De Stermagnolia is over zijn hoogtepunt, er liggen meer bloemblaadjes op de grond dan er nog aan de struik hangen. Jammer natuurlijk. Er blijkt eens te meer waarheid te zitten in oude spreuken. In dit geval "schone liedjes duren niet lang".
Fritillaria meleagris, in het Nederlands kievitsbloem genaamd, is een bijzonder populair bolgewasje met een mooie bloeiwijze. In april en mei verschijnen prachtige, knikkende, klokvormige paarse bloemen (er bestaan ook witte vormen) waarvan de bloemblaadjes in schaakbordvorm licht roze getint zijn, anderen vinden dan weer dat de patroontekening van de bloemen op een slangenhuid lijkt.
In de natuur zal je deze kievitsbloemen niet snel tegenkomen. In België is de plant in het wild uitgestorven. In Nederland zijn er nog slechts enkele plaatsen waar ze nog voorkomen. De belangrijkste groeiplaatsen zijn langs de oevers van de Overijsselse Vecht en bij het Zwarte water bij Zwolle. Ongeveer tachtig procent van de Nederlandse wilde kievitsbloemen staat hier. Van oudsher komt de kievitsbloem voor in gebieden met klei-op-veen en dan vooral in gebieden die 's winters onder water stonden. De plant kan slecht tegen veranderingen aan het grondwaterpeil en is op de meeste plaatsen al voor de Tweede Wereldoorlog verdwenen. Fritillaria meleagris houdt van een standplaats in volle zon of halfschaduw en een goed doorlaatbare, humusrijke grond. Kievitsbloem is zeer goed winterhard, redelijk droogtetolerant, verdraagt zeewind en luchtvervuiling, is goed ziekteresistent maar kan soms wel geplaagd worden door slakken en het leliehaantje. Deze plant lokt honingbijen en vlinders en wordt vaak toegepast in de cottagetuin, bloemenborders, de rotstuin, wilde bloemenweiden en natte graslanden.
Vanwege de mooie bloemen werd de kievitsbloem vaak uitgespit en in de tuin gezet. Tegenwoordig is de bloem gewoon in de tuincentra verkrijgbaar, zowel in de witte als paarse variant. De plant is teer en moet dan goed met rust gelaten worden om goed aan te slaan en zich uit te breiden.
Bij mij staan ze naast de (folie)vijver in meestal kurkdroge Kempense zandgrond.Toch doen ze het hier heel goed, elk jaar komen er meer en meer! Het geheim? Bodembedekkers! Ze staan hier tussen kruipende conifeertjes die slechts 5 cm hoog worden maar wel een dicht groendek vormen dat de bodem tegen uitdrogen beschermt. Soms, bij extreem hoge waterstand van de vijver na een zomerse plensbui of in de winter, krijgt de overigens goed doorlaatbare bodem een massa water te verwerken. Ze moeten deze plaats delen met het "Wildemanskruid".
Ogenschijnlijk is er geen verband tussen deze. Wacht toch maar even af, ik ga het tegendeel aantonen.
Wist je dat de moeder van Julius Caesar Aurelia heette? Een echte schoonheid was het niet als we de afbeeldingen uit die tijd moeten geloven. Fotoshop bestond toen nog niet en dat is er aan te zien ook. Ons “Aurelieke” zag er nogal verfomfaaid of verhakkeld uit vind ik persoonlijk. Of dat de reden is dat er later een vlinder zo genoemd werd weet ik ook niet zeker maar ik vind het wel een leuke denkpiste. De gehakkelde Aurelia is één van onze inlandse vlinders, de laatste weken komen ze op sommige plaatsen massaal veel voor.
Even terug naar de Romeinen. Dat Julius Caesar het tot keizer heeft gebracht is algemeen geweten, hij was tevens ook bevelhebber van de troepen. Dit is zo’n beetje vergelijkbaar met de functie van admiraal bij de zeemacht. Van admiraal naar de admiraalsvlinder is maar een klein sprongetje. Nu hoor ik jullie al denken, wij kennen geen admiraalsvlinder maar dat klopt niet. De admiraalsvlinder is beter bekend onder de naam Atalanta, één van onze gekendste vlinders.
En wat hebben Atalanta en gehakkelde Aurelia dan met elkaar te maken? Wel, de rupsen van beide soorten leven van de blaadjes van grote en kleine brandnetel. Et voilà, de cirkel is rond! Wist je dat de Romeinen ook brandnetels gebruikten als afrodisiacum?
Conclusies uit dit verhaal :
1. Ik heb soms last van nogal eigenaardige hersenkronkels 2. Laat ergens in een hoekje van de tuin wat brandnetels staan, je zal er volgende zomer voor beloond worden met een kleurrijk rondfladderend spektakel.
Vorige week vrijdagavond keek ik, zoals meestal, naar het BBC 2 tuinprogramma "Gardener's World" met Monty Don. Even nog een randbemerking hierover. Waarom kan (of wil) men zulke programma's niet in ons Nederlandstalig gebiedje maken. In Franstalig België is er op RTBf nog "Jardin et Loisirs" en dan heb je jet zo ongeveer gehad wat België betreft!
Nu ging het vorige vrijdagavond o.a. over het planten van voorjaarsbloembollen. Afwijkend van wat meestal wordt gepromoot, de bollen zo vlug mogelijk de grond in, vertelde Monty Don om specifiek met tulpenbollen nog een maand of zo te wachten om ze te planten. Er is blijkbaar een goede reden voor. Tulpenbollen kunnen in vochtige omstandigheden nogal makkelijk beschimmelen. Momenteel is de grond nog redelijk warm en vochtig door de veelvuldige buien van de laatste weken. In oktober is de grond al koeler geworden en zijn de schimmels, die altijd wel aanwezig zijn in de bodem, minder actief. Ik denk dat hij hier wel eens een punt zou kunnen hebben. Je hebt nog tijd genoeg om tulpenbollen te planten, zolang het niet langdurig vriest is het nog niet te laat. In de tijd die nu dan vrijkomt kan je nog genoeg andere klusjes opknappen om dan tegen het weekend nog eens van de tuin te kunnen genieten. Men voorspelt beter weer tegen het einde van de week. Misschien de BBQ nog eens een laatste keer dit seizoen warmstoken?
Gisteren zag ik enkele merels door de tuin zwalpen die duidelijk lichtjes beneveld waren. Om alle misverstanden uit de wereld te helpen, ik schenk geen alcoholische dranken aan tuinbewoners. Wat was er dan aan de hand? Heel simpel, momenteel hangen de vlierstruiken vol met dikke rijpe donkere bessen. Nu lust elke merel best wel een sappig besje. Mereltje weet alleen niet dat vlierbessen nogal makkelijk spontaan gaan gisten. Of misschien weten ze het juist wel en vinden ze het net daarom leuk, wie zal het zeggen? Gelukkig was er geen alcoholcontrole door de tuinpolitie en is alles goed afgelopen!
In dit artikeltje wou ik het even hebben over een ernstig onderwerp dat ik zelf deze week heb meegegemaakt (of beter gezegd één van de honden heeft het meegemaakt) : de ziekte van Lyme. Het is veel minder algemeen geweten dat onze honden of katten dit ook kunnen krijgen.
Hoe wordt de bacterie overgedragen?
De ziekte van Lyme wordt overgedragen door de Ixodes teek. Het is niet de teek zelf die de ziekte veroorzaakt maar wel de Borellia bacterie. Deze bacterie leeft o.a. in herten, reeën en everzwijnen. Een teek die hier bloed gaat zuigen kan zo besmet raken en de bacterie doorgeven aan zijn volgend slachtoffer. Teken zijn miniscule kleine parasitaire spinachtigen van enkele mm groot. Ze zitten ergens in het gras of struikgewas te wachten op een passerend slachtoffer waar ze op meeliften. Ze zoeken zich dan een warm plaatsje waar ze de huid doorboren en zich vastzetten om zich tegoed te doen aan een bloedmaaltijd. Wanneer ze voldaan zijn laten ze zich vallen en zijn dan zo groot als een erwt. Onderzoek heeft uitgewezen dat de teek zich minimaal 24 uur moet voeden om voldoende bacteriën over te dragen om de ziekte te veroorzaken. Vroege verwijdering van teken verkleint dus de kans op ontwikkeling van ziekte. Wordt Lyme bij uw huisdier vastgesteld dan loopt uzelf geen kans op besmetting via uw huisdier.
Symptomen bij een hond (of kat) met de Ziekte van Lyme
De ziekte gaat progressief en in het begin zijn de verschijnselen niet erg duidelijk. Komt er nog bij dat de hond of de kat ons niet kan vertellen wat er fout loopt. Bij mijn hond (4 jaar) was het meest opvallende naast hijgen en kortademig zijn dat zij veel minder actief was, spelen was er niet meer bij en wandelen vond ze niet zo leuk meer. Ze maakte ook koorts, had verminderde eetlust (voor het eerst in haar leven). Ik had ook de indruk dat ze last had van spier- of gewrichtspijnen. Bij mensen ontstaat meestal een rode plek na een besmetting met Lyme, bij onze viervoeters zie je dit niet vanwege de vacht. Het ontwikkelen van een bultje op de plaats van de beet zegt niets over het wel of niet ontwikkelen van Lyme maar is eerder een reactie op de tekenbeet zelf.
Diagnose
De ziekte van Lyme vaststellen is niet zo voor de hand liggend. De symptomen kunnen passen bij een groot aantal andere (wellicht meer voor de hand liggende) aandoeningen. Ik zelf had bij het eerste consult aan de dierenarts het idee geopperd maar die vond het hoogst onwaarschijnlijk : “nog niet meegemaakt in zijn carrière”. Enkele weken en onderzoeken later bleek uit bloedanalyse dat het toch Lyme was. Om positief te testen moet de besmetting al een tijdje aanwezig zijn.
Behandeling van de Ziekte van Lyme
De Ziekte van Lyme wordt behandeld met specifieke antibiotica. Het actieve bestanddeel hiervan is Doxycycline. Mijn hond kreeg ook nog een ontstekingsremmer (geen cortisonen) in druppelvorm erbij om de gewrichtspijnen te verlichten. Na enkele dagen is nu reeds een verbetering zichtbaar. Als de ziekte niet snel genoeg wordt opgespoord kan deze chronisch worden en ernstige nierschade veroorzaken.
Wat nu ?
De hond zal vermoedelijk wel volledig herstellen maar dient in de toekomst opgevolgd te worden, de ziekte kan later terugkomen zelfs zonder nieuwe tekenbeet en er wordt geen immuniteit opgebouwd. De ziekte is niet overdraagbaar van hond op mens of naar andere honden (besmetting gebeurt enkel via de bloedbaan).
Voorkomen
Er zijn middeltjes op de markt (vlooien en tekenbanden, pipetjes, …) maar 100% effectief of onschadelijk voor woef zijn deze niet. Ik had vorige zomer de vacht van mijn momenteel zieke hond behandeld met vloeistof uit zulk pipetje en het beest kreeg na enkele uren een soort epileptische aanval die ze nadien gelukkig nooit meer heeft ontwikkeld !
Opmerkingen
Ondanks wat men beweert zijn er volgens mij de laatste meer jaren beduidend meer teken dan vroeger. Wij speelden 50 jaar geleden de ganse dag buiten en ik heb nooit gehoord van iemand met een tekenbeet. Enkele jaren geleden waren 5% van de teken besmet met Lyme, tegenwoordig denkt men eerder aan 20-30% ! Mijn oudste hond heeft ook reeds vele tekenbeten meegemaakt maar is gelukkig nog nooit besmet en ziek geworden. Dus niet overdrijven maar wel alert blijven. En van de tuin blijven genieten!
Misschien hebben jullie het ook gelezen : aan de Universiteit van Gent is een wel erg opmerkelijke ontdekking gedaan. Bio-ingenieurs zijn erin geslaagd om tarwe en rijst te beschermen tegen ziektes door ze bloot te stellen aan stoffen die de geur van vers gemaaid gras verspreiden. De geur van vers gemaaid gras doet waarschijnlijk denken aan het begin van de lente. Toch heeft deze specifieke geur een heel andere functie. Planten maken een stof aan wanneer zij worden aangevallen door bijvoorbeeld een insect, een schimmel- of een grasmachine. Door deze stof te verspreiden, laat de plant aan zijn buren weten dat er gevaar dreigt. Het was al langer bekend dat planten communiceren wanneer ze bvb. worden aangevallen door bladluizen. Dat dit ook opgaat voor de geur van gazonmaaisel is wel nieuw. Volgens Maarten Amaye, die er vier jaar doctoraatsonderzoek naar deed blijkt uit de resultaten van het nieuwe onderzoek dat bepaalde chemische stoffen, groenbladvolatielen (GLV’s) genaamd, de weerstand van de andere planten verhogen. “Je zou het kunnen beschouwen als een soort biologische vaccinatie van een plant. Net als bij een vaccinatie prikkelt de chemische stof het verdedigingsmechanisme van de plant ”. Voor het onderzoek werden tarwe en rijst behandeld met de stoffen. “We zagen effectief dat tarwe en rijst een hogere weerstand hadden tegen een aantal ziekten en schimmels, nadat we hen hadden blootgesteld aan GLV’s ”, zegt Ameye. Het onderzoek biedt heel wat nieuwe mogelijkheden voor de toekomst. Zo kan men simpelweg een grasstrook aanbrengen op bijvoorbeeld een tarweveld om de gewassen te beschermen. “Door die stoffen toe te dienen aan planten, komen we alweer een stap naar een meer innovatieve en duurzame manier om gewassen te beschermen, en naar een groenere landbouw in het algemeen”, besluit Ameye. In mijn inmiddels op hol geslagen fantasie lopen de bladluizen en meeldauw weg telkens de maairobot passeert. Dat zou pas mooi zijn, toch?
Zien jullie soms ook op tegen het maaien van het grasperk?
Ik vroeger wel, en om verschillende redenen. Je bent er zo een uurtje of meer mee zoet, een uurtje waarin je een heleboel andere leukere dingen had kunnen doen! En waar blijft een mens met al dat maaisel? Composteren? Allemaal goed en wel maar in de zomer heb ik veel meer maaisel dan takjes e.d. om een goede compost te maken. De GFT container dan maar, die zit natuurlijk direct vol. Containerpark? Als ik daar kom ben ik meestal ook niet de enige die op dat idee kom, aanschuiven dus. En betalen, 9 cent per kilo, en een kilootje grasmaaisel is niet veel. Dan wil je nog niet weten dat het eigenlijk voor 90% uit water bestaat!
Ik heb sinds een aantal jaar een andere oplossing gevonden. Ik noem het mijn tuinslaafje, in de literatuur vind je deze terug onder de naam maairobot. Ze kosten nog relatief veel maar wat een genot. terwijl mijn slaafje bezig is kan ik me met het aperitief bezig houden. Regen of geen regen, rijden maar.
Je hebt er zelfs met regensensor. waarvoor die dient weet ik ook niet. Als het over is met regenen gaat het ding terug op pad maar de gazon is wel nog een halve dag nat!
Doordat mijn slaafje elke dag zijn ronde maakt zijn de grassprietjes maar millimeter groot. Daardoor hoeven deze niet opgevangen te worden en worden op het gazon verspreid. De pieren en andere beestjes weten er wel raad mee. Het maaisel wordt eigenlijk ter plaatse gecomposteerd. Bijkomend voordeel : de reisjes richting containerpark worden veel minder frequent.
Nog een voordeel, ons slaafje maakt bijna geen geluid. Na ongeveer een uur of 2 even de batterij opladen (gaat allemaal automatisch) en hup hup! Dat opladen van de batterij gebeurt trouwens met stroom uit de zonnepanelen, is dat niet ecologisch?
Laat de buurman (vrouw) maar achter de benzinewalmen van zijn grasmachine lopen.
Ik ben waarschijnlijk rijker dan ik zelf besef ! Nu er de laatste dagen regelmatig regenbuien passeren komen ze weer regelmatig langs.
Dan heb ik het over de glibberige gluiperds die het op mijn tuinplanten gemunt hebben. Vooral Hosta's, Veratrum californicum, Lobelia's & Co staan hoog in hun culinaire top 10. Ik weet niet of slakken buikpijn kunnen krijgen want Veratrum is behoorlijk giftig, het zal ze leren !
Naast naaktslakken en kleinere huisjesslakken zie ik regelmatig ook deze soort de revue passeren : de segrijnslak. Ze behoren tot de familie van de wijngaardslakken.
Regelmatig zie ik er wel enkele langskomen. Wist je dat ze eigenlijk van nature uit N-Afrika komen en waarschijnlijk reeds door de Romeinen zijn meegebracht omdat deze graag een slakje lustten?
Sindsdien zijn ze de mee van de grootste huisjesslakken in onze contreien.
In Frankrijk worden ze "petit-gris" genoemd. De Fransen zijn er dan ook dol op, ik zelf iets minder.
Wie ze wil hebben mag ze komen vangen, voor lookboter moet je wel zelf zorgen !
Dan is het nu het moment om te gaan kijken, ze komen nu stilaan op hun mooist te staan. Noteer welke soorten je mooi vindt maar hou je nog even in vooraleer aan te kopen. Grassen plant je eigenlijk best in het voorjaar als de kans op nachtvorst praktisch weg is, ze slaan dan het beste aan. Nadeel is dat je dan niet goed kan beoordelen wat je op dat moment aankoopt omdat ze pas beginnen uit te lopen.
Nu zie je dat duidelijk wel, maar na half augustus zou ik af raden ze nog aan te planten. Ze moeten namelijk goed aangeslagen zijn om de eerste nachtvorsten aan te kunnen. Dat kan eind november zijn maar soms ook reeds half oktober! Een kristallen bol zou soms toch wel handig zijn om in de toekomst te kijken.
Zelf heb ik er niet veel last van, die vervelende zoemers die je zomeravonden op het terras komen verpesten. Er bestaan allerlei middeltjes om ze weg te houden, lang niet allemaal even effectief of even gezond weliswaar.
Eentje dat wel helpt, voor ons nog lekker geurt en bovendien nog mooi is ook : de citroengeranium (Pelargonium crispum).
Bloeit de hele zomer lang ! (Lavendel zou ook werken)
Nog een extra bonus:
Tegen muggen in de slaapkamer : een glas zeewater op het nachtkastje zetten, muggen houden hier niet van. Moet wel aangemaakt zijn met zeezout, gewoon keukenzout werkt niet. Wel opletten bij het afzetten van de wekker of je bent ineens heel erg wakker !
Ik heb het nu zo ongeveer wel gehad met buxus. Vorig jaar was deze aangetast (niet te erg) door de schimmel.
In het late voorjaar kwamen er frisse nieuwe blaadjes die er eind april met de late nachtvorst prompt afvroren.
Toen kwam de hittegolf en de droogte in juni maar ik was nog steeds hoopvol.
Sinds een week echter zijn de buxusmotten neergestreken, niet alleen bij mij maar in de ganse buurt. Dag na dag zie je de buxus meer en meer verdorren. Met de hand weghalen heeft hier weinig zin vermits de hele straat vergeven zit en ik ga niet bij al de buren voor reddende engel spelen. Buxus eruit, waarschijnlijk komt er Ilex crenata voor in de plaats.
Overigens zijn er blijkbaar bepaalde buxusvariëteiten die weinig of geen last hebben van de buxusmot maar mijn zin in experimenteren is over.
Bijgaande foto geeft al een idee van hoe de tuin aan zijn naam is gekomen! De Bernerhof is een ecologische siertuin in de Kempen. Bij de aanleg werden zoveel mogelijk bestaande bomen behouden (eik, berk, den, ...).
Hierdoor zijn er zowel zonnige als schaduwplekkken aanwezig wat de beplantingsmogelijkheden vergroot.
Er werd geopteerd om geen insectiden en pesticiden te gebruiken zodat o.a. de honden vrolijk kunnen rondsnuffelen zonder vergiftigd te worden.
Dit komt ook de rest van de dierenwereld ten goede. Na enkele seizoenen is er een duidelijke aangroei van soorten merkbaar in de fauna (bijen,vlinders, nuttige insecten, amfibieën, vogels, vleermuizen). Al deze scharrelaars doen zich te goed aan andere, minder gewenste plaagdieren zoals bladluizen bijvoorbeeld.
Ondanks de aanwezigheid van een vijver zijn er praktisch geen muggen te bespeuren terwijl de buren 50m verder 's avonds gaan lopen om niet opgegeten te worden.
Het geheim?
Kikkers en salamanders in de vijver vreten alle muggenlarven op voordat deze gaan uitvliegen. Padden houden de naaktslakpopulaties onder controle want deze worden verorberd nog voor ze groot worden en de planten te lijf gaan. Allerlei vogeltjes houden andere insecten onder controle en je krijgt er nog een gratis concert bij.
Ik zie nu regelmatig vlinders en libellen passeren die ik vroeger enkel in boeken had gezien.
Ondanks zijn er natuurlijk steeds zaken die niet volgens planning of naar wens verlopen.
Planten die echter keer op keer niet willen aanslaan horen hier niet thuis en worden vervangen door andere soorten die het wel doen, er is keuze genoeg.
Ik wil hier ook een lans breken voor de kleinere, soms nog familiale kwekerijen (ja die zijn er nog) !
Deze zijn soms wel beperkt in enkele plantenfamilies maar hebben hiervan dan wel een veel groter assortiment en met de juiste naam!
Ik geef als voorbeeld de alombekende phlox: in de "tuinsupermarkt" mag je al blij zijn als je 2 of 3 variëteiten vind, meestal enkel met een labeltje "phlox". Bij de kweker vind je misschien 20 of meer soorten, met de exacte namen. Je kan dan niet enkel kiezen in kleur en hoogte van de bloemen maar er zijn ook geurende soorten, meeldauwresistente planten, bontbladige soorten en ..., soms nog goedkoper dan bij de grote tuinketens.
We komen hier nog op terug.
Denk er tenslotte ook nog aan dat een tuin niet enkel dient om te werken maar ook om van te genieten.
Wat is er mooier dan op een mooie zomeravond op je eigen terras met een hapje en een drankje te genieten van een kikker- of vogeltjesconcert terwijl de vleermuizen hun acrobatische kunsten demonstreren, schol !
Ik ben Roger
Ik ben een man en woon in de Kempen (België) en mijn beroep is jong gepensioneerde.
Ik ben geboren op 29/05/1954 en ben nu dus 70 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: tuinieren, fotografie, zeewateraquarium, modelbouw, ....
Bernerhof
