OP   ZOEK   NAAR  DE   HISTORISCHE  PHILIPPE  II  D’ORLEANS.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Louis XIV  zag vele van zijn familieleden sterven. Toen ook hijzelf overleed op 1/ 9/ 1715 was zijn  wettelijke opvolger een marmot van slechts 5 jaar. Zoals voorzien in het  testament van de Zonnekoning  werd een regent benoemd om Frankrijk te besturen en  een voogd om de toekomstige koning op te voeden. Philippe II  werd alzo staatshoofd. Spoedig keurde het Parlement  ook goed dat hij en niemand anders zou zorgen voor de kleine Louis XV.  

De Regent was goed gekend als liederlijke losbol na zijn werkuren,  maar tijdens zijn dagtaak evenaarde hij zijn nonkel en schoonvader Louis XIV op gebied van geheugen, werkkracht, scherpzinnigheid en intelligentie. Het was niet gemakkelijk de positie over te nemen van de 77 jarige  absolute vorst  want de laatste jaren van de beroemde koning waren globaal genomen een ramp geweest. Tot op 24 oktober 1722  hebben de regent  Philippe II  d’Orléans  en Kardinaal  Guillaume Dubois  veel gepresteerd  (14) en geprobeerd om in Frankrijk een totaal nieuwe ambiance te brengen na de grandeur en de militaire glorie die  zo lang hadden geduurd, maar die op loodzware staatsschulden, hongersnoden  en ellende eindigden .

De  Regent was een edelman met veel talenten.  Hij kende van buiten alle voorname familiestambomen van Europa. (dossierkennis op dat gebied kon oorlog vermijden, want heel de Europese ‘ noblesse’  bezat onduidelijke rechten op rangorde, macht en eigendom  zodat een topdiplomaat toen nauwkeurig moest weten wie met wie sliep en had geslapen….). Hij studeerde geschiedenis, filosofie, wetenschappen  (vooral scheikunde), aardrijkskunde,  schaakspel, muziek, opera, binnenhuisarchitectuur, kunst (gravures  en schilderijen)  … .

Naar hem is trouwens genoemd de stijl  Régence  (of  pre-rococo),  te herkennen aan het diamant- en schubmotief.  Hij bracht  eind 1715 de Schotse economist  John Law naar Parijs  om de Franse Schatkist  terug in evenwicht te brengen.  Law  bracht oplossingen en was een viertal jaren populair door het invoeren van het papieren geld.  Hij ruïneerde echter nadien vele speculanten die zijn raad volgden en slechte beleggingen deden.  Die Schot moest toen  naar Venetië vluchten waar hij in de nattigheid dra stierf aan longontsteking .

De Regent moest een rebelse jonge man aanpakken die satirische stukjes had geschreven over wat ’s nachts op het Palais Royal gebeurde. Omwille van  ‘ belediging aan het Staatshoofd’ vloog  François-Marie Arouet  voor tien maanden de cel in op xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />La Bastille.  Die gevangene  schreef  daar  Oedipe  (1717)  en gebruikte voor de eerste maal de pseudoniem  Voltaire   . 

De Regent  vergat zijn vroegere kameraden  uit 1693 niet.  Er was reeds  Dubois  , doch ook de voormalige musketier  Louis de Rouvroy,  Hertog van Saint Simon , die zijn persoonlijke raadgever werd . Saint Simon (15 ) wordt beschouwd als een van ’s werelds beste schrijvers van essays en mémoires. De Regent  was beschermheer van  Stuck en Gervais  (muziek), van   Molière (toneel), en van de jonge Emilie du Chatelet (wetenschappen) .

De Regent kreeg in mei 1715 het bezoek  van Peter de Grote, de tsaar van Rusland, een zeer belangrijk  man uit die tijd.  Dit was toen een belangrijke uitwisseling van ideeën.

In 1718 bezorgt de Regent grote middelen aan Jean-Baptiste Le Moyne, Seigneur de Bienville, om in de kolonie een stad te stichten : La Nouvelle-Orléans , genaamd naar zijn familienaam. Inderdaad New Orleans,  in de delta van de Mississippi die op 29 augustus 2005  door de orkaan  Katrina  werd verwoest. Gebouwd op basis van een dambordplan in het midden, groeide er op korte tijd een grote stad in de Nieuwe Wereld.  Het werd een levendige stad die weinig  sliep zoals Philippe II zelf. Zij was multiraciaal, kosmopolitisch, libertijns en losbandig. Er werd daar erg getafeld, gedronken, gefeest, in  Le Vieux Carré Français. Maar reeds in 1722 werd de nederzetting verwoest door een orkaan.

Op 27/11/1721 werd  De Bende van Cartouche ter dood veroordeeld. Louis-Dominique Cartouche  (1693-1721)  was de bendeleider van bandieten en  struikrovers. Zijn  faam liep tot op heden door via volksverhalen , boeken en films.  Armoede, bankroet, desertie uit het leger, had van velen zwervende misdadigers gemaakt . Banditisme  was in die tijd  een  plaag geworden. Dat zelfs Cartouche gepakt  kon worden , deed velen begrijpen dat misdaad niet loont en wordt  bestraft..xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" /> xml:namespace prefix = w ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:word" />Tijdens de korte periode die de zijne was realiseerde  de Regent  als staatshoofd zeer veel.  Hij  droeg de macht van de absolute koning over aan Raden.  Na een periode van strengheid onder Louis XIV werd alles losjes: politiek, religie, zeden.  Ook al  wordt hij even door Spanje uitgedaagd toch zal de buitenlandse politiek van Frankrijk voorlopig niet terug tot oorlogen  leiden.  Philippe II  breekt  met de Stuart’s die nog steeds begerig zijn naar de Engelse troon  en daarvoor willen vechten, maar vermits de Regent  een vredelievend man was, past hij ook al blijft hij overtuigd van de grootheid van Frankrijk . 

Op gebied van godsdienst kan Philippe II via zijn Kardinaal Dubois  kalmte brengen, zodat  zowel de hevige Jansenisten als de opkomende vrijmetselaars en de diverse  protestanten niet  teveel  brokken  maken zoals in de tijd van de godsdienstoorlogen.   

(14) In het museum Carnavalet  (Parijs)  staan Philippe II en zijn minister Dubois samen op een schilderij.

(15)Louis de Rouvroy, duc (=hertog) de Saint-Simon  (1675-1755)  en zijn achterneef   Claude-Henri de Rouvroy, comte (graaf) de Saint-Simon (1760-1825)  zijn twee verschillende beroemde mannen .  De jongere Saint-Simon , als revolutionnair en  utopisch socialist , deed afstand van zijn adellijke titel.  Hij was een hervormingsdenker, filosoof en economist ,  ten tijde van de Franse revolutie. Zijn  gedachten over de klassenstrijd inspireerden  later Marx en Engels. Volgens hem zou de wetenschap de toekomst van de mensheid  sterk veranderen en  dat is ook zo geweest.  Hij vocht mee met  La Fayette in de USA, maar was waarschijnlijk niet te Neerwinden in 1793.

Philippe II,  Duc de Chartres,  Prince de sang par naissance,   Petit Fils de France,  Duc d’Orléans, Duc de Valois, de Nemours et de Montpensier,  Régent du Royaume de France pendant la minorité de Louis XV,   Ridder van  Het Gulden Vlies, Chevalier du Saint-Esprit, Pair de France,  Prince de Joinville et de La Roche-sur-Yon, Comte de Beaujolais, libertijn  en  liberaal,  had  vele  pijlen op zijn  boog.  Zijn huis  staat er nog steeds : Palais Royal.

Thans  zijn in dit historisch gebouw gevestigd : La  Comédie Française,  Le Ministère de la Culture  en  Le Conseil d’Etat. In  Palais Royal hield de  Regent  nachtelijke  feesten, bacchanalen  waarop hij  de  ‘roués’ inviteerde. Dat waren ter dode veroordeelden  die op het uur van de opkomende zon door paarden in vier stukken zouden getrokken worden, een vreselijk  einde.  Meer nog  dan van een laatste sigaret mochten deze mensen nog eens goed van alle genoegens des levens genieten  alvorens naar de hel te worden afgevoerd. Tijdens een zodanige lange nacht bewees de Regent  steeds hoe goed, hoe machtig, hoe intelligent en wijs, hoe veel hij kon eten en drinken, en ook hoe pervers en  wreed hij wel kon zijn.

Weinig werd er geschreven  over de miserie van onze voorouders  (16) op het einde van en na de glorierijke tijden van  de Zonnekoning van Versailles.

De interim tussen Louis XIV en XV  werd vergeten door zij die voor de schoolboeken de geschiedenis van Europa schreven. We mogen ons afvragen of er een gat in de memorie van onze historie was, en keerpunt, een nulpunt,  een blanco pagina, of wat  ? .

Dit is een felle vraag waarmee  vijftien onderzoekers van  Le Centre d’Etude du  XVIII-ième Siècle  zich gedurende drie jaren hebben bezig gehouden.

Zij stelden zonder twijfel vast dat   de benaming   ‘ Le Régent’  en ‘ Régence ‘ veel  wordt gebruikt  als naam voor bars, hotels, restaurants, salons … . Dit duidt dan op de antieke stijl van het interieur van deze gelegenheden :  comfort, geen overdreven luxe  maar toch wel  leuk en chic.  Deze  stijl  werd geboren in een tijd van grote veranderingen,  een tijd  ook toen de  Franse taal  door alle belangrijke en  geschoolde  personen  wereldwijd werd gebruikt.  

Zoals Philippe II d’Orléans  zijn weinig historische figuren behandeld geworden. Niemand heeft dezelfde mening over deze grote man.  Met beeld en met woord onderlijnen de enen zijn frivoliteit, corruptie, onbekwaamheid, terwijl anderen zijn intelligentie, scherpzinnigheid, hervormingen in de kunst en in de financiën roemen.  ‘ De verdorven prins ’  komt  echter nu wel weer uit de vergetelheid  waarin historici uit vorige eeuwen hem hadden gedumpt.

De Regent is een fascinerende kerel, en dan komt daar voor ons Landenaren nog bij dat deze Philippe II  te Neerwinden  kwam meevechten en dus een oudstrijder van formaat was.

Saint-Simon  toont zijn immense bewondering  maar verwijt  zijn goede vriend ook grove zwakheden.  Michelet , de grote geschiedschrijver,  stelt  de Regent voor als een leider, een voorloper,  met de ideeën  van 1789 .  Alexandre Dumas  brengt  Philippe meermaals in zijn romans.   Naast deze ernstige schrijvers  waren er echter toen ook  al de volksverhalen, de roddel, de vertelsels, de pastoors, de liedjeszangers en de dichters, die graag in de belangstelling kwamen door het zondige gedrag van  de belangrijkste  edelman van Frankrijk  in overdreven  woorden te  beschrijven.  Pest ,  hongersnood, sneeuwval,  te koude winters, te warme zomers,  bevroren druivenstruiken , sterfte van  dieren  of branden, te hoge prijzen in de winkels, schimmel, bankroet, rattenplaag, overstromingen, het was altijd de fout van  Philippe II,  want  God was verplicht om ‘la douce France’  zuur te straffen omwille van het duivelse gedrag van  haar ongelovige en  lichtzinnige Regent.

De onderzoekers  zochten in vele landen  naar dagbladen uit het begin van die eeuw en in het bijzonder in  ‘La Gazette d’Amsterdam”.  De Regent  komt op bladzijden  van deze vroegste kranten  regelmatig voor.  Zijn globaal imago is in die gazetten zeker veel beter dan elders. Zij die bepaalden  wat er in de schoolboeken moest staan, hebben  Philippe II  ten onrechte afgeschilderd  als een  tijdelijke regeerder  die de grootse centrale macht  van Frankrijk  heeft verminderd .  Hij was onbelangrijk  voor ’s lands glorie .  Hij mocht worden  vergeten door de komende generaties. Maar als we moeten kiezen tussen een leider, een topdiplomaat, die domweg de buitenlandse machtshebbers en cultuur verplettert, en het stuurt naar honderdduizenden doden , of iemand die de vijandelijke machtshebbers  inviteert op party’s  die ze nooit meer vergeten  omdat zij daar  eten, drank en seks  ‘ à gogo’ kregen, en zagen dat het leven te schoon is om het te vernielen,  dan zullen we toch wel voor het laatste kiezen zeker ondanks de bedreven zonden.

Maar door de film  ‘ Que la Fête commence !”  stapte de Regent  uit de vergetelheid. (1974).  Hij kwam ook nog meer terug  in het daglicht  vanaf  1996  door  de roman   ‘ Nous serons comme des Dieux’  van Eve de Castro  , alsook door  ‘ Le Régent  entre fables et Histoire’  , een boek uit 2003 geschreven door Denis Raymond  en Chantal  Thomas. Zonder dat hij ook  een ‘ Zonnekonig’ was , zoals zijn  nonkel  Louis XIV,  drijft de figuur  van de Regent  weer  aan  de oppervlakte. Want  na  drie eeuwen  blijft  hij velen  boeien.

De twee boezemvrienden, leraar en leerling, strijdmakkers, levensgenieters, trawanten, meesters van Frankrijk,  die God spaarde op het slagveld van Neerwinden, omdat zij toen nog ruim een kwart eeuw  moesten presteren  voor henzelf en voor de rest van de mensheid, traden  af op 25 /10/1722  toen  Louis XV oud genoeg was geworden om de post van koning te  bekleden.  De nieuwe koning bleef hen waarderen,  maar beide mannen stierven kort nadat zij alle hoogten en laagten  van het menselijke bestaan hadden verkend en gekend.   Dubois, die van nederige afkomst was, stierf op 10 augustus 1723  en  Philippe II , die zijn moeder Charlotte-Elisabeth verloor in 1722, stierf op 2 december  1723 (17).

In  Frankrijk liepen de zaken zeker niet beter na het heengaan van beide grote heren. In  1725  was het zo erg  dat  wegens voedseltekort  de mensen gras aten in  Normandië.

Ik bespaar U het lief en leed dat de Regent  had met zijn kinderen, en het zou nog vele bladzijden kosten om uit te leggen wie al die prachtige hofdames van Versailles waren die toch ook  een grote rol hebben gespeeld. De geheime macht van de vele felle vrouwen  die achter de polygame mannen stonden die de geschiedenis maakten, is een schoon onderwerp dat hier niet wordt besproken, maar dat uitermate groot is geweest. Zij waren echtgenotes, geliefden, dochters, moeders, schoonmoeders, grootmoeders, nichten, tantes, kamermeisjes, kokkinnen, vriendinnen, ….  en behalve misschien uit de vele mantel- en degenfilms (18)  weten we veel te weinig over deze schone  doch vaak ook  bloeddorstige dames.