SHRAPNELL – (B)

SHRAPNELL ----  De Vleeschauwer ----- Geraardsbergen/ Grammont--- België

Op dit balhoofdplaatje zien we onder de merknaam Shrapnell de afbeelding van een artilleriegranaat, of zoals in de volksmond een obus. De merknaam verwijst hier dus duidelijk naar een type van een artilleriegranaat; een Shrapnel ( zoals vaak is het woord Shrapnel op het merkplaatje verkeerd geschreven met dubbele LL; soms komen we ook het woord schrapnell tegen, dit is een aanpassing van het Duitse schrift. De vorm "shrapnell" is volkomen onjuist en wordt door de woordenboeken die ernaar verwijzen als zodanig aangeduid. De term shrapnel wordt ook vaak gebruikt om te verwijzen naar granaatscherven, kleine fragmenten van projectielen die door een explosie worden weggeslingerd, ongeacht hun oorsprong.

Als kind groeide ik in de jaren 1965 -1970 op in Zillebeke, een dorpje naast Ieper. Inderdaad de stad Ieper en haar regio zijn jammerlijk genoeg vooral gekend door haar belangrijke trieste rol in de Eerste Wereldoorlog. Ik woonde toen letterlijk boven op het oude slagveld. In onze tuinen en velden vonden we nog heel wat kogels, handgranaten, koperen artillerieontstekers, obussen en heel wat  andere overblijfsels van gevaarlijk oorlogstuig. Wat we toen enorm veel vonden waren de loden bolletjes uit de Shrapnelgranaten, die verzamelden  we in emmers en brachten die dan met andere gevonden zaken naar de oud ijzerhandelaar, dat leverde wat zakgeld op. Soms  verwarmden we die lodenbolletjes boven een vuurtje tot ze gesmolten waren en goten dan het vloeibare lood in vormpjes van soldaatjes of vliegtuigjes,  zo maakte we zelf speelgoed. Het is eigenlijk verwonderlijk dat er toen niet veel meer ongevallen gebeurd zijn! Op de dag van vandaag wordt er nog steeds oorlogstuig en munitie gevonden in de vroegere frontstreek, toen ik twee weken geleden met mijn echtgenote en mijn Mechelse Herder een wandeling maakte in de omgeving van mijn vroegere woonplaats  in Zillebeke vond ik nog een ongevaarlijke lege Shrapnel granaat.

Historiek

De shrapnel of schrapnel (zie woordenlijst Nederlandse taal) is een granaatsoort, namelijk een granaatkartets (een granaat gevuld met loden of stalen kogels – oorspronkelijk musketkogels – en een uitdrijvende lading).

In 1784 begon luitenant Henry Shrapnel (1761-1842) van de Britse Royal Artillery met de ontwikkeling van een antipersoonswapen. In die tijd gebruikte de artillerie munitie om zich te verdedigen tegen aanvallen van infanterie of cavalerie. In plaats van een kanonskogel werd het kanon geladen met een metalen huls, gevuld met ijzeren of loden kogels. Bij het afvuren scheurde de huls in de loop, wat te vergelijken was met het effect van een groot geweer dat met hagel geladen was. De kogel had op 300 meter nog steeds een dodelijk effect, hoewel de dichtheid van de projectielen op die afstand inmiddels zo laag was dat het onwaarschijnlijk was dat een menselijk doelwit geraakt zou worden. Maar dit vreselijk antipersoonsprojectiel werd verder ontwikkeld en verbetert.

Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werden de Shrapnelprojectielen door alle strijdende partijen gebruikt om op grote schaal de troepen, die massaal en in open veld oprukten, te raken. De granaat is voorzien van een tijdbuis zodat hij korte tijd na het schot in de lucht ontploft. Sommige versies zijn ook voorzien van een schokbuis voor het geval het tijdbuismechanisme faalt. Dan ontploft de granaat bij de inslag. Deze explosieven werden in de Eerste en aan het begin van de Tweede Wereldoorlog vooral gebruikt tegen onbeschermd oprukkende eenheden infanterie en cavalerie.

https://en.wikipedia.org/wiki/Shrapnel_shell

https://nl.wikipedia.org/wiki/Shrapnel

https://fr.wikipedia.org/wiki/Shrapnel