vandaag dinsdag Dit is geen dagboek, maar toch is er een onrust die me verplicht om over vandaag te schrijven. Deze namiddag was ik in mijn geboortedorp Hamme aan de Durme om een aantal exemplaren van het nieuwe boek te deponeren in een paar winkels. Vrienden in het dorp stuurden me naar een natturwinkel in de Kapellestraat waar naast allerlei kruiden en biologisch gekweekte groenten ook boeken worden verkocht. De verkoper vertelde me dat hij er na 18 jaren mee ophoudt: zijn zaak staat te koop. Ik had de neiging om te vragen of er dan zo weinig Hammenaars bekommerd waren om hun voeding, maar zei heel opportunistisch: - ik hoop dat je het nog een tijdje volhoudt. Een mooie deerne met bijna etherische ogen leidde me verder door het straatje dat zoals de naam het zegt loopt van de decanale kerk naar de kapel van het Oud Kerkhof (nu heet dat Tweebruggenplein wat al even historisch en ondoorzichtig is). Zo kwam ik langs een groentenwinkel met een Turkse naam en aan de overkant wapperde de Vlaamse leeuw aan de gevel van het lokaal van de VB-jongeren. Ik bezocht de oude kerk met haar prachtige preekstoel en voortreffelijke houten beelden van de patroonheiligen Petrus en Paulus; en zocht etalages van meer dan dertig jaar geleden. Kortom, op zo'n wandeling bots je op heden en verleden. En je loopt als een dode die is terug gekeerd en vergeefs probeert zich te oriënteren. Er is nog die winkel in ijzerwaren die wij aanduidden met 'Marie van Sint Annen': daar 100 grammen nageltjes kopen was een gewichtige zending. En zonderling is die naam: Sint-Anna is een buitenwijk van Hamme, dat verklaart allicht de naam van de winkel, maar het zegt niets over het aureool, over het onaantastbare gezag van die zaak: daar moest je zijn om waar voor je geld te krijgen en 'Marie van Sint Annen' was een waarmerk zoals Solingen op een padvindersmes. In elk geval: hoe meer ik over dit dorp schrijf hoe vreemder het mij wordt, hoe verder de afstand. Zegt dit iets over een man van bijna zestig die stilaan uit dit leven wegglijdt en krampachtig verlangt naar een aanwezigheid die voorgoed verleden tijd is?
In het Humo-interview van vorige week zegt Siegfried Bracke: 'Mensen moeten gelijke kansen krijgen, maar daarna is het aan hén. En da's mooi in Amerika, een land dat niet toevallig the pursuit of happiness in zijn onafhankelijkheidsverklaring heeft staan.'
Bracke gelooft dus in 'the American Dream' die erop neerkomt dat al wie in dat land arm of minderbedeeld is dat alleen maar aan zichzelf heeft te wijten.
Wie daar niet binnen raakt in privé-scholen en privé-ziekenhuizen, heeft niet hard genoeg gewerkt. De germanist Bracke heeft tijdens zijn briljante studies allicht nooit 'Het Ziekenhuis' van Jan de Hartog moeten lezen waarin duidelijk wordt beschreven dat voor duizenden Amerikanen de gezondheidszorg volledig afhangt van vrijwilligers en liefdadigheid.
Bracke baseert zijn overtuiging op het levensverhaal van een allochtone voetballer; dat vele universitair geschoolde 'nieuwe Belgen' geen werk vinden - alleszins niet op hun niveau - omdat ze de verkeerde naam of huidskleur hebben, is onze sterjournalist eventjes vergeten.
Is het verwonderlijk dat een journalist die zo vervreemd is van de werkelijkheid ook verklaart dat het VRT-journaal nu beter is dan vroeger?
Ben ik aan het hallucineren als ik de laatste jaren een toename zie van ongevallen, rampen en moordzaken - dit laatste vaak in feuilletonvorm, dus dag na dag over eenzelfde misdaad? Het betreft hier rubrieken die traditioneel worden geassocieerd met een populistische krant als Het Laatste Nieuws, en die heeft niet direct de reputatie van een kwaliteitskrant. En om die vloed aan negatieve prikkels te verzoeten voegt de VRT er een leuke of sentimentele anekdote aan toe zonder enige relevantie.
Wat blijft over van het culturele luik in het nieuwsaanbod: ofwel ontbreekt het ofwel gaat het diezelfde populistische toer op. Zoals het opvoeren van een 'universele kippenkweker' als voorbeeld van moderne kunst.
Als er een film wordt aangekondigd, gaat het meestal om een typisch Hollywoodproduct: is het zo vanzelfsprekend dat het geld van de Vlaamse belastingbetaler wordt besteed aan de promotie van een product dat zelf over een reclamebudget beschikt dat een veelvoud is van het totale budget van een Vlaamse film? Kan je deze eenzijdigheid anders verklaren dan vanuit een keuze voor de potentiële kaskraker, dus voor de grootste gemene deler?
Uit alles blijkt dat het journaal te lijden heeft onder de strijd om de kijkcijfers met VTM. Maak het niet te moeilijk, sluit aan bij de smaak van de massa, speel in op de sensatiezucht.
Wellicht verstaat Bracke onder 'the pursuit of happiness' deze versimpeling van het bestaan: laten we ons met het banale bezig houden want de echte problemen groeien ons boven het hoofd.
In zijn column getiteld 'Geloof, seks en (wan) hoop' suggereert Christophe Vekeman dat de cultus van de maagdelijkheid bij moslims geen cultuurverschijnsel is maar wel degelijk uit de godsdienst moet worden verklaard.
Met wat meer kennis van de drie monotheïstische godsdiensten zou hij tot het inzicht komen dat de seksuele moraal bij alle drie opvallende overeenstemmingen vertoont.
Is Vekeman vergeten dat het nog niet zo lang geleden is dat in onze Vlaamse dorpen gescheiden mensen met de vinger werden gewezen en gescheiden leerkrachten in het katholiek onderwijs aan de deur werden gezet?
Onthouding voor en buiten het huwelijk is nog altijd de leer van de kerk, net zoals in het jodendom. En tegenover homoseksualiteit nemen deze drie godsdiensten quasi-identieke standpunten in.
Het verschil zit wel degelijk in de cultuur die het product is van de geschiedenis. In het bijzonder de seksuele emancipatie bij ons is er alleen gekomen door het terugdringen van de greep van de kerk op het openbaar en privéleven.
Omgekeerd zijn de repressieve en vaak mensonterende tradities binnen de moslimwereld toe te schrijven aan een gebrek aan democratie, ontwikkeling en onderwijs.
Wij leven in een open samenleving, de meeste moslims in een gesloten.
De hypocrisie van de maagdelijkheid die wel aan vrouwen wordt opgelegd en niet aan mannen, is niet exclusief islamitisch: die komt voor in alle machoculturen.
Geen van de drie monotheïstische godsdiensten is emancipatorisch inzake seksualiteit - op welk domein dan wel, zou men zich kunnen afvragen, als men tal van christelijk geïnspireerde sociale organisaties (die ook in de islamwereld bestaan: in tegenstelling tot wat de propaganda op onze tv-zenders beweert, is het succes van Hamas en Hezbollah in grote te verklaren door hun sterke sociale dienstverlening) en de recente voorbeelden van kerkasiel vergeet - maar hun repressieve moraal kunnen ze enkel handhaven in maatschappijen of in op zichzelf teruggeplooide bevolkingsgroepen die iedere vorm van emancipatie tegengaan.
Het is meer dan symbolisch dat de Taliban in Afghanistan opnieuw schoolgaande meisjes en vrouwelijke leerkrachten intimideert en desnoods vermoordt: intellectuele ontwikkeling betekent meestal het einde van fanatisme en hypocriete tradities, jammer genoeg niet altijd.
lingua franca Gisteren ging Panorama over de moord op de Russische journaliste Anna Politkovskaja. Afgezien van afschuw voor het Poetinregime: wat viel er nog meer uit te leren? Vrijwel alle ondervraagde Russen spraken perfect Engels. Het ziet er dus naar uit dat het Engels de lingua franca van de toekomst zal worden, naar het voorbeeld van het latijn in de Middeleeuwen maar dan niet beperkt tot een elite. Verwonderlijk is deze ontwikkeling niet: er is niet alleen de dominantie van de Amerikaanse cultuur en economie, maar puur taalkundig is het Engels van alle grote wereldtalen het gemakkelijkst om aan te leren. De spraakkunst van het Spaans en het Frans is heel wat ingewikkelder, en het Russisch en zeker het Chinees zijn voor de meeste mensen niet eens uit te spreken. Welkeconclusies moeten we hieraan verbinden voor ons onderwijs? Heeft het nog zin te blijven hameren op het Frans als tweede taal in Vlaanderen? Ik herinner me de jonge moeder van een van mijn leerlingen van het tweede leerjaar in 1968: 'De taalproblemen in Brussel zouden meteen opgelost zijn als Vlamingen en Walen met elkaar Engels zouden spreken.' Mijn antwoord was toen dat buren toch in de eerste plaats elkaars taal moeten leren, maar is dit standpunt nog vol te houden? Bovendien sluit de keuze voor het Engels als tweede taal niet uit dat men het Frans als derde kan handhaven. In elk geval stellen we vast dat het rendement van de lessen Frans achter blijft bij dat van de lessen Engels. Zoals gezegd heeft dit te maken met de populariteit van de Angelsaksische cultuur, maar eveneens met het verschil in moeilijkheidsgraad. De droom van het Esperanto als wereldtaal zal het nooit halen, maar het Engels zou een waardig alternatief kunnen zijn, als men blijft geloven in de bevordering van het wederzijds begrip door het hanteren van een gemeenschappelijke taal. Voor alle duidelijkheid: als tweede taal, de moedertaal moet in het onderwijs de eerste aandacht krijgen. Waarbij je in Vlaanderen voor het probleem blijft staan: welke moedertaal? Het algemeen Nederlands, het verkavelingsvlaams, het dialect, (het Turks of Arabisch in een aantal gevallen)? En daarnaast loert het gevaar om de hoek dat je met een taal tegelijk een cultuur en levensstijl in huis haalt. Mij lijkt het geen aantrekkelijk vooruitzicht mochten alle wereldbewoners namaak-Amerikanen worden.
Kan iemand die zich bezig houdt met mensenrechten iets nieuws leren uit de publicatie van geheime CIA-documenten? Ik vrees van niet: de rapporten van onder meer Amnesty International hebben reeds in de jaren 1970 exact hetzelfde en nog meer verteld.
We lezen bijvoorbeeld niets over de opleiding van folterspecialisten die werden uitgestuurd naar Zuid-Amerikaanse dictaturen om daar linkse activisten te martelen.
In het VRT-programma Nachtwacht betoogde Amerikakenner, professor Kries Versluys, dat de Amerikaanse democratie over een sterke 'zichzelf corrigerende kracht beschikt'.
Dit zou waar zijn mochten de onthullingen leiden tot meer respect voor de mensenrechten. De recente smokkel van terreurverdachten, de praktijken in Guantanamo bewijzen het tegendeel.
Daarnaast is er de vraag wat de slachtoffers en hun nabestaanden hebben aan deze zelfcorrectie: worden het leed minder erg als de dader twintig of dertig jaar later zijn misdaden bekent?
Zullen de VS, bijvoorbeeld, in 2030 of in 2050 toegeven dat zij zich inzake het Palestijnse conflict hebben vergist door eenzijdig Israël te steunen?
Tot op de dag van vandaag worden in Viëtnam misvormde kinderen geboren als gevolg van de bombardementen met napalm en Agent Orange en nog altijd weigeren de VS hiervoor enige schadevergoeding te betalen.
De geschiedenis leert vooral dat de geschiedenis ons in morele zin niets leert: dezelfde feiten blijven zich herhalen omdat de krachten dezelfde blijven. In de moraal heten die krachten: machtswellust, hebzucht en fanatisme van ideologische, patriottische of godsdienstige aard. Voeg daar de onverschilligheid of domheid van de massa bij en je houdt nog weinig reden over voor optimisme. Maar in het Frans is al gezegd: 'il faut point d'espoir pour entreprendre , ni de réussite pour persévérer.'
Op de sportredacties van kranten en tv blijft het gonzen van dopinggeruchten wat de aandacht afleidt van een ander schandaal dat misschien maatschappelijk relevanter is.
De Jonge Duivels hebben zich gekwalificeerd voor Peking: vreugde alom, maar aan welk spektakel gaan ze deelnemen?
De Olympische Spelen brengen iedere keer een gigantische merchandising op gang die het IOC miljoenen euro's opbrengt, naar schatting in Peking nog 40 % meer dan drie jaar geleden in Sydney 2004. Veel van deze spulletjes met het Olympisch logo (petjes, sport- en reistassen) worden gefabriceerd in China door arbeiders en arbeidsters die amper de helft krijgen van het hen toegezegde loon: ongeveer 1 000 yuan in plaats van de officieel vastgelegde 2 000 yan per maand, wat nog altijd maar ongeveer 200 euro zou betekenen. Daarvoor moeten zij werkdagen kloppen van 13 uren en dat 30 dagen per maand. (Bron: het weekblad Visie van het ACW)
Daarover horen we vanwege onze Mister Proper, Jacques Rogge, nooit enig protest. En vanwege de sportredacties al evenmin.
Voor deze Chinese arbeiders en arbeidsters geldt allicht de Olympische leuze: 'werken is belangrijker dan ervoor (fatsoenlijk) betaald krijgen'.
Maar de stadions zullen oogverblindend zijn en de speculaties omtrent onze medaillekansen veroorzaken nu al een roes van nationale trots: bewustzijnsvernauwing is het kenmerk bij uitstek van ieder megaspektakel, en in de sport vernauwen de geesten tot de breedte van een medaillelint.
Wil miister Peeters voor één keer groener zijn dan de groene pausen?
Hij wil versneld oudere wagens uit het verkeer halen met als argument dat die toch niets te maken hebben met het inkomen maar wel met het bezit van een tweede wagen in het gezin. Heeft de minister dan nagegaan waarom die tweede wagen een oudere is: kiezen de hippe tweeverdieners voor een ouwe knar naast een blitze nieuwe?
Anders gezegd: wie kiest er nu voor een wagen van meer dan 10 jaar als die zich net zo goed een jongere kan veroorloven? Het zijn toch niet de lagere inkomens die om de drie, vier jaar van wagen veranderen. Zelfs de groenen zijn in het debat over de SUV's (of 4x4's) tot het inzicht gekomen dat niet het bezit maar het gebruik van een wagen tot vervuiling leidt.
De enige echte milieuvriendelijke maatregel is dus het gebruik te verminderen.
Dagelijkse files leren ons dat er gewoon te veel wagens en vrachtwagens op de baan zijn. Voor heel wat werkende landgenoten volgt dit uit het feit dat het openbaar vervoer geen werkbaar of leefbaar alternatief kan bieden. Wegens de gebrekkige aansluiting van trein-tram-bus of vanwege een te lage frequentie van deze vervoermiddelen.
Om het gebruik van meer vervuilende wagens te ontmoedigen kan men de brandstofprijs verhogen met als dubbel signaal: autorijden zorgt voor milieuvervuiling en fossiele brandstoffen zijn niet onuitputtelijk.
De meeropbrengst kan dan dienen om schonere wagens en brandstoffen en het openbaar vervoer te promoten met stimulansen in plaats van met bestraffing.
Merkwaardig detail: Peeters zou de oude wagens laten demonteren zodat ze niet meer kunnen uitgevoerd worden naar de Derde Wereld. Onderliggende gedachte: we mogen onze uitstoot niet exporteren. Twee vragen: waarom doet deze minister dan mee aan de handel in emissierechten die precies op hetzelfde neerkomt; en ten tweede: als de bewoners van de Derde Wereldlanden niet meer mogen rondtoeren met vervuilende wagens, zal Peeters hen dan nieuwere bezorgen of kunnen zij opnieuw de hort op met ezel en kar? Wat we van deze bekeerde Unizotopman niet moeten verwachten is dat hij iets onderneemt tegen de wildgroei in het bedrijfswagenpark. Sommige bekeerlingen blijven hun oude goden merkwaardig trouw.
Electrabel en de vrije markt Heel Vlaanderen lijkt verbolgen te reageren op de aangekondigde prijsstijgingen bij Electrabel. Liberale commentatoren wijzen erop dat dit niet ligt aan de vrije markt, maar juist aan een tekort aan vrije markt: Electrabel bezit namelijk een quasi-monopolie in de productie van electriciteit. Laten we eens duidelijk: de vrije markt heeft nooit bestaan en zal nooit bestaan. Ten eerste is er altijd protectionisme geweest. Denk aan de landbouwsubsidies in Europa die ongeveer de helft van het EU-budget opslokten, aan de ondersteuning van de eigen staalproductie in de VS etc Ten tweede vertoont het gedrag van de spelers op de zogenaamd vrije markt steeds een neiging naar trustvorming, conglomeraten waarbij de grote vissen de kleinere verslinden. Bij ons zag je dit gebeuren met de kleinere banken, zoals Cera die opging in Kredietbank, de ASLK in Fortis, en met de kleinere brouwerijen zoals Hoegaarden dat werd ingepalmd door Interbrew. Bijna altijd wordt dan het smoesje verspreid dat is voor een betere dienstverlening zal zorgen maar elke klant kan zelf nagaan of hij/zij bij Fortis leningen kan bekomen tegen een gunstiger tarief dan bij Cera. En iedere bierliefhebbers weet intussen al dat de Hoegaarden nooit meer zal smaken als vroeger. Om nog te zwijgen over het verlies van tewerkstelling. Ten derde is het zo dat niet iederen begint met dezelfde kansen: de ene heeft een startkapitaal en de andere niet. Kortom, de vrije markt is een mythe behalve in de zogenaamde vrijhandelszones met hun sweatshops en extreme uitbuiting. Dit laatste onderstreept dat de vrije markt ook niet wenselijk is: een volkomen vrije markt betekent een verloedering van het milieu en schendingen van de meest elementaire arbeidsrechten. En een competitie totterdood waar alleen de grote aandeelhouders beter van worden. De feiten bewijzen dat het principe van de vrije markt het meest performant is, het heeft dus geen zin om terug te willen naar staasbedrijven of naar een gemengde economie, maar zonder ernstige ecologische en sociale correcties is dit model een ramp voor iedereen die niet behoort tot die elite van rijke speculanten en beleggers. Monopolies leiden tot arrogantie - dat bewijst Electrabel - maar concurrentie levert voor de klanten en de bevolking pas een verbetering op als wordt voldaan aan de bescherming van het milieu en het respect voor de werknemers. Wat liberale denkers ook mogen verspreiden aan fabeltjes om de massa te misleiden.
de bloedeloosheid van links (zie De Morgen van vandaag woensdag)
Het regent verklaringen achteraf over de neergang van links maar deze drieledige boekenrecensie -zonder naam van de auteur - bezorgt alleszins mij een uppercut, een rechtse wel te verstaan.
Vooral dan het deel dat handelt over het boek van Nick Cohen: 'What's Left?How Liberals lost their way'. (Het is nog niet vertaald in het Nederlands)
Ik citeer: 'Zo gaan niet alle linksdenkenden akkoord met alles wat Noam Chomsky schrijft en was er zowel in 1991 als in 2003 vaak wél aandacht voor de bevrijding van het Iraakse volk.'
Ik zie geen aanhalingstekens dus blijft de vraag open of dit de mening is van Cohen en/of van de recensent. Hoe dan ook: was de eerste Golfoorlog dan bedoeld om het Iraakse volk te bevrijden? En de invasie van 2003? Om welke vrijheid gaat het dan wel?
Verder wordt over dit boek gezegd: 'het verstoort ook het al te gemakkelijke anti-amerikanisme waar bepaalde delen van links een patent op hebben.'
Zo'n oordeel zou ik verwachten in een opstel van de pro-amerikaanse passionaria Mia Doornaert , maar van een recensent van De Morgen?
Kan deze recensent eens uitleggen wat hij precies bedoelt met dit 'al te gemakkelijke anti-amerikanisme'? Bij mijn weten waren Vlaanderen en België opvallend eensgezind in de afkeuring van de oorlog in 2003 en afgezien van een slip of the tongue van Pieter de Crem zie ik in dit afwijzingsfront geen wijziging.
En daarnaast kan men zich de vraag stellen in welke mate de buitenlandse politiek bij ons enige impact heeft gehad op het stemgedrag. Dat de broederschap tussen Blair en Bush de linkervleugel in Engeland heeft verdeeld, dat zal wel: maar heeft bij ons één socialistische kiezer de partij de rug toegekeerd omdat Blair een socialist is?
Los van Irak: welke invloed heeft het debâcle in Rwanda op de Belgische verkiezingen gehad?
Zou het kunnen dat de neergang van het socialisme vooral toe te schrijven is aan het afnemend geloof in de solidariteit? Aan de ene kant voelen heel wat mensen zich in de steek gelaten door de verzorgingsstaat en aan de andere zijde van het sociologisch spectrum zijn er steeds meer Vlamingen doordrongen van het principe ieder voor zich. Het succes van de extreem-rechtse boodschap, gevat in de slogan 'eigen volk eerst' wat niets anders betekent dan groepsegoïsme, lijkt me vooral door deze dubbele beweging te verklaren: wantrouwen tegenover de staat als zorgende instantie, en terug plooien op het eigen veilig bewaakte domein.
Links heeft daar geen antwoord op, zo blijkt, maar of het kartel CD&V/NVA dat antwoord wel heeft zal men bij de volgende verkiezingen wel zien.
VRT - een vervolgverhaal Ook op deze dinsdagavond kon je op VRT Eén (19 uur) en op RTB La Une (19.30 uur) een totaal verschillend journaal zien. Twee items: op VRT zag je de premier van Israël, Omert, die verklaarde dat hij de regering van Fatahleider Abbas wou steunen. Op La Une zag je Fatahfamilies - wegvluchtend voor de Hamasgekken in Gaza - vergeefs staan wachten aan een Israëlische controlepost . Op La Une was de actie van Amnesty International in het Brusselse Centraal Station te zien tegen het gebruik van martelpraktijken. Op de VRT hadden ze meer aandacht voor een brand en een treinongeval. Iedere dag wordt door de nieuwsredactie een keuze gemaakt uit de door nieuwsagentschappen en reporters aangeboden items. Je vraagt je af welke criteria de diverse redacties hanteren om het ene bericht wel over te nemen en het andere niet. In elk geval is het duidelijk dat de twee delen van ons land totaal verschillend worden geïnformeerd en dan verwondert men zich erover dat francofonen en Vlamingen zo weinig van elkaar afweten en uit elkaar groeien. Dit proces van vervreemding wordt duidelijk gestuurd al zullen de betrokken journalisten dit natuurlijk ontkennen.
Moenaert de nimby Het was maar een onooglijk berichtje in de krant. De Brugse burgemeester Patrick Moenaert vraagt vanwege minister van binnenlandse zaken, Patrick Dewael, een strengere aanpak van de illegalen die via zijn Zeebrugse haven proberen over te steken naar Engeland. Vooral het aantal Afghanen is tot zijn grote ergernis toegenomen. Kun je een duidelijker voorbeeld van de 'nimby' (not in my backyard) verzinnen? Wij sturen Belgische soldaten naar Kaboel die zich niet buiten de hoofdstad wagen omdat het daarbuiten zo onveilig is; wij lezen met afschuw de berichten over het toegenomen fundamentalistische geweld van de Taliban, maar als zich dan vluchtelingen uit dat geteisterde land bij ons aandienen, zeggen wij bij monde van deze diepchristelijke burgemeester: maak dat je wegkomt. Vluchtelingen mogen nog niet eens langs de Brugse drempels passeren, laat staan dat zij in de Mariastad zouden mogen verblijven Maar met Kerstmis zal deze christen-democraat natuurlijk zijn stalletje van Bethlehem onder de kerstboom versieren, met de warm en koud blazende os en ezel, en het liedje 'Nu Syt wellecome' neuriën. Meevoelen met verstotenen en verjaagden is zo mooi als ze voorkomen in heilige boeken.