Met WERVEL naar Bretagne
Wervel staat voor Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw vzw
www.wervel.be
Vrijdagavond 25 aug. reden we tot Torcy, ter hoogte van Le Touquet-Paris-Plage, een dertigtal km in het binnenland. Het is een mooi landschap, doorsneden met valleien. De gite La Cense aux bonheurs heeft zelfs een overdekt zwembad en verstrekt biologische maaltijden.
Op het erf staat een oude Jacques Lebel. Ook de belendende hoeve
heeft ditzelfde ras.
De volgende dag maakten we kennis met een vorm van Agroforestry (landbouw met bomen). Als natuurverfraaiïng heeft de overheid bij boeren die zich opgaven voor dit experiment in weiden bomen aangeplant in rijen op 13 m van elkaar; in de rij op 5 of 6 m van elkaar. Aldus bekomt men 100 tot 120 bomen per Ha.
Men rekent na 40 jaar op minstens 80 bruikbare stammen voor meubel en timmerhout. Intussen gaat de beweiding door.
Gebruikte soorten per rij: beuk, es, esdoorn en noot ( een hybridenoot tussen onze noot (Juglans regia) en de Amerikaanse noot (Juglans nigra). Prachtige exemplaren van deze laatste zijn o.a. te bewonderen in het Arboretum van Tervuren, aangeplant rond 1872.
Er waren zowel uiteenzettingen door deskundigen, als bezoeken op de percelen.
We reden Normandië door over de prachtige tolbrug over de Seinemonding en net bij de grens met Bretagne een schitterend zicht op de Mont St Michel.
De staf van Wervel had de reis goed voorbereid en op de bus werd een gefilmd gesprek getoond met Nicolas Supiot, boer-bakker, voorvechter ook van eigen zadenkweek en Konrad Schreiber, bezieler van oppervlakte compostering met gemalen ruw GFT materiaal. Dit gebeurt op velden van niet biologische landbouwers.
We kwamen nog tijdig aan te Languenan voor een ontmoeting met Emmanuel Roland, père de lécosystème évolutif. Hij was leraar op een land en tuinbouwschool.
Hij nam ons op sleeptouw door een valleitje, sinds 40 jaar door hem beplant. Aanvankelijk was het een bramenwildernis. Hij wees ons op de etageontwikkeling die intussen evolutief ontwikkeld is: de bomenlaag, de struikenlaag en eronder de kruidenlaag. We zagen o.a 2 in elkaar vergroeide eiken: larbre damour, een prachtige paddenstoel, zwavelzwam en eetbaar volgens medereiziger François, die zich ontpopte tot de beste plantenkenner. Heel wat salomonszegels, vrouwenmantel enz.
Een klim door de kokerbegroeiïng in een vroegere steengroeve sprak het kinderlijk-avontuurlijke in ons aan! Hier komen nogal wat schoolkinderen.
Het grote parkeerterrein werd geëgaliseerd en de grond naar de kanten geduwd om taluds te vormen, die vervolgens zowel met struiken als (fruit)bomen beplant werden.
Hij nam ons mee naar zijn erf. Hij snijdt 5 liter waterflessen in twee; doet potgrond in de bovenste helft, waarin hij een geënt boompje plant of stekt, bv een druif. Bovenaan dekt hij af met fijn grint, dat opwarmt en tevens de verdamping tegengaat. De jonge plant profiteert van een zeker serre-effect.
In de onderste helft doet hij water. De iets afgesneden hals van de fles hangt in het water en de capilariteit zorgt voor een goede vochtvoorziening.
In de (na)zomer wordt de bovenste helft ingegraven. Vooraf heeft hij een kuiltje gemaakt met onderaan compost en aan een kant opzij brengt hij grint aan. Volgens noodzaak wordt aan de kant met het grint water gegeven dat gemakkelijk naar beneden sijpelt. Als alles goed in de was is, wordt de plastieken fles doorgesneden en weggehaald.
We zagen het bewijs van een fleurige groei van de jonge planten.
Zondagmorgen ontwaakten we met het mooiste weer en reden we naar de kust voor een gesmaakte wandeling.
In het oude, zeer schilderachtige stadje Dinan, dat nog gedeeltelijk zijn oude muren heeft, genoten we van een crèpe de sarrasin complet (boekweitpannenkoek), met ei, kaas en hesp.
Vervolgens was er een bezoek aan een biologische boerderij die zijn melk verwerkt tot heerlijke camenbert.
De veestapel bestaat uit de lichtere (zowel van vacht als van gewicht) koeien van het Jerseyras, die verhoudingswijze hoog scoren voor vet en proteïne.
In de hegkanten ontdekten we diverse kerspruimelaars (myrobolanen), met vruchten die in de smaak vielen.
Tine had vernomen dat de zeehond zich ophield te Mordreuc in de zeeinham van de Rance. Een speciale noot in ons gevulde reisprogramma. Als 3 dagen oude diertje, dat op een of andere manier gescheiden was geworden van zijn moeder, was de zeehond gevonden aan de Rance en verder door mensen opgekweekt. Men had hem als volwassen dier weer naar de baai van Mont St Michel gebracht, maar hij kwam steeds terug.
Het dier had veel bekijks, liggend op de aflopende aanlegkade. Intussen is zij al 6 jaar geworden.
De dag werd afgesloten met een bezoek aan een cidermuseum. Het edele vocht werd geproefd en ook het nog meer veredelde stokerijvocht ervan: de calvados.
Op maandag bezochten we eerst Nicolas Supiot, de boer-bakker en daarna met Konrad Schreiber een groot perceel, waarop ruw GFT materiaal uitgespreid was op de stoppel. Om het effect na te gaan waren strooksgewijs diverse groenbemesters ingezaaid.
In de mooie hoeve l Auberge de France genoten we van de picknick. Daarna bekeken we de film Les Blés dOr over Michel Soupiot en andere leden van de Réseau Semences Paysannes, waarop een ronde-tafelgesprek volgde. Geïnteresseerden verwijs ik naar het verslag dat later op de website van Wervel zal komen.
De avond eindigde met een uitgebreide en heerlijk smakende avondmaaltijd, met als dessert zoveel clafoutie dat we moesten passen.
Op de lange terugrijdag, dinsdag 29 augustus, stopten we bij een boer met eigen olieslagerij. Hij verwerkt koolzaad, zonnebloemen en huttentutzaad.
Huttentut is een kruisbloemige plant met klein, lichtbruin, oliehoudend zaad. Daar de olie in België nog niet te verkrijgen is, vonden de flesjes gretig afzet.
De boer, Jean-Pierre Cloteau toonde ook nog zijn tractor die op biodiesel ( 80 % koolzaadolie en 20 % dieselolie) rijdt. Daarenboven had hij nog een warmterecuperatiesysteem. In zijn boomgaard stonden nogal wat kweeperen, de enige plaats waar ik die gezien heb.
Op de volgende boerderij ontmoetten we Hubert Gausdin, paarden maar ook biologische hennepkweker.
Hennep of Kemp
De onbevruchte bloem van de traditionele hennep heeft een bedwelmend en medicinaal effect vanwege het hoge THC (delta-9-tetrahydrocannabinol) gehalte. Ook andere cannabinolen komen voor in de plant zoals CBD (cannabidiol) dat de werking van THC blokkeert.
Door selectie kwam men enerzijds tot hennepplanten die weinig of geen THC en veel CBD bevatten en anderzijds tot de marihuanaplanten die 10 % en meer THC bevatten en weinig CBD.
THC is een medicijn dat in Nederland in de apotheek verkrijgbaar is. Het wordt o.a. gebruikt tegen kanker, multiple sclerose, reuma en jicht.
Europa laat in de landbouw slechts hennepvariëteiten toe die minder dan 0,2 % THC bevatten. Bij ons komt de teelt slechts moeilijk op gang, wellicht omdat landbouwhennep moeilijk te onderscheiden is van marihuanahennep.
Het zaad bevat 30 % van de meest onverzadigde plantenolie met 80 onverzadigde vetten. Deze olie is in België te koop.
De stengels worden o.a. gebruikt in de papierfabricatie, de vezels in kledij. Het bezoek eindigde met een bezoek aan de velden die in september zullen geoogst worden.
Tenslotte stopten we nog bij een speciale boer-kaasmaker met kabouter allures. De kleine weiden waren omsloten door hazelaarskanten. Ik dacht aan hazelnotenkweek, maar geen of nauwelijks een noot te bespeuren.
In de heg stonden ook fruitbomen: appels, perziken, nectarines en pruimen. Ik ontdekte zelfs de kleine damaspruimen (Prunus insititia). Deze pruimpjes stonden ook in de haag van onze, nu verdwenen boerderij op De Reiger te Ichtegem. Verrukkelijk om die speciale smaak nog eens te mogen proeven!
Ik bemerkte dat het naast zijn schuur vol lag met kornellebessen (Cornus mas, Gele kornoelje) van zijn buur. Voor vele van de medereizigers was het de eerste kennismaking met deze vruchten.
