Beste Tuinclubleden. Hier lees je héél wat nieuws over de moestuin, de kruidentuin, dieren in de tuin, de vijver, ... !
15-01-2011
start van het nieuwe seizoen met salade
Om zelf zo vroeg salade te zaaien ben ik als amateurtuinder niet goed ingericht. Daarom kies ik voor de aankoop van plantjes.
Dit jaar was het aanbod gering maar binnen enkele dagen zou een volgende lading van merkelijk kleinere planten binnen komen. Voor hen die onder koud glas kweken is dit niet interessant. Een grotere plant heeft reeds meer weerstand en heeft reeds een groter wortelbestand. Ze is reeds wat aangepast aan de nieuwe omstandigheden.
Salade kan tegen een duw en enkele graden vorst.
Zoals elk jaar ben ik rond half januari de eerste sla gaan halen bij de kweker waar ik reeds meer dan 30 jaar klant ben. In de tuincentra kan je nog niet terecht.Daar moet je zeker nog een maand en langer wachten vooraleer de eerste saladeplantjes aangeboden worden.
Vorige jaren heb ik ondervonden dat de plantjes, in de serre, te laag stonden en dus te weinig zon kregen. Ook plantte ik er veel te veel.
Zoeken naar oplossing is steeds de boodschap. Een beetje logisch denken en we zien wel of we er zijn en dat, na het evalueren bij de oogst. Anders wordt het verder zoeken.
Daarom heb ik nu het plantbed met een goeie vuist verhoogd.
Alles wordt geëffend en meermaals zeer degelijk gegoten.
Bovenop de zeer natte laag komt een dun laagje heel droge potgrond. Dit om bladrot tegen te gaan.
Ik zorg ook voor een warmere maar even vlotte afdekking bij vorstweer. Omdat de salade de bakken niet zou hinderen moet ik eerst de scheiding van de bakken aanduiden.
De scheiding van de bakken duid ik aan met een blok. De planten, die eerst minstens een kwartier gedrenkt worden presenteer ik bovenop om de ruimte optimaal te schikken.
De laatste fase is het planten. met een zeer natte en mulle onderlaag is dat geen probleem. Vanaf dit jaar krimp ik het aantal plantjes in van 33 naar 18, wat dan ook beter past in de kleine serreruimte.
Hoe warmer je de planten houdt, hoe vlugger je kan oogsten. Mijn streeftijdstip is altijd tegen Pasen salade op tafel hebben, gekruid met verse ajuinpijpjes.Pasen valt slechts op 24 april tegenover 4 april vorig jaar. Dit jaar moet het goed haalbaar zijn.
De lijst van vergeten groenten is groot maar er bestaan van langsom meer gegevens over.
Laten we het vandaag hebben over de haverwortel die bijna altijd vernoemd wordt in één adem met de schorseneer.
De haverwortel, (Tragopogon porrifolius) andere benamingen zijn: blauwe of paarse morgenster of boksbaard, ook wel armeluisasperges, witte schorseneren, oesterplant, salsifis en keukenmeidenverdriet genoemd, behoort tot de composietenfamilie (Compositae oftewel Asteraceae).
bloeiwijze van de haverwortel
In tegenstelling tot de schorseneer kan je de haverwortel zowel op lichte als zwaardere gronden telen. Hij houdt van zon, maar kan ook in half schaduw. Je kan het vergelijken met de verhouding tussen wortel en pastinaak.
schorseneer en haverwortel, samen aangeboden.
Meer gegevens:
- Eetbaar gedeelte: wortel, (jong) (gebleekt) blad maar ook de jonge de bladeren. Je kan ze rauw toevoegen aan een slaatje, of bereiden zoals spinazie. Ooit werd haverwortel, evenals de paardenbloem, eikels, pastinaak en chicorei, ook gebrand en leverde dan een koffiesurrogaat.
- zaaien: tweede helft april-plantafstand: 8-10 x 25 cm-zaaidiepte: 2 cm
zaaivoorbeeld in combinatieteelt.
-kiemvermogen: 2 jaar-oogsten: oktober / maart-bodem: lichte en andere gedraineerde grond-bemesting: matig-groei: tweejarig -bewaren: wintervast dus in volle grond of ingekuild
-voedingswaarde:De energetische waarde ligt op 82 kcal of 345 kJ per 100 g wortel. Hij bevat 16 gram suikers, 1,4 gram eiwitten, 0,2 gram vet, 10 mg vitamine C, 0,04 mg Vitamine B1, 0,04 mg vitamine B2, 0,3 mg vitamine B3, 48 mg calcium en 1,4 mg ijzer. Soms is de haverwortel verkrijgbaar samen met de schorseneer.- Over ziektes en plagen vind ik nergens iets terug. Hier kan waarschijnlijk ook weer de vergelijking opgaan zoals tussen wortel en pastinaak, dat ook daar de teelt heel wat gemakkelijker is.
-Deeg: 125 gr bloem, 125 gr roggemeel (of 125 gr bloem); ½ theel. zout; 5 eetl. olijfolie; 3 eetl. water; 1 ei; boter tbv invetten vorm; bloem tbv uitrollen deeg en bestrooien vorm;
-Vulling: voldoende haverwortels; 2 e.l. truffelolie; ½ theel. Vegeta (of ander kruidenmengsel, of niet) ; 220 gr - 250 gr ricotta (bakje); 4 eieren; 2 eetl. citroensap; -3 stevige sjalotten, fijngesneden en zachtjes gebakken; -scheutje kookroom; ca. 50 gr fijn geraspte mimolette; peper & zout naar smaak
Haverwortels lopen, in tegenstelling tot schorseneren, veelal taps toe.
Dit is natuurlijk ideaal om een ronde pla te vullen:
Bereiding: - Maak het deeg. Eventueel nog wat olijfolie en water erbij. - Plet het en vouw het in plasticfolie. Leg minimaal 30 minuten in de koelkast.
- Verwarm de oven voor op 2250 C.
- Maak de haverwortels schoon: vul de gootsteen met gezuurd water en zet een bak of pan met gezuurd water ernaast. Zuur is citroensap bijvoorbeeld en het voorkomt verkleuren. - Haverwortels worden sneller bruin dan schorseneren. Snij de kop met het groen eraf, verwijder eventuele uitlopers (de haren schil je achteraf weg) en schil ze onder water met een dunschiller. Leg in de pan. - Als alle haverwortels geschild zijn, snij ze in de lengte in dunne plakken (ca. 3 mm dik of zo) en kook ze in plm 15 minuten beetgaar. Afgieten, uit laten lekken. - - - Maak onderwijl het beslag. Besmeer de quichevorm met boter en bepoeder het dun met bloem (de schaal omkiepen om het surplus kwijt te raken).
- Leg bloem op het aanrecht en rol het deeg voldoende groot uit. Bekleed de vorm.
- Leg een dun laagje beslag op de bodem. - Leg daarop de haverwortel plakken als een waaier vanuit het middelpunt. - Giet de rest van het beslag eroverheen. Hup, de oven in en ca. een half uur bakken. lekken. Maak onderwijl het beslag.
-Laat het maar smaken hoor en wil je deze guiche maken met schorseneren dan heb je natuurlijk de vorm van de plant tegen die niet puntig is zoals de haverwortel. Je kan het oplossen door alles in kleine stukjes te snijden en een soort puzzel samen stellen met de kleine brokjes.
De voorzitter van onze afdeling 'Velt Jabbeke' doet een beroep op jou ja misschien op jou die geen lid bent van velt.
foto velt
Velt helpt je verder op weg naar een ecologische siertuin,
met de cursus: Siertuin ten huize van
De cursus Siertuin ten huize van is opgevat als een interactieve zesdelige lessenreeks over de ecologische siertuin. De cursus gaat door in kleine groepjes van 8 deelnemers.
Cursusinhoud:
Tijdens de cursus worden de deelnemers aangezet om een eigen tuinplan te maken, waarbij het de bedoeling is om bepaalde delen van hun tuin om te vormen naar een meer ecologische tuin. De Velt-lesgever begeleidt de deelnemers hierbij en helpt ze stap-voor-stap op weg om hun tuin meer ecologisch in te richten.
De cursus bestaat uit zes lessen (start eind februari juni).Elke les bouwt voort op de vorige. De bedoeling is inzicht te krijgen in de natuurlijke processen die zich afspelen in hun tuin en dat ze die kennis ook praktisch leren vertalen naar de inrichting, de aanleg en het beheer van hun tuin.
De lessen gaan telkens door ten huize van een van de deelnemers. Dit doorschuifsysteem zorgt ervoor dat de deelnemers verschillende tuinen te zien krijgen en dat de lesgever in elk van die tuinen andere aspecten kan belichten.
Elke les bestaat uit een theoretisch deel en een praktisch deel. Doordat de lessen in de tuinen van de cursisten doorgaan, wordt de theorie direct aan de praktijk gekoppeld.
Lesinhoud:
Les 1: Basisprincipes ecologische tuin
Les 2: Successie en groenvormen
Les 3: Beplanting van de gesloten ruimte
Les 4: Beplanting van de open ruimte
Les5: Keuze-les: verhardingen en paden/ aantrekken van dieren in de tuin/ vlinders in de tuin/ water in de tuin
Les 6: Bespreking omvormingsplannen
Inschrijven:
Kostprijs: 45 per deelnemer voor de volledige lessenreeks.
Toen wij hier in de polder pas kwamen wonen heb ik jarenlang geprobeerd om schorseneer te kweken. Ik kwam uit de mulle zand in behoorlijk zware polder terecht.Ik heb het hier met de schorseneren nooit verder gebracht dan een deel sprieten waarvan bij het reinigen de helft van de wortel verloren ging. De rubber keukenhandschoentjes waren dan nog niet in trek want toen van eerder bedenkelijke kwaliteit en zo moest ik steeds de schorseneren zelf reinigen. Als er mooie grote exemplaren in de winkel aangeboden worden dan durf ik er nu nog wel eens meebrengen. In de velt uitgave Ecologisch tuinieren is de beschrijving eerder beperkt tot vooral de manier van telen.Daarom raadpleegde ik andere bronnen, die onderaan zijn vermeld. Daaruit distilleerde ik een soort samenvatting. Wikipedia was een beetje de aanzet.
De schorseneer (Scorzonera hispanica) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae).
-De plant wordt toegepast als groente die voor de Tweede Wereldoorlog vrij algemeen gegeten werd maar na de oorlog in diskrediet is geraakt, mogelijk door zijn moeilijke bewerking. Bij het schillen van de langwerpige, donkere wortels komt namelijk een kleverig melksap vrij. Dit feit heeft de groente de bijnaam "keukenmeidenverdriet" of "huisvrouwenleed" opgeleverd. Andere bijnamen zijn: 'winterasperge' (of 'armeluisasperge') en winterstaaf. Schorseneren zijn een typische wintergroente, met de grootste aanvoer in februari.
-Ze wordt na het schillen in stukjes gesneden en gekookt, met een scheutje azijn om verkleuring tegen te gaan. In verband met het kleverige melksap worden nu bij het schillen keukenhandschoenen gedragen.
Herkomst
In de zestiende eeuw is de schorseneer vanuit het Middellandse Zeegebied naar de Lage Landen geïmporteerd. De naam is volgens sommigen afgeleid van het Italiaanse woord voor zwarte adder, "scorzone", maar veel waarschijnlijker is dat de Italianen de schorseneer "scorza nera" of "scorza negra" doopten, wat "zwarte schil" betekent. Zoals gezegd raakte de schorseneer na de Tweede Wereldoorlog uit de mode. Sinds 1995 komt de schorseneer weer mondjesmaat terug.
Gemakkelijk seizoen: september, oktober, november, december, januari, februari en maart.
Buiten seizoen moeilijk te vinden: april, mei, juni, juli en augustus
Teelt:
Schorseneren worden op zandgrond ter plaatse gezaaid tussen maart en half april. Bij te vroeg zaaienkunnen de planten gaan bloeien, maar de wortels blijven wel eetbaar. De afstand tussen de rijen is 25-30 cm en in de rij 5-6 cm. De oogst begint vanaf begin september. De wortels zijn winterhard en kunnen de gehele winter, zolang de grond niet bevroren is, geoogst worden. De wortels kunnen tot 60 cm lang worden.
Ziekten:
Schorseneren kunnen aangetast worden door de schimmels meeldauw of wit (Erysiphe cichoracearum) en witte roest (Albugo tragopogonis). In de biologische teelt kan je die het best bestrijden door te voorkomen.
Deze maatregelen bestaan uit:
-Bodemzorg: Een gezonde bodem is het eerste vereiste om een gezond gewas te kweken: een evenwichtige organische bemesting, een goede bodemverluchting en voldoende waterhoudend vermogen zorgen ervoor dat de plant gestaag groeit. Zo voorkom je groeistilstand, en dat is juist een fase waarbij de plant gevoelig wordt voor allerlei aantastingen. Voldoende organische stof in de bodem is van groot belang om het natuurlijke bodemleven te stimuleren. Een rijk en gevarieerd bodemleven betekent een buffer tegen schadelijke bodemorganismen.
-Vruchtwisseling: Naast bodemzorg is vruchtwisseling de belangrijkste preventieve maatregel om ziekten en plagen te voorkomen. Vruchtwisseling betekent dat je de teelten afwisselt zodat er verschillende jaren overheen gaan voordat een gewas op dezelfde plaats terugkomt.
Combinatieteelt:
Goede combinatieteelten met schorseneer zijn: biet, koolrabi, prei, sla, ajuin.
Er zijn heel wat recepten te vinden in kookboeken en op het net. Schorseneren is één van de lievelingsgroenten op mijn bord.Ik breng wel eens een apart eigen recept als ik eens in de keuken moet inspringen.
Er is vandaag een reactie gekomen op het gebruik van de paardenbloem: Een moeder, met veel liefde voor het ecologisch gedachte stuurde mij onderstaande reactie:
sap uit de stengel
Wrattenbehandeling met paardenbloem:Mijn dochter heeft eens een heel vervelende, lastige wrat gehad die niet weg te krijgen was. Dankzij een sjalot en de paardenbloem lukte het wel. De sjalot sneed ik door midden en hiermee plette ik de wrat zo goed mogelijk. Daarna sneed ik een paardenbloemstengel in de lengte door en wreef daarmee de wrat in (met het witte melksap dus). 's Avonds herhaalde ik dit weer, behalve dat ik nu de wrat ook inwreef met de sjalot want pletten was niet meer nodig. Dit heb ik drie dagen gedaan. Na 24 uur zag je al een verandering optreden in de wrat. Na ruim een week viel hij er vanzelf af.
We danken deze moeder dan ook heel speciaal voor die heel praktische tip.
Wat er in januari dat kan gedaan worden in de tuin:
-Wat je vooral niet mag vergeten is de kuipplanten na te kijken, ze mogen niet uitdrogen maar dan ook niet weer te nat staan.
-Kijk ook na of ze niet aangetast zijn door ziektes en verwijder eventueel de zieke bladeren.
-Laat eventuele sneeuw liggen, de grond blijft zo warm.
-Ligt er geen sneeuw dan kan je struiken, die niet bloeien in het voorjaar, snoeien en het snoeihout versnipperen of in bussels binden. Voor fruit is het te vroeg.
-Maak alvast een teeltplan of past het oude plan aan. Mijn eigen teeltplan ben ik volop aan het aanpassen.
-Je kan nu reeds in de serre (kas) of koude bak. Kropsalade planten.Ik haal die bij de kweker.
Bij nachtvorst dek ik de plantjes af met een dubbele laag dagbladvellen.
Dank zij onze voorzitter ben ik opnieuw in het bezit gekomen van het document dat ik bij het begin van onze site op MNS heb samen gezocht en voor een groot deel experimenteerde met plantengier en aftreksel enz.. Dit was de aangename verrassing van het nieuwe jaar dat ik tochwat ziekjes ben gestart.Het bied mogelijkheden om dit document op de blog te brengen als de gelegenheid zich aanbiedt.
Wat ik allemaal vond over de paardenbloem is op zijn minst merkwaardig.Ik heb een selectie gemaakt uit de onderstaande bronnen en die geïnterpreteerd tot een eigen geheel. Het boeit mij allemaal uitermate.
Uren heb ik gelezen en dan ben ik beginnen schrijven. Bij de ene bron haalde ik al wat meer dan bij de andere. Als je zelf niet wilt grasduinen in onderstaande bronnen dan hoop ik dat je van mijn tekst iets opsteekt en het ook eens aandurft om beddepissers(volkse naam voor paardenbloem) op tafel te brengen
De paardenbloem komt bij ons enorm veel voor vooral in bermen en op weiden.In de moestuin wordt zij door de doorsnee tuinder beschouwd als onkruid. Toch is het ook een heel bijzondere plant.
De paardenbloem -Taraxacum officinale - composietenfamilie.
In onze velt uitgave Ecologisch tuinieren pagina 403 komt ze enkel voor onder de naam molsla en wordt er aangeraden om ze elk jaar opnieuw te zaaien. Zo moet de kwaliteit van de plant beter zijn. Op de sites die ik las vind ik deze raad niet.Daardoor neem ik aan dat je zo maar in een grasveld, paardenbloem kan rooien en behandelen zoals witloof.
Voor het oogsten kan je best het loofbleken door het af te dekken. Wil je in de winter oogsten dan rooi je in november de wortels en snij je het groen af tot op 3cm en je tafelt in zoals bij witloof.Beschik je over een donkere vorstvrije ruimte,bv. een kelder, dan hoef je zelfs niet af te dekken.
Is eeuwig moes een uiterst oude groente dan is de paardenbloem (gekend als molsla) één van de voedzaamste plantenvan bij ons. Reeds in 1885 waren er in Frankrijk vier of meer soorten te koop. Daartoe werd een jonge plant van een paardenbloem met een schep aarde bedekt, meestal was dat de aarde van een molshoop.
-De jonge gebleekte bladeren werden met olie, azijn en met een lente-uitje op smaak gebracht en als groente gegeten. Deze molsla is gezonder dan de gewone sla.
-In vergelijking met kropsla bevat de paardenbloem drie keer zoveel vitamine A, meer dan drie keer het gehalte aan eiwitten en meer dan twee keer zoveel ijzer, calcium en fosfor.
-Uit de wortels kan een aanvaardbare surrogaatkoffie gemaakt worden.
-In de geneeskunde wordt de bitterstoffen uit haar wortel gebruikt in middelen die de gal- en leverwerking verbeteren. Het bloed wordt gezuiverd bij storingen in de leverfuncties, zoals bij geelzucht
- Uit de volksnaam 'pisblom' is op te maken dat het eten van de plant de urine afscheiding bevordert.
-Het regelmatig eten van de bladeren van de paardenbloem zou de glazuurlaag van de tanden sterker maken.
-Het was een oud huismiddeltje waarbij het witte melksap van de paardenbloem gebruikt werd tegen wratten. Stinkende gouwe zou daarbij als doeltreffender kunnen beschouwd worden.
-De melk van de plant rechtstreeks aangebracht zou beter helpen tegen kleine puistjes.
-Afkooksel van de wortels, verse worteltinctuur, of vers geperst wortelsap van de paardenbloem kan gebruikt worden voor de behandeling van artritis.
-De wortels en bladeren hebben een eetlustopwekkende werking vanwege de aanwezige bitterstoffen.
-Tegenwoordig nog worden op commerciële schaal paardenbloemen verbouwd, voor de farmaceutische industrie.
Op wikipedia las ik o.a. ook onderstaande merkwaardige uitleg over de soorten enz. In Nederland zijn tenminste 250 micro-soorten bekend. Een micro-soort is een kloon of mengsel van klonen, die morfologisch onderscheidbaar zijn van elkaar. Omdat er zeer veel kruisingen tussen de micro-soorten voorkomen, worden ze door de Heukels' Flora van Nederland niet meer als aparte micro-soorten gezien en zijn de volgende secties en soorten tot wat wel wordt aangeduid als Taraxacum officinale agg. (G.H.Weber ex F.H.Wigg.) samengevoegd: -sect. Taraxacum- sect. Ruderalia - sect. Vulgaria - Taraxacum vulgare- Taraxacum palustre - Taraxacum laevigatum- Taraxacum obliquum -Taraxacum celticum- Taraxacum hamatum - Leontodon taraxacum. Andere spreken van 100 of slechts 60 soorten.
Het melksap bevat eiwit, hars, taraxarineentaraxine. -Door veredeling is een verbeterde, bladrijke molsla verkregen. Molsla wordt op diverse markten in Europa als malse voorjaarsgroente aangeboden. In Nederland en België is het niet ruim verkrijgbaar.
-Van de bloemen kan op eenvoudige wijze een honing-achtige siroop worden gekookt, met name in Duitsland bekend. Dit wordt dan op dezelfde manier als honing genuttigd.
-In de Sovjet-Unie is getracht om uit paardenbloemen rubber te fabriceren. Er werden speciale landbouwwerktuigen voor ontwikkeld en speciale fabrieken gebouwd. In 1941 was het areaal paardenbloemen 67.000 ha groot en waren er meer dan 10.000 kolchozen bij betrokken. In bepaalde jaren voorzag de paardenbloementeelt in 30 procent van de rubberbehoefte van de Sovjet-Unie. Eén hectare paardenbloemen levert 150 kilogram rubber op tegenover 2000 kg per ha voor de Braziliaanse rubberboom. Door de opkomst van synthetisch rubber ging de betekenis van de paardenbloementeelt voor de productie van rubber teloor.
-Paardensla is een alternatieve naam, de paardenbloem werd ook wel als veevoer gebruikt
Ik vond o.a. ook een receptje waarin een tuinlid niet eens praat over bleken maar van snijden vóór de plant bloeit.
De paardenbloem heel fijn snijden een beetje zout toevoegen en rozijnen. Er kan ook nog een sjalotje bij. Je moet de plant wel snijden voordat ze bloeit anders wordt is ze veel te bitterder als sla.
Mijn conclusie is dat we onze pisseblomme niet moeten onderschatten! Ik ging dan ook eens gaan kijken bij de paardenbloemrecepten en vond er een recept voor paardenbloemenwijn.
Paardenbloemenwijn (oud recept)
Ingrediënten:
-3 liter Paardenbloemen
-1 sinaasappel
-1 citroen
-1250 gr suiker wat je na de eerste maal naar eigen smaak kunt aanpassen.
-4,5 liter water
- gist en gistvoedingszout
Bereiding:
-Pluk de bloemen bij zonnig weer en druk ze zachtjes in een maatbeker, verwijder de groene stelen.
-Schil de sinaasappel en de citroen zeer dun zonder wit vlies
-Doe de bloemen samen met de schillen in een doek en kook het geheel 20 min. In het water.
-Haal de doek met zijn inhoud uit de pot en los de suiker op in het water.
-Giet de siroop in een emmer en voeg het sap van de citroen en de sinaasappel toe.
-Voeg na afkoeling de gist toe.
-Laat de most drie dagen staan en giet hem dan in een gistingsfles met waterslot zodra de gisting is gestopt.
-Bottel de wijn als deze helder is.
-Drink de wijn niet te vroeg want hoe langer hij ligt hoe beter hij wordt.
Hiervoor moet jenatuurlijk een stevigeliefhebber zijn. Als het je lukt dan wil ik graag wel eens komen een slokje proeven. Succes hé.
Ik vond nog andere recepten maar dat is voor een andere keer. Je kan gerust zelf op zoek gaan als het je sterk interesseert.
-Als volgende plant komteeuwig moes (splijtkool)-Brassica oleracea var. acephalaaan de beurt.Ik verkies de naam splijtkool boven eeuwig moes want dan weet je direct dat het over een koolsoort gaat.
Eeuwig moes, splijtkool, oudewijvenkool, duizendknoop of armeluisgroente -Brassica oleracea var. Acephala komt uit de Brassicaceaefamilie.
Bijzonderheden plantenkenmerken:
Het is vermoedelijk één van de oudste koolsoorten die in feite geen kool is maar een krop losse bladeren waarvan je kan afsnijden naar believen.
-Het is een vaste of meerjarige groente die jaar na jaar terug in de moestuin verschijnt. -Stekken van splijtkool kan vanaf maart in een verwarmde kas of gewoon binnenshuis. -Regelmatig water geven bij de start van een teelt... -Bladeren zijn in heel wat recepten te verwerken, ook als voeder voor konijnen, kippen en andere hoevedieren.
-meerjarig gewas hoogte:30 tot 40 cm.
- Vermeerderen door te stekken van maart tot en metmei (zaaien is niet gebruikelijk)
-plantenin halfschaduw, van april tot en met juni- plantafstand70 x 50
-grondsoort: zand - leem - klei
- oogsten van juli tot en met december.
-wordt gebruikt in warme bereidingen, of ook wel als voeder voor dieren
Er zijn varianten die je vooral in de siertuin vindt maar eetbaar zijn zoals alle kolen. Deze hier verwijst naar de boerenkool maar dan met wat meer kleur erin.
Ik vond niet direct recepten maar wel de onderstaande tekst waar je ziet dat je dus de gewone koolrecepten kan toepassen. Deze oude koolsoort kan perfect verwerkt worden in de keuken. Oogst enkele bladeren en kook deze zoals rode of witte kool. Deze koolsoort heeft een sterk geaccentueerde koolsmaak en bevat heel wat vitamines en versterkt het immuunsysteem.
Wat me ook aanspreekt in deze soort is dat ze meerjarig is. Ik vraag me echter af of de rupsen er ook zo zot op zijn en hoeveel ze zullen over laten voor de mensen, de konijnen, de kippen en de vogels. Je kan alvast wat tuingaas klaar leggen om helemaal veilig te spelen. Een kool met zoveel volkse namen moet toch wijd verspreid zijn geweest.
gemengde koolsla
Met een beetje inbeelding zie je op deze foto, in de plaats van rode kool een groene brei liggen van de splijtkool of moet ik zeggen de 'oudewijvenkool'.
Ook nu wil ik opnieuw de personen die ervaring hebben met deze groente, oproepen om mij en al onze bezoekers te laten delen in hun ervaring. Gewoonlijk plaats ik de bijdrage anoniem maar op eigen verzoek kan je ook vermeld worden. dalae@pandora.be Dank bij voorbaat.
Ik vond enkele recepten met brave hendrik en ik geef er hier één voorbeeld van (de hoeveelheden zijn een beetje naar eigen goeddunken te bepalen):
Brave hendrik gegratineerd.
Ingrediënten:
-een hoeveelheid brave hendrik en wat merkwaardig is, je kan die vervangen door jong geplukt zevenblad.
-150g champignons of oesterzwammen
-boter of olie -eetlepel tarwemeel- room- groentebouillon -wat harde geitenkaas of een geraspte pittige kaas
-een grote fijn gehakte ui
-zwarte peper en nootmuskaat
Bereiding:
-de bladeren van de brave Hendrikgoed laten uitlekken
-de vetstof verhitten, de uilichtjes fruiten, de brave Hendrikbladeren en de paddenstoelen meestoven
-de bouillon toevoegen en nog wat laten sudderen
-de bouillon afgieten en bewaren, de groenten wat laten uitdampen en in een ingevette ovenschotel leggen
-de bouillon opnieuw verhitten, het tarwemeel oplossen in wat water en samen met de room toevoegen
-laat alles kort doorkoken en giet het mengsel over de groenten
-bedek alles met de plakjes harde geitenkaas of met de geraspte pittige kaas
-bak gedurende 20min. In een voorverwarmde oven van 200°
-laat op het einde de schotel een 5tal min. onder de grilbron: Tournedos
Zoals je ziet is dat een receptje voor gevorderden want je moet zelf heel wat inschatten en interpreteren. Ik wens je alvast veel inspiratieen smakelijk eten. Ik denk dat je dit gerecht het best serveert met gestoomde aardappelen en als vleesschotel heb je een ruime keuze. Mijn voorkeur zou uitgaan naar varkenshaasje met een pepersausje.
In de reactie die ik gisteren kreeg aangaande de postelein werden een reeks kruiden vernoemd die op het aanplantverlanglijstje stonden van diegene die reageerde.Twee ervan brave Hendrik en eeuwig moes kende ik van ver en wil ik nader bestuderen als onbekende groenten. Een derde plant de paardenbloemkennen jullie en ik maar al te goedmaar weten we wel hoe ze als keukenkruid kan gebruikt worden?In de volgorde dat ze hier worden genoemd zal ik ze naar voor brengen.
1- Brave Hendrik - Chenopodium bonus-henricus bron: Wikipedia, de vrije encyclopedie
-De brave hendrik is een vaste plant uit de amarantenfamilie (Amaranthaceae).
De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk in aantal afgenomen.
-Waar is ze te vinden:
De plant komt in Nederland voor in Limburg (vooral in bosrijke omgeving), Zuid-Holland, Gelderland en Overijssel.Ze komt nu ook op vele plaatsen in Noord Europa voor.
In België komt ze voor op het grondgebied grenzend aan het Nederlandse Zuid-Limburg.Daar is deze plant te vinden in het wild.. Ook in de Belgische kalkstreek is hij inheems.
De brave hendrik komt voor op bewerkte, vochtige, zeer stikstofrijke grond rondom boerderijen, mesthopen en plekken waar geürineerd wordt.
-De plant wordt 15-60 cm hoog en bloeit van mei tot augustus met een vrij korte, sterk vertakte bloeiwijze. De groene bloemkluwens zitten op de zijassen dicht bij elkaar.
-De brave hendrik is een zeer oude groente, waarbij de geplukte bladeren maar één dag bewaard kunnen worden. De jonge bladeren kunnen als spinazie gegeten worden en de jonge scheuten kunnen als een soort aspergesklaargemaakt worden. Zaden kunnen in de handel gekocht worden. Ook heeft de plant een aantal geneeskrachtige werkingen. In Duitsland worden de zaden van de brave hendrik gebruikt voor het vetmesten van kippen en wordt daar Fette Henne genoemd.
De wortelsworden ook wel gebruikt tegen hoest bij schapen.
-teelt:
Dit zeer oude gewas, dat ook door de Romeinse legioenen naar onze streken is gebracht.
Standplaats lichtbehoefte: zon
Deze plant verlangt een kalkhoudende bodem (pH 6,5 of hoger) 1
Er is een reactie gekomen die niet alleen de aandacht trekt op postelein maar ook op een resem van andere kruiden waar toch een paar nobele onbekenden tussen staan die ik in kleur plaatste.
De reactie:
Ik heb dit jaar voor de eerste keer in het najaar winterpostelein gezaaid. Ik heb dat in rechthoekige bloembakken gedaan die ik vulde met serregrond en rijpe compost. Die bloembakken hang ik dan in de serre. Het resultaat is zeer goed. Alle dagen snij ik er een handjevol af en consumeer het direct tijdens de dagelijkse ronde in de lochting en den hof. Het is ook een perfecte aanvulling voor een winterse sla.
Dit jaar heb ik een stuk grond kunnen vrijmaken die ik zal invullen met allemaal wilde planten, kruiden die ieder jaar henzelf terug kunnen uitzaaien, zoals veldsla, zomerpostelein, paardenbloem, lieve-vrouw-bedstro, zuring, eeuwig moes, sla, brave hendrik, echinacea, goudsbloemen... allé een hele rits. We zullen wel zien wat dat het geeft.
Als ik dan op zoek ging naar recepten, lag dat nogal moeilijk maar eerst wil ik jullie aandacht trekken op, hoe de persoon van de reactie het consumeert 'Alle dagen snij ik er een handjevol af en consumeer het direct zo rauwweg tijdens de dagelijkse ronde in moes- en siertuin.
Wat ik verder vond in koekboeken en op het net probeer ik een beetje samen te vatten:
Postelein wordt vers gebruikt in salades en kan verwerkt worden in soepen of sausen.
Ik vond ook een zelfstandige toepassing:
Postelein kan je bereiden als rauwe spinazie. Vind je het rauw te bitter dan kan dat verholpen worden door even te blancheren.
Meestal zal het gebruikt worden als bijkruid. Postelein is goed te combineren met asperges, met peulerwten en het is ook lekker als je het rauw mengt in verse aardappelpuree.
Mijn conclusie is dan ook, dat er hier een terrein open ligt voor personen die graag wat experimenteren in de keuken nadat ze met succes de postelein zelf zaaiden en kunnen oogsten. Vergeet nooit: Een velter (man of vrouw) is een zoeker.
Postelein (posteleinfamillie) Hoevelen van ons zaaien postelein? Hetzij zomerpostelein of winterpostelein? Postelein lijkt geen speciale groente, maar niets is minder waar. Van alle groenten bevat postelein namelijk het meest omega 3 vetzuren. Dat heeft een positieve invloed op je bloeddruk, immuunsysteem, je hersenen en zou zelfs cholesterolverlagend werken. Voorts bestaat postelein grotendeels uit water en voedingsvezels; uitermate geschikt voor een vetverlagend dieet dus! Eet je vaak postelein, dan kan je er ook zeker van zijn dat je geen problemen hebt met de aanmaak van rode bloedcellen door vitamine C. Het transport van zuurstof naar de weefsels door het veelvuldig aanwezige ijzer is ten slotte ook gegarandeerd.
Zomerpostelein:andere namen zijn:pourpier (Fr), portulak (D) Snelgroeiende bladgroente met vlezige, roodachtige stengels en groen of geelachtige blaadjes. De stengels moeten stevig zijn en een doorsnee hebben van ongeveer 2 mm. Deze groente heeft een exotisch aandoende fris-zure smaak.
-Groeit oorspronkelijk van Griekenland tot het westen van de Himalaya.
-Postelein is volop verkrijgbaar in de maanden mei, juni, juli, augustus en september. Een kleinere aanvoer vindt plaats in de maanden april en oktober.
- Wordt rauw gebruikt in salades, rauwkostschotels of stamppot; gekookt als spinazie. Zeer kort koken. Postelein vormt een uitstekende combinatie met riblappen, klapstuk, lever en niertjes.
Winterpostelein:(Claytonia perfoliata, synoniem: Montia perfoliata) is een eenjarige plant uit de posteleinfamilie (Portulacaceae). De soort groeit van nature in Noord-Amerika. Via Cuba is de plant naar West-Europa gekomen. De soort wordt in Engeland, Frankrijk, België, Nederland en Duitsland verbouwd als winterharde postelein, maar komt in al deze landen ook verwilderd voor. Vanwege de route waarlangs de plant in Europa arriveerde, wordt de plant in Duitsland 'Kubaspinat' genoemd.
Als velter interesseert het mij niet op de eerste plaats waar ik die groente kan kopen maar hoe ik die kan telen. Natuurlijk raadpleeg ik ons handboek 'Ecologisch tuinieren' teeltwijze: In volle grond mag het pas gezaaid worden vanaf half mei. Als het weer tegen zit en het is te koud zal het slecht kiemen en heel vlug doorschieten. In ons klimaat ben je enkel onder glas zeker van een goed resultaat. Het best zaai je breedwerpig 3-6 g/m2. Alle grondsoorten zijn goed maar postelein vergt veel compost en geen kali. Dan ben ik ook nog op het net eens gaan zoeken en kan je verwijzen naar volgende site: http://www.jeeigenmoestuin.nl/index.php?p=2&cat=123
daar las ik o.a. Oogsten: Snijd de plantjes af bij de steeltjes. Wanneer er niet te kort wordt afgesneden kan er nog een tweede oogst verwacht worden. Na de oogst moet het blad snel geconsumeerd worden. Doordat er veel nitraat in postelein aanwezig is, is postelein een kwetsbare groente.
Mijn besluit is dan ook: Indien, omwille van de invloed op de gezondheid, ik over ga tot het zaaien van postelein, dan zal het in de serre (kas) zijn. Zijn er onder jullie die ervaring hebben met kweken van postelein dan mogen ze mij dat altijd doorsturen. dalae@pandora.be
Het is voor mij de normaaltste zaak van de wereld dat ik het nu meermaals heb over recepten. De tuin en mezelf laat ik nu toch nog even rusten. Ons feestrecept op 1 januari is zoals naar gewoonte Parelhoen.
Als je even kijkt in de rechterkolom naar Archief per week vind je helemaal onderaan19/12-25/12 2005.
Ooit startte Tuinclub Velt Jabbeke een site op MSN.Deze site telde ongeveer 80 leden.
Toen deze dienst niet meer beschikbaar was, werd 5 JAAR geleden deze Tuinblog opgestart!
De TELLER met het aantal bezoekers staat vandaag op 118 566.
Het is een site geworden waar je bijna dagelijks de tuinactiviteiten kan volgen van iemand die het belang inziet om te werken volgens de VELTprincipes! (tuinblog d)
Hierbij onze oprechte dank aan Daniël!
Ondertussen is er ook een nieuwe site met het algemene nieuws van Velt Jabbeke : http://www.velt.be/Jabbeke (Pol Movinttog)
Hierbij dank ik ook het bestuur van Velt Jabbeke voor hun belangloze inzet!
De mierikswortel is een zeer pittig kruid met heel wat toepassingen zowel op geneeskundig als op keukengebied.
De wetenschap doet er weinig mee maar hij is toegepast in het gewone gebruik omwille van het feit dat hij veel vitamine C bevat. Ga gewoon op een zoekmachine en tik in: 'gebruik van de mierikswortel '. Op de URL http://www.tuinadvies.be/kruiden_mierikswortel.htm vond ik de voor mij meest duidelijke en tamelijk beknopte uitleg maar dat kan bij iedereen anders liggen.
Wij hier, gebruiken de mierikswortel het meest in de keuken waar hij sausen op een pikante wijze bij mag kruiden. De vers gemalen wortel is aan te bevelen bij gebraden vlees, rauwe oesters, vis en nog meer toepassingen. Daar kan je vrij mee experimenteren en meestal met succes.
In onze tuin heeft hij het moeilijk om te groeien omwille van de zware ondergrond. De wortels blijven klein en de plant gaat behoorlijk vlug in bloei, wat heel wat insekten aanlokt.
Deze foto plaatste ik reeds in 2006 tamelijk bij het begin van onze blog en is terug te vinden op Google afbeelding. Nu enkele jaren later is mijn tuin heel wat meer toegegroeid. Dat heeft tot gevolg dat de mierikswortel aan het wegkwijnen is. Ik moet een zonnige plaats vinden. Dit is alvast genoteerd.
De laatste weken ben ik zo goed als niet in de tuin geweest.Het beperkte zich tot het eten geven van de kippen en het ontdooien van hun drinkwater.
Ik kon dagelijks eieren rapen maar dan lichtjes in mindere mate. Ik ondervond het voordeel van het overdekte deel van de kippenren.
De sneeuw dreef mij naar mijn atelier zodat ik opnieuw intens ging schilderen. Het schilderij 'de drie koningen' dateert reeds van enkele jaren terug en wordt elk jaar vanaf begin december teruggehangen tot februari. De twee andere werken maakte ik dit jaar. Ze waren daags voor kerstdag klaar en zullen nu ook eventjes blijven hangen. Dan worden ze vervangen door andere.
Er kwam ook veel tijd vrij om kaartjes te maken op de PC. Alle kaartjes met wensen maakte ik van eigen genomen foto's. Tenslotte zijn wij de enige regio die zijn witte kerst wordt afgenomen door een relatieve droge dooi. Wij hebben dus een groene kerst met hier en daar nog wat witte plekken.
Tegen winderigheid bestaan er remedies maar wat zijn de oorzaken? Ik ben op zoek gegaan en heb er de nodige tijd in aan besteed om onderstaande samenvatting te kunnen brengen. Winderigheid wordt veroorzaakt door gasophoping in de darmen, ontstaat uit het niet goed verlopen van de verteringsprocessen van koolhydraten of eiwitten. In de darm bevinden zich allerlei gassen. Deze worden vooral veroorzaakt door het inslikken van lucht, maar worden ook tijdens het verteringsproces in de darm door de in de dikke darm levende micro-organismen geproduceerd. Welke rol speelt onze voeding? Sommige voedingsmiddelen zorgen voor extra gasvorming in de darmen, waarvan hier de meeste volgen: Peulvruchten - Onrijpe bananen - Vruchtensap - Bier - Meloen - Paprika - Prei - Ui -aardpeer - Producten met veel suiker of Sorbitol (dit is een zoetstof) - Koolsoorten (behalve bloemkool en broccoli) - Koolzuurhoudende dranken. Ik zocht ook naar de remedies en vond o.a.:
Het gebruik van etherisch oliën kan ook een oplossing geven zoals Bergamot en Venkel. Deze oliën stillen krampen en winderigheid. Het gebruik van natuurlijke middelen is een goed alternatief op de reguliere medicijnen. Zo is er bijvoorbeeld venkel in capsulevorm en Cardumar in tabletvorm die een inwendige reinigingbewerkstelligen. Eventueel samen met de Cardumar kan Sanicaryo worden gebruikt, deze gaat gistingsprocessen in het lichaam tegen met herkenbare klachten als opboeren, ernstige vorm van chronisch maagzuur met daaruit voortkomende klachten als een scheurtje in het middenrif. Menthaphora is een etherische olie die zowel uitwendig als inwendig kan worden gebruikt. Maegh dit is op basis van enzymen en is zeer gemakkelijk in gebruik. Als er ook maagklachten bij optreden en men de voorkeur geeft aan druppels dan is Iberogast een oplossing, dit mengsel bestaat uit allerlei kruiden die windstillend en krampopheffend werken. Iberogast is veilig te gebruiken tijdens zwangerschap, ook bij zwangerschapsmisselijkheid.
Het is aan te bevelen de darmflora aan te sterken, dit kan met een darmflora verbeteraar in druppelvorm zoals Hylak Forte dit is een goede, evenwichtige darmwerking is namelijk zeer belangrijk voor het goed functioneren van de spijsvertering en de gehele weerstand. Steeds meer mensen kiezen een preparaat om de darmflora op te bouwen. Niet alleen om problemen te behandelen maar ook om ze te voorkomen.
De darmflora is een geheel van micro-organismen zoals gisten en bacteriën en schimmels waarvan de ene een gunstige werking heeft op het lichaam en de andere een ongunstige. Deze organismen willen zich vermenigvuldigen ten koste van een ander en het is dus zaak te zorgen voor zoveel mogelijk goede darmbacteriën hierdoor kan toxinevorming en gistingen (gasvorming) worden voorkomen en worden voedingsstoffen beter opgenomen. Een darmbacteriepreparaat van goede kwaliteit wordt volkomen als lichaamseigen beschouwd en kan zonder risico worden ingezet. Zo'n darmbacteriepreparaat is bijvoorbeeld Bififlor Forte deze werkt uitzonderlijk goed maar moet kauwend worden in genomen.
Multi Billion Dophilus is ook een voedingssupplement dat wordt ingezet ter verbetering van de darmflora. Ginger Fennel Complex is voor een efficiëntere spijsvertering en een verbeterde voedsel opname. Digistive Enzymes tabletten zijn enzymen die de lichaamseigen spijsverteringsenzymen vervangen indien hier de aanmaak van verstoord is.
Wat en hoeveel moet je drinken? Om de darmtransit te verbeteren moet je veel drinken: Alleen water, of ook kruidenthees. De hoeveelheid telt inderdaad. We zouden allemaal anderhalve liter per dag moeten drinken.
Maar hetis raadzaam om altijd water te kiezen en gezoete dranken, en natuurlijk ook alcohol, te beperken.
Ook kruidenthees kunnen bevorderend werken, want sommige planten werken speciaal in op de spijsvertering.
Ook kruiden kunnen nuttig aangewend worden tegen winderigheid.
Welk kruid kan ik gebruiken tegen winderigheid? Zoals kummel en venkel kan anijs wat doen aan winderigheid. Winderigheid wijst erop dat je spijsverteringsorganen of verschillende verteringssappen niet optimaal op elkaar zijn afgestemd. Kummel, venkel en anijs (Pimpenella anisum) kunnen daarbij helpen. Deze zaden maken brood, groenteschotels en aardappels ook lekkerder. Je kan er thee van maken. Meng de gekneusde zaadjes en naam er één theelepeltje van. Overgiet met een kop kokend water en laat 10 minuutjes trekken. Zet er een dekseltje op. Zo krijg je een sterk werkend aftreksel. Drink twee kopjes per dag. Ook salie en vele andere kruiden kunnen helpen tegen winderigheid maar dan raadpleeg je beter een kruidendokter. Laat mij toe het ook eens ludiek te bekijken.
Je kan ook naar buiten gaan en het eens goed laten knallen. Ik had een schoonbroer die zich nooit geneerde en als enig excuus, of was het goede raad aanbracht...voilà beter in de wijde wereld dan in een nauwe buik. Dat is natuurlijk puur anekdotisch.
Het is vooral aangewezen om rekening te houden met je omgeving want:
Als je wilt tonen aan jongeren hoe vlambaar onze uitlaat kan zijn door een wind te verbranden dan moet je vooral jezelf in een stevige 'panen broek' steken of een aangepast pak dragen...anders mag je op de blaren zitten.
Klik op een bovenstaande URL en je zal zien waar ik mijn licht opstak. Je kan ook gewoon op Google gaan en winderigheid intikken en je hebt lectuur voor dagen en dagen. Het komt allemaal een beetje op hetzelfde neer met overal een ander accent dat wordt gelegd. Ik heb er toch enkele dagen in zitten grasduinen. Alle afbeeldingen haalde ik bij google afbeeldingen.
Soms kan het een grote rol gaan spelen bij winderigheid als je plots iets gaat eten dat je vroeger nooit at.Dan komt het erop aan dat je de hoeveelheid geleidelijk opbouwt
Toen ik deze morgen mijn mail opendewas er eentje tussen van Eddyvan Velt-Oostkamp met hun nieuwsbrief. Daarin staat een receptje.En moet dat nu toevallig eentje zijn met aardpeer!
Dank je wel Eddy.Omdat het perfect aansluit met wat ik gisteren plaatste, hier op mijn blog, neem ik de vrijheid het door te geven aan mijn blog bezoekers.
BIO-RECEPT VAN DE MAAND UIT DEVELTEDITIEBijzondere groentegids WARME SALADE VAN met
Vroeger werd de aardpeer de aardappel van de armen genoemd.Ten onrechte, want de aardpeer is voedzaam, licht verteerbaar en lekker.De knol bevat behoorlijk wat eiwit, mineralen en suikers in de vorm van inuline (natuurlijke insuline), wat hem zeer geschikt maakt als voedingsmiddel voor suikerzieken.De knol schillen is ondankbaar, beter is hem af te borstelen en kort koken of bakken in de schil.
Ingrediënten:
350 g aardpeer
-3 stengels prei
-2 a 3 eetlepels notenolie
-25 g boter
-1 eetlepel gepelde amandelen
-1 eetlepel gehakte kervel kruidenzout enkele takjes kervel.
Bereiding: -Schrob de aardperen schoon (schil ze desnoods) en snijd ze in plakjes.
-Was het wit van de prei en snijd het in schuine stukken.
-Stoom beide groenten bijtgaar.
-Hak de noten in dunne reepjes.
-Smelt de boter en voeg de reepjes noten en de notenolie toe.Laat dit op een zacht vuurtje warm worden.
-Breng op smaak met de gehakte kervel en wat kruidenzout.
-Schik de warme groenten op de borden en schenk er de notensaus over.
De aardpeer is een knolvormige doorlevende wortel en verwant met de zonnebloem.De aardpeerkent eenzeer snelle uitbreiding ondergronds. Andere benamingen voor de aardpeer zijn: Topinamboer, Jerusalem artisjok.
De vorm van de knol kan zeer onregelmatig zijn.
Er zijn ook rassen waarvan de knol wel beter schilbaar is. Die vorm kan rond zijn maar ook nogal langwerpig.
Vroeger hadden wij aardpeer staan in de tuin maar de vorm was zo grillig dat je na het schillen bijna niets over hield. Het internet was nog niet zo uitgebouwd als nu.
Het veldboek 'Ecologisch tuinieren' vermeld wel enkele rassen maar als opmerking staat voorop dat je in de handel wel aardpeer kan verkrijgen maar dat meestal het ras niet wordt vermeld. Zou dat nu nog zo zijn? In wikipedia lees ik over aardpeer o.a. het volgende: _____________________________________________________________________________________________ Zoals de naam, aardpeer, al doet vermoeden worden de ondergrondse delen (wortelknollen) gebruikt. Deze wortels bevatten fructanen, biotine, calcium, ijzer, natrium en inuline, die niet alleen mensen met diabetes mellitus ten goede komt. Ook is bekend dat de wortels geen nitraten opslaan.___________________________________________________________________________
Aardpeer zou ook zeer winderig zijn als heel lekkere bereiding en misschien is dat wel de reden dat het hier bij ons nooit meer opnieuw werd aaneplant. Ik wil volgende uitspraken vermijden: 'Je zwijgt al moeilijk met je mond en begin je me daar met je uitlaat ook luidruchtig te worden. Nee laat maar.
Aardpeer kan zeer hoog worden en mooi bloeien maar kan er ook bloemloos bij staan. (alle afbeelding haalde ik bij Google afbeeldingen)
Ecologie leertons inzicht te krijgen in de levende wezens en hun natuurlijke samenhang onderling en met hun omgeving.Vergeten we niet dat wij in de cirkel van de levende wezens zitten en niet er buiten.
Welkom bij de TUINCLUB Velt Jabbeke. We hopen dat u veel plezier zal beleven aan deze groep !
foto velt
foto velt.
een aktie van v.e.l.t. ook in de siertuin.
paardenbloem -
gebleekte bladeren werden met olie, azijn en met een lente-uitje op smaak gebracht en als groente gegeten. Deze molsla is gezonder dan de gewone sla.
Er zijn varianten die je vooral in de siertuin vindt maar eetbaar zijn zoals alle kolen. Deze hier verwijst naar de boerenkool maar dan met wat meer kleur erin.
Dus genoeg mogelijkheden om een pittige maaltijd samen te stellen en zo door variatie in de voeding het leven wat fleur meer te geven.
met 
druiven: 
dat het lekker zal zijn zoals altijd.
/5Jaar.jpg)
De TELLER met het aantal bezoekers staat vandaag op
wordt veroorzaakt door gasophoping in de darmen, ontstaat uit het niet goed verlopen van de verteringsprocessen van koolhydraten of eiwitten. In de darm bevinden zich allerlei gassen. Deze worden vooral veroorzaakt door het inslikken van lucht, maar worden ook tijdens het verteringsproces in de darm door de in de dikke darm levende micro-organismen geproduceerd.
(behalve bloemkool en broccoli) - Koolzuurhoudende dranken.
etherisch oliën kan ook een oplossing geven zoals Bergamot en Venkel. Deze oliën stillen krampen en winderigheid. Het gebruik van natuurlijke middelen is een goed alternatief op de reguliere medicijnen. Zo is er bijvoorbeeld 
of ook kruidenthees. 
en vele andere kruiden kunnen helpen tegen winderigheid maar dan raadpleeg je beter een kruidendokter.
te 
verbranden dan moet je vooral jezelf in een stevige 'panen broek' steken of een aangepast pak dragen...anders mag je op de blaren zitten. 
met 
Die vorm kan rond zijn 
