FIXOR (D)

Fixor ---Chemnitz---- Duitsland

In 1935 naar Esweco.

Bron: Frank Papperitz

TEHA (D)

Teha –------ Breslau, Bad Mergentheim ----------------Duitsland

1913 -1938  Thorwarth & Hilscher groothandel.

Rond 1935 verkochten ze ook modellen van Welt-Rad en Sigurd, na 1945 nieuw opgericht in Bad Mergentheim.

Bron: Frank Papperitz

DAS RAD DER HEIMAT (D)

DAS RAD DER HEIMAT  --  Tollenstein maakte vroeger deel uit van de Sudeten-Duitse gebieden nu behoort dat gebied bij Tsjechië.

Sudetenland of Sudetenland (in Tsjechië tegenwoordig meestal aangeduid als Pohraničí - " grensregio " - of eenvoudigweg als Sudety - "Sudeten") is een term die voornamelijk na 1918 werd gebruikt om een ​​heterogeen, niet-aangrenzend gebied langs de grenzen van Tsjecho-Slowakije met het Duitse Rijk en Oostenrijk te beschrijven, waar overwegend Duitsers woonden volgens taal, cultuur en zelfidentificatie (zie Duits Bohemen en Duits Moravië ). De Duitstalige gebieden werden daarom ook Sudeten-Duitse gebieden genoemd en, in de nazipropaganda, "Sudeten-Duitsland". Vóór 1918 behoorden de Sudeten-Duitse gebieden tot de multi-etnische staat Oostenrijk-Hongarije , na 1938 tot nazi-Duitsland en na 1945, na de verdrijving van de Duitsers uit Tsjecho-Slowakije (dat geen Duitse bevolking meer had), opnieuw tot Tsjecho-Slowakije. Binnen Tsjechië vertegenwoordigt het Sudetenland echter geen geografische of administratieve eenheid meer. De term ‘Sudetenland’ wordt sinds de oprichting van de Tsjechoslowaakse Republiek gebruikt om de door Duitsland bevolkte gebieden van Bohemen en Moravië aan te duiden; de term ‘ Sudeten-Duitsers ’ voor de voormalige Duitstalige inwoners van het Sudetenland, de Duitse Bohemen en de Duitse Moraviërs , is hiervan afgeleid .

“Tollenstein” is de Duitse naam voor Tolštejn, een rotsachtig terrein in Tsjechië met daarop een ruïne van een kasteel. Het ligt bij Jiřetín pod Jedlovou, in de regio Ústecký kraj. Het kasteel (Burg Tolštejn / Tollenstein) dateert uit de middeleeuwen en was belangrijk in Noord-Bohemen. De uitgestrekte ruïne van kasteel Tolštejn (Tollenstein) ligt op 1,5 km van de berg Jedlová in het Lausitzgebergte. Het staat op een fonolietheuvel (670 m boven zeeniveau) in een zandsteengebied. De naam is afgeleid van de oorspronkelijke Duitse naam Dohlenstein. Het kasteel was een van de centra van het uitgestrekte gebied van de Wartenbergse tak van de Markwarting in Noord-Bohemen. Het kasteel werd voor het eerst vermeld in de 13e eeuw en het is bekend dat de eerste eigenaar Vaněk von Wartenberg was. De ondergang van het kasteel werd uiteindelijk veroorzaakt door de Dertigjarige Oorlog, waarin het in brand werd gestoken en gedeeltelijk werd verwoest. In de 19e eeuw herleefde de Romantiek de belangstelling voor het kasteel en in 1866 werd er een restaurant gebouwd.

http://www.luzicke-hory.cz/mista/index.php?pg=zmtolsd

BERGSTEIGER (D)

Bergsteiger- Hereford i.W. -- Duisland

1938: Heinrichh Biermann, handel. In 1955 nam Willi Postler de firma over, vanaf 1957 Heinz Rieke.

Bron: Frank Papperitz

EMINENT (D)

EMINENT -- PHÄNOMEN-WERKE  ----GUSTAV HILLER A.G. ----ZITTAU  ----- Duitsland

Fabricaat  van Phänomen; “In 1913 speciaal gepromoot door Paul Bär in Potschappel.”

Bron: Frank Papperitz

Meer info bij: PHÄNOMEN

PHÄNOMEN (D)

PHÄNOMEN-WERKE  ----GUSTAV HILLER A.G. ----Zittau, Hamburg, Bielefeld  ----- Duitsland

Geregistreerd in Zittau, op 8 november 1988 door Gustav Hiller.

Karl Gustav Hiller (geboren op 30 maart 1863 in Zittau ; overleden op 18 september 1913 in Zittau) was een Duitse ingenieur en ondernemer. In 1888 richtte hij in Zittau een machinefabriek op en legde daarmee de basis voor de latere VEB Robur-Werke Zittau.

Gustav Hiller, geboren als zoon van een lokale meestertimmerman, voltooide een commerciële leertijd in een passementfabriek. Na zijn werk experimenteerde hij met het verbeteren van de productie van de daar geproduceerde garenballen ( pompons ). Daarnaast ontwikkelde hij ook andere kleine machines en huishoudelijke apparaten. Nadat hij verschillende patenten aan fabrikanten had verkocht, maar wel de distributierechten behield, richtte hij in 1888 met de opbrengsten van de patenten het bedrijf Gustav Hiller op.

Sinds 1890 eigen fietsenproductie. Terwijl de productie van fietsen met een hoog wiel in Duitsland bloeide, herkende Gustav Hiller tijdens een reis naar Groot-Brittannië de voordelen van de nieuwe veiligere Safety bikes. Hij slaagde erin om een exclusief contract te sluiten met Rover, dat voor de exclusieve distributie van hun fietsen in Duitsland. Hij begon te werken aan de verbetering van dit type fiets en nam een ​​belang in de slotenmakerij Müller & Preußger. De fietsen kwamen er door samenwerking  met  de Maschinen – und Fahrradfabrik Müller & Preussger (eerst als aandeelhouder, daarna als eigenaar) naast eigen afwerkingen waren er uiteraard ook tweewielers van het Britse merk Rover. Al snel overtrof de vraag de capaciteit van de werkplaats en bouwde hij een fabriek.

Het merk PHÄNOMEN verscheen eerst in 1894, toen vermeld als PHÄNOMEN-ROVER

Om de technologische superioriteit van zijn fietsen te benadrukken, noemde hij zijn bedrijf Phänomen-Fahrradwerke . Vanaf 1898 was hij de enige eigenaar van dit bedrijf, waarvan hij de productiefaciliteiten vanaf 1901 aanzienlijk uitbreidde. Tegelijkertijd hernoemde hij zijn bedrijf Phänomen-Fahrradwerke tot Gustav Hiller. In 1906 omvatte de productcatalogus zes modellen dames- , heren-, race- en baanfietsen De trend naar motorisering ging ook aan Gustav Hiller niet voorbij. Het werk van Gottlieb Daimler , Wilhelm Maybach en Carl Benz had in 1886 geleid tot de auto en legde daarmee de basis voor de motorisering van het wegverkeer. Rond 1900 begon Hiller met de ontwikkeling van gemotoriseerde tweewielers op basis van de hem ter beschikking staande fietstechnologie, wat als zijn belangrijkste prestatie wordt beschouwd. Hij bouwde motorfietsen met één en twee cilinders, magneetontsteking, een koppeling, een lang frame en een geveerde voorvork. Rond 1907 ontwierp hij een driewieler met een luchtgekoelde tweecilindermotor, de PHÄNOMOBIL-1907. Later werd in plaats daarvan een viercilindermotor gebruikt. Hiermee werd Hiller de pionier van luchtgekoelde benzinemotoren in Duitsland.

Automobielbouw: dus eerst de driewieler PHÄNOMOBIL, later PKW en LKW 1906, ook gimbalmodel. PKW = Personenkraftwagen → Personenauto.  Dit betekent gewoon een gewone personenwagen.

LKW = Lastkraftwagen → Vrachtwagen. Dit is een voertuig voor goederenvervoer, zoals een truck.

Vanaf 1910 begon het bedrijf ook met de productie van vierwielige motorfietsen voor personenauto's. Gustav Hiller overleed in 1913. Een jaar later werd de fabriek, onder leiding van zijn zwager, omgezet in een besloten vennootschap (GmbH) onder de naam Gustav Hiller GmbH. In 1916 werd de fabriek omgevormd tot een naamloze vennootschap (AG) onder de naam Phänomen-Werke Gustav Hiller AG. Gustav Hillers zoon, Rudolf Hiller, nam in 1921 de technische leiding van het bedrijf over.

In de perioden 1913 - 1928 waren er 900 personeelsleden in dienst.

Rond 1938 werden er fietsen met Wippermann-Tretlagergetriebe gemaakt.

1942: Oorlog gerelateerde  stop van de fietsenproductie in Zittau,  de PHÄNOMEN-WERKE  waren de belangrijkste voertuigfabriek in Ostsachen. In 1945 werden de Phänomen-fabrieken, geclassificeerd als een oorlog gerelateerd bedrijf, door de Sovjets ontmanteld.

Nationalisatie volgde in 1946 op basis van het referendum van 30 april 1946. Door juridische geschillen verloor het bedrijf in 1957 de naam Phänomen en opereerde het voortaan als VEB Robur-Werk Zittau. Het produceerde motoren en vrachtwagens. De liquidatie door de Treuhandanstalt (trustkantoor) vond plaats tussen 1991 en 1995.

In 1945/1946 kreeg Rudolf Hiller, directeur van de Phänomen-fabriek, van het Saksische staatsbestuur en het centrale bestuur in Berlijn de opdracht een fietsproductieplan voor de Sovjetbezettingszone (SBZ) te ontwikkelen. Een gedetailleerd verslag van deze herstart van de fietsindustrie na de Tweede Wereldoorlog is te vinden in het artikel "De activering van de fietsindustrie in de Sovjetbezettingszone 1945/1946". Hiller verliet de SBZ in 1946 en trok naar Hamburg. De Gustav Hiller AG bleef tot 1958 fietsen van het merk Phänomen in Hamburg produceren .

Volgens schriftelijke bronnen (adresboeken) produceerde Phänomen na de Tweede Wereldoorlog tot minstens 1947 fietsen. Er is weinig betrouwbare informatie over de daadwerkelijke productieaantallen. Zo werden er in 1945 en 1946 ongeveer 5650 fietsen in opdracht geproduceerd, onder andere voor de Duitse Post. Aangezien er tot 1948 nauwelijks fietsen voor de algemene verkoop in de Sovjetbezettingszone (SBZ) werden geproduceerd, is het onwaarschijnlijk dat Phänomen ook fietsen voor de burgerbevolking produceerde. Wel wordt aangenomen dat gebruikte fietsen werden opgeknapt, dat wil zeggen opnieuw geverfd en opgesmukt .

1948: PHÄNOMEN-WERKE- Zittau Fahrradfabrik, een degelijke fietsproductie was toen onwaarschijnlijk, vermoedelijk werden er toen fietsen opgebouwd  met allerlei restvoorraad of er werd er gewerkt met vreemde fietsen.

1949: Zetelverlegging van PHÄNOMEN-WERKE GUSTAV HILLER A.G. naar Hamburg, bezitter Kurt Hiller. Verkoop van fietsen en brommers tot 1958, dat gebeurde door PHÄNOMEN-VERTRIEBS -GmbH/ Bielefeld.

Tot 1946 Phänomen-Werke Gustav Hiller AG, Zittau.

Vanaf juni 1946 Phänomen Werke Zittau, Industrieel Bestuur 17, Voertuigbouw, staatsbedrijf van Saksen.

Vanaf juli 1948 IFA Vereniging van Staatsvoertuigfabrieken, Phänomen Plant, Zittau (Saksen).

Uiterlijk vanaf 1953: VEB Kraftfahrzeugwerk Phänomen, Zittau.

Vanaf 1957 VEB Robur-Werke Zittau.

https://ddrfahrradwiki.de/Die_Aktivierung_der_Fahrradindustrie_in_der_Sowjetischen_Besatzungszone_1945/1946

https://archiv-axel-oskar-mathieu.de/pdfs/Ph%C3%A4nomen.pdf

https://phaenomen-zittau.de/ueber-uns/

FLOR DE WULF (B)

VELOS FLOR DE WULF --- De Wulf F --- Uitkerke---- België

Uitkerke ligt in West - Vlaanderen en maakt deel uit van de Belgische kuststad Blankenberge . De twee buurgemeenten werden begin jaren 1970 officieel verenigd. Uitkerke is als zelfstandig dorp meer dan duizend jaar oud. Historisch gezien, omdat de landbouw de hoofdactiviteit was, besloeg het ooit een groter grondgebied dan buurdorp Blankenberge.

RALFA (B)

RALFA ---- Bossaert Raoul ---------- leper/Ypres ----- België

Op het balhoofdplaatje  zien we de afbeelding van de Ieperse  Menenpoort. De Menenpoort is een herdenkingsmonument in Ieper. De stadspoort op de weg naar Menen werd in 1927 door de Britten gebouwd aan de oostzijde van de stad als memoriaal voor de Britse soldaten die in de Eerste Wereldoorlog sneuvelden en niet meer geïdentificeerd of teruggevonden werden. Meer dan 54.000 namen van vermisten zijn aangebracht op de binnenzijde. De Commonwealth War Graves Commission is eigenaar en beheerder van dit Ypres (Menin Gate) Memorial. De site staat sinds 2023 op de Unesco-Werelderfgoedlijst als onderdeel van inschrijving Begraafplaatsen en herdenkingssites van de Eerste Wereldoorlog (Westelijk Front). Elke avond wordt onder de Menenpoort de Last Post geblazen om dankbaarheid te betuigen aan de geallieerden die in de oorlog sneuvelden om de vrede en de onafhankelijkheid van België te herstellen.

http://www.greatwar.co.uk/ypres-salient/memorial-menin-gate-history.htm

MATADOR (B)

MATADOR ---------Bossart Raoul ---------leper/Ypres--------België

ROYAL S.Y.A  (Belgisch-Congo/ Congo-Belge)

ROYAL S.Y.A  ---------- Belgisch-Congo/ Congo-Belge

ROYAL SAM (Belgisch Congo /Congo Belge)

Royal “SAM” was wellicht een onderdeel was van een grotere “Royal”-fietsenfamilie of een sub-merk of export merk van “Royal Luxe Sam” zoals een  lijst van Belgische oude fietsenmerken suggereert.

ROYAL LUXE SAM ----------  Antwerpen/ Anvers --------- België

ROYAL SORIADEL (Belgisch-Congo/ Congo-Belge)

ROYAL SORIADEL ---- Belgisch-Congo/ Congo-Belge

ROYAL VICTORY (Belgisch-Congo/ Congo-Belge)

ROYAL VICTORY ---- Belgisch-Congo/ Congo-Belge

VICTORIA (Belgisch Congo – Congo Belge)

VICTORIA -- Belgisch Congo – Congo Belge (Export model ?

……dit merk komt voor op een lijst van Belgische fietsfabrikanten en handelaars.

…… cette marque figure sur une liste de fabricants et de commerçants belges de vélos.

UELE  (Belgisch Congo/Congo belge)

Uélé

Regio: Le Uélé ligt in het noordoosten van Congo, in wat nu de provincies Haut-Uélé en Bas-Uélé zijn in de Democratische Republiek Congo.Rivieren: De regio wordt doorkruist door de rivieren Uele, die zich splitsen in Haut-Uélé en Bas-Uélé, zijrivieren van de Congo-rivier via de rivieren Itimbiri en Ubangi.

Omgeving: Voornamelijk tropisch bos, savanne en moerassige gebieden. De regio is relatief geïsoleerd, wat de directe koloniale invloed in de eerste decennia beperkte.

Geschiedenis onder Belgisch-Congo

Kolonisatie: De regio Uélé werd vanaf het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw geleidelijk verkend door de Belgische administratie.

Vóór de Belgische annexatie stond het onder indirecte controle van lokale hoofdposten.

De Belgen vestigden er administratieve en handelsposten, vooral rond de rivieren, om het vervoer over de binnenwateren te vergemakkelijken.

Economische exploitatie:

Natuurlijke hulpbronnen: Het gebied was rijk aan ivoor, rubber en later mineralen.

Dwangarbeid: Net als in andere regio's van Belgisch-Congo legde de Belgische overheid dwangarbeid op voor de inzameling van rubber en voor de aanleg van wegen of palen.

Zendelingen en onderwijs:

Katholieke en protestantse missionarissen speelden een belangrijke rol in het onderwijs en de kerstening.

Scholen en ziekenhuizen waren vooral geconcentreerd rond administratieve functies.

Koloniale erfenis

De Belgische overheid heeft een erfenis achtergelaten van economische ongelijkheid en beperkte infrastructuur in de regio. De exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en dwangarbeid hebben blijvende sociale gevolgen gehad.

Uélé

Région : Le Uélé se situe dans le nord-est du, dans ce qui correspond aujourd’hui aux provinces de Haut-Uélé et Bas-Uélé en République démocratique du Congo.

Cours d’eau : La région est traversée par les rivières Uélé, qui se divisent en Haut-Uélé et Bas-Uélé, affluents du fleuve Congo par l’Itimbiri et l’Ubangi.

Environnement : Majoritairement forêt tropicale, savane et zones marécageuses. La région est relativement isolée, ce qui a limité l’influence coloniale directe pendant les premières décennies.

Histoire sous le Congo belge

Colonisation : La région du Uélé fut progressivement explorée par l’administration belge à partir de la fin du XIXᵉ siècle et du début du XXᵉ siècle.

Avant l’annexion belge, elle était sous le contrôle indirect de chefferies locales.

Les Belges y installèrent des postes administratifs et commerciaux, notamment autour des rivières pour faciliter le transport fluvial.

Exploitation économique :

Ressources naturelles : La région était riche en ivoire, caoutchouc et, plus tard, en minerais.

Travail forcé : Comme dans d’autres régions du Congo belge, l’administration belge a imposé des travaux forcés pour la collecte du caoutchouc et pour la construction des routes ou postes.

Missionnaires et éducation :

Les missionnaires catholiques et protestants jouèrent un rôle majeur dans l’éducation et la christianisation.

Les écoles et hôpitaux étaient principalement concentrés autour des postes administratifs.

Héritage colonial

L’administration belge a laissé un héritage d’inégalités économiques et d’infrastructures limitées dans la région. L’exploitation des ressources naturelles et la main-d’œuvre forcée ont eu des conséquences sociales durables.

ROYAL ANTIPAS (Belgisch-Congo)

“Royal” betekent “koninklijk”, wat vaak verwijst naar iets dat verband houdt met de Belgische monarchie of met bedrijven die de titel “Koninklijk” mochten voeren.

“Antipas” is een Griekse naam die soms in religieuze of bijbelse context voorkomt (bijvoorbeeld Sint Antipas, een vroegchristelijke martelaar).

In het Belgisch-Congo (1908–1960) was het gebruikelijk dat veel bedrijven, plantages of handelsfirma’s namen droegen met “Royal” erin (zoals Société Royale Belge, Royal Congo Company, enz.). Daarom kan “Royal Antipas” waarschijnlijk een bedrijf, missiepost, plantage of handelsstation zijn geweest — mogelijk genoemd naar “Antipas” (een persoon of heilige).

ROYAL (Belgisch-Congo/Congo-Belge)

Royal Cycles – STANDAARD  -   Belgisch-Congo/Congo-Belge

ROCALEY (Belgisch-Congo/ Congo-Belge)

ROCALEY -----Belgisch-Congo/ Congo-Belge

FAMILIA  (Belgisch - Congo)

Familia cycles ……exportmerk? 

..…. dit merk komt voor op een lijst van Belgische fietsfabrikanten en handelaars.

…… cette marque figure sur une liste de fabricants et de commerçants belges de vélos.

REXOR (Fr)

ETABLISSEMENTS LOUIS MESSNER / CYCLES REXOR – Paris/Parijs --- France/Frankrijk

Rexor (..1948.1960...) Etablissement Messner. Maison fondée en 1903. Manufacture Française de Cycles & Cyclomoteurs 35 Rue du Chemin Vert à Paris XI.

Cette plaque représente un roi de France, Rex signifiant roi en latin.

Rexor (.. 1948.1960...) Vestiging Messner. Onderneming opgericht in 1903. Manufacture Française de Cycles & Cyclomoteurs 35 Rue du Chemin Vert in Parijs XI.

Dit plaatje stelt een koning van Frankrijk voor, Rex betekent koning in het Latijn.