Non scolae, sed vitae discimus.

" Wij leren  niet voor de school maar voor het leven.!! " Zo luidt de vertaling van deze klassieke mooi -klinker. Maar volgens de veelzijdige denker Ivan Illich ( 1926 - 2002 ) is het een vals-klinker!! In zijn belangwekkende boek "  Deschooling Society " ( Ontscholing van de maatschappij  uit 1971) betoogt hij dat de school het echte leren alleen maar in de weg staat. Voor hem ware het dan beter de spreuk maar om te draaien tot : "Wij leren niet voor het leven , maar voor de school." let wel : hij bedoelt dan HET ECHTE LEREN en dat is nadat de basisvaardigheden  van lezen en schrijven via de basisschool zijn aangeleerd. Daarna , dus in  het vervolgonderwijs begint de ellende pas echt . Hier laat  onze westerse cultuur zich ongenadig gelden. Zij staat daar op slechts de  2 poten van taal en wis/natuurkunde  vast overeind en is niet om te krijgen. De mentaal begaafden hebben daar geen moeite mee , want die redden zich overal, dus ook in dat voortgezet onderwijs, maar , ach en wee voor  de anders ( dus beslist niet MINDER) getalenteerden, die  worden juist door die school om bovengenoemde reden tot minder getalenteerden  gebrandmerkt. De kreet , " gelijke kansen voor iedereen " die destijds    veelvuldig werd geroepen door minister Van Kemenade  en daarna in vele toonsoorten als " mavo-projecten" , leer- en studie- huizen"  hebben nagegalmd uit de politiek rood omrande monden van de diverse ministers,  zijn  helaas,  tenkoste van veel geld en inspanning van leerling en leraren(essen) in een lijkzang geeindigd. De gelijke-kansen -theorie,een schoon en ambitieus ideaal , kwam in frontale botsing met de keiharde structuur van ons onderwijssysteem, dat historisch van boven naar beneden volgens het "top-bottom -model is vastgeschroefd.   Niet om te krijgen.!!!! Illich betoogde in 1971 al dat zo'n systeem het echte leren alleen maar belemmerd. Zijn boek is dan ook één groot pleidooi dat zo'n school eenvoudig weg moet, omdat deze in de sterk en zich snel  veranderde samenleving nu niet meer past. En ziedaar, alle inspanningen van o.a. de netelige Netelenbossen en de barbie-popperige  v/d Hoevens ten spijt, zitten we nu in en met hooggestapelde mega- scholen, waar de steeds weer terugkerende scheuren met aan bouwfraude grenzende dure plastische vulmiddelen tevergeefs worden weggepoetst. ( In het duits heet dat zo mooi Hochstaplerei = luchtfietserei ). De gelijke kansen passen niet in deze verticaal voorgevormde lagenconstructie van  voorwetenschappelijk - hoger-middelbaar - en lager voortgezet onderwijs.
De mentaal goed uitgerusten zitten daar boven in goed. Die redden zich , waar je ze ook neerzet , altijd wel. De anders getalenteerden worden door deze onderwijsstructuur nog steeds tot minderbedeelden gebrandmerkt. De middelste lagen zijn nog voor enkelen onder veel gehijg en gezucht haal- en bereikbaar, maar beneden in de kelder is het gekreun en gesteun niet van de lucht. Om de wond- pijn hier wat te verzachten verstrekt men er een soort (l) uierzalf in de vorm van schoolonderzoeken van A-,B-,C-, en D- niveaus. Resultaat : een totaal geïnflateerd diploma , dat niet meer waard is dan de kostprijs van het papier  en de schoonschrijver. Dat alles slechts ten faveure van de school en totaal niet van  het (beroeps)-leven van de leerling . Hij wordt gevoelsmatig  met " iets" beloond dat later, als het vaak al te laat is,  " niets" blijkt  te zijn. Illich trekt  dan terecht  tegen dat soort bedrog fel van leer. Dit soort onderwijs , zo betoogt hij, zorgt dat mensen afhankelijk gemaakt en geïndoctrineerd worden en niet leren zelfstandig te denken. Hij gebruikt voor zo'n school zelfs de bijbehorende termen : terreur, knechting en slavernij. En daar komt , zoals we allen weten narigheid van.
Zei Goethe het een paar eeuwen geleden al niet zo:
           " Ihr führt ins Leben uns hinein 
               Ihr lasst den Armen schuldig werden,
               Dann überlasst Ihr ihn den Pein
               Denn jede Schuld rãcht sich auf Erden

( Goethe , Lieder des Harfners in " Wilhelm
   Meister" ) 
                               Maup .