Nostalgische verhalen Over de oorlog, kindertijd, jeugd, verliefdheid, legerdienst en later leven.
28-09-2007
Patatten van ... 'De Neus'
1941 Die nieuwe patatten hebben me goed gesmaakt. Zegt Julien, terwijl zijn tong treiterig over zijn lippen draait en hij minachtend op mij en mijn broer Mil neerkijkt. Hij weet dat onze pa in Duitsland krijgsgevangen zit en ons moeder
moet gaan werken bij rijke mensen - aan vier frank per uur - om
haarzelf en haar twee kinderen in leven te houden.
Julien is meer geslepen dan zijn jongere broer Françios die ons al eens een appel of wat kastanjes geeft, uit compassie.
Hun moeder, dikke Maria, was de enige vrouw, voor zover ik weet,
die tijdens de oorlog goed in het vet zat. Haar eerste man is al enkele
jaren dood en nu is ze opnieuw getrouwd met Louis, een verre neef van
haar uit het zevende knoopsgat.
Louis is een pantoffelheld en heeft bovendien het warm water niet
uitgevonden. Hij is al blij dat er eten op tafel staat als hij van zijn
werk thuis komt en aan zijn stiefzonen heeft hij ook helemaal niks te
zeggen, die lachen hem gewoon uit.
Wanneer Louis uit werken is komt er bij de dikke nogal eens ander mansvolk over de vloer.
Het is daar zeker de zoeten inval? Zeggen de buren terwijl ze mekaar een niet mis te verstane knipoog geven.
Als er bezoek komt, weten Julien en François dat ze buiten moeten gaan spelen...
Ook onze welgestelde buurman Mil de Neus, komt al eens
langs bij Maria. Hij brengt dan iets mee uit zijnen hof of kelder
als hij bij haar een klapke komt doen.
Zijn bijnaam de neus heeft hij niet te danken aan een groot
reukorgaan maar wel aan het feit dat hij overal profijt ruikt en heel
geslepen is.
Waar hebt gij die nieuwe patatten gehaald? Vraagt ons ma aan de
buurvrouw die nu wijdbeens op een stoel naast haar voordeur zit.
Vraag eens aan Mil de Neus of hij voor u ook geen zakje kan brengen. Hi, hi. Gniffelt ze.
Van Mil? Die gierigaard. En wat kosten die patatten?
Kosten? Hij wil er geen geld voor. Alleen... een beetje,... enfin,
ge weet wel. Ze steekt even haar duim tussen wijs- en middelvinger.
Zanderin is geschokt.
Dan mag hij zijn patatten houden. Zegt ze kwaad en gaat meteen weer naar binnen.
De volgende dag staat er een kleine jutezak met aardappels tegen onze achterdeur.
Ma weet niet van wie ze komen en vraagt aan Maria of zij die patatten daar heeft neergezet.
Die komen zeker van Mil. Zegt ze geheimzinnig.
Zit gij daar voor iets tussen?
De dikke trekt haar schouders op maar geeft geen antwoord...
Als hij denkt van mij daarmee te verleiden dan heeft hij het goed mis. Zegt ma geïrriteerd.
Gretig kijkt ze naar het jute zakje en twijfelt even. Dan neemt ze het resoluut beet en gaat ermee naar binnen.
Die avond eten we lekkere patatten, gekookt in de pel.
Van de rest maak ik aardappelmeel om koekjes te bakken.
Oh ja, koekjes. Zeggen we in koor.
We moeten helpen om de rauwe aardappels te raspen want ma wil doen wat ze heeft beloofd.
Op de tafel voor het raam wordt de pulp op een paar
keukenhanddoeken in de zon te drogen gelegd. Na een paar dagen is de
'bloem' klaar om te gebruiken.
Nooit eerder hebben koekjes ons zo goed gesmaakt.
Een zacht geklop aan de achterdeur doet ons even opschrikken.
Ma maakt open en Mil de Neus staat pal voor haar.
Ze voelt dadelijk waarvoor hij komt.
Voor wat is t? Vraagt ze en haar ogen vernauwen zich tot spleetjes.
Ik kom mijn leeg patattenzakje terughalen, en eh...
Voor hij kan verder praten stopt ma het hem al in de handen.
Hier is t,... zegt ze nors.
En...krijg ik gene merci? Vraagt hij geslepen en maakt aanstalten om binnen te komen.
MERCI! - En ik moet er geen meer hebben! VERSTAAN? Schreeuwt ma in zijn gezicht en smijt de deur voor zijn neus toe.
Even leunt ze met haar rug tegen de binnenkant van de deur en bijt op haar onderlip om niet te huilen.
Dan gaat ze voorzichtig kijken aan het raam om te zien of hij al weg
is. Vliegensvlug trekt ze zich terug als hij langzaam voorbij het
venster passeert en probeert doorheen de gordijnen naar binnen te
gluren.
Pas als ze hem ook aan de voorkant van het huis ziet voorbijgaan haalt ze opgelucht adem.
Aan de keukentafel zakt ze op een stoel neer en laat haar tranen de vrije loop.
Wat is er maaken? Hebt ge uwe vinger tussen de deur geplet?
Nee, t is niks jongens. Neem elk nog maar een koekje, toe...
Nadat ik me van mijn zwakste kant had laten zien door bijna in zwijm te vallen tijdens de geboorte van ons dochtertje Marleen, nam ik me voor om volgende keer sterk te zijn. Nee, zoiets mocht niet meer gebeuren.
We willen nog kinderen maar besluiten toch om eerst een beetje aan geboorteplanning te doen. Geboorteplanning? Hoe doe je dat? In die tijd had de kerk nog heel wat inspraak bij de jonge gezinnen, in elk geval bij ons toch. Alhoewel condooms al lang genoeg bekend waren wisten we niet hoe je eraan moest geraken en daarom zochten we ons heil in de door de kerk toegelaten methode van de periodieke onthouding ook nog de Ogino-Knaus methode genoemd. Sceptici noemden het schamper Vaticaanse roulette. Bij ons werkte het echter uitstekend. Dit wil zeggen, al na enkele maanden hadden we prijs... Tineke was opnieuw in verwachting. Onmiddellijk beloof ik haar dat ik deze keer niet zal weglopen tijdens de bevalling. Mijn vrouwtje lacht omdat ik zo vast overtuigd ben en plaagt me. Ik dacht dat jullie mannen het sterke geslacht waren en bij het zien van een druppel bloed zak je al door je knieën. Ha, ha! Ik besluit om me te trainen. Ik wìl en zàl aan haar zijde staan bij de volgende geboorte. Daarom ga ik op zoek naar bloedscènes op TV en vind die in operatieprogrammas. De eerste pogingen om te blijven kijken naar deze beelden bekomen me slecht en ik moet telkens naar de keuken vluchten om op adem te komen. Daar drink ik dan een slokje bier of een jenever en betreed weer moedig de arena om na enkele minuten opnieuw te moeten vluchten en een volgend slokje te nemen. Het valt mij op dat ik na de derde of vierde poging al langer kan blijven kijken en kom tot het besluit dat de alcohol er wel voor iets tussenzit. Ik meen de oplossing gevonden te hebben en voorzie me van een kleine platte jeneverfles die ik in mijn vestzak kan steken. Op zondag 16 juli 1962 is het zo ver en ga ik vol vertrouwen mee naar het moederhuis. Op het tempo van de weeën neem ik een slokje van mijn medicijn en als we de verloskamer binnen gaan voel ik me beresterk. De bevalling gaat vlot. Ik wordt helemaal niet ziek en ben fier over mijn prestatie. In mijn ijdelheid zou ik bijna vergeten dat de prestatie van mijn vrouwtje nog veel en veel groter was want ze zette zonder klagen een flinke zoon van vier kilogram op de wereld.
Ogino-Knaus heeft bij ons afgedaan en we nemen onze toevlucht tot andere middelen die al even ondoeltreffend blijken te zijn want exact achttien maanden na de geboorte van Bert kondigt Walter zich aan om geboren te worden.
Bij een controle in de voorlaatste maand van de zwangerschap stelt gynaecoloog Mingeot vast dat er een probleem is. Mijn vrouw en ik hebben dezelfde bloedgroep A, maar zij is rhesus Negatief en ik ben Positief! Bij het eerste kind heeft dat geen invloed maar bij het tweede en vooral derde kind maakt de moeder antistoffen aan die het bloed van het kind vernietigen. Omdat de kans bestaat dat het kind onmiddellijk na de geboorte nieuw bloed moet krijgen wordt mij gevraagd om klaar te zijn als donor voor mijn kind. Onze toneelkring De morgenster speelt de laatste opvoering van De blijde begraving van Klakke Verdoest en ik speel mee. Omdat Tineke al een paar weken overtijd is en elk moment kan bevallen is ze thuis gebleven. Wij wonen slechts op driehonderd meter van de zaal waar we optreden. Na de voorstelling loop ik dadelijk naar huis en vind mijn schoonvader lichtjes in paniek want de weeën zijn al begonnen. Vlug fiets ik tot bij mijn ouders om de auto te halen en dan vliegensvlug naar het moederhuis. Oh!Mijn flesje jenever!Bijna vergeten. Haastig loop ik nog even binnen om het op te halen. Volle gas nu! Naar het moederhuis. Het is al de derde keer dat Tineke het klaar speelt om op zondag te bevallen. De verpleegster van wacht kijkt met argusogen naar mijn gezicht. Ja, ik heb toneel gespeeld en geen tijd genomen om de schmink van mijn gezicht te halen Ik klinkt niet echt overtuigend. Ha, zo zit dat... Ze gelooft me niet.
Als Dr. Mingeot aankomt neem ik mijn flesje jenever en drink vlug een grote slok. Helà, helà, wat is dat hier? Mijnheer we gaan er hier geen zottekesspel van maken hé? Hier zie, trek dat groene schort maar aan. We gaan beginnen. Ik volg hem naar de verloskamer. Ben je nog nuchter en klaar om bloed te geven als het moet? Bij de woorden bloed geven slaat de schrik me in de benen. Mijn toverdrankje zit nog in mijn vestzak die in de kamer is blijven hangen. De geboorte komt echter snel op gang en als het jongetje te voorschijn komt heeft hij een donker blauwe kleur. Na een flinke plets op zijn billetjes begint hij toch zachtjes te krijsen. Is alles in orde dokter? Vraag ik bezorgd. Hij ziet helemaal blauw. Nog even geduld, en dan nemen we een beslissing. Vijf minuten later trekt de blauwe kleur langzaam weg en kunnen we opgelucht adem halen. De kleine wordt gewogen en gewassen. Proficiat mevrouw! zegt de dokter en geeft Tineke een stevig handdruk. Het is een klepper van een zoon. Hij is kerngezond en weegt vier kilo tweehonderd!
Omdat we samen hadden afgesproken om dadelijk na ons huwelijk aan kinderen te beginnen hoopt mijn vrouwtje elke maand dat haar maandstonden zullen wegblijven maar aanvankelijk lukt het niet zo best. Tineke begint zich al zorgen te maken, doch als ze na een zestal teleurstellingen meer dan een week over tijd is groeit onze hoop. We zijn dolgelukkig en maken al plannen voor de toekomst. Na drie maanden lijkt het of het gelukt is maar dan raak ik zonder werk, (of dat er iets mee te maken heeft weet ik niet) Tineke krijgt opnieuw bloedverlies en de paniek slaat toe. De huisdokter zegt dat dit kan gebeuren maar twee dagen later is het euvel geschied. Mijn vrouwtje krijgt een miskraam en wordt - 11 dec. 1959 - opgenomen in het Elizabeth ziekenhuis te Ukkel voor een curettage. Tineke voelt zich schuldig en denkt dat ze het miskraam zelf heeft veroorzaakt doordat ze de dag voordien in haar winkeltje met twee zware bakken vol kruidenierswaren heeft zitten sleuren. Ik doe mijn uiterste best om haar ervan te overtuigen dat ze zichzelf niets mag verwijten maar haar angst voor een tweede miskraam gaat pas over wanneer...
Precies één jaar later, dag op dag, Tineke opnieuw in hetzelfde ziekenhuis ligt om te bevallen van haar eerste kindje. Dr. Duperoy, de gynaecoloog van dienst, is een beetje nors. Het is zondag en hij is niet zo gelukkig dat men hem heeft opgeroepen. Bovendien ligt dat vrouwtje hier al meer dan drie uren en heeft ze nog geen twee centimeter opening. Hij wil terug naar huis en gebiedt de verpleegster om hem niet op te bellen voordat er minstens acht centimeter ontsluiting is. Tineke ziet af. Het langverwachte moment is aangebroken maar door de opkomende weeën kan ze er nu niet van genieten. Ik blijf heel de tijd aan haar zijde en loop af en toe in de gang op zoek naar een verpleegster om te vragen naar water of iets om te eten. Het is al avond en er komt maar geen schot in de bevalling. Om middernacht is de dokter er weer en kan maar niet verstaan dat er nog niet meer dan enkele centimeters opening zijn. Mijn vrouwtje moet zich op de rand van haar bed zetten en haar voeten laten hangen. Ze krijgt een inspuiting in haar gekromde rug om de baarmoedercontracties vlugger te laten verlopen en ik voel mijn maag samentrekken van compassie als ik zie hoe ze afziet. Duperoy vraagt mij of ik de bevalling ga bijwonen en als ik zeg dat ik dat heel graag wil kijkt hij bezorgd naar mijn lijkbleek gelaat. We zullen wel zien. Zegt hij en verlaat opnieuw de kamer. Nu komen de weeën vlugger en kort na elkaar. De verpleegster brengt een groen schort en bind het me voor. Het zweet staat op mijn voorhoofd maar ik probeer me stoer te houden. Ze gaat nu naar Tineke. Nog even kijken mevrouwtje...oei, je vliezen zijn al gescheurd en je water is gebroken. Gescheurd..? Gebroken..? Het wordt een beetje zwart voor mijn ogen. Het is tijd, zegt ze, de dokter wacht op ons in de verloskamer. Samen duwen we het bed de kamer uit. Ik probeer diep te ademen maar boots mijn vrouwtje na die nu wordt aangemaand om met korte krachtige rukjes in en uit te ademen. We zijn er bijna! De verpleegster kijkt me aan. Gaat het? Vraagt ze onzeker. Ja,...ja,... Ik strompel achter het bed aan. Als we in de verloskamer komen heeft de dokter meer oog voor mij dan voor mijn vrouw. Zal het gaan? Hij loert achterdochtig over zijn brilglazen. Zet een muts op. Gebiedt hij. De verpleegster geeft me een exemplaar en wanneer ik onhandig zoek hoe ik dat hoofddeksel op mijn kop moet zetten verlies ik een seconde mijn evenwicht en schudt de arts bedenkelijk met zijn hoofd. Dat gaat niet, zegt hij gedecideerd tegen de verpleegster zet hem buiten! Met mijn excuses hoor, maar we gaan meer last hebben met u dan met uw vrouw. Hij maakt een verontschuldigend gebaar in mijn richting.
Met zachte dwang wordt ik uit de kamer geleidt en achter mij sluit zich de deur. Daar sta ik. In het midden van de nacht in een lege gang. Mijn misselijkheid gaat langzaam over en ik ga luisteren aan de deur. Als ik na tien tellen niks hoor wordt ik ongerust en ga op mijn hurken zitten om door het sleutelgat te kijken. Het enige wat ik kan zien is het raam aan de andere kant van de kamer. Nu hoor ik zacht gekreun en de dokter die zegt dat hij zal moeten knippen. KNIPPEN? De schrik slaat in mijn benen maar als ik wil gaan kijken overvalt me opnieuw die misselijkheid en ik ga met mijn rug tegen de muur op de vloer zitten en wacht tot het over gaat. Ik hoor twee korte pletsen op een blote poep en onmiddellijk daarop een kind dat luidkeels begint te huilen. Mijn hart springt op in mijn keel en ik sta wankelend recht. De deur gaat open. Kom nu maar binnen en wens je vrouwtje proficiat. Je hebt een flinke dochter van drie kilo zevenhonderd!
De strenge winter maakt de oorlog
nog ondraaglijker dan hij al is en om aan brandstof te geraken doen de
mensen soms heel rare dingen.
In het bos zijn al vele bomen
gesneuveld en ook onze pa heeft zijn aandeel daarin gehad. Het probleem
is echter dat vers gekapt hout eigenlijk te nat is, niet goed brandt en
weinig warmte afgeeft. Jan, de man van pas zuster Lisa, is brouwersgast, komt overal en heeft ogen in zijne kop.
Om vijf uur kom ik je halen, zie da ge wakker zijt. Zegt hij tegen pa. Zie maar da gij op tijd uit uw bed kunt, labbekak!
De schoonbroers maken grapjes om niet te laten merken hoe ongerust ze zijn. Nonkel Jan weet waar ze ergens droog hout kunnen gaan halen
Zorg jij voor de kruiwagen en enkele zakken, ik breng de zaag en de klimijzers mee. Zegt Jan. Klimijzers? Waar hebben we die voor nodig? Louis fronst zijn voorhoofd.
Je zal wel zien. Hij zwijgt abrupt want onze buurman komt bij hen staan. Bij het weggaan draait hij zich nog
één keer om, steekt zijn gespreide vingers in de lucht en vormt
geluidloos met zijn lippen de woorden: vijf uur.
Louis is al vroeg wakker, hij heeft de hele nacht liggen woelen in bed maar toch voelt hij zich niet moe. Het is nog pikdonker en muisstil
als hij al buiten staat te wachten. Hij zwaait met zijn armen en slaat
ze kruiselings over zijn borst om zijn koude handen te verwarmen.
Wanneer zijn zwager aankomt rollen ze de ijzers en de zaag in een paar jutezakken en leggen alles voorzichtig in de kruiwagen. Om zo min mogelijk gerucht te maken
rijden ze over het aarden voetpad en vermijden de kasseien. Jan gaat
voorop want hij alleen kent de bestemming.
Ze zijn nog geen tien minuten onderweg als nonkel stop. Hier is t. Fluistert hij en Louis kijkt verbaasd op.
Wat? Hier? In den Bel Air? Hier staan nergens bomen, alleen wat struiken daar tegen de brug over de spoorweg. We komen niet voor die struiken maar voor dat wat er achter staat.
Wat staat er daar achter? Ik zie niks. Pa knijpt zijn ogen tot spleetjes en spiedt in de duisternis. Hier zie! Ziet gij dienen telefoonpaal niet?
Ja maar, daar boven hangen precies nog draden aan Waarom heb ik die klimschoenen
meegebracht denk jij? Vooruit trek ze aan, gij zijt gewoon van op een
dak te klimmen, en zaag die kop eraf. Hij geeft pa de ijzers.
Gij zijt zot zeker, als ze ons hiermee betrappen vliegen we den bak in. Haast je wat en babbel zo veel niet. Wilt gij droog hout hebben, ja of nee?
Louis beseft dat hij geen tijd mag
verliezen, bindt de puntige sporen aan, slaat een riem rond de paal en
om zijn midden en klimt zo hoog mogelijk. Jan rilt van de kou en de spanning.
Drie minuten later is de top doorgezaagd en staat pa weer op de grond. Nu is het een koud kunstje om de
paal gelijk met de grond af te zagen en in kleinere draagbare stukken
te verdelen. Die worden dwars op de kruiwagen gestapeld en overdekt met
de jute zakken. Ze maken zich nu vlug uit de voeten.
Als ze nog eens omkijken zien ze in het opkomend zonlicht hoe het stukje paal aan de telefoondraden op en neer danst.
Na een paar weken is het hout weer op en wordt er uitgekeken naar nieuwe brandstof.
Mil de neus komt met het nieuws aandraven dat er kolen worden geraapt op de berm van de ijzerweg. Kolen? Mijn vader spitst zijn oren.
Ja, ze zijn bezig met de as te ziften en daar zitten nog kleine stukje kool in. Kom Zandrin, zegt hij tegen mijn moeder, laat uwen afwas maar staan voor straks, we gaan kolen ziften!
Gewapend met een kleine kolenzeef,
een schop en twee jutezakken zien we ze vertrekken maar een half uur
later is ons ma daar al met een zak die ze amper kan dragen. Komen jullie maar helpen ziften,
zegt ze hijgend, pa is daar gebleven om de put te bewaken. Ze grijpt
vlug nog een paar zakken beet en mijn broer en ik volgen haar gedwee.
Op de berm is het een gewoel van mensen. Mannen, vrouwen en kinderen zijn
volop bezig met het uitgraven van de as naast de sporen. Dan wordt het
goedje gezeefd en wat er over blijft zijn kleine brandbare steentjes.
Sommigen jongens gaan echter vrij driest tewerk en maken putten die
zelfs tot onder de sporen lopen.
Vandaag hebben we vier zakken naar
huis gedragen maar als we s anderendaags terugkeren staan de gendarmen
daar en wordt onze pa samen met alle andere mannen opgepakt en in een
lange rij naar het gemeenthuis geleid. Ma is bang en wil pa wat vragen, maar die doet teken dat ze met ons naar huis moet gaan eer ze zelf ook wordt gepakt.
Een uur later staat pa weer plots naast ma in de keuken. Moeder is bezorgd en vraagt wat ze op het gemeentehuis gezegd hebben. Ik ben niet tot op het
gemeentehuis geweest, zegt pa met een slim lachje om zijn mond, ik
heb me achteraan in de rij opgesteld en als we voorbij het huis van ons
Liza kwamen dan bukte ik mij en deed alsof mijn schoenveter los was.
Als ze twintig meter verder waren ben ik vlug binnenglipt en niemand
heeft gezien dat ik er niet meer bij was.
Hij vindt zichzelf heel slim maar
s avonds komt de champetter zeggen dat hij, net als alle anderen,
verwittigd is en ze er zo goed niet meer vanaf komen als ze nog eens
worden gepakt. De geldboete vastgesteld op 200 frank!
Wordt er nu minder gezift op den ijzerweg?
Nee, de vrouwen houden om beurt de
wacht en als ze in de verte de champetter of de gendarmen zien
aankomen, slaan ze alarm en iedereen verlaat vlug de berm en wacht tot
ze weer weg gaan. Niemand wordt nog opgepakt en de
mensen begrijpen dat ze niet meer zo dicht bij de sporen mogen graven
anders geraken die ondermijnd en zou het treintje vroeg of laat wel
eens zal kunnen kantelen.
Hij was altijd al zwaarder dan de andere jongens van zijn leeftijd maar echt dik kon je hem niet noemen.
René Balis, de Neeke zoals we hem noemden, was de zoon van de kolenhandelaar.
Fons en Maria hadden ook nog een tweede zoon, Lucien die twee jaar
ouder was en al een echte grote jongen op het eind van de oorlog.
René was geboren in 1935 en dus één jaar ouder dan ik. Hij was van
niemand bang en kon zelfs jongens aan die twee en drie jaar ouder waren.
Op donderdagnamiddag als het
regende mochten we af en toe eens gaan spelen in de druivenserres van
de kolenboer. Dat was altijd dolle pret want de Neeke kende er iets van
om iemand een loer te draaien of kwajongensstreken uit te halen.
Flokie (Florent Van Sever), een echte gatsnijder zoals wij dat noemen,
heeft er plezier in om de jongens wat op te jutten en hen nóg straffere
toeren te laten uitsteken om daar dan hartelijk mee te kunnen lachen.
Voor een weddenschap is René altijd te vinden. Flokie weet dat en daagt hem uit.
Kijk Neeke, als jij het aandurft om in je blote flikker hier helemaal rond het blokje te lopen dan krijgt ge van mij 2 frank.
Helemaal rond, voor maar 2 frank? Dat is veel te weinig jong.
René weet hoe hij Flokie moet aftroggelen.
Allé, als je helemaal rond de drie serres en de twee huizen loopt maak ik er 5 frank van.
Hij heeft ze al in zijn hand en laat ze uitnodigend
zien.
De Neeke gaat even vlug om de hoek kijken om te zien of er op
straat geen mensen te zien zijn, trekt zijn hemd uit en schopt zijn
schoenen tegen de gevel. Dan aarzelt hij nog één seconde en stroopt
zijn broek af.
Als een hazewind schiet hij achter
de eerste serre en loopt zodoende het gemakkelijkste stuk eerst want
aan die kant is er weinig kans dat ze hem kunnen zien. Na amper
vijftien seconden zien we hem achter de derde serre uitkomen en loopt
hij naar de hoek van het eerste huis waar juist op dat moment twee
nonnen - van het 'klooster der zeven weeën', die op pad zijn voor de
armen - buiten komen. In zijn haast om rond te geraken heeft René hen
niet gezien en loopt ze bijna omver.
Flokie, ligt krom van het lachen en roept : Nog nen toer en ge krijgt 10 frank!
De twee zusterkes slaan hun handen voor hun gezicht maar dadelijk gaat één van hen naar Flokie toe en zegt:
Ben je niet beschaamd jongeman om die kinderen zo aan te sporen tot ontucht?
René grist haastig zijn kleren van de grond en loopt de eerste serre
binnen om zich opnieuw aan te
kleden.
Als de nonnen weg zijn komt hij kordaat voor Flokie staan die hem - met
tranen in de ogen van het lachen - zijn welverdiende geld geeft. Opgewekt trekken we met gans de
bende naar de eerste serre. In de grond net achter de deur zit een
grote regenwaterput die afgedekt is met een betonnen deksel.
Omdat het zeer warm weer is zoeken we wat verfrissing en René opent het
deksel van de put. Het water staat hoog en we gaan met ons vijven op de
rand van de put zitten en laten onze voeten in het water bengelen.
Het duurt echter niet lang voor iemand - ongewild? - wat water spat op een andere jongen en in de kortste keren is iedereen nat.
Als we allemaal goed doorweekt zijn trekken we ons hemd uit en willen
we een stortbad nemen. Dat maken we met een oude gieter die we met een
koord ophangen aan het dakgeraamte van de
serre.
Elk om beurt krijgt nu een douche.
Het water is vrij koud omdat René de gieter steeds aanvult met water uit de put.
Marcel is als laatste aan de beurt.
Hij is nogal kouwelijk aangelegd en rilt over zijn hele lichaam. Omdat
het water bijna op is gaat René boven op het trapladderke staan en pist
in de gieter.
De gilletjes van Marcel gaan over in weldoende kreetjes en terwijl hij zijn haren wast proest hij:
Oh, ik ben blij dat ik de laatste ben want nu wordt het water pas echt goed warm!
Kom we gaan spelen in de boomgaard van peter Jom en meter Mans.
René wacht op ons om samen door het poortje langs het huis naar de weide te gaan.
Let op, want die smerige haan pikt altijd in je benen als je over het erf loopt.
Ik zal hem op afstand houden met een stok en jij Roger neem deze halve baksteen, en als hij te dicht komt werp je die maar naar hem. Zegt hij tegen mij.
Ik volg de Neeke op de voet en blijf dicht achter hem.
De haan heeft ons gezien en komt in
volle vaart op ons afgestormd. René slaat met zijn stok op de grond en
al achteruitgaand bereiken we het hekje naar de boomgaard. Ik open het
en wacht op René die nog druk bezig is om de haan van zich af te houden.
Plots laat hij de stok uit zijn handen glippen en wil hem weer oprapen maar de haan valt aan en pikt René in de handen.
Werp die steen! Hij en bukt zich nogmaals naar zijn stok. De halve
baksteen suist door de lucht en komt met volle kracht op het hoofd van
de Neeke terecht.
Ik schrik me rot en word helemaal koud.
Ga weg, laat me door. René duwt me naar buiten en sluit vlug het hekje.
We zijn veilig voor de haan maar het bloed gutst van onder Renés haren
over zijn voorhoofd en zijn aangezicht en drupt via zijn kin op de
grond.
Ik verwacht me aan een dik pak slaag maar,
Ge waart er naast hé boerke! Is al wat hij tegen me zegt.
Lucien komt aangelopen en drukt zijn zakdoek op de wonde.
Ai, ge doet me pijn zulle jong! Zijn grote broer krijgt een stomp in zijn ribben.
Kom we moeten dat laten
verzorgen. Lucien neemt hem bij de arm en ze lopen weer terug over het
erf. De haan is weer daar, maar nu geeft Lucien hem een ferme trap
waarop hij kakelend wegvlucht in het kippenhok.
Maria, komt dadelijk met een kom koud water en propere doekje en dept de wonde tot ze niet meer bloedt.
Na een half uur is het leed geleden en kunnen we weer gaan spelen in de boomgaard.
René heeft met geen woord meer over het voorval gerept.
Ik was hem erg dankbaar daarvoor en blij dat het zo goed is afgelopen.
Mijn allerlaatste schoolvakantie zit er bijna op als ik mijn broer vraag om nog eens samen te gaan zwemmen. Wij hopen dat 'De Rosse' deze namiddag niet in de buurt is en dat we ongestoord zullen kunnen plonzen. De Rosse is de bijnaam voor de
roodharige opzichter van het kasteel 'ridder de Burbure' die er over
moet waken dat alles in het bos en rond de vijvers naar wens verloopt. Aan de visvijver zitten meestal
enkele hengelaars die daarvoor betalen maar langs de andere kant van de
dreef - aan de kweekvijver - mag niemand komen. Enkel de visvijver is zichtbaar
vanaf de weg en de meeste wandelaars weten zelfs niet dat er langs de
andere kant van de dreef nog een tweede vijver is waar de vissen worden
gekweekt. Om daar te geraken moeten men het
smalle voetpad inslaan dat langs het beekje loopt, voorbij de
watermolen tot aan de sluis. Het beekje verbindt beide vijvers met
elkaar. Op donderdagnamiddag, als de zon
schijnt, zijn onze vrienden meestal terug te vinden op deze verboden
plek en kunnen we halfweg op het voetpad naar de zwemplaats al geluiden
opvangen van spelende jongens. Vandaag horen we echter geen geluiden en voelen dat er iets niet klopt. Het is ongewoon stil als we behoedzaam de zwemplaats naderen. Zelfs het geluid van het vallende water dat door en over de sluis in de beek loopt is niet te horen. Voorzichtig sluipen we naderbij en
verwachten elk moment de Rosse tegen het lijf te lopen maar er gebeurt
niks tot we op de oever staan. Er is niemand te zien maar als we onze blikken over het water laten glijden valt onze mond open van verbazing... ER IS GEEN WATER !!! De vijver is helemaal leeg! Zelfs de bodem is droog. Wat is dat??? Ik grijp Mil bij de arm. We kunnen onze ogen niet geloven. Nu pas zien we dat de sluis helemaal open staat en het schot maximum omhoog geschoven is. Er loopt geen druppel water meer door. Stil! Luister eens... Mil kijkt zoekend in het rond. Hoor jij dat ook? Ik draai mijn hoofd in alle richtingen maar kan het geluid niet lokaliseren. Het is een soort geklepper als van dikke waterdruppels die op een steen vallen. 'Daar! Kijk tussen het riet!' Mil loopt naar de rand van de vijver om beter te kunnen zien. Nu zie ik het ook. In een smal strookje modderwater,
op enkele meters van de kant af, krioelt en spartelt er iets dat we
niet goed kunnen thuis brengen. 'Het zijn vissen!' Plots herken ik de ruggen van dikke karpers. 'Daar verder zijn er nog!' Mil wijst met gestrekte arm in de andere richting. 'En daar ook nog!' 'En ginder, kijk!' Overal waar er nog een beetje water is blijven staan zien we de spartelende vissen die vechten om in leven te blijven. 'Ik ga ze pakken!' Voordat ik hem kan tegenhouden springt Mil met zijn twee voeten tegelijk op de bodem van de vijver. Maar daar heeft hij zich
schromelijk misrekend. Door de warmte van de zon die al de hele
voormiddag geschenen heeft is de bovenlaag van de modder opgedroogd en
lijkt het alsof je er kan op lopen. Mil schiet tot aan zijn midden door de modder. 'Aai, wat is dat?' Hij kijkt een
ogenblik verschrikt en probeert zich recht te houden. Dadelijk beseft
hij wat er gebeurd is en herwint zijn koelbloedigheid. 'Ik ben nu toch smerig,' zegt hij berustend, 'hier pak aan leg ze langs de kant.' Hij voegt de daad bij het woord en grijpt gretig tussen de spartelende ruggen en werpt er één naar me toe. Zo n' dik glibberig modderbeest heb
ik nog nooit gezien en als ik hem vastgrijp schuift hij dadelijk uit
mijn handen en valt opnieuw in de vijver. 'Pas toch op, leg ze verder van de kant!' Schreeuwt mijn broer, ' Is daar geen lang gras waar je ze kan inrollen?' Ik zoek koortsachtig tussen de struiken en als bij wonder zie ik een grote krant liggen. 'Is dat goed?' 'Rol ze daar in dan kunnen ze niet
meer weg.' Mil blijft heel kalm en heeft ondertussen al drie dikke
kleppers aan de kant gesmeten. Ik scheur de bladen open en rol er één voor één de karpers in. Het spartelen vermindert fel en na enkele minuten vraag ik Mil om te stoppen. 'Er zijn er nog meer, wacht ik ga wat verder ' 'Nee!' Zeg ik dwingend, 'we hebben er genoeg. Kom eruit.' Hij wurmt zich naar de kant en ik heb alle moeite van de wereld om hem uit het slijk te trekken. 'Amaai, ge zijt smerig man.' Met het overschot van de krant en wat droog gras proberen we de modder van zijn broek en benen af te wrijven. We leggen de vissen allemaal bij mekaar en stoppen ze onder de struiken. 'Hoeveel zijn er?' Vraagt de visser. 'Ik tel er elf. Hoe gaan we die thuis krijgen?' 'We moeten een kruiwagen hebben. Kom we nemen elk één vis mee en nu zo vlug mogelijk hier weg, voordat de Rosse ons betrapt.' Met elk een exemplaar onder de arm lopen we zo snel we kunnen naar huis. Onderweg kijken de mensen verwonderd op naar die twee snaken met hun pak krantenpapier onder de arm.
Pa is al thuis en zit buiten op de stoep als we aankomen. 'Waar hebben jullie gezeten,' vraagt hij streng, en als hij Mil ziet barst hij los. 'Miljaarde, zie hier ne keer.' Ma komt dadelijk kijken. 'Kijk hier eens pa,' probeer ik hem af te leiden en doe mijn krantenpapier open. 'Wat hebde gij daar? Is dat ne karper?' 'Ja, en hier is er nog één. We hebben er zo tien!' Voegt Mil er vlug aan toe. 'Maar die leeft nog! Vrouw geef me vlug een emmer water.' Pa vergeet plots alles en heeft nog enkel oog voor de twee vissen die hij zo vlug mogelijk in een zinken kuip met water zet. 'Kijkt ze komen stilaan op hun effen.' 'Daar gaat nogal eten aan zijn zeg!' Hij is verzot op vis. 'We moeten vlug de andere nog gaan halen,' zeg ik, 'maar alleen kunnen we die niet dragen.' Pa is nu één en al oor. 'Waar zijn die?' 'Nog in het bos bij de kweekvijver.' Zonder verdere vragen grijpt pa een jutezak en twee boodschappentassen en gebied ons om mee terug te gaan. Gaan? Lopen doen we.
Als we bij de plek aankomen zien we de Rosse bezig aan de sluis. Hij is blijkbaar dronken, waggelt
op zijn benen en vloekt onophoudelijk terwijl hij probeert om het schot
met een hamer naar beneden te slaan. Dat lukt niet zo best en pa gaat op hem af terwijl wij de vissen opbergen in de draagzakken. 'Lukt het niet?' Vraagt pa gemaakt vriendelijk. 'Hé?' De Rosse verschiet en draait zich kwaad om. 'Héla, jij mag hier niet komen zulle, dat is verboden!' 'Ook goed,' zegt Louis en tegen ons: 'Kom jongens we zijn weg.' Nu heeft de Rosse ons ook gezien en komt al zwaaiend met zijn hamer in onze richting. 'Héla, wat doen jullie hier? Laat dat allemaal eens liggen.' Pa gaat doodbedaard op hem af en neemt zijn hand met de hamer stevig vast. 'Luister vriend,' zegt hij kalm,
'ik zie dat ge gedronken hebt en dat schot niet naar beneden krijgt. Ik
zal je een beetje helpen.' Hij troont hem mee naar de beek neemt zijn hamer af en geeft een ferme dreun op de kop van de schuif die met één klap toe valt. 'Voilà!' Ga nu naar huis een beetje slapen, en zie nu dat ge niet in de vijver sukkelt.' Pa laat hem beduusd achter. 'Kom we zijn weg!' zegt hij en als
we langsheen de Rosse het voetpadje in lopen horen we hem warempel
mompelen: 'Merci hé mannen!'
Thuis zet pa de elf karpers in de regenwaterput en waarachtig ze leven allemaal nog.
Al waren sommige karpers geel van
ouderdom en smaakten ze naar modder, toch hebben we ze allemaal
opgegeten. Alleen ons moeder was niet te spreken over de vislucht die
meer dan een maand in huis is blijven hangen.
Mijn eerste belevenissen op een fiets voor volwassenen kan ik me nog levendig herinneren. Het
is vlak na de oorlog. Mijn vader heeft een verroestte, zware herenfiets
weer opgelapt en van nieuwe banden voorzien. Op zondag, als onze ouders
naar hun ouders in Kraainem rijden, mogen mijn broer (8) en ik (9)
samen met papa op zijn stalen ros plaats nemen; ik vooraan op de buis
en mijn broer achteraan op de bagagedrager. Met
haar oude vrouwenfiets kan mama ons nauwelijks volgen en wij schokken
van het lachten als vader sneller begint te trappen telkens als ze ons
bijna heeft ingehaald.
Het is met de fiets van ma dat pa ons leert rijden. Het zadel wordt in de laagste stand gezet, maar toch zijn onze beentjes nog te kort om zittend tot bij de pedalen te geraken. Dan maar op de trappers blijven rechtstaan zeker? Na een korte leerperiode kunnen we, al heen en weer waggelend, het tuinpad op en af fietsen zonder te vallen. Als
pa en ma uit werken zijn naar Brussel proberen we om zelfstandig de
straat op te rijden en zo tot bij Tenne in Kraainem te geraken. Er
is echter één groot probleem; we hebben maar één fiets waar we kunnen
mee rijden, en die grote herenfiets van pa staat daar maar... en kijkt
uitnodigend naar ons! Mijn
broer Mil heeft al moeite om het vehikel gewoon recht te houden als hij
er gewoon naast loopt maar af en toe plaatst hij nu al zijn linkervoet
op een pedaal en duwt zich met zijn andere voet voort. Een paar keer rijdt hij op die manier het tuinpad op en af. Zo komen we niet vooruit, zegt hij het gaat te traag, dan kunnen we beter te voet gaan. Na
enkele pogingen wil hij het opgeven maar plots steekt hij zijn
rechterbeen door de opening tussen buis en kader en zoekt met beide
voeten op de pedalen al kwakkelend zijn evenwicht. De
kleine rakker is altijd al haantje de voorste geweest en na enkele
valpartijen in de graskant langs de weg lukt het hem toch om zich recht
te houden. We
rijden zo weinig mogelijk langs de straat en komen langs de Groeneweg,
een weg dwars door de velden, in Kraainem bij Tenne aan. Die valt bijna achterover van het verschieten als ze ziet op welke grote fietsen we tot daar zijn geraakt. Niet aan ma en pa zeggen hé Tenne? Anders mogen we nooit meer komen. Ja, het is al goed, als jullie beloven van voorzichtig terug te rijden. Dat beloven we plechtig maar op de terugweg naar huis wil ik ook wel eens met die grote fiets rijden. Onder
de buis door lukt het me niet maar mijn benen zijn iets langer dan die
van mijn kleinere broer en boven op de Warandeberg klauter ik over de
buis terwijl Mil me recht houdt. 'Hop! Loslaten!' Daar ga ik hotsend en botsend de kasseistraat af. Met
grote moeite kan ik mijn stuur vasthouden en van remmen is al helemaal
geen sprake. Tot overmaat van ramp schiet mijn linkervoet van de
trapper en komen mijn edele delen met een onzachte kwak op de buis
terecht. 'Ai,
ai, ooo aaa iii' Schokkend en schreeuwend als een speenvarken
blijf ik over de buis hangen tot mijn vaart wat vermindert op de
helling naar de kerk toe. Ik
ben blij dat ik me kan laten neervallen in de graskant en wanneer ik
van pijn mijn ogen dichtknijp zie ik voor het eerst in mijn leven
sterren bij klaarlichte dag. Voorzichtig schuif ik mijn linker broekspijpje naar omhoog om te kijken hoe erg het met mij gesteld is. De
ravage tussen mijn benen is niet om aan te zien. Het zakje wordt
stilaan helemaal bauw en het slangetje vertoont sporen van
mishandeling!
Al
bij al heb ik nog geluk. Bij de eerste slag op de fietsbuis schoten
mijn balletjes omhoog in mijn buikholte en bleef ik gespaard van een
onvermijdelijke castratie. Later is alles nog goed gekomen. Tenminste, mijn vrouw heeft nooit geklaagd en wij hebben drie kinderen waarvan er toch twee sterk op mij gelijken... zegt men.
De tijd van toen... 1940 - 1960
eindigt hier en ik begin een nieuw blog
Na... de tijd van toen. - Vanaf 1960 http://blog.seniorennet.be/fikskes_verhalen2/
Maar toch komen er nog nieuwe herinneringen Die plaats ik dan maar hierboven...
Haast je wat, zegt mijn vrouwtje, Om 10 uur begint de mis en ze worden al om kwart vóór in de kerk verwacht.
Greta, de dochter van Bert - mijn
kersverse schoonbroer - doet vandaag haar Plechtige Communie en ik heb
beloofd om zijn gezin naar de kerk te brengen met de voiture van mijn
vader.
Ik heb mijn paasbeste kleren aan, mijn trouwkostuum, een nieuw wit hemd met bijpassende das en nieuwe schoenen.
Vinnig stap ik naar het huis van mijn ouders om de Borgward op te gaan halen.
Pa was niet erg happig om mij zijn nieuwe auto uit te lenen maar stemde uiteindelijk toch toe.
Een beetje buiten adem kom ik de
hoek om en zie dat de auto al uit de garage is gereden en klaar staat
om te vertrekken. Mijn vader veegt nog even met een vod over het chroom
van het koetswerk en overhandigt me dan plechtig de autosleutels.
Al goed dat het voor je
schoonfamilie is, mompelde hij, en wanneer ik instap drukt hij me
nogmaals op het hart; Wees maar voorzichtig hé, en maak geen brokken
...
Nee pa, ik zal wel oppassen.
Oef, eindelijk weg. Nu niet
overhaasten, zeg ik tegen mezelf, het is amper negen uur en alles bij
mekaar is het slechts twee kilometer rijden.
Bert heeft me zien aankomen en spoort zijn vrouw, zoon en dochter aan tot spoed.
Ik parkeer de auto met twee wielen op het voetpad, leg de motor stil en zeg met een plechtig gebaar naar de blinkende auto;
A votre service monsieur!
Bert lacht dankbaar.
De communicant mag vooraan plaats
nemen, achteraan zullen ze wel met zijn drieën zitten. Gaby houdt het
kleed van haar dochter omhoog zodat het niet teveel over de grond
sleept en helpt haar bij het instappen.
Bert en Jos zitten al achteraan in de auto. Vlug slaat Gaby het autoportier met een klap dicht.
Pas op ma! Mijn kleed zit er
tussen! - Te laat. Als haar moeder de deur weer haastig openrukt ziet
Greta een zwarte streep dwars over de onderkant van haar wit kleed. Ze
kan wel huilen van woede en spijt.
Zie nu eens wat je gedaan hebt! Zo kan ik toch de kerk niet binnenkomen?
Wacht, ik haal vlug wat water en
zeep ... Nerveus trippelt Gaby op haar hoge hakken naar de voordeur
maar keert zich bruusk om.
De sleutel, kirt ze.
Bert zoekt koortsachtig zijn zakken af en vindt hem uiteindelijk.
Hier, haast je!
Een minuut later is ze bezig met het behandelen van de catastrofe.
Maar, je maakt die vlek alleen
maar groter! Zegt Bert die zich nu ook met de zaak gaat bemoeien.
Laat dat nu, seffens komen we nog te laat!
Voilà, ge ziet het bijna niet meer. Gaby loopt vlug naar binnen om doek en zeep weer op te bergen.
Haast je mama, roept haar zoon en maakt het portier al open.
Hier! Je sleutels. Gaby werpt de sleutels naar Bert, propt zich op de achterbank en trekt voorzichtig de deur dicht.
Ze is niet goed gesloten... Probeer ik uit te leggen.
Een luide knal. Bang!
Nu wel!
Voorzichtig rijd ik van het voetpad en als we vijftig meter verder zijn, slaat Gaby een hand voor haar mond.
God! Mijn sjakosch! Die heb ik op de keukentafel laten staan.
Nog voor de auto helemaal stilstaat is ze er al uit, doet twee stappen en,.. De sleutel!
Bert tast in zijn vestzak; Hier! Maak voort!
Trippel, trippel. Op haar stelten huppelt ze naar de voordeur en glipt naar binnen.
Waar blijft ze nu? Bert kijkt geïrriteerd op zijn horloge en door de achterruit.
Trippel, trippel. Daar is ze terug; met handtas. De auto in. - Bang!
Rijden maar!
We hebben alle tijd, zeg ik geruststellend. Het is nog maar twintig na negen.
Als we de hoek omdraaien horen we een scherp sissend gefluit.
Plots helt de Borgward een beetje over naar links.
Wat was dat? Vraagt Bert ongerust.
Ik stop, ga kijken en voel het koude zweet in mijn nek. Platte band!
Zeg dat het niet waar is! kermt mijn schoonbroer.
Allemaal uitstappen! Sorry.
We zullen moeten lopen. Nu komen
we zeker te laat. Bert bekijkt me met een boze blik en de familie
marcheert haastig in de richting van het dorp.
Hier sta ik nu. Een ogenblik aan de
grond genageld, maar dan schiet ik in actie, haal de krik en het
reservewiel uit de koffer en in geen tijd is het wiel vervangen.
De band is wel niet helemaal goed opgeblazen, maar dat kan wachten.
Zowat driehonderd meter vóór de kerk haal ik hen in.
Instappen! Zeg ik triomfantelijk en in geen tijd zitten ze weer allemaal in de auto.
Nog nahijgend maar tevreden en met
een stralende glimlach stappen ze twee minuten later uit de Borgward.
Iedereen heeft zag met welke dikke voiture ze naar de kerk werden gebracht.; Opdracht volbracht!
Diezelfde namiddag op het feest wordt er hartelijk gelachen met onze pech.
Het heeft me wel wat moeite gekost om mijn handen opnieuw proper te krijgen.
En mijn trouwkostuum? Dat heeft Tineke naar de droogkuis gebracht zeker?
Ik durf er niet aan denken dat er
misschien elk jaar opnieuw een periode zonder werk komt en ik zal
moeten gaan stempelen. Negen maand geleden zijn we
getrouwd en nu al wordt ik door mijn nieuwe werkgever (nonkel Fik) bij
de eerste vrieskoude voor onbepaalde tijd op den dop gezet. Vorstverlet noemen ze dat in de bouw. Er wordt beloofd dat ze zullen
verwittigen als we opnieuw aan de slag kunnen maar ondertussen moet
iedereen wel elke dag een stempel halen op het gemeentehuis. Dit is de eerste keer dat we van de werklozensteun zullen moeten leven. Tien jaar lang heb ik bij mijn vader gewerkt, zonder één dag verlet, hoe kan dat nu? Gelukkig hebben we nog een beetje extra inkomen van het kruidenierswinkeltje dat Tineke van haar moeder heeft overgenomen. Ik schaam me om iedere dag, met
mijn dopkaart, te moeten aanschuiven in de lange rij stempelaars. Na
drie weken kan ik het niet langer uithouden en zoek ander werk. Wanneer de vrieskou voorbij is en
we opnieuw mogen beginnen, bedank ik mijn nonkel en zeg dat ik al een
week, als halve gast loodgieter, aan het werk ben bij de firma Van
Elewyck te Brussel. In de weken en maanden die nu
volgen dub ik me suf over hoe ik in de toekomst zou kunnen vermijden om
nog zonder werk te geraken.
Dan gebeurt er iets waar ik nu nog altijd dankbaar voor ben. Ondanks het feit dat we krap bij
kas zitten koopt Tineke voor mijn verjaardag een boek dat grotendeels
mijn leven zal veranderen... Meulenhoff geïllustreerde elementaire encyclopedie: Natuurwetenschap. Doordat ik slechts lagere school
heb gelopen weet ik bijna niets over al hetgeen daar in staat. De leer
der atomen, de moleculen, energie, de kracht van elektriciteit en
magnetisme, onderzoek van het heelal enz. het is een openbaring! Bovendien koopt Tineke me voor
Nieuwjaar nog een kleine microscoop omdat ik daar zo zot van ben en
dingen die in mijn boek beschreven staan wil onderzoeken. Plots vind ik alles fantastisch en wil allerlei proeven doen. Mijn interesse gaat vooral uit naar elektriciteit en elektronica. Achter het huis in het fietsenhok
van mijn schoonvader ga ik nu eens onderzoeken hoe het mogelijk is dat
men door elektrolyse, water in twee soorten gas kan splitsen. Waterstof
en zuurstof. Het lijkt me ongelooflijk. Met zelfgemaakte elektrodes uit koperplaatjes en een oude autobatterij bouw ik mijn elektrolyse toestelletje. Groot is mijn verbazing als ik aan
de twee polen in het water de gasbelletjes zie opstijgen. Met behulp
van twee omgedraaide lege limonadeflesjes vang ik de gassen op. Zuurstof ken ik al maar waterstof? Het schijnt zelfs dat het brandbaar is! Een gas dat uit water komt brandbaar? Dat wil ik wel eens zien! Voorzichtig houd ik de brandende lucifer bij de opening van het omgedraaide limonadeflesje PANG!!!
Als mijn schoonpa me van de grond opraapt en verschrikt vraagt of ik niet gewond ben weet ik nog niet goed wat er gebeurd is. Gelukkig heb ik enkel maar een paar schrammen op mijn handen. Als ik uitleg hoe alles gegaan is, schudt mijn vrouwtje met haar hoofd. Ongelovige Thomas toch! Ik moet haar beloven dat ik vanaf nu alles geloof wat er in dat boek staat en niet meer zal experimenteren.
Nog meer dan tijdens onze lange
verloving zijn mijn schoonouders in de weer voor ons. Terwijl mijn
vrouwtje in het kruidenierswinkeltje werkt schilt schoonmoeder, Julia,
de aardappels of snijdt de groenten voor de soep.
Als schoonvader 's avonds van zijn
werk thuiskomt eten we met zijn allen in dezelfde eetkamer en na het
afruimen vouwt Richard zijn krant open en bedekt er de halve tafel mee.
Gedurende de acht jaren die we bij hen inwonen is er nooit één woord ruzie of wordt er geen minuut gepruild.
Het is bij Richard en Julia altijd
'de zoeten inval' en bijna elke zondagavond komen hun kinderen en
schoonkinderen met hun gezin en wordt er in de grote eetplaats taart
gegeten, koffie en bier gedronken en daarna met de kaarten gespeeld en
vooral veel, héél veel gelachen.
Het eetmaal met kerstnacht is nog zo één van de tradities die absoluut in ere moet worden gehouden.
Al vanaf negen uur 'valt' iedereen
binnen en drinkt een paar glazen vooraleer zich naar de
middernachtmis te begeven. Na de mis - rond één uur - begint het
uitgebreide feestmaal en dit duurt meestal tot iedereen gaat slapen,
want blijven slapen is een must. Het is wel kamperen met matrassen en
kussens op de grond, zelfs tot in de keuken toe, maar het is vreselijk
gezellig en we lachen tot we in slaap vallen.
Onze schoonzus Margriet, de vrouw van Willy, komt met een idee aandraven.
'Op het werk zeggen ze dat kalkoen niet meer zo duur is en dat het toch héél wat beter is dan die traditionele kip altijd.'
'Ja maar, waar kunnen we zo 'n
beest gaan kopen? Ik heb die nog nooit bij onze beenhouwer gezien
hoor.' Zeg ik een beetje ongelovig.
'In de Grand Bazar, dat nieuw grootwarenhuis, daar zullen er wel zijn.'
'En als jij ze gaat kopen maken wij ze klaar hé, Clementine?'
Mijn vrouw knikt instemmend en ik begeef me op pad.
Stokkel is eigenlijk een
deelgemeente van Brussel en in de Grand Bazar de Stockel sprak men
toen (1960) nog bijna uitsluitend Frans, terwijl wij op school nooit
veel Frans hadden geleerd en hoe kalkoen in het Frans genoemd wordt
wist ik toen helemaal niet.
De beenhouwer van dienst vraagt nogal onvriendelijk.
'Qu'est-ce que tu veux, jeune homme?'
'Een kalkoen alstublieft ...' probeer ik schuchter.
'Un quoi?'
Ik slik even en zeg met gedempte stem: ' Un Kalkon ...s' il vous plait.'
'Quel poids?'
'Euh, Cinq kilos.' en ik steek vijf vingers in de lucht.
De man grijpt een beest en legt het op de weegschaal.
'Celui-ci pese 3 kilo, ca va?'
Door mijn handen te spreiden wil ik hem aan het verstand brengen dat ik een dikker exemplaar wil.
'Plus grand? Ca, je n'ai pas ... Deux alors?' vraagt hij, omdat ik blijft aarzelen.
'Euh, oui ... zeker?'
Hij grijpt een tweede vogel en legt hem bij de andere.
'Cinq kilos et demi. Voilà!' Hij pakt ze in, ik betaal en begeef me op weg naar huis.
Daar staan de twee jonge vrouwen al op mij te wachten.
'Laat eens zien hoe ze er uit ziet.' Zegt Tineke.
'Ik heb er zelfs twee' zeg ik fier.
'TWEE!' Schrikt mijn schoonzus. 'Wie gaat dat allemaal opeten?'
Griet grijpt de boodschappentas uit mij handen en legt het pak op tafel.
Haar mond valt open van verbazing.
'Maar ... maar, dat is geen kalkoen!'
Tineke beaamt dit en fronst haar wenkbrauwen - 'Wat heb je gevraagd?'
'Un kalkon ...' stotter ik en voel al dadelijk dat er iets mis is.
Griet proest het uit. ( ze werkt in Brussel en spreekt veel beter Frans dan ik. )
'Maar dat zijn twee eenden die je hebt!'
'Hoezo?' Ik moet haar schaapachtig hebben aangekeken want ze krijgt de slappe lach.
'Kalkoen, in het Frans, is niet 'kalkon' maar 'dinde'!
'Wat je hier hebt noemt men canard of canneton (eendenkuiken)!
Nu begint mijn vrouw ook te lachen en het 'kuiken' beseft plots zijn blunder en lacht hartelijk mee.
'Ja zeg, kalkON of cannetON, 't rijmt alle twee op -ON, hé?'
'Wat nu?' 'Het is te laat om nog terug te gaan, dus vandaag maken we eend, ook al verwacht iedereen kalkoen.'
'Weet je wat? We zeggen niks en maken die eenden klaar in de oven, misschien merken ze het niet eens ...'
Gabby mijn tweede schoonzus - een
struise boerendochter - komt, samen met haar kroost, langs de
achterkeuken binnen en snuift heel diep de braadlucht op.
'Mmm, dat ruikt hier al lekker naar kalkoen! Mag ik eens kijken?'
'Nee!' de twee kokkinnen springen
gelijktijdig voor de oven.
'Gaan jullie al maar aan tafel zitten,
het eten is bijna klaar.'
Iedereen heeft lekker gegeten en is vol lof over 'de kalkoen'.
Niemand heeft iets gemerkt en ze vinden het veel lekkerder dan kip.
'Het was een goed idee om eens iets
anders te eten dit jaar,' zegt Gabby,terwijl ze het laatste beentje
afknaagt. 'Ik wist niet dat kalkoen zo lekker is.'
'Weet je wat we volgend jaar zouden kunnen eten? Het schijnt dat het ook zeer lekker is; 'canard à l'orange' - En toen ging het licht uit ...
Twee dagen later komt de vrouw van de melkboer in de winkel.
Ze vertelt in geuren en kleuren dat
ze met kerstnacht bij haar pas gehuwde dochter mocht gaan dineren en
dat de kalkoen héél lekker was.
'Ja ons Christiane heeft eens iets nieuw uitgeprobeerd.'
'In 'Het Rijk der Vrouw' stond een recept van gevulde Kalkoen met truffels.'
'Het was allemaal héél lekker hoor, alleen, ... de saus was nogal zoet.'
'Ze zal volgende keer slechts 250 gram truffels van Leonidas gebruiken.'
Het is zover! De hele nacht heb ik liggen woelen
in bed maar vanavond,... slaap ik bij haar,... en laat ik met plezier
ons dubbelbed aan mijn broer die voortaan alléén zal moeten slapen. Ik kijk op de wekker en zie dat het
half vier is. Met een vlugge beweging spring ik uit bed en ga me
aankleden. Daarna rijd ik met de auto van pa naar de vroege markt in
Brussel om te halen wat Marie-van-de-consièrge - de kokkin - mij op een
papiertje heeft geschreven. Prinsessenboontjes, wortelen, erwten, tomaten, sla, etc. etc. Ik moet zo vlug mogelijk alle
koopwaar naar huis brengen want ze wil dadelijk al beginnen met
koken. Daarna moet ik me wassen en scheren want om acht uur verwacht de
pastoor ons in de kerk om te biechten zodat we 'vrij van zonden' in
onze trouwmis de communie kunnen ontvangen. Tweeënveertig genodigden zullen aan
het feestmaal deelnemen, hoofdzakelijk familie van Tineke. Van mijn
moeders kant komen haar drie zusters met hun man, maar van mijn vaders
familie komt er niemand. Nochtans zijn Tineke en ikzelf de
twee broers en drie zussen van pa persoonlijk bij hen thuis gaan
uitnodigen, maar ze vinden ons zeker niet belangrijk genoeg om naar het
trouwfeest te komen. 'Ach, als ze niet komen kost het je
minder.' Zeg ik luchtig tegen mijn schoonvader, maar ik weet dat hij
het zich aantrekt en die weigering opvat als een affront.
Vier jaar nadat we mekaar voor het eerst hebben gekust gaan we uiteindelijk trouwen. Mijn meisje is pas twintig en ik
amper twee jaar ouder, maar het wachten heeft lang genoeg geduurd en we
willen eindelijk, ... kindjes maken.
Het feest zal doorgaan in het huis
van haar oudste broer Bert. Hij is de enige van de familie wiens woning
groot genoeg is om alle genodigden te kunnen ontvangen. Bovendien is
het een nieuw huis en de familie uit de Vlaanderen zullen hun oogjes
nogal opentrekken.
Richard is in zijn nopjes. Zijn enige dochter gaat trouwen met
een kerel die hem wel aanstaat en waarmee hij goed kan opschieten.
Aanvankelijk zal het jonge paar, net als zijn twee zonen eerder, bij
hem komen inwonen en zodoende kunnen ze de huishuur uitsparen. De dag voordien is hij al naar het gemeentehuis geweest om te gaan tekenen voor zijn minderjarige dochter. De ziekte van Parkinson belet hem om op de dag zelf, terwijl iedereen toekijkt, het trouwregister te ondertekenen.
Het is een drukke dag en ik ren van
hier naar ginder, maar om 9u30 sta ik met mijn bruidsboeket in de hand
aan de voordeur van mijn toekomstige schoonouders. Met een brede glimlach komt Tineke opendoen.  Ze is gekleed in haar zelfgemaakt wit kleedje en mijn bruidje ziet er stralend uit. Haar blauwe ogen schitteren zoals
ik ze nog nooit heb weten schitteren en als ik haar een zoen wil geven
trekt ze zich verschrikt terug. 'Pas toch op Roger, mijn lippen zijn pas geverfd!' Maar het is al te laat, een rode streep ontsiert de kol van mijn wit hemd. 'Zie nu eens. Gij altijd met uw
wild gedrag.' Zegt ze met een boze blik, maar dadelijk herpakt ze zich
en roept haar moeder die me komt helpen om opnieuw toonbaar te worden. Het euvel is vlug verholpen en in de
allerbeste stemming stappen we in de gehuurde autocar en rijden naar
het gemeentehuis voor het burgerlijk huwelijk. De burgemeester heeft
zich laten vervangen door de eerste schepen en deze is blijkbaar
gehaast om terug naar zijn paarden en koeien op de boerderij te gaan
want de plechtigheid is zeer kort. Hierdoor komen we veel te vroeg aan in de kerk en moeten nog wat wachten. Het wordt een prachtige
huwelijksmis en de kerk is mooi versierd met veel bloemen, kaarsen en
witte linten. Het lijkt wel een sprookje. Alles verloopt perfect en met een
brede glimlach en een ring aan de vinger stappen we fier door de poort
naar buiten waar enkele kinderen de weg afspannen met een dikke koord. Hierop ben ik echter voorbereid en
grijp in mijn vestzak naar een handvol éénfrankstukken en gooi ze
kwistig over de hoofden van de bengels die uit elkaar stuiven om ze op
te gaan rapen. De weg is nu vrij en we rijden naar
Jezus-Eik waar mijn vader nog absoluut een kriek wil betalen voordat we
naar het feest afzakken.
Bij het binnenkomen stijgen de
dampen al uit de keuken en ruiken we de verse tomatensoep met
balletjes. Het is wel krap zitten aan de geïmproviseerde tafels maar
uiteindelijk vindt iedereen zijn plaats. Er wordt gegeten en gedronken
en vooral heel veel plezier gemaakt tot laat in de nacht... De traditie wil dat het bruidspaar
blijft tot de laatste feestgangers vertrokken zijn en speciaal daarom
blijven enkele nonkels 'plakken' om ons een beetje te pesten. Pas rond vier uur kunnen mijn kersvers bruidje en ik naar huis wandelen. De nacht is mooi en onderweg maken we plannen voor de toekomst. We zijn echter doodmoe en wanneer
we uiteindelijk in ons bedje belanden besluiten we om met de uitvoering
van die plannen maar te wachten tot de volgende ochtend
Onze trouwdag komt steeds
dichterbij en alle voorbereidingen voor het feest zijn al getroffen.
Mijn toekomstige schoonouders zijn fantastische mensen, en al hebben ze
zelf niet veel, toch willen ze ons op alle mogelijke manieren helpen.
Tineke mag het kruidenierszaakje
van hen overnemen en voor het betalen van de winkelvoorraad krijgen we
alle tijd. Bovendien kunnen we, net als haar twee broers
voordien, de eerste jaren van ons huwelijk bij hen gratis inwonen.
Met het oog op komende kinderen krijgen wij zelfs de grootste slaapkamer.
Mijn familie trekt zich van al die
drukte niet veel aan want zoals het vroeger altijd ging wordt het feest
gedaan bij, en betaald door, de ouders van het meisje,... punt uit.
Ik werk nu al bijna tien jaar bij
mijn ouders in het atelier en nog nooit hebben ze mij een 'pree'
(wedde) betaald. Mijn broer en ik werken eigenlijk voor kost en
inwoon en zijn tevreden met 300 frank zondag.
Op de vraag of ik er na mijn huwelijk kan blijven werken zegt mijn vader.
Als ge content zijt met 25 frank per uur, dan wel ja.
Verder wordt daar niet meer over
gesproken maar vier weken vóór de trouwdatum wil ik toch wel weten hoe
ik ga betaald worden en of mijn gezin kan genieten van
ziekteverzekering, kindergeld, en zo meer ...
Hierop kan pa niet dadelijk een antwoord geven maar zal het vragen aan de man die zijn belastingpapieren invult.
Die bewuste vrijdag namiddag komt
hij terug in het atelier en zegt onomwonden dat ik maar zelf moet
opdraaien voor al die - sociale - extra's, want volgens de boekhouder
is hij niet verplicht om dat voor mij te betalen.
Bovendien is er op dit ogenblik
niet zo veel werk in het atelier en vermits ze met hun drieën het werk
wel aankunnen mag ik gerust gaan ...
Om zijn besluit kracht bij te
zetten telefoneert hij dadelijk naar zijn broer, die aannemer is en
vraagt of hij me niet kan gebruiken als loodgieterhelper.
De maandag daarna ben ik al aan het werk bij mijn oom en verdien er 20 frank netto per uur.
Mijn schoonouders begrijpen niet
hoe mijn pa dit kan doen maar ik maak me geen zorgen en bovendien, in
het vooruitzicht van ons huwelijk kan mijn geluk niet stuk.
Als huwelijksgeschenk krijg ik van mijn ouders vijfentwintigduizend frank en daarmee is voor hen de kous af.
Toch zijn we er blij mee want we kunnen nu een slaapkamer en een eetkamer kopen.
De verhouding met mijn ouders was
wel enigszins afgekoeld maar nooit zijn Tineke en ik bij ons thuis
weggebleven en minstens één keer per week gingen we hen opzoeken.
Later zal blijken dat wij door deze
teleurstelling gesterkt werden en dat mijn vader, mij ongewild een héél
grote dienst heeft bewezen.
Proficiat iedereen, het was een overweldigend succes!'
Na afloop van de voorstelling komt Jules Tegenbos, onze regisseur, naar beneden in de kleedkamers om ons te feliciteren.
Onder het podium is een diepe kuil, een soort kelder, die wij als kleedkamer gebruiken.
Jongens en meisjes, mannen en vrouwen, iedereen kleedt zich om in diezelfde ruimte.
Op de aarden vloer wordt krantenpapier opengelegd om onze kleren niet vuil te maken bij het aan- en uitrekken.
Twee dagen na elkaar zat de
parochiezaal afgeladen vol.
Slisse en Cesaer is een kaskraker. Als 't
maar om te lachen is dan komen de mensen wel graag kijken.
'Het bestuur van de toneelkring van
Kraainem zou graag hebben dat we dit stuk ook bij hen komen spelen,
zij zelf spelen niet deze winter.'
Hij kijkt triomfantelijk om zich
heen en ziet goedkeurende blikken en jaknikkende hoofden.
'Wat denken jullie ervan?'
Overbodige vraag eigenlijk, want iedereen wil dit successtuk nog graag eens op de
planken brengen in het naburige dorp.
Vier weken later is het dan zo ver.
We zijn allemaal in opperbeste stemming en vinden het niet zo erg dat we eigenlijk slecht gelogeerd zijn.
De zaal is wel in orde en ze zit
afgeladen vol, maar achter het podium is het een echte ramp.
We moeten
ons omkleden achter de toneelschermen want van een kleedkamer of aparte
ruimte is er helemaal geen sprake.
Gelukkig hebben de organisatoren
voor een paar bakken bier en frisdrank gezorgd en ook voor twee zakken
pistolés met hesp en kaas.
Honger en dorst zullen we niet hebben, dat is toch al iets.
De opvoering loopt lekker en we vergeten het gebrek aan comfort achter de schermen.
Na het eerste bedrijf vraagt één van de meisjes waar ze ergens naar het toilet kan.
Goede vraag, maar niemand weet waar
het zich bevindt want achter het podium is er nergens een deur naar
achter te bespeuren.
'Dan zullen we maar naar het WC in het café gaan en moeten we maar door de zaal lopen, zeker?'
'Ha, nee dat kan niet als je gekleed en geschminkt bent.' Roept Jules.
'Ja, maar het wordt toch dringend zulle.'
'Ik moet precies ook gaan,' zegt een tweede.
Jules weet geen raad en kijkt zoekend in het rond.
'Is hier gene emmer of zo?'
'Allé Jules, dat gaat ge ons toch niet aan doen zeker?'
André heeft al een oplossing gevonden, tenminste voor de mannen.
'Hier zie, die flesjes bier zijn al leeg, je kan ze terug vol pissen, maar zet ze dan wel niet opnieuw in den bak hé!'
Hij voegt meteen de daad bij het woord, gaat achteraan in een hoek staan en pist een eerste flesje vol.
Jefke kijkt een beetje gegeneerd naar hem en maakt een afkeurend gebaar met zijn slap handje.
'Wel, ge kunt van mij zeggen wat ge wilt maar ik vind dat toch niet proper zulle.'
André trek zijn schouders op en grijpt al naar een tweede flesje.
'Nood breekt wet ...' zegt hij spottend.
'En wij nu? Wat moeten wij doen?' De vrouwen worden ongeduldig.
'Vooruit Jules, ga daar nu toch eens zien bij iemand van de organisatoren?'
'Ja, ja 't is al goed.'
Hij gaat de zaal in ... Twee minuten later staat hij daar weer.
'Er is een deur naar de achtertuin, zeggen ze. Daar in die hoek achter dat paneel.'
'Rechts, beneden aan de trap buiten moet er een WC zijn.'
En ja, nu ze goed zoeken vinden ze inderdaad een deur.
Lucienne is al weg, opent de deur, maar blijft staan en draait zich om.
'Zeg eens, er is geen licht, het is daar zo donker als in de hel!' 'Heeft er iemand een zaklamp?' - Niemand.
Op de tast dan maar zeker?
'Wacht, ik zal meegaan,' zegt Maria, 'hou mijn hand vast!'
'Zeg hier is alleen een betonen platform! Hoe geraken we hier beneden ...?'
Bij het schaarse licht van de maan vinden ze eindelijk de smalle stenen trap en zoeken hun weg naar beneden.
Tien minuten later zijn ze al terug.
'Pas maar op hé daar beneden want da's nog een boeren -W C ; een plank met een gat in over den beerput, goddomme!'
'Dan pis ik nog liever in mijn broek.' zegt Denise en iedereen lacht.
'Ja maar ik moet toch dringend hoor,' Haar zus Annette neemt haar bij de arm.
'Kom we gaan samen.' Voetje voor voetje schuiven ze langzaam naar buiten.
Tijdens de tweede pauze gaan de
mannen gewoon beneden plassen, achter in de tuin.
Kort vóór de aanvang van het
laatste bedrijf staan Willy en ik ook in de tuin ,beneden aan de trap, een sigaretje te
roken als ik plots een warme waterstraal op mijn hoofd krijg.
'Héla, wat is dat daar boven?' Willy heeft het ook gevoeld.
'Oei! Pardon jongens ik dacht dat jullie al weer boven waren.'
Bert en jules haasten zich om weg te komen.
'Zeg, dat het is niet waar is hé!' Ik zie ze binnenglippen.
'Smeerlappen!' Roept Willy.
'Ze doen geen moeite om naar beneden te komen en dan plassen ze maar op onze kop!'
Als we weer boven komen weet
iedereen het al en lachen ze kostelijk met die goeie 'grap'.
De aanvang van het laatste bedrijf
moet wel even worden uitgesteld want alhoewel Willy minder 'gedoopt' is dan
ik wil hij zich toch ook eerst goed opfrissen
voordat we op het podium kunnen verschijnen.
Het stond er al een tijdje aan te komen, maar toch overvalt het me wanneer ze het vraagt.
Die bewuste zondagavond in oktober heeft ze blijkbaar al haar moed bijeengeraapt en zegt: Ik heb aan mijn ma beloofd dat je vanavond eens mee binnenkomt. Is t goed?
'Nu al?' vraag ik zo gewoon mogelijk, en voel me een beetje bleek worden. Ze slaat haar ogen neer.
Ik heb haar gezegd dat we komen kennis maken.
Waarom? Probeer ik voorzichtig, ze kent mij toch al. Haar grote blauwe ogen kijken smekend naar me op.
Allé toe, ik heb het beloofd.
Zal jou pa er ook zijn? Er klinkt ongerustheid in mijn stem maar ik wil haar niet teleurstellen.
Ik peins van wel. zegt ze terwijl ze probeert mijn gedachten te lezen. Jij bent toch niet bang voor hem?
Ikke? Nee helemaal niet! Het klinkt niet echt overtuigend. Ik slik even terwijl ik voel hoe mijn maag samentrekt.
De zitbanken op het blauwe buurttreintje dat ons van Brussel naar ons dorp brengt voelen koud aan. Zij rilt even. Ik leg mijn arm om haar schouder en trek haar nog iets dichter tegen me aan.
Het gesprek is stilgevallen en in gedachten probeer ik mijn ongerustheid weg te redeneren. Ik kom regelmatig bij haar thuis
want ze hebben een kruidenierswinkeltje. Ook in de woonkamer ben ik al
meermaals geweest om haar jongste broer - mijn vriend - Willy op te
halen wanneer we samen naar de repetitie van de toneelkring gaan.
Richard, haar vader is ook soms daar en leest de krant die breeduit voor hem op tafel ligt. Hij is weinig spraakzaam, trekt meestal een stuurs gezicht en ziet me amper staan.
Het is een reus van een vent en men zegt van hem dat het gene gemakkelijke is. Een diepe zucht ontsnapt mij.
Is er iets? vraagt ze bezorgd. Nee, niks! Zeg ik even verschrikt maar herpak mij vlug en probeer onbezorgd te klinken.
Gaan we volgende zondag weer naar de cinema of wil je liever gaan dansen? Ze glimlacht.
We zullen wel zien We gaan nu al geruime tijd met elkaar uit maar haar ouders weten officieel nog van niets.
Eigenlijk zijn we nog veel te jong om nu al aan een vaste verkering te beginnen denk ik. Mijn legerdienst zit er bijna op maar Tineke is pas zeventien en ik word in december twintig.
Binnenkomen is een verbintenis aangaan tegenover haar en tegenover haar ouders. Het besef dat dit het einde betekent van mijn jeugd maakt me wat terughoudend.
Toch weet ik nu al met zekerheid dat Tineke voor mij de ware is en wil haar in geen geval verliezen.  Mijn besluit staat vast en als de tram stopt neem ik resoluut haar arm en we stappen in de richting van de dorpskom.
Net als we de kerk passeren slaat het tien uur. Ze zal juist op tijd binnen zijn. Ik los haar pas wanneer we voor het winkeltje stoppen en met kloppend hart volg ik Tineke als ze de deur openduwt.
Het schelle gerinkel van de winkelbel kondigt luidruchtig onze komst aan. Ik begin al lichtjes te zweten.
Ha ! Daar zijn ze! Hoor ik iemand roepen nog voordat we de deur achter ons kunnen sluiten. Het is Bert, de oudste broer van Tineke die mij met een brede glimlach en vol verwachting aankijkt.
Het kaartspel is gestopt en nu kijken alle aanwezigen in onze richting. Blijkbaar hebben ze op ons gewacht en willen niets missen van datgene wat nu komen gaat.
De enkele seconden stilte die volgen lijken mij een eeuwigheid. Mijn anders zo bedeesde Tineke, aarzelt niet lang, gaat naar haar vader en zegt:
Kijk pa, dat is nu Roger. Mijn kop is rood maar toch steek ik kordaat mijn hand uit en zeg:
Dag Richard...
Dag... mompelde hij en geeft mij een slappe handdruk. Hij lijkt nogal verrast en ik heb de indruk dat hij de enige is die niet op de hoogte is gebracht van mijn komst.
Aan wie is 't om uit te komen? Roept Willy luid en hij pinkt naar mij en zwaait veelbetekenend met zijn kaarten. Alle aandacht gaat onmiddellijk terug naar het spel en het ijs is gebroken.
Oef,...Bedankt Willy. Pak die taart nu maar, zegt Bert tegen zijn moeder we hebben al lang genoeg moeten wachten.
Julia staat op en Tineke volgt haar
naar de keuken. Blijkbaar is dit voor haar het gepaste moment om even
aan haar moeder te vragen of alles naar wens verloopt. Waar zijn jullie geweest? vraagt Bert.
Naar de cinema. Antwoord ik. Als ge nog eens ne goeie film wilt zien, dan bezorg ik je wel twee gratis kaarten, ik krijg die van mijn klanten.
Bedankt, 'k zal er aan denken. Ik volg schijnbaar geïnteresseerd
het kaartspel maar lonk af en toe naar de peetvader van de familie.
Hij is aan het winnen en gaat geheel op in het spel.
Als de voorgesneden taart met
krieken en slagroom op tafel wordt gezet gebruiken de kaarters hun
vrije rechterhand om een stuk taart te nemen . Ondertussen gaat het
spel gewoon verder. Allé Roger pak ook een stukje. zegt Julia.
Ik treuzel een beetje maar Willy maant mij aan. Allé jong, pak vast ge zijt toch niet beschaamd zeker? Aarzelend steek ik mijn hand uit en neem het kleinste stuk.
Doe maar alsof ge thuis zijt. Zegt Willy, en kom hier naast mij zitten. Voorzichtig breng ik de taart naar mijn mond en pardoes !
Willy geeft een forse duw tegen mijn elleboog waardoor de kersen met slagroom tegen mijn neus open spatten. Bulderend van het lachen slaan de twee broers met hun vlakke hand op tafel en Richard, die de handeling
eerst niet gezien had kijkt kwaad rond maar laat zijn serieuze houding
snel varen zodra hij mijn gezicht ziet.
Willy! krijst Julia, zijt ge niet beschaamd? Kijk nu eens die jongen zijn hemd is helemaal besmeurd ! Het spijt mij ma, maar het was sterker dan mezelf. Proest mijn vriend. Ik sta voor gek maar vind het niet zo erg en voel me eigenlijk opgelucht want, ... Richard kan lachen.
In de vierde compagnie is het soldatenleven heel wat gemakkelijker dan
in de tweede. De twee maanden zware dril-oefeningen zijn achter de rug
en met de driftige sergeanten van de tweede compagnie hebben we
voortaan niks meer te maken.
Nu kunnen die hun frustraties maar botvieren op nieuwe rekruten.
Ongeveer de helft van de miliciens uit de tweede kennen nu al
voldoende morse en radiotechniek om naar de vierde compagnie te
verhuizen, de rest moet naar een andere eenheid in Duitsland.
We zijn geen groentjes meer en zullen in de vierde serieus getraind
worden in het seinen met de morsesleutel en het tot stand brengen
van radioverbindingen.
De legerleiding heeft iedereen uitgenodigd op een klein afscheidsfeestje.
In de cinemazaal is het witte doek weggenomen en het podium opgeruimd.
Omdat er in onze kamer bijna elke avond muziek gemaakt wordt is men ons komen vragen om op te treden als gelegenheidsartiesten.
Julien heeft een paar muzikanten bereid gevonden om met hem een klein
orkestje te vormen, terwijl Fik - de lange -, en ik, - de korte - het
geschikte duo geacht worden om enkele sketches van de Woodpeckers na te
spelen.
Ook de sergeanten die ons twee maanden gepest hebben zijn aanwezig en schijnen bijzonder goedgeluimd te zijn.
De loeders zitten op de eerste rij en wij maken van de
gelegenheid gebruik om, tussen de teksten van de sketches en de
liedjes, spottende taal te verweven aan hun adres.
Dit valt bijzonder in goede aarde bij de soldaten die zich kostelijk
amuseren en luidruchtig beamen wat wij allemaal uit onze botten
slaan.
Na afloop van de voorstelling krijgen we onze soldij van de maand en
dat is voor sommigen véél geld. Tien frank per dag maakt al vlug
driehonderd frank.
Omdat er pas na het feest mag gedronken worden blijft de kantine vanavond uitzonderlijk lang open, tot twaalf uur.
En er wordt meer gedronken dan eigenlijk goed voor ons is ...
Goed aangeschoten komen we iets na middernacht op de kamer
binnengewaggeld. Slechts enkele droogstoppels en gierigaards zijn na
het feest al direct gaan slapen en proberen ons aan te sporen tot
stilte.
Heinz Van Doren, de korporaal kameroverste, is hun leider. Hij doet
nogal gewichtig, zoals gewoonlijk, en dreigt ermee dat hij ons zal
aanklagen bij de sergeant van wacht en dat er zware straffen zullen
volgen.
Dat afdreigen had hij, nu juist vandaag, beter niet gedaan.
Al twee maanden lang hangt dat ventje, met zijn autoritair gedoe en zijn heimelijke streken, ons de keel uit.
De eerste dagen van onze legerdienst werd hij tot kameroverste
gebombardeerd en kreeg dadelijk een héle dikke nek. Zonder de minste
aanleiding liet hij jongens op het rapport komen bij de commandant en
eiste dat ze gestraft werden. Dit maakte hem in de kortste keren tot de
meest gehate milicien.
Hij voelde zich onaantastbaar in zijn rol als kameroverste en we konden hem niets doen zolang hij in functie was.
In functie?,... wás! Ha, maar nu niet meer hé?
Morgenvroeg moet hij samen met de anderen de trein van zeven uur halen
en naar Duistland vertrekken, zijn kitbag staat al klaar gepakt.
Dikke Morée (wij hebben nooit zijn voornaam gekend) gaat uitdagend vóór
het arrogante ventje staan en vraagt dreigend: Is er iets Heinzke?
Nog heeft de ezel het niet begrepen want hij maakt zich zelfs kwaad.
Stilte! Of ik zet jullie allemaal op het rapport! Dit is een bevel!
Ik voel stilaan mijn bloed sneller stromen maar de Fik en Morée
nemen Heinz al bij zijn armen en benen en smijten hem onzacht op zijn
bed.
Nu wordt hij bang. Hij begint te roepen en tegen te spartelen maar het is te laat, ... niets kan ons nog tegenhouden.
Geef mij eens de doos schoensmeer. Zegt de Fik doodbedaard.
Morée heeft ondertussen zijn zware hand op de mond van het slachtoffer gelegd en het schreeuwen verstomt.
Trek zijn pyjamabroek uit. Beveelt de Fik.
Onmiddellijk zijn er tien gretige handen klaar om te helpen strippen.
Heinz spartelt, bijt en schreeuwt nu als een speenvarken, terwijl Fik
en ik dikke pakken zwarte schoensmeer aan zijn geslachtsdelen en
achterwerk wrijven. Daarna trekken we zijn broek weer omhoog, stoppen
hem in bed onder de lakens en trekken de dekens zo strak aan dat hij
zich niet meer kan verroeren.
Van Doren ziet vuurrood en van machteloze woede spuwt hij naar ieder van ons.
Luister nu goed, zegt Morée heel kalm, ge moogt content zijn da ge
er daarmee vanaf komt, en zwijg maar want als ik je nu nog hoor, dan
smeren wij je helemaal in, van kop tot teen! Begrepen?
Wanneer het kereltje is uitgeraasd, laten we de dekens los en vlug als de weerlicht springt hij de kamer uit.
Ge moet niet naar de waszaal gaan, die is al gesloten. Roept de Fik hem na.
De volgende ochtend voor zes uur zijn de vrachtwagens reeds daar om de soldaten naar de trein te brengen.
De waszaal ging pas om halfzeven open en het korporaaltje is naar Duitsland vertrokken,... met zijn zwart pietje.
Na één maand legerdienst mogen we voor een tweede weekeindje naar huis. Als ik aankom zitten de vrienden al op mij te wachten.
Eindelijk zeg, wij vroegen ons al af waar je bleef. De Mâne (Manuel)
maakt zijn linkerpols bloot en tikt ostentatief op zijn nieuwe
polshorloge.
Ik gooi mijn kidbag op de grond en laat me met een zucht op een stoel neervallen.
Ik ben kapot jongens. Die rotsergeant heeft ons nog één uur dril gegeven voordat we mochten vertrekken.
Wat ne smeerlap! Zegt de Gène. Ga je nu maar vlug omkleden want we
gaan naar Tervuren, t is bal in de Saint Hubert met n een orgel.
Maar dat is toch morgen, vandaag is het nog geen zondag zulle!
Nee, vandaag hebben ze gezegd, en doe maar liever je burgerkleren aan
want met die kazerne van de MPs (Militaire Politie) in Tervuren ben je
in soldatenkleren gene moment op uw gemak. Mijn broer Mil staat al
lichtjes te trappelen van ongeduld.
k Ga me toch eerst nog scheren hoor mannen.
Ja en ziet dat ge geen stoppelbaard hebt want dat voelen de mokskes niet graag.
De drie hebben er blijkbaar zin in en als ik klaar ben haasten we ons
naar het blauwe trammetje dat ons tot in Tervuren-station brengt.
Het is maar een eindje wandelen door het park en dan zijn we in het centrum.
Als we bij de Sint Hubertuszaal aankomen zien we nog niet veel beweging en gaan dan maar binnen om alvast een pint te pakken.
Er zitten enkele kaarters aan een tafeltje maar verder is er geen jong
volk te bespeuren en voor we iets kunnen vragen zegt de cafébaas;
Jullie zijn een dagske te vroeg jongens. Als t voor het bal is moeten jullie morgen maar terugkomen.
Miljaarde, en daarvoor zitten jullie mij zo af te jagen.
We drinken een glas geuze en besluiten dan maar om naar de cinema te gaan want vandaag is er toch verder niks te doen.
De volgende dag zitten we met twijfels.
Naar het bal in Tervuren gaan of
naar de Vlaamse kermis van de voetbalploeg in ons eigen dorp?
We besluiten dan maar om in de namiddag eerst een kijkje te gaan nemen
op de Vlaamse kermis en nadien te gaan dansen in de Sint Hubertus.
Rond vijf uur arriveren we aan het voetbalplein. Het is mooi weer en we
horen de vrolijke tonen van een dansorkest. Tussen de kraampjes is er
een grote plankenvloer aangelegd en op een verhoog dat opgetimmerd is
uit opeengestapelde lege bierbakken zit een viertal
muzikanten.
De tafeltjes en stoelen rond de dansvloer zijn bijna
allemaal bezet.
Kom mannen we nemen deze vier plaatsen dicht bij het orkest.
We moeten onze consumpties zelf gaan halen aan de taptent.
Met vier glazen kriek kom ik terug naar ons tafeltje en dan zie ik haar,...
Ze staat samen met haar vriendin Nelly te kijken naar het kegelspel.
Ik weet dat ze me gezien heeft maar toch laat ze het niet merken.
Gaan we ne keer dansen? vraagt de Gène en meteen is hij al weg
en gaat recht naar de twee meisjes. Hij vraagt Nelly.
Samen zetten ze
een Boogie Woogie in.
Ik ga die andere halen. Zegt Manuel.
Nee, wacht,...
Maar ik ben te laat, hij is al weg. Ik zie dat ze met haar hoofd schudt
als hij haar vraagt. Schouderophalend komt hij terug.
Ze kan geen Boogie dansen zegt ze, wat een flauwe kiek is dat.
Hij wil weer gaan zitten.
Oh, wacht daar is Marie-Louiske, die zal wel willen.
Manuel doet van
ver teken en nog voor hij bij haar is staat ze al op de dansvloer en
waggelt uitnodigend met haar heupen.
Eer Mil de kans krijgt om recht te staan haast ik me naar de tent-met-kegels.
Ze staat met haar rug naar mij en verschiet een beetje als ik haar naam zeg.
Een ogenblik weet ik niet wat zeggen maar dan raap ik al mijn moed bijeen en vraag.
Wil je met mij dansen, Clementine?
Haar ogen zeggen ja maar haar mond zegt; Nee, dat kan ik niet doen want ik heb al aan jouw vriend geweigerd.
Die heeft al iemand anders gevonden, zeg ik haastig, en voor ze zich
kan bedenken vat ik haar hand en neem haar mee.
Ze volgt gewillig en
mijn hart bonst weer in mijn keel.
Zou ze het nog weten van die aanraking in de autocar? Wat moet ik nu zeggen?
Zal ze niet doen alsof ze van niks weet als ik erover begin?
Veel tijd om over dit alles na te denken heb ik niet want op het moment
dat we de dansvloer willen opstappen stopt de muziek. De dans is ten
einde.
Ik laat instinctief haar hand los maar als ze weg wil neem ik ze dadelijk weer vast.
Nee, wacht. De volgende is voor ons.
Het orkest zet een trage slow in en we staan een ogenblik roerloos tegenover elkaar.
Dan leg ik mijn hand in haar zij en we bewegen zachtjes op de tonen van de muziek.
Er gaan tientallen vragen en verwijten door mijn hoofd.
Waar ga je nu toch aan beginnen jong?
Je had nochtans voorgenomen om geen vaste verkering te hebben als je bij den troep bent.
Als je hiermee doorgaat kun je het uitgaan met de kameraden wel vergeten.
Hoe oud is ze eigenlijk? 17?, of nee 16! Want haar broer is drie jaar
ouder dan zij en ikzelf ben één jaar jonger dan Willy, dus,... eh...
Jezus, ik kan niet meer rekenen!
De stilte duurt maar even en toch lijkt het of er geen eind aan komt.
Plots wordt ik wakker uit mijn overpeinzingen omdat ik een zachte druk voel in mijn linkerhand.
Ze knijpt in mijn hand! Dus, ze wéet het nog!
Ik knijp zachtjes terug en zij knijpt harder.
Weet je het nog? Vraag ik met een rode kop en een krop in de keel.
Ze knikt en haar blauwe ogen stralen van verliefdheid.
Ik kan niet lang blijven. zegt ze, mijn pa is vies gezind vandaag en ik moet
vóór acht uur thuis zijn. Nelly moet pas om tien uur naar huis.
Ik zal met je mee gaan, zeg ik grootmoedig.
Nee! Ze mogen ons niet samen zien weggaan, als ze dat thuis vernemen dan,...
Ga jij binnen tien minuten weg, ik haal je wel in.
Ik ga langs de beekstraat.
Goed, ik zie je daar wel.
Als ik aan de vrienden uitleg wat ik ga doen barst er een storm van protest los.
Maar enfin jong, zijde gij op uwe kop gevallen. Dan kunde gij niet mee naar het bal in Tervuren straks!
Ga maar ik heb toch geen goesting en ik moet vanavond nog binnen in Mechelen.
Rond zeven uur zie ik haar weggaan en even later volg ik op een afstand.
Als we aan de ijzeren brug onder de spoorweg komen heb ik haar
ingehaald, neem haar zachtjes bij de arm en leidt haar in een donker
hoekje.
Zonder een woord te spreken kus ik haar op de mond en zij laat dit gewillig toe. In mijn achterhoofd hoor ik de
goede raad van dé kusspecialisten Eugène en Manuel: ge moet uw tong
gebruiken bij het kussen jong!
Dit wordt dan mijn eerste tongkus, denk ik bij mezelf en open langzaam mijn lippen terwijl mijn tong haar weg zoekt.
Verschrikt doet ze haar ogen open en houdt haar hoofd achterover.
Moet dat zo? Vraagt ze verlegen.
Ja,... eh, dat zeggen ze toch.
Gewillig opent ze haar lippen en voorzichtig geven we nu onze eerste echte liefdeskus.
Even later gaan we verder en als we op driehonderd meter van haar huis genaderd zijn wil ze niet dat ik nog meekom.
Ik zal je een brief schrijven. Zeg ik haastig.
Nee!, die zullen ze bij ons thuis openmaken.'
'Kom je naar de kermis in Wezembeek binnen veertien dagen? Vraagt ze lief.
Als ik niet gestraft ben en buiten mag.
Ik zie je daar dan wel. Ga nu maar! Zegt ze, bang dat we zullen opgemerkt
worden.
Dan stapt ze resoluut
weg en kijkt niet meer om.
Ik blijf even staan en weet niet waar ik aan toe ben. Aan de ene kant
ben ik heel blij met zo een schat van een meisje en aan de andere kant
ben ik bang dat mijn vrij bestaan, dat nog maar pas begonnen is, hier al
een einde neemt.
Als ik verder naar huis toe stap, neem ik een besluit.
Een meisje zoals zij vind ik nergens anders meer, dat vóel ik.
We zijn nog zo jong en zullen lang geduld moeten hebben.
Maar dat heb ik er voor over en heb er nooit spijt van gehad.
Boem, boem, boem! Drie slagen daveren door de kamer!
De deur wordt opengesmeten en smakt met een knal tegen het ijzeren stapelbed.
Iemand brult uit volle borst. - 'APPEL AAN BED !!!' - En steekt het licht aan.
De volle lichtbundel schijnt in
mijn aangezicht.
Waar ben ik?
Er staan ijzeren staven en bedden rondom mij, ... ach ja, we zijn in de kazerne.
Ondertussen is de sergeant al weer
weg want verder op de gang horen we opnieuw drie keer bonzen en
de klokstem die het bevel herhaalt:
-Appél aan bed!
Hé, doe dat licht eens uit!Protesteert een stem in het bed boven mij.
Ik ben nu klaar wakker en maak aanstalten om uit bed te komen.
t is nog maar zes uur!
In het bed naast mij kijkt de Fik op zijn polshorloge en wrijft met zijn twee vuisten in zijn ogen.
Langzaam komt er een beetje beweging in de kamer.
Daar is hij weer. Aan bed! Schreeuwt hij, en gaat kaarsrecht in de deuropening staan.
Niet goed begrijpend wat er van ons verlangd wordt, kijken we hem aan.
Van de Gaar? Roept hij en kijkt
naar het voeteinde van het eerste bovenbed rechts. Kreunend richt zich
iemand op maar het is al te laat, ...
Afwezig! Verklaart hij en maakt een aantekening in zijn schrijfboek.
Hij kijkt naar het bordje van het onderste bed. Van de Perre?
Aarzelend komt het antwoord van onder de lakens in het onderste bed.
Ja euh, ik
Afwezig! Weer noteert hij.
Ja maar ik ben Van de Perre! Beweert de jongen en springt vliegensvlug recht.
Sta jij vóór je bed? Vraagt de militair en brengt zijn gezicht dichter bij de slaper.
Nee, maar ik ben hier toch?
Luister, ik zeg het nog één keer sist de sergeant in al zijn goedheid.
Wie bij de naamafroeping niet VÓÓR zijn bed staat en TEGENWOORDIG antwoordt, is afwezig. VERSTAAN?
Het is nochtans de éérste keer dat we dit horen, maar hebben het nu wel goed begrepen.
Dadelijk haast iedereen zich naar de gevraagde plaats.
Hij gaat verder met namen afroepen en met een krachtig Tegenwoordig bevestigen we onze aanwezigheid.
Bij de deur draait hij zich nog
eens om en zegt triomfantelijk:
Er waren dus twee afwezigen vandaag!
Van de Gaar en Van de Perre. Na het avondeten zijn jullie van Bidon,
begrepen?
En nog iets! Binnen tien minuten verzameling aan de
refter, en vergeet jullie eetgerief niet, anders, geen eten!
Zo begint de eerste dag van onze opleiding bij de transmissietroepen te Mechelen.
De dag voordien waren we opgehaald aan het station.
Op het binnenplein van de kazerne
stonden grote letterplaatjes tegen de muur en elkeen moest in de rij
staan bij de letter waarmee zijn naam begint.
In groepen werden we dan naar het eerste verdiep van één der gebouwen gebracht en kregen onze slaapplaatsen aangewezen.
Meerdere kamers geven uit op een
brede gang. Langs weerskanten in elke kamer staan vier ijzeren
stapelbedden met de hoofdeinden tegen de muur.
De namen worden op kleine plaatjes
geschreven en door een soldaat, met twee strepen op zijn mouwen, aan elk bed opgehangen.
Ik ben korporaal Van Doren, zegt hij met een brede grijns, jullie zullen me nog wel leren kennen.
Naast elk bed staat een ijzeren kastje van 30 bij 30 cm en 1m60 hoog om je kleren in te hangen, meer niet.
Een mooi opgevouwen stapeltje lakens en een deken liggen naast het hoofdkussen op ieder bed.
Tien minuten later is de korporaal er weer.
Aandacht! Roept hij. Op de voet
wordt hij gevolgd door een andere militair met drie strepen op zijn
mouwen. Dit is sergeant De Wilde, jullie pelotonoverste.
De sergeant zet zich wijdbeens in het midden van de kamer.
Vanaf nú zijn jullie onder de wapens. Verkondigt hij met luide stem.
Dit betekent: Gehoorzamen aan elk bevel.
Wie denkt dat hij hier zijn goesting mag doen krijgt met mij af te rekenen!
Bij het leger is er tucht, en wie
zich niet aan de regels houdt krijgt karwei of cachot! Denk aan de
spreuk boven de ingangspoort; Wij temmen hier ook leeuwen!
Ze verdwijnen even snel als ze gekomen zijn.
Als intimidatie kan dat tellen. Wij kijken even verwonderd naar mekaar en vragen ons af waar we nu terechtgekomen zijn.
t Zal wel allemaal koelen zonder blazen. Zegt de Fik laconiek.
Even later moeten we naar beneden om onze uitrusting op te halen.
Gisteren hebben ze alleen onze
maten genomen en nu liggen onze kleren klaar in het
magazijn. Bovenop onze volgeladen armen werpen ze nog een helm en
een geweer.
Pas als we in de kamer zijn zie ik
dat er ook vier witte flanellen broeken bijzijn, twee met korte en twee
met lange broekspijpen.
Wat is dat? Vraag ik verwonderd.
Onderbroeken, dat kent ge toch? Vraagt de Fik, en hij fronst zijn wenkbrauwen.
Ach ja, natuurlijk... lieg ik. Pas nu besef ik dat we huis nooit eerder een mannenonderbroek gezien of gedragen hebben.
Julien Schouppe staat al in
zijn ondergoed. Hij heeft een gitaar van thuis meegebracht en tokkelt
vrolijk op de snaren. Hij kent er wat van en het is dadelijk grote
ambiance als hij Daar bij de waterkant aanheft.
De Fik laat zich niet onbetuigd,
trekt een onderbroek met lange pijpen over zijn hoofd en danst door de
kamer. Om niet te laten zien dat onderbroeken dragen niet mijn gewoonte is, trek ik er een aan en dans vrolijk mee.
Dit werkt aanstekelijk op de anderen en in een mum van tijd staat de kamer in rep en roer.
Pas op! Daar komt iemand! Waarschuwt de jongen die het dichtst bij de deur slaapt.
De muziek en het dansen stoppen abrupt en iedereen tracht zich een houding te geven.
Een officier met heel wat sterren op zijn kraag stapt onze kamer binnen en steekt een verwijtend vingertje in de hoogte.
Kalm aan jongens, als de sergeant
dit ziet krijgen jullie straf. Tussen zes en tien uur s avonds mogen
jullie op de kamer muziek en lawaai maken, daarbuiten is het verboden.
Hij gaat weer weg en wijselijk besluiten we om toch maar voorzichtig te zijn en er mee op te houden.
De avonden met vrienden op de kamer
zijn totaal nieuw voor mij. Ik ben net als een jonge hond die na lange tijd van
opsluiting is losgelaten en vier uitbundig mee. Wat een tijd!
Julien Schouppe is een echte rasartiest en spoort ons aan.
Twee maanden later mogen we samen met hem een optreden verzorgen bij het afscheid van de 2e compagnie.
Mijn vriend Fik en ik deden de sketches en Julien de muziek.
Hadden we succes? Ja hoor, maar vooral: veel lol!
Het leger is voor mij een goede
leerschool wat sociale contacten aangaat. Discipline vormt geen probleem maar toch krijg ik
regelmatig, net als iedereen, straf. Zelfs al is er geen reden toe, straf
krijg je toch.
Het volstaat dat de sergeant slecht
gezind is en meent dat je schoenen niet genoeg blinken of je geweer
niet 100% proper is, om vier of acht dagen koekjes te krijgen.
Na veertien dagen legerdienst mogen we de eerste keer voor een weekeindje naar huis.
Zaterdagmiddag na het eten kunnen we vertrekken en moeten zondagavond om tien uur alweer binnen zijn.
We staan in een lange rij aan te
schuiven bij de poort waar een KRO (Kandidaat Reserve Officier)
onze verlofvergunning controleert.
Al dadelijk zien we dat er iets mis
is. Heel wat jongens komen terug binnen en lopen in de richting van de
kantine. Als het mijn beurt is kijkt die jonge KRO dadelijk achteraan
in mijn nek en zegt met een heimelijk lachje om zijn mond. Te lang,
eerst knippen of niet naar huis.
Als ik bij de haarkapper, die naast de kantine zit, aankom staan er al minstens twintig jongens aan te schuiven voor zijn deur.
De Fik is er ook bij. Dit gaat nog uren duren eer wij aan de beurt zijn.
Dikke Moree, een andere kamergenoot komt ook aangelopen.
t Is niet waar hé mannen? Zucht hij. Vooruit! Kom mee naar de kamer, ik weet iets beter.
Op de kamer zitten ook al een paar pechvogels met lange haren te vloeken en te jammeren.
Kom eens hier, zegt Moree. Hij neemt Julien bij de schouders en haalt een kleine schaar tevoorschijn.
Ha, nee, ik wil niet dat ge daarmee aan mijn haar komt. Schreeuwt Schouppe.
'Hier zie Fikske, zegt Moree, en duwt de schaar in mijn handen, doe het dan maar eerst bij mij.'
Hij noemt mij altijd Fikske, omdat
ik steeds met de grote Fik uit Antwerpen samen ben en er al een tweede
kamergenoot is die Roger heet.
Iedereen kijkt vol spanning naar
mij, wat moet ik doen? Er zit niets anders op, en het is tenslotte
Moree zelf die er om gevraagd heeft. Dus, ... knippen maar!
Moree heeft miezerig, lang, blond haar in de nek en ik snijd het heel voorzichtig weg.
Een beetje rapper Fikske, maant hij me aan, straks mis ik mijn trein naar Brugge nog.
Vooruit dan maar, denk ik, en zet
er de schaar diep in. Het resultaat lijkt nergens op, maar met zijn
soldatenmuts goed op zijn oren getrokken kan het er door en wil hij als
eerste zijn kans wagen.
We leunen met zij allen door het venster en zien dat hij zonder problemen voorbij de wachtpost komt.
Nu kan het niet rap genoeg gaan. Er wordt bijna gevochten om als volgende door mij geknipt te worden.
Al wat van onder de mutsen uitkomt knip ik gewoon weg. Het is niet om aan te zien maar nood breekt wet.
Eén na één stuiven ze de kamer uit op weg naar de vrijheid.
Ik moet de Fik laten zweren dat hij niet zal weglopen voordat ook mijn haren geknipt zijn want anders blijf ik alleen achter.
Wat hij aan mijn haardos gedaan heeft kan ik niet zien, maar na afloop proest hij het uit en dat doet mij het ergste vermoeden.
We gaan door de poort en niemand doet nog controle. De KRO is al lang naar huis.
Alle moeite was dus voor niks!
Op de trein naar huis sta ik heel
de tijd recht met mijn achterhoofd zo dicht mogelijk in een hoekje
tegen de wand geplakt. Iedereen kijkt naar mij, tenminste die indruk
heb ik toch.
In plaats van recht naar huis te gaan loop ik de andere kant op; naar Jean 'de coiffeur'.
Jean krijgt de slappe lach als ik hem vertel waarom mijn haartooi er zo raar uitziet.
Er zit niets anders op dan je schedel kaal te scheren! Plaagt hij, maar uiteindelijk doet hij toch zijn best en krijg ik een nieuwe haarsnit.
Als ik in de spiegel naar mijn haardos kijk lijkt het net een kleerborstel.
Die ochtend zit ik in de kleine veranda en begin me pas te
scheren als de andere leden van ons gezin al klaar staan om de tram van
7u 20 te halen.
Nooit eerder kon ik thuis achterblijven als ze naar 'het werk' vertrokken.
Een gevoel van vrijheid en opluchting maakt zich van mij meester. Eindelijk ga ik eens loskomen van die dagelijkse sleur.
Weken voordien heeft mijn moeder al gewaarschuwd voor de gevaren van het leger.
'Pas maar op voor slechte kameraden,'
'Ja, ja ...'
'En let maar goed op voor de meisjes ook!'
'Welke? De goeie of de slechte?'
'Ja, lach er maar mee. Ge zult niet meer lachen als ge met een 'vuile' ziekte naar huis komt.
Ik lach een beetje schaapachtig en verzeker haar dat ik wel zal oppassen.
Mijn pa doet ook nog zijn duit in het zakje.
'Bij den troep is het gedaan met uw kinderspelen. Ze zullen daar wel rap ne man van je maken.'
'Ja, ja 't is al goed. We zullen wel zien.'
Eindelijk gaan ze dan toch de deur uit en blijf ik alleen achter.
Wanneer ze goed en wel de hoek om zijn roep ik zo luid ik kan:
'Joepie!!!!', en verschiet van mijn eigen enthousiasme.
Ik heb nog al de tijd want op mijn oproepbrief staat duidelijk dat we
pas om 13 uur worden verwacht aan het station van Mechelen .
Rond 9u 30 neem ik de tram en zo fier als een gieter toon ik de
ontvanger mijn oproepingsbevel dat recht geeft om vandaag gratis met
trams en treinen te rijden.
In Mechelen-station staan al minstens 50 jongens van ongeveer mijn
leeftijd luidruchtig met elkaar te praten. In tegenstelling tot de
meesten onder hen ken ik hier niemand, ook niet van in het Klein
Kasteeltje waar we onze 3 dagen hebben gedaan.
Met mijn kartonnen valiesje in de hand ga ik schoorvoetend bij een
groepje staan.
'En van woar zedde gaai?' Vraagt een lange blonde jongen in plat Antwerps.
'Van tegen Brussel.' Zeg ik, 'Wezembeek.'
'Ha, Vlezenbeek, da kenne 'k zenne.' zegt de lange, 'men tainke woent
doar...ge moet heur oek kenne, z' heit een café vlak baai de kark.'
'Ik ben niet van Vlezenbeek, maar van Wezembeek'
'Ha, zegt da dan direct hé moat!'
Hij noemt mij al dadelijk 'moat' dat begint goed.
'Wa doede gaai veu de kost?' Hij is nogal nieuwsgierig vind ik.
'Zinkbewerker...euh, loodgieter eigenlijk' zeg ik vlug, bang dat hij het weer niet goed zal begrijpen.
'Ikke em al twie joar gevaeire op e vrachtschip, moar achter het lijger
goane 'k werke be maai lief in den diamant en kunne ze allemoal maain
kloeite kusse!'
Ik ben wel wat platte taal gewoon, maar zeemanstaal is toch nog iets anders.
Ik verneem ook nog dat hij Fik heet. Kortom ik word in het groepje opgenomen en dat bevalt me.
Stipt om 13 uur komen enkele vrachtwagens aangereden en worden wij
vriendelijk gevraagd om achter in de laadbak, die overspannen is met
een hoog kaki afdekzeil, plaats te nemen.
Deze vriendelijkheid is maar van korte duur, want zodra er geen burgers
meer in de buurt zijn die ons gade slaan, klapt de stemming om en overdonderen de sergeanten ons met bevelen en scheldwoorden.
Op het binnenplein van de kazerne worden we uit de vrachtwagens gelaten
en moeten, samen met wel meer dan honderd nieuwe rekruten, in twee
lange rijen aanschuiven om onze soldatenkleren in ontvangst te nemen.
Ik voel me volkomen op mijn gemak en wacht geduldig mijn beurt af.
'Kijk daar eens, boven de ingangspoort,' zegt iemand naast mij. We
draaien onze hoofden in de richting vanwaar we gekomen zijn en lezen
het bordje: HIER TEMT MEN LEEUWEN
Ondanks het feit dat ik haar al jaren ken, is het nooit bij mij opgekomen om iets met haar te beginnen. De blik waarmee ze naar me kijkt doet me nochtans vermoeden dat ik haar niet onverschillig laat, maar toch is er die aarzeling. Ze is nog zo jong en ikzelf wil nu, juist vóór mijn legerdienst, niet al meteen aan een vaste verkering beginnen. De enkele zondag- of kermisliefjes
welke ik tot dan al gekend heb zijn nooit een belemmering geweest om
met de kameraden te blijven uitgaan maar als ik iets met haar begin zal
het serieus zijn, dat voel ik. Als ik mijn vriend Willy bij hem
thuis ga ophalen om naar de repetities van het toneel te gaan dan zie
ik zijn jongere zus wel eens in de keuken. Ook zij speelt mee in de
jaarlijks opgevoerde operettes maar tot op heden hebben we nog geen
twee woorden met elkaar gewisseld. Dit jaar maakt de toneelkring een
uitstap met de autocar naar de Ardennen en de hoofdattractie is de
Waterval van Coo. Iedereen die deze winter actief was bij de kring mag
gratis mee. Het weer is mooi en de bus zit afgeladen vol, zelfs alle
zitplaatsen in de middengang moeten worden neergeklapt. Roger Verbist, die door iedereen
Verbiske genoemd wordt, zit al aan het venster en naast hem heeft
Maria van Stinne zich neergeploft. Ik heb me niet zo fel gehaast en moet tevreden zijn met een plaats in het midden op een van de klapstoeltjes. Verbiske voelt zich wat ingesloten
en blijkbaar niet erg op zijn gemak en daarom biedt hij Maria zijn
vensterplaats aan zodat hij naast mij kan komen zitten om te kletsen
over onze legerdienst die binnenkort begint. De sfeer is opperbest en er wordt al volop gezongen en gelachen voordat de autocar goed en wel het dorp is uitgereden. Roger Verbist is een paar maanden
ouder dan ik en zal worden ingelijfd bij de marine terwijl ik bij de
landmacht ga. Hij vindt het een hele eer om matroos te worden. Verbiske is opgewonden en blijft
maar doordrammen over boten en schepen en het mooi blauw marinierspak
dat hem toch heel wat beter zal staan dan het kaki soldatenkostuumpje
dat ik zal moeten dragen. Zeg eens, om bij de marine te gaan moet je toch kunnen zwemmen? Vraag ik expres om de spraakwaterval wat af te stoppen. Hij kijkt me onnozel aan. Wat..? Wel ja, jij kunt toch niet zwemmen? Ikke?... Euh Ik doe er nog een schepje bovenop. Vroeger in de zwembeek, aan het kerkhof, kwam jij nooit dieper dan tot aan je knieën in het water. Dat is nie ..., niet waar jong! Ik kan wel zw...zwem...mm, en daarbij het is nie ... niet nodig, hebben ze mij ge...gezegd. Als Verbiske begint te stotteren moet je oppassen. Dan wordt hij rap kwaad. Bovendien is het niet prettig om de hele tijd stoten van zijn elleboog te krijgen. Ik zwijg verder wijselijk en ben
blij als we eindelijk een eerste stop houden bij een baancafé om een
deel van onze boterhammen op te eten. Wanneer we opnieuw instappen
probeer ik bij de eersten op de bus te zijn. Bijna iedereen wil
nu achteraan plaats nemen omdat daar het meest van al gelachen
wordt. Door het gedrang komt Firmin, een oudere jonkman, naast Maria
van Stinne te zitten. Verbiske zit nu op het klapstoeltje en heeft aan
Firmin een nieuw slachtoffer gevonden om tegen te stoefen over zijn
toekomstig matrozenbestaan. De reis is een succes en we
amuseren ons kostelijk. Op de terugweg stoppen we nog ééns en daarna
neem ik plaats naast mijn vriend Willy. Zijn zuster zit op dezelfde rij
aan de andere kant tegen het venster. ?Pal achter haar zit Bert
haar oudste broer samen met zijn vrouw Gaby. Hij plaagt zijn zuster door mij aan te moedigen om naast haar te gaan zitten in de plaats van naast haar broer. Zij begint te blozen maar geeft geen kik en kijkt strak voor zich uit naar buiten. Na nog een paar keer aandringen zonder reacties geeft Bert het op. ?Het wordt stilaan donker en plots denk ik: 'waarom niet eigenlijk?' sta op en neem plaats naast haar. Voilà, zijt ge nu content? Vraag ik uitdagend aan Bert. Zij blijft recht voor zich uitkijken en verroert geen vin maar Bert begint opnieuw te stoken. Allé jong, ga wat korter bij haar zitten en pak ze ne keer goed vast!' Ik voel mij bijna even gegeneerd als zij en krijg al spijt van mijn beslissing. Ik denk
er niet aan om dichter bij te schuiven want Bert en Gaby zitten ons
gewoon uit te lachen. Demonstratief kruis ik de armen over mijn borst
alsof het mij allemaal niet interesseert. Even later doet zij precies hetzelfde. 'Zeg, dat heeft hier al lang genoeg
geduurd, kom wat dichter bij jong! Bert duwt onze hoofden even tegen
elkaar. ?Als versteend blijven we zo even zitten. Ik vind het eigenlijk best
aangenaam en mijn vingertoppen raken even de rug van haar rechterhand.
Zou ik durven? Lichtjes beweeg ik mijn vingers en ze opent haar hand.
Voorzichtig schuift mijn hand in de hare en we knijpen zachtjes. Een onbeschrijfelijk gevoel maakt zich van mij meester en mijn hart klopt in mijn keel. Ze kijkt nog steeds pal voor zich uit. Blijkbaar is ze bang om iets te laten merken aan de rij achter ons. 'Goed.' denk ik, dan zullen ze
niets merken en ik kijk zelfs de andere kant op. Ondertussen houden we
mekaars hand stevig vast en blijven de rest van de reis onbeweeglijk
zitten en genieten van die simpele aanraking. ??
Achter ons reageren ze niet meer. Het lachen is gedaan want wij kijken
nu elk in tegenovergestelde richting alsof we geen interesse hebben
voor mekaar.?? Ze moesten het eens weten ...! Wanneer we onze eindbestemming bereikt hebben laat ik met tegenzin haar hand los en sta recht. Mijn hart klop fel als ik haar heel dicht achter mij voel wanneer we door de middengang naar buiten schuiven. Als we op straat staan wisselden we nog een korte blik van verstandhouding,... meer niet, en gaan elk onze eigen weg naar huis.
Later zal blijken dat dit een heel
speciaal moment is geweest en dat we er goed aan hebben gedaan om niks
te laten merken. We waren beide nog zo jong en wilden onze liefde
ongeforceerd laten groeien. Onze verkering kwam langzaam op gang en heeft vier jaar geduurd. Op 16 mei 1959 zijn we getrouwd en nog steeds héél gelukkig.
