitiek van de WTO (wereldhandelorganisatie) is systematisch in het nadeel van de boeren en arbeiders uit de arme landen. Kortom, de heersende economische wereldorde is in wezengeen orde maar een complete chaos inzake efficiëntie en rechtvaardigheid.
We kunnen niet verwachten dat elke inwoner van de getroffen landen lijdzaam in zijn ellende blijft zitten: de meest dynamische elementen zullen altijd trachten aan hun miserie te ontkomen dat hebben wij Vlamingen in het verleden ook gedaan. Het is daarom in ons eigen belang dat zij in hun land van oorsprong kansen krijgen om een menswaardig bestaan op te bouwen.Op termijn moet de doelstelling zijn het asielrecht overbodig te maken door het te vervangen door een recht op een leefbaar inkomenin een veilig land.
In De Morgen van maandag 22 juni klaagt een lezer meer dan terecht over zijn veel te laag pensioen. De verdoken armoede in ons land is een regelrechte schande.
Bart De Wever heeft succes met zijn opmerking dat België de hoogste belastingen heft, de grootste overheidsschuld heeft en de laagste pensioenen uitbetaalt. Voor De Wever is het duidelijk: België is een geld verslindende moloch die maar best zo gauw mogelijk verdwijnt. MaarDe Wever doet niet meer dan het benoemen van de symptomen: wanneer zal eens een objectieve analyse worden gemaakt van het ontstaan van de Belgische overheidsschuld?
Wellicht heeft het onder meer te maken met les grands travaux inutiles, de nutteloze openbare werken die Douglas De Coninck heeft aangeklaagd in de reportages voor zijnGrote Blunderboek.
In de jaren 1970 werd gedemonstreerd tegen de aankoop van F 16-vliegtuigen: hoeveel kapitaal heeft ons land al nodeloos uitgegeven als Natobondgenoot tot meerdere glorie van de Amerikaanse oorlogsindustrie? Een Europese defensie zoals voorgesteld door Guy Verhofstadt zou veel economischer kunnen zijn indien iedere land zich mag specialiseren in de opdrachten waar men goed in is zodat het overlappen van investeringen verdwijnt.
En dan is er de dure en vaak weinig efficiënte bureaucratie in ons land: het afslanken van het overheidsapparaat moet kunnen zonder taboes maar eveneens zonder een anti-etatistisch, anti-Belgicistisch fanatisme. Zoals Obama in de VS heeft gezegd gaatde discussie niet over meer of minder overheid maar over een doeltreffender, intelligenter overheidsapparaat.
Al meer dan eens is erop gewezen dat de arbeid in ons land te duur is omdat die veel te zwaar wordt belast. Nochtansnemen de sociale noden onder meer door de vergrijzing alleen maar toe: de globale belastinginkomsten kunnen dus moeilijk worden verminderd, weldringt zich een verschuiving op van belastingen op arbeid naar andere bronnen van inkomsten zoals het hoger taxeren van kapitaaltransacties (Tobintaks), vermogens, energie en milieuschade.
Het uitgangspunt is dubbel: de sterkste schouders dienen de zwaarste lasten te dragen en het meest schadelijke moet het strengst worden belast. In elk geval behoort de strijd tegen de zichtbare en verdoken armoede een absolute prioriteit te zijn voor een regering waarin humanisten en christenen zetelen.
En voor ons, burgers van een welvarend land, zouhet gegeven dat er in onze buurt, in ons dorp ofonze stad mensen wonen die elke maand moeten vechten om te overleven, een onverdraaglijkegedachte moeten zijn. Een verzorgingsstaat is die naam slechts waardig wanneer zij zorg draagt voor de zwaksten onder ons en daarop moeten wij onze volksvertegenwoordigers en ministers aanspreken.
Wat Jef Lambrecht vertelt over de nieuwsdienst bij de VRT stemt wonderwel overeen met wat ikenkele dagen eerder met vrienden zat te bespreken, en bespreken is een eufemisme voor ons echte taalgebruik.
Heeft het te maken met het feit dat we tot dezelfde generatie behoren: een generatie die student was in een tijd dat sensibiliseren nog als een opdracht werd ervaren en niet als een scheldwoord?
Inons eigen beroepsmilieu, het onderwijs, hebben we eveneens moeten vaststellen dat de geëngageerde leerkrachten zij die meer deden dan het doorgeven van steeds dezelfde leerstof en het aanleren van door het leerplan opgelegde vaardigheden gemakkelijkheidshalve kunnen worden aangeduid als post-68ers zonder daarom te hebben deelgenomen aan de contestatie of aan de verdwazing van kleinlinks.
Wat de journalistiek betreft gaat het mijns inziens om de fundamentele vraag of een journalist(e) kan aanvaarden dat hij of zij een volksopvoeder behoort te zijn, hoe bekakt dat woord ook mag over komen. Zoals Lambrecht terecht opmerkt is in toenemende mate de tendens ontstaan om het nieuws te zien als koopwaar wat impliceert dat men de weg opgaat van de minste weerstand: maak het vooral licht verteerbaar. Vaak heb je de indruk dat de tv-zenders (met uitzondering van een aantal sterke programmas op Canvas) de modale Vlaming beschouwen als een randdebiel die zich niet langer dan 5 minuten op één onderwerp kan concentreren.
Dagelijks bekijk ik na het journaal op Eén ook dat op La Une en ik kan alleen maar vaststellen dat de RTBF heel wat ruimer en diepgaander informeert, al wordt ditdoor de VRT wel ten dele gecompenseerd door Terzake op Canvas.En naast het journaal merk je de teleurgang van een programma als De Zevende Dag: is dit nog een duidingprogramma of entertainment? Ooit wou je hiervoor thuis blijven op zondagvoormiddag, de laatste tijdweet je niet wat eerst gedaan om aan die ergernis en stompzinnigheid te ontsnappen.
Als leraar heb ik ondervonden dat je een groep ofwel op een hoger niveau kan brengen door ze intellectueel en creatief uit te dagen ofwel nog gemakzuchtiger en dommer kan maken doorde populaire kwast te willen uithangen al is het wel merkwaardig dat juist leerkrachten die nog eisen stellen het meest worden gerespecteerd als ze tenminste er al hun enthousiasme en wat humor tegenaan gooien.
Ik deel volkomen de mening van Lambrecht dat verdomming leidt tot anti-politieke houdingen en ontvankelijkheid voor de simplismen van de extremisten. In die zin hebben alle opvoeders ook die van de media een democratische verantwoordelijkheid: inhoudelijke keuzes kan men niet verwachten als men het kiespubliek geen inhoud meegeeft.
De VRT heeft maar één excuus: decommerciële zenders zijn nog vele malen erger, maar die werken dan ook niet met het geld van de belastingbetaler.
Wellicht ben ik een cultuurpessimist maar ik zie zowel in ons onderwijs als in de media een tendens naar meer en meer gemakzucht en oppervlakkigheid. De gevolgen zijn naar mijn aanvoelen niet te overschatten: niet enkel het politiek bewustzijn zal erdoor worden aangetast, maar ook het vermogen om te participeren aan de cultuurin de ruimste zin van dit woord: alles wat te maken heeft met een bijzondere kennis en kunde. Ik vrees zelfs voor een devaluatie van onze diplomas.
Het arme Vlaanderen van pater Stracke was arm van inkomen, het Vlaanderen (en Europa want men kan landen opsommen waar het er nog idioter aan toegaat) van de toekomst dreigtpover en bekrompen van geest te worden. Het minste wat je er in alle nuchterheid over kan zeggen is dat het onvoldoende benutten van de moderne media neerkomt op een gemiste kans.
Ooit zei de Nederlandse cabarettier Wim Kan: Wie de sport niet beoefent, die moet zich niet bemoeien met de regels.Hiermee zinspeelde hij op de veroordeling van contraceptiva door de kerk van Rome.
Als ongelovige hond zou ik mij dan ook niet moeten uitspreken over het priestertekort binnen de Roomse kerk, maar als oud-leraar van een katholieke school doe ik het toch.
Mevrouw Kiebooms van de Sint-Egidiusgemeenschap is geen onverstandige vrouw: ze weet maar al te goed waar het schoentje wringt. Al schrijft ze in het begin van haar tekst in De Morgen van 18 juni: Het alternatief is protestantisering, een evolutie die volgens mij geen heil biedt. Na zo vele jaren van oecumenische beweging kan zon uitspraak tellen.
Belangrijker is echter wat zij zegt over het verplichte celibaat dat zij in het bijzonder een probleem vindt in een tijd die seksualiteit verafgoodt.
Dit getuigt van weinig historisch besef: de celibaatsverplichting heeft altijd voor problemen gezorgd. Reeds in Van den Vos Reynaerde is er sprake van een pape met zijn wijf Julocke, een pape die door Tybaert de Kater geraakt wordt in zijn beurse zonder naad waarmede men den beiaard slaat: de satiricus die ons fameuze dierenepos heeft geschreven, beleeft duidelijk genoegen aan deze castratie.
Enkele weken geleden werd in Ierland een rapport uitgebracht over kindermisbruik binnen de katholieke kerk: het ging om tienduizenden dossiers, sommigen gewagen van misschien wel honderdduizenden slachtoffers. En dit misbruik heeft niets te maken met eigentijdse fenomenen als porno op het internet.
Kiebooms merkt zeer terecht het volgende op: Priester-zijn is nu te vaak een veroordeling tot eenzaamheid. Geen wonder dat sommigen troost zoeken in de armen van een vrouw (of een man).
De enige fout in haar opmerking is het gebruik van het woordje nu: het is altijd zo geweest.
Het meest krankzinnige aan de celibaatsverplichting is het feit dat ze alleen in de katholieke kerk voorkomt in de andere christelijke kerken en andere monotheïstische godsdiensten bestaat deze verplichting niet en niet toevallig zien we daar ook veel minder kindermisbruik -en ten tweede vinden we in de basisteksten nauwelijks een grond voor deze absurditeit. Jezus heeft zelfs nadrukkelijk gezegd: Het is beter te huwen dan te branden.
De behoefte aan seksueel genot, aan lichamelijke aanraking en tederheid is in de gezonde mens onuitroeibaar. Afgezien van de seksuele mistoestanden en misdrijven die van het celibaat het gevolg zijn, merken we zeerdikwijls dat celibataire geestelijken hun seksuele wellust inruilen voor machtswellust: de misgelopen voldoening op het ene terrein wordt gecompenseerd door een bevrediging op een ander, namelijk op dat van de machtsuitoefening en dat maakt sommige geestelijken vaak onmenselijk zoals bewezen is in de zogenaamde Magdalene-instituten in het door en door katholieke Ierland, maar ook in Vlaanderen zullen er wel voldoende mensen zijn die te maken hebben gekregen met een dictatoriale non, pater of pastoor.
Het basisargument om het celibaat te verdedigen is meestal dat het priesterschap een volledig engagement behoort te zijn en niet kan gedeeld worden met een engagement voor een eigen gezin. Dat deze redering niet opgaat wordt bewezen door Joodse rabbijnen, protestantse dominees en islamitische imams of mollahs.
Dieper nog dan dit kromdenken ligt de negatieve seksuele obsessie van de katholieke kerk die in de seksualiteit alleen het werk van de duivel kan zien: mocht men in staat zijn om de erotiek te beschouwen als een mensenrecht en als een eerbare en onmisbare bron van levensvreugde dan zou de idiotie van het celibaat onmiddellijk worden afgeschaft.
De vraag is alleen of een instituut dat autoritair wordt geleid door oude en wellicht reeds impotente mannetjes daartoe in staat is. De apostelen waren oorspronkelijk wel getrouwd (hoe ze na Jezus dood hebben verder geleefd is niet zo duidelijk zoals het evenmin duidelijk is wat de positie was van al die heilige vrouwen in hun gezelschap: er zijn alleszins geen onomstotelijke bewijzen voor hun maagdelijkheid), maar dat waren dan ook nog vitale en te oordelen naar de bruiloft van Kana -bijzonder levenslustige kerels.
Maar mevrouw Kiebooms kan gerust zijn: er zijn nog steeds voldoende landen waar het katholieke machtsbolwerk sterk staat en waaruit men priesters kan rekruteren om dit knelpuntberoep in te vullen.
In De Standaard van 18 juni reageren Jan Jambon en Jan Peumans van NVA op een bijdrage van professor Decoster (KUL) over het begrotingsvraagstuk van België en Vlaanderen.
Het is waar dat de Vlaamse regeringen met Dirk van Mechelen als minister van begroting een budgettaire orthodoxie aan de dag hebben gelegd. Maar tegelijk is de voorbije jaren een aantal Vlaamse uitgaven objectief en terecht gestegen: bijvoorbeeld op de departementen onderwijs, welzijn en cultuur.
De verklaring voor deze schijnbaar tegengestelde gegevens zit inderdaad in de Lambermont-akkoordenwaardoor Vlaanderen meer middelen heeft ontvangen ten nadele van de federale staat. Meer fiscale autonomie voor de gewesten is dan ook maar fair indien men tegelijk het federale niveau wil versterken. Wie van oordeel is dat de regeringen Verhofstadt hebben gefaald inzake begroting moet dan ook de eerlijkheid hebben om aan te geven op welke posten paars dan wel had moeten besparen: toch niet op onze pensioenen die nu al tot de laagste van Europa behoren?
Het plaatje van de fiscale inkomsten zou er anders uitzien mochten de belastingen geheven worden op de plaats waar men is tewerkgesteld en niet waar men woont: dan zou het Brusselse gewest wellicht het rijkste van het land zijn. En dat zou ook fair en logisch zijn want degemeenten waargewerkt wordt, dragen de zwaarste lasten inzake infrastructuur, verkeersellende en milieuhinder.
Jambon en Peumans halen met recht het voorbeeld van de ziekenhuiskosten aan die inhet Franstalig landsgedeelte onverantwoord hoger liggen als in Vlaanderen wat te maken heeft met een andere benadering van de gezondheidszorg. Responsabilisering zou aan deze scheeftrekking veel kunnen verbeteren.
De staatshervorming die er onvermijdelijk zit aan te komen en die ongetwijfeld in de richting van meer fiscale autonomie zal gaan, kan men vergelijken met de verbouwing van een huis.
Maar wie zijn huis wil laten verbouwen, die haalt er geen sloper bij. En dat is precies wat NVA wenst:hun partijprogramma is gericht ophet slopen van de Belgische federale staat.
Een discussie over de federale en regionale begrotingen zouden we daarom beter overlaten aan neutrale wetenschappers die argumenteren met onweerlegbare cijfers in de hand en niet aan politici die spreken vanuit hun partijbelang.
In de weekendeditie van De Morgen krijgt kippenkweker Koen van Mechelen een interview van 2 volle bladzijden. Samen met Jan Fabre, Wim Delvoye en Jan de Cock is hij de voorbije jaren de meest gemediatiseerde kunstenaar van Vlaanderen.
Waaraan heeft hij dit verdiend? Hij heeft het lumineuze idee gehad een 'universele kip' te gaan kweken die symbool moet staan voor de broederschap tussen alle rassen en volkeren. Als dit kunst is dan is de fruitteler die de jonagold heeft ontwikkeld, ook een kunstenaar.
Intussen werken in Vlaanderen tientallen kunstenaars die nog met eigen handen iets subliems kunnen maken, noem ze 'ambachtelijke' kunstenaars zoals Roel D'haese en Rik Poot dat waren. Zij mogen al blij zijn als een kleine galerij hun werk wil tentoonstellen.
Op zich kan men daar relativerend over doen en zeggen dat het om een zoveelste vervolg gaat op 'De lof der Zotheid' van Erasmus. Maar aan plastische kunst hangt ook een prijskaartje, in de eerste plaats voor de makers: of zij zich al dan niet economisch kunnen handhaven heeft met hun inkomen te maken en dit inkomen wordt sterk bepaald door naambekendheid. De media beslissen dus in grote mate over de leefbaarheid van de plastische kunstenaar en in feite van elke kunstenaar die van zijn kunst probeert te leven.
Mag men dan niet verwachten dat media die zich beroemen op een kwaliteitsniveau, een onderscheid maken tussen de oppervlakkige sensatie en de spektakelwaarde van een aantal 'charlatans' en intrinsiek hoogstaande kunstvormen gekenmerkt door authenticiteit, vakmanschap en diepgang?
Na de 'kakmachine' een 'superkip': wat we zelf doen, doen we beter.
Karel van de Woestijne in De Standaard der Letteren
Aan je jonge jaren hou je een aantal favorieten of idolen over van wie je zegt: hier moeten ze afblijven.
In de sport is dat voor mij Rik van Looy; in de poëzie onder meer Karel van de Woestijne.
Vandaag verschijnt in De Standaard een interview met Hans Vandevoorde die over mijn 'leermeester' een doctoraat heeft gemaakt en nu meent dat hij het licht of alleszins een nieuw licht heeft gezien.
Hij bestaat het om een toonbeeld van decadent symbolisme
'een vitalist' te noemen.
Vitalisme staat voor levenskracht, optimisme, energie. Om die reden wordt de term gebruikt voor Hendrik Marsman en Wies Moens.
Van de Woestijne was een zinnelijke, aardse mens dat zeker maar getuigt zijn werk van hoger genoemde eigenschappen?
Het zeer terecht om zijn veelzeggende eenvoud door Vandevoorde geprezen gedicht 'Gij draagt een schoone vlechte haar' uit 'De gulden schaduw' van 1910 bevat in het midden regels als:
' Het is een trage dag voor-waar
van weiflen en van weenen.
Het is een lengende avond van
mis-troosten en mis-prijzen.'
In de bundel 'Het berg-meer' uit 1928 - dus helemaal aan het einde van zijn leven - staan 2 uitgesproken erotische gedichten:
'Zouden we geen glaasken mogen drinken' en 'De meiskens uit de taveernen'.
Maar de kernregels luiden: '
Wij hebben walg om ons te troosten'
en '
We ontwaken aan hare zijde
met den houten mond van de spijt'.
Is dit vitalisme?
Vandevoorde noemt de dichter 'overbewust', maar waarin verschilt de inhoud van deze term van het decadentisme en fin de siècle-levensgevoel die Karel van de Woestijne traditioneel worden toegeschreven?
'Overbewust' betekent in de psychologie dat men gebukt gaat onder het gewicht van de reflectie, onder zwaarmoedige tobberij - in het geval van KvdW zonder twijfel een erfenis van zijn vader die liever pater was geworden en zich vaak dagenlang opsloot.
Toen hij in Sint-Martens-Latem verbleef met zijn broer Gustave, de beroemde schilder, en andere kunstenaars zoals Valerius de Saedeleer, trok hun gezelschap geregeld naar café 'bij Maebe's' - dat nog altijd bestaat geloof ik, alleszins het gebouw - en op een van hun nachtelijke terugtochten viel Karel in een gracht en bleef daar liggen. Zijn broer kreeg te horen: 'Laat me liggen, ik heb geen zin meer.' Ook al zijn het de woorden van een zatterik, de grondtoon van levensmoeheid spreekt uit tal van zijn verzen. Nu zijn er wel meer 'vitalisten' die zich van kant hebben gemaakt - denk aan Hemingway en andere die 'kort en hartstochtelijk' wensten te leven.
De doodsdrift en de levensdrift zijn sterker verwant dan men meestal aanneemt en het ene kan plots omslaan in het andere.
Maar bij Van de Woestijne gaat het om een constante somberheid, een zwaar op de hand zijn, een soort gebrek aan talent voor het dagelijks leven en vooral voor lichtvoetigheid en vrolijkheid.
Nieuw onderzoek behoort nieuwe accenten te leggen, ongetwijfeld, maar als men de essentie gaat vervalsen en een door en door zwaarmoedige, voor uitbundigheid ongeschikte dichter 'vitalistisch' gaat noemen, dan zet men de lezers op het verkeerde been. Trouwens, waarom zou decadentisme opeens niet meer modern en actueel zijn? Als Kurt Cobain, Amy Whitehouse en andere decadente sterren/sterretjes de geesten van oud en jong blijven beroeren, waarom dan niet een dichter van Europees niveau?
Kan men van om het even welk gevoel ooit zeggen dat het uit de mode is: of de emotie nu rozig dan wel zwart uitvalt, het blijft des mensen.
