Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
22-03-2007
De worsteling van hard tegen hart
Het gevecht van hard tegen hart, daar gaat het om bij al die mooie -ismen ( parallelisme monisme , dualisme en nog vele, vele meer). Het gaat daarbij (let op de spelling ) telkens weer van hard tegen hart. Hard staat dan in mij optie voor het materiële en hart voor het mentale, of zoals het tegewoordig het bewustzijn wordt genoemd. Rene Descartes (1641) in zijn Meditaties zegt het in wat andere bewoordingen: " Op de eerste plaats bestaat er een groot verschil tussen lichaam en ziel(bewustzijn), doordat het lichaam naar zijn natuurlijke staat steeds deelbaar is , terwijl de ziel geheel ondeelbaar is " Het probleem , dat deze twee toch geheel verschillende entiteiten van de mens (dier??) zo nauw met elkaar verbonden zijn , ziet hij in de cruciale en vruchtbare rol van de pijnappelklier ( de epifyse), die als een mooi symmetrische vrucht aan onze hersenen bungelt. Het grote verschil bij Descartes' opvatting is dat het harde, stoffelijke lichaam deelbaar is en het zachte bewustzijn ondeelbaar is ." Het lijkt alsof de gehele ziel met het gehele lichaam verenigd is ; maar verlies ik een voet , een arm of een ander lichaamsdeel , dan bemerk ik niet dat er iets van mijn ziel is weggenomen.", zo zegt hij in zijn 6 de meditatie. Ja, en daar heeft hij een sterk punt. ( zie ook mijn vorig artikel ). Maar of dat allemaal gelinkt kan worden door dat pijnappeltje, vind ik een geklier dat typisch is voor de 17de eeuw, die gekenmerkt wordt door de grote systeembouwers zoals Leibniz ,Spinoza , Geulinckx en Malebranche. Deze laatste, ( 1638 -1715 ), een frans filosoof en theoloog en de belangrijkste uitwerker van het cartesiaanse denken, heeft de oplossing van het probleem van het cartesiaanse lichaam en geest in het zgn. occasionalisme gezocht. Als goed ? theoloog neemt hij god als de verbinding en het oorzakelijk verband tussen lichaam en geest. Zo komt het dat, wanneer mijn lichaam beschadigd raakt, dan voel ik pijn; als ik de gedachte heb mijn arm op te tillen , dan gaat mijn arm omhoog. Achter elke gelegenheid ( occasion) is god te vinden. Geulinckx, een tijdgenoot van Malebranche, probeert dan het occasionalisme , als zijnde de oplossing voor het probleem ( wat het natuurlijk niet is) met wat geknutsel " duidelijker " te maken. Hij zegt dan : " Stel er zijn 2 klokken die in perfecte harmonie gelijk lopen.: als de de wijzers van klok A het hele uur aanwijzen, dan slaat klok B . Als je alleen klok A ziet en klok B alleen hoort , zou je kunnen denken dat klok A de oorzaak van het slaan van klok B is. Zoiets is er ook met lichaam en geest aan de hand . Ze zijn als 2 klokken die door god worden opgewondenen die synchroon worden gehouden door goddelijk handelen. Telkens als ik mijn arm wil bewegen, zorgt god ervoor dat die arm beweegt.
Nou ja, u begrijpt hopelijk wel dat ook het occasionalisme het mind - body probleem geheel niet oplost. Het was dan ook ( en is het nog steeds ) niet bij denkers populair.
Ook Leibniz ( 1646 - 1716 ) , de geniale bedenker van de differentiaal calculus, ( elke middelbare scholier met wiskunde in zijn pakket heeft daaronder geleden), schiet in zijn denken zover door dat hij tot de platitude komt " Als God rekent, dan wordt de wereld!!!
Nou, zo kan het wel weer. Laat de scheidsrechter ( Niclaas van Cusa ( 1401 - 1464 ) ) nu de gong maar luiden. Hij beweerde nl al veel eerder ( zie de jaartallen) in zijn docta ignorantia ( van de geleerde onwetendheid) , dat als je de wereld probeert te doorgronden, je juist met steeds meer vragen komt te zitten. We weten nl. wat iets niet is , maar wat het dan wel is , dat is een een stuk gecompliceerder.
Zo, eerst ga ik even een weekje naar Zeeland , de frisse zeelucht snuiven, maar let op: daarna kom ik door(ge)lucht terug en dan weet ik het !! En om dat " het" gaat het , het het, het, .... ad infinitum
