Elke avond als het begint te schemeren krijg ik bezoek in de tuin. De familie Kwak heeft mijn vijver uitgekozen om wat te komen ronddobberen alvorens aan land te komen om te overnachten tussen het Wildemanskruid en de kruipconifeertjes. Het is een koppeltje wilde eenden, mijnheer is duidelijk herkenbaar aan zijn kleurrijk kostuum. Mevrouw houdt het op een bruinkleurig maatpakje. Wist je dat eenden een koppeltje voor het leven vormen en monogaam zijn ? Gisterennamiddag had ik dan een afspraak voor een “fotoshoot”. Op het allerlaatste moment liet mevrouw weten niet te kunnen komen maar mijnheer was wel present.
We hebben toen ook de afspraak gemaakt dat de rest van de familie (neefjes en nichtjes) ’s avonds niet mee op bezoek komen. Eén of twee eendjes op de vijver is mooi maar een ganse familie laat sporen na! Gisterenavond waren ze er dan terug, met z’n tweetjes!
Als je deze vogeltjes bezig ziet weet je direct hoe ze aan hun naam komen. Hun staartje staat bijna nooit stil. Alhoewel de witte kwikstaart één van de meest algemene vogeltjes is in de lage landen komen ze zelden in grote concentraties voor. Het zijn trekvogels die in het zuiden overwinteren. Ik had ze voordien nog nooit gezien op Bernerhof. Tot er zaterdag ineens twee zaten rond te trippelen in het gazon, waarschijnlijk op zoek naar iets lekkers.
Ik had er 's morgens ook al eentje gezien in het gemeentepark toen ik met de hond ging wandelen. Gisterenavond zag ik er nog eentje op het dak zitten. Zouden ze het hier leuk vinden? Zijn het doortrekkertjes die hier even krachten komen opdoen voor ze verder noordwaarts trekken? Of zijn ze van mening dat ze hier de zomer kunnen doorbrengen? Van mij mogen ze gerust blijven, het zijn mooie vogeltjes die op een seizoen kilo's insecten verorberen waar ik dan weer meer last van heb!
Dat past dan weer mooi bij mijn motto : "Doe vandaag niet zelf wat je morgen door een ander kan laten doen". Dus blijf maar lekker hier en eet alle schadelijke insecten maar lekker op ! Ze zijn niet bespoten, dat garandeer ik!
Toen ik eergisteren de nieuwe kippetjes aan het installeren was in hun nieuwe woonst kwam daar, heel nieuwsgierig, ons roodborstje even kijken wat er allemaal gebeurde. Da's typisch gedrag voor een roodborstje. Als ik in het voorjaar onkruid ga wieden staat hij (of zij) op de eerste rij om te kijken of ik met al mijn gewoel in de grond niks lekkers aan de oppervlakte heb gebracht. Soms komt hij tot op minder dan een meter maar steeds heel alert om er snel vandoor te kunnen gaan. Ze lijken heel sociaal maar ze zijn het niet. In het najaar zaten er 2, waarschijnlijk jonge, exemplaren in de tuin. Dat gaf dus bijna constant kletterende ruzie tot één van de twee het voor bekeken hield en ergens anders naartoe getrokken is. Sindsdien is de rust hersteld. Ik herinner me vaag een oud kinderliedje : " roodborstje tikt tegen het raam". De rest van de tekst ben ik vergeten (jeugdalzheimer?). Tegen het raam is mijn vriendje nog niet komen tikken maar meerdere malen kwam hij wel heel brutaal op de vensterbank zitten om naar binnen te gluren met een blik van " waar blijft mijn bestelling voor het avondeten. Misschien denkt hij dat het keukenraam een Drive-in is : 2 maal een grote" Mc spinnenkop" en een kleine 'Mc slak" ! (inpakken graag, 't is om mee te nemen). De tijden evolueren.
Even kennismaken met de nieuwe bewoners van Bernerhof?
Nadat vorige winter Tik, het haantje, en Tak, het hennetje, overleden waren (gewoon de oude dag, niet in de vol-au-vent) bleef onze Tokje helemaal alleen achter. Tot vandaag dan. Pasen leek me een mooie dag om aan gezinsuitbreiding van de familie Zijdehoen te denken.
Vandaag heeft dus Tik II zijn intrede gedaan, samen met Tak II. Nadat Tik direct al aan ons oudere Tokske had duidelijk gemaakt dat hij een haantje was en "en passant" hetzelfde had gedaan met Tak II was de rangorde vastgelegd en de rust vrij snel teruggekeerd op Bernerhof.
Na een uurtje of zo scharrelen ze er nu samen met zijn drietjes vrolijk op los. En ik zag dat het goed was. Ons Tokske is niet meer alleen! Meer kan je toch niet doen voor een kippetje op Pasen?
Ons haantje heeft al eens geprobeerd om over de omheining van kippenland te vliegen, maar zijdehoentjes raken zelden meer dan 50 cm van de grond, met een draad van 2 m zitten we dus wel goed. ( hij had ten andere niet in de gaten dat de bovenkant van de kippenren ook met een draad is afgesloten om vossen en marters te ontmoedigen. "Reintje de Vos" moet maar elders een vogeltje gaan verschalken!
Op de foto's in volgorde : Tik II, Tak II en Tok I.
Uit een DNA-onderzoek op 314 Pimpelmees jongen uit 36 nesten, uitgevoerd aan de Universiteit Antwerpen, bleek dat alle nestmoeders ook de biologische moeders waren. In 11 van de 36 nesten stelde men vast dat niet alle jongen dezelfde vader hadden. In elk van deze nesten zaten gemiddeld drie bastaards. Om die vreemde vaders te traceren, werd het DNA-paspoort van alle pimpelmezen uit de buurt bepaald. Hieruit bleek dat de vreemde vaders voor 80% pimpelmezen uit de onmiddellijke omgeving waren. In alle gevallen namen de vrouwtjes het initiatief tot de buitenechtelijke paringen.
Mezen vangen was in de 19de eeuw een buitensport die in clubverband (de gilde der mezenvangers, beter bekend al de meezers) werd beoefend. Vroeger had bijna elke dorp een mezengilde. De mezenvangers plaatsen op een opvallende plek een gekooide of opgezette uil. Vlakbij werden lijmstokjes aangebracht. Wanneer mezen een uil spotten, springen ze zenuwachtig rond hem heen, in de hoop hem te verjagen. Door het heen en weer springen, was de kans groot dat de mees op een lijmstok terecht kwam en vast hing. De meezers schoten de hulpeloze vogel dan dood met een blaaspijp. De buit werd deels gebruikt voor menselijke consumptie.
In 1921 stelden vogelaars in Southampton vast dat pimpelmezen de dunne folie van de karnemelkflessen doorprikten om zich te goed te doen aan de room. Dit fenomeen verspreidde zich in enkele jaren over gans Groot-Brittannië en grote delen van Europa. Het werd ook gekopieerd door koolmezen, eksters, merels en spreeuwen. Met de opkomst van de halfvolle en magere melk is dit gedrag verdwenen. Mezen hebben immers niets aan melk op zich (dus zonder room) aangezien ze niet over enzymen beschikken die lactose kan verteren.
Pimpelmezen speuren 's ochtends naar voedsel, maar keren pas later in de middag terug naar de plek waar het eten ligt om het te verorberen. Door de late maaltijd blijven ze overdag licht en wendbaar, zodat ze makkelijker kunnen vluchten voor roofvogels zoals sperwers.
Pimpelmezen kunnen ultraviolet licht waarnemen. De blauwe kruinveertjes van pimpelmannetjes reflecteren veel UV licht. Hoe hoger de reflectie, hoe aantrekkelijker de pimpelman wordt voor de vrouwtjes pimpelmees. Nederlandse onderzoekers namen de proef op de som en smeerden tijdens het broedseizoen UV blokkers uit zonnebrandcrème op de blauwe petjes van gepaarde mannetjes pimpelmees. Hun partner reageerde hier meteen op door minder vaak met voer naar het nest te vliegen. Reden: pimpelvrouwtjes steken minder energie in de kroost van een lelijke vader (dus een pimpelman met een petje dat minder UV licht reflecteert) en sparen hun energie liever op tot een nieuw broedseizoen met een mooiere partner.
De meesjes bij ons worden niet ingesmeerd met zonnebrandcreme, krijgen geen room van karnemelk en met wie ze het allemaal doen zal mij worst wezen. Het zijn echter wel leuke, mooie vogeltjes om bezig te zien.
Sommige families zijn wat groter dan anderen. Hier op Bernerhof is de familie Mees goed vertegenwoordigd met minstens 3 familieleden. We zullen dit weekend eens zien of er nog andere leden terug te vinden zijn. Voorlopig echter houden we het op deze 3 :
Pimpelmees
Koolmeesje
Staartmees.
Het zou nog mooier zijn moesten er kleine meesjes van komen, nog eventjes afwachten, aan de nestkastjes zal het niet liggen, die zijn voorhanden.
Huismussen zijn allicht één van de meest bekende tuinvogeltjes, toch gaat het de laatste jaren niet goed met onze kleine pluizenbol. Eén van de redenen zou kunnen zijn dat we tegenwoordig alles veel beter isoleren dan vroeger, dus geen spleten meer onder de pannen, en da's nu juist de favoriete plaats van onze vriendjes. Dus hingen ze in Gent voor een studie ruim vierhonderd nestkasten op. Er ging van alles in de kasten wonen, behalve ... inderdaad.
Ook de dagelijkse kost van de huismus is geëvolueerd. Op het platteland bestaat die uit kevers, rupsen, vliegen en spinnen. Krakend verse proteïnen dus, afgewisseld met een volkorendieet van granen. In de stad echter leeft de huismus op fastfood: een stuk wafel uit de vuilnisbak, een frietje op de grond, wat restjes pittavlees als ze geluk heeft.
Dat dieet van vetten en koolhydraten heeft voor- en nadelen, zo blijkt. Het voordeel is dat huismussen zich geen kopzorgen moeten maken over landbouwers die het graan voor hun neus wegmaaien of moeilijk te vinden kevers. Het nadeel is echter dat wanneer de vogels jongen hebben, ze geen vers en voedzaam eten kunnen aandragen. Vergelijk het met een moeder die haar kind cola geeft in plaats van borstvoeding. De jongen groeien daarna wel uit tot volwassen huismussen, maar de hypothese is dat hun sterftecijfer hoger ligt door de slechte start.
Wat goed is voor de mens, is dat ook voor de vogel. Het zou helpen als er meer groen in de stad was. Bloembakken, parken, tuintjes en groene gevels: als al dat groen onderling met elkaar verbonden wordt, kunnen er gemakkelijker meer insecten en dieren in de stad leven. Een mens ligt niet wakker van een kever meer of minder, maar voor de mussen maakt het een wereld van verschil. Bovendien vinden ze in het groen meer plekken om zich te verstoppen en te broeden.
Biodiversiteit, zowel in de stad als op het platteland, is belangrijk om de planeet in evenwicht te houden. En dat begint al in je eigen tuin. En onze huismus is een goede graadmeter.
De Turkse tortel is een elegant, bruingrijs duifje met een zwarte nekband. De soort werd pas in 1952 voor het eerst in België waargenomen. Ze eten vooral plantaardig materiaal met een voorkeur voor granen en zaden.
De Turkse tortel is een echte opportunist en cultuurvolger. Ze komen vooral voor in de buurt van bebouwing, bij graansilos of andere overslagplaatsen van graan.
Ook mijn kippenren is een zeer aantrekkelijke plaats, ik vermoed dat de torteltjes meer van de mais eten dan mijn kippen zelf!
De Turkse tortel is een hoogproductief beestje : doorgaans brengen ze drie tot zes (uitzonderlijk zelfs negen) broedsels per jaar groot. De broedtijd bedraagt 14 - 18 dagen. Het vrouwtje broedt 's nachts en wordt 's ochtends door het mannetje afgelost voor een broedbeurt van acht uur. De jongen uit het eerste legsel zijn na een paar maand al geslachtsrijp.
De Turkse tortel kwam oorspronkelijk voor van Turkije tot in India, Zuid-China en Korea. Begin vorige eeuw werd de soort voor het eerst opgemerkt in Europa maar tot 1925 bleef de westwaartse uitbreiding beperkt tot de Balkan. Nadien heeft de Turkse tortel één van de meest spectaculaire expansies in de Europese faunageschiedenis gerealiseerd waarbij in een periode van 40 jaar ongeveer 2,5 miljoen km² nieuw gebied werd ingepalmd. De eerste Turkse tortels in België werden waargenomen in 1952. In dat najaar werd in Molenbeersel een exemplaar door een landbouwer gevangen en opgesloten in een kippenhok. Een tweede exemplaar werd in november bemachtigd in Elsene en na determinatie weer vrijgelaten. Het eerste broedgeval dateert van 1955 en vond plaats in Knokke.
Tot voor enkele jaren zag je hier in de buurt zelden of nooit mussen. Aan vogeltjes geen gebrek maar de mus was er gewoon niet bij. Sinds een jaar of twee is dat veranderd. Een reden zou kunnen zijn dat toen ik een kippenren heb gemaakt waar onze kleine vriendjes samen met de kippen aan de feestdis komen aanschuiven. In het algemeen gaat het niet zo goed met de kleine vogel; de aantallen lopen de laatste decennia sterk terug. Hun voedsel bestaat hoofdzakelijk uit zaden. Ook zaden van grassen, russen, ganzenvoet en muur staan op het menu, aangevuld met een ruim aanbod aan tafelrestjes. De jongen worden vooral met insecten (bladluizen) gevoederd. In de aanwezige wintergroene heesters hebben ze gezellige vergaderruimtes ingericht, je hoort ze de ganse dag kwebbelen en af en toe stuift er een wolk mussen in of uit het groen richting kippenren en terug.
Weetjes over de huismus
In de prehistorie was huismus opvallend zeldzaam in Europa. Het vroegste bewijs voor Noord-Europa is een beendervondst in Zweden uit de late Bronstijd (1.200 - 800 VC). Mogelijk hangt de opkomst van de huismus samen met de domesticatie van het paard.
De Antwerpse schilder Frans Snyders (1579 - 1657) beeldde op zijn schilderijen in de eerste helft van de 17de eeuw slechts één keer duidelijk een mannetje huismus af. Ringmussen, daarentegen, komen vrij regelmatig op zijn schilderijen voor. Mogelijk waren in die periode huismussen schaarser dan ringmussen.
Misschien herinner je dit verhaal nog : op 14 november 2005 vloog een huismus het "Frisian Expo Centre" in Leeuwarden binnen. Daar stonden toen 3,5 miljoen dominosteentjes opgesteld voor de recordpoging Domino Day4 van 18 november. Een binnengevlogen mus deed 23.000 steentjes kantelen. Omdat er speciale tussenschotten waren geplaatst, kon de mus niet door het hele centrum vliegen, maar er bleef omvlieggevaar voor vele andere opgestelde steentjes. De organisatie besloot het bedrijf Duke Faunabeheer de opdracht te geven de vogel te vangen. Nadat een medewerker had geprobeerd het beestje met stokken en netten te vangen, is er overgegaan tot een schot met een luchtbuks. Het doden van de "dominomus" zorgde voor veel protest onder een deel van de bevolking en verschillende dierenrechtenorganisaties. Het Openbaar Ministerie heeft de schutter een boete opgelegd van 200 euro.
Bij mij in de tuin zitten deze kleine vriendjes alleszins veilig. Enkel opletten voor de kat van de buren. Maar mussen zijn sociaal, ze waarschuwen mekaar luidkeels als er gevaar dreigt.
Enkele dialectnamen voor de huismus zijn boerenmus, pannenklutser, papmus en straatloper.
Gisteren zag ik een oude bekende terug in de tuin. Het was een roodborstje. Nu zijn die er het ganse jaar door maar in de zomer krijg je ze praktisch nooit te zien. Ze zitten dan meestal wat verderop in het bos omdat er eten genoeg te vinden is. In de winter daarentegen komen ze dichter bij de mensen want het zijn echte opportunisten. Als je vroeg in het voorjaar bezig bent in de tuin komen ze bijna op je voeten zitten zodat ze op de eerste rij klaar staan om een insectje of een zaadje mee te pikken dat jij net te voren hebt blootgelegd. Toen ik 's avonds deze foto's wat meer in detail bekeek zag ik dat dit nog een jong vogeltje is. Vermits het nogal territoriale beestjes zijn is de kans klein dat mijn oude vriendje hier ook nog zit. Ik kan er naar gissen wat er met hem (of haar) gebeurd is maar ik heb wel zo'n vermoeden. Het goede nieuws is dan wel dat er een nieuwe generatie klaarstaat om mij 's morgens welkom te heten als ik in de tuin verschijn. Het feit dat we ze nu terug zien is een signaal dat de zomer niet eindeloos meer blijft duren.
Zo af en toe, enkele keren per jaar, zie ik een blauwe bliksemschicht boven de tuinvijver. Het is een klein blauw, heel schuw vogeltje dat direct de biezen pakt als het ook maar iets ziet of hoort dat niet in de tuin thuishoort. Je kan het onmogelijk verwarren met eender welke andere vogel. Je moet eigenlijk veel geluk hebben om er eentje te zien. De grootste kans heb je, als je reeds op voorhand in de tuin bent en dan nog niet te dichtbij. Waarschijnlijk komen ze wel meer langs maar maken ze reeds rechtsomkeer nog voor ik ze gespot heb. De ijsvogel, want daarover gaat het hier, heeft een snelle, rechte vlucht, vaak vlak langs het wateroppervlak. Ze kunnen op deze manier snelheden bereiken van maximaal 80 kilometer per uur.
Ze leven van kleine visjes. Die lokaliseren ze vanaf een uitkijkpost ergens boven het water (vaak op een overhangende tak), en vangen ze dan met een “snoepduik”. Daarna vliegt de ijsvogel hierna terug naar zijn uitkijkpost. Daar slaan ze de vis dood en draaien ze hem zo dat de vinnen naar achteren wijzen en de vis gemakkelijker naar binnen glijdt. Door zijn levenswijze heeft de ijsvogel nood aan bomen en struiken in zijn omgeving en moet het water visrijk en helder zijn.
En daar zit het hem nou juist, mijn vijver is niet visrijk. Ik heb al overwogen om er kleine visjes in te zetten om meer ijsvogeltjes aan te trekken maar dat gaat dan waarschijnlijk ten koste van kikker dikkopjes in het voorjaar. Daar gaan die groene kwakers dan weer niet blij mee zijn. Moeilijk om voor iedereen goed te doen toch !
We zullen alles maar laten zoals het is en blij zijn met een sporadisch weerzien met ons blauwe vriendje. Zo blijft het spannend!
Het zijdehoen heeft een vacht, die meer lijkt op haar of wol dan op veren. Ze bezitten ook vijf tenen aan de voeten in plaats van de gebruikelijke vier.
Het meest opvallende kenmerk van dit ras, met zijn aan alle kanten afgeronde lichaam, is zijn vacht. De vacht (veren) is erg zacht en voelt aan als zijde, vandaar ook de naam zijdehoen. Doordat ze geen echte veerstructuur hebben kunnen ze ook nauwelijks vliegen, een afscheiding van 50cm hoog is ruim voldoende om ze achter te houden.
De huid is zwart tot blauw en zelfs paarsig van kleur. Ook het vlees, de botten en bloed zijn zwart. Deze hyperpigmentatie is het gevolg van een genetische afwijking die fibromelanose wordt genoemd, en die behalve bij zijdehoenders ook bij enkele andere kippenrassen voorkomt.
Zijdehoenders zijn taaie beestjes die bestand zijn tegen extreem lage temperaturen. Ze komen waarschijnlijk oorspronkelijk uit het Himalaya gebergte. Het is een zeer rustig, aanhankelijk en lief hoender, die zich makkelijk laat aaien.
Hoewel Aristoteles al zijdehoenders vernoemde, hoorde men in Europa voor het eerst van het zijdehoen door de Italiaanse ontdekker Marco Polo die ze China aangetroffen had. In de middeleeuwen werden ze door zwendelaars en zakenlui verkocht als een kruising tussen een konijn en een hoen!
Dit koppeltje zijn al bijna 3 jaar de vaste bewoners van het Bernerhof. Eitjes leggen is er niet veel meer bij maar ze mogen rustig van hun pensioen genieten. Mijn jongste Berner Sennen gaat elke ochtend mee naar de kippenren om te kijken als ze uit hun nachthok komen.
Ik ben Roger
Ik ben een man en woon in de Kempen (België) en mijn beroep is jong gepensioneerde.
Ik ben geboren op 29/05/1954 en ben nu dus 69 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: tuinieren, fotografie, zeewateraquarium, modelbouw, ....
Bernerhof
