GREENSPOT HEKS.

REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW EN VOEREN.

VECHMAAL.

Vechmaal is gelegen in droog-Haspengouw. De hoogte varieert van 125 meter in het zuiden tot 70 meter in het noordwesten. Nabij het centrum van het dorp liggen drie bronnen van de Herkebeek. We vertrekken aan de Horne om zo de velden in te wandelen. We komen aan het Kasteel van Horne. Het bouwjaar van kasteel van Heurne is niet bekend. Het kasteel was lange tijd in het bezit van de Tongerse familie Bosch, wier wapenschild boven de ingangspoort van de kasteelhoeve prijkt. De bijbehorende hoeve dateert van 1743 en werd gebouwd door de familie Bosch. De familie Bosch had het kasteel van de 17e tot en met de 19e eeuw in hun bezit. We wandelen voorbij de hoeve en kasteel. Dan verder met de wandeling. We komen langs een hoeve bijzonder zijn de metsersteken. Deze kwamen vroeger meer voor op boerderijen en huizen de kruizen dienden als bescherming van het goed. Verder langs de weilanden waar de koeien ons aankijken. Je ziet dat de winter voor de deur staat de bieten zij uitgedaan en wachten op transport naar de suiker fabriek en het stro staat opgestapeld. Weer verder met onze wandeling. We wandelen nu naar de Groeve Henisdaal, ten zuidoosten van de dorpskom, is een cultuurhistorisch belangrijke ontginning van mergelsteen, die daar vrijwel dagzoom, en tegenwoordig ook een belangrijk natuurgebied. De groeve is afgesloten met mooie ijzeren hekken die de vleermuizen nog doorlaten naar hun wintervertrek. Weer verder in het beekdal bevinden zich boomgaarden en weilanden, terwijl op de hoger gelegen delen de akkerbouw wordt beoefend. Vooral tarwe en suikerbiet wordt er tegenwoordig geteeld. We komen Hoeve Henisdaal is een historisch hoevecomplex, het poortgebouw stamt uit de 2e helft van de 16e eeuw, en is in laatgotische stijl met renaissance-elementen. De hoekbanden zijn beneden van kalksteen, boven van mergelsteen. Boven de poort bevindt zich een gevelsteen waarop zich het wapenschild van het geslacht Van Henisdaal bevindt. Aan beide zijden hiervan vindt men een kleine gevelsteen dat een harnas uitbeeldt. De tegen de noordgevel van het poortgebouw aangebouwde traptoren was vroeger hoger, maar de houten wenteltrap is nog origineel. In deze toren vindt men nog schietgaten. Veel van de bedrijfsgebouwen zijn uit de 2e helft van de 19e eeuw. De dubbele dwarsschuur, met twee rondboogpoorten, is waarschijnlijk ouder.

Wat geschiedenis over Henisdael.

Het was een Loons leen binnen het grondgebied van Vechmaal, dat een omgracht kasteel met hoeve omvatte. Dit alles was eigendom van het geslacht Van Henisdaal, waarvan de eerst vermelde een zekere Gilles van Henisdaal was, uit omstreeks 1200. Deze zou met Filips van de Elzas op kruistocht zijn gegaan. De familie kwam door huwelijk in bezit van Sint-Pieters-Heurne en noemde zich sindsdien heer van Heurne. Denis van Henisdaal werd in 1616 heer van Vechmaal en Heurne. In 1676 stierf Otto van Henisdaal kinderloos. Het goed werd verkocht en kwam in 1688 in bezit van de familie Bentinck en later van de familie De Leerode. Het kasteel werd echter niet meer bewoond en verviel. Dit kasteel was in natuursteen opgetrokken, waarschijnlijk mergelsteen afkomstig van de nabijgelegen Groeve Henisdaal. Dit volgt uit een tekening van 1661, waarop tevens te zien is dat dit kasteel al tot een ruïne is vervallen, en in 1708 wordt vermeld dat de ruïnes nog zichtbaar zijn. Op de Ferrariskaarten (omstreeks 1775) komt de ruïne niet meer voor. Op de tekening uit 1661 kwam ook een hoeve voor. Hiervan is het poortgebouw en de naastgelegen traptoren nog aanwezig. In 1661 was de hoeve reeds U-vormig, en ook tegenwoordig is ze dat nog. Wel zijn de meeste gebouwen vervangen. Zo is het huidige woonhuis waarschijnlijk uit 1879. In 1812 werd de hoeve door graaf Maximilien de Leerode verkocht aan L. Delvigne, die burgemeester van Vechmaal was. In 1848 werd de hoeve gesplitst en in 1898 werd ze verkocht aan R. Bodson. Toen deze overleed bleef de hoeve onbewoond en raakte in verval. In 1960 werd ze hersteld en opnieuw bewoond.

Wat verder langs het huis van mijn grootouders, nu het huis van Jozef zijn schoonouders langs de kerk en zo terug aan ons vertrek.