PRESTO (D)

PRESTO OTHELLO CHEMNITZ---- THARANDT v. Sa. -----Chemnitz --- Duitsland

1897 Presto Fahrrad -werke, Georg Gunther & Co, eerste merk was Pfeil.

Bron: Frank Papperitz

                                                                                     Presto en Chemnitz

Chemnitz is een traditionele Saksische industriestad. De mechanische en voertuigbouw kent hier een buitengewoon lange geschiedenis van succes. Na rijtuigen en locomotieven verlieten in de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw een verscheidenheid aan fietsen, motorfietsen en auto's de productiefaciliteiten in Chemnitz.

Een van de pioniers van de Duitse voertuigbouw was Georg Günther. Onder de merknaam "Presto", wat snel en snel betekent in het Italiaans, er werden in Chemnitz tienduizenden auto's, motorfietsen en bromfietsen en ongeveer 1 miljoen fietsen vervaardigd en over de hele wereld verkocht.

De opkomst en ondergang van de Prestowerke is nauw verbonden met de Duitse economische geschiedenis van de vorige eeuw. Talrijke technische getuigen van dit tijdperk liggen nog steeds sluimerend in schuren en zolders, wachtend om opnieuw ontdekt te worden.

PRESTO Chemnitz 1895 - 1906

Het opbouwen van een bedrijf vereiste persoonlijkheid, kennis en ook gunstige omstandigheden. Georg Günther was een van de pioniers van de Duitse voertuigbouw. In 1895, op 25-jarige leeftijd, deed hij zijn eerste ondernemerservaring op in een klein bedrijf ("Heilert & Günther"). In 1896 ging hij naar Tharandt en richtte daar in 1897 de commanditaire vennootschap “Presto”-Fahrradwerke Günther & Co. op.

De snel groeiende productie, die tot 1897 nog onder de merknaam “Pfeil” stond, vereiste een nieuw pand, dat vond hij in de machinebouwstad Chemnitz. In 1897 begon Günther met de bouw van de nieuwe fabrieksfaciliteiten aan de Zwickauer Straße 88 in Chemnitz.

Tot 1900 werden er voornamelijk fietsen vervaardigd. Vanaf 1901 werden ook motorfietsen geproduceerd, met motoren van Minerva ( België ) en Buchet ( Frankrijk ). Vanaf 1901 werden ook auto's van de Franse fabrikant Delahaye verkocht en vanaf 1907 werden deze ook onder licentie geproduceerd.

De toegenomen behoefte aan kapitaal en waarschijnlijk ook de crisis in de motorfietsproductie vanaf 1907 leidden in hetzelfde jaar tot de oprichting van Prestowerke Aktien-Gesellschaft Chemnitz. Na enig succes in de autoraces en deelname aan de eerste Prinz Heinrich-reizen, was Günther van plan zelf auto's en motoren te produceren. Hiervoor waren nieuwe productiefaciliteiten nodig, die hij vanaf 1909 liet ontwerpen door de in Chemnitz gevestigde architect Benirschke. Op 1 januari 1911 werden de vestigingen aan de Scheffelstrasse in Chemnitz in gebruik genomen.

1911 - Economische moeilijkheden in het bedrijf en de sportieve ambities van Günther leidden in 1913 tot geruzie en ook naar het vertrek van de oprichter uit het bedrijf. In hetzelfde jaar begonnen Günther en de latere DKW-oprichter Rasmussen met het opzetten van de elitefabriek in Brand-Erbisdorf. In de daaropvolgende jaren werd de productie constant uitgebreid. Er werden allerlei soorten fietsen afgeleverd. Reclame speelde een steeds grotere rol. Presto was intensief bezig met de prductie van fietsen. Met de nieuwe mogelijkheden in de Scheffelstrasse in Chemnitz konden auto's nu in verschillende prestatieklassen en met een grote verscheidenheid aan carrosserieën worden geproduceerd. Presto besefte al heel vlug de economische voordelen van auto's en bood daarom speciale bedrijfsvoertuigen aan. De economische druk leidde in 1920 tot de oprichting van de Duitse Automobielgroep, gevestigd in Leipzig.

In 1926 nam Presto de Dux -fabriek in Leipzig over. Vervolgens werd begonnen met de serieproductie van zescilindermodellen (type G) met een motorvermogen van 50 en 55 pk, maar deze kwamen met veel kinderziektes op de markt. Dit ondermijnde de reputatie van het merk, dat tot dan toe solide was: de terugroepactie in 1927/28, de wereldwijde economische crisis , gecombineerd met een langdurige staking van metaalarbeiders en de daarmee gepaard gaande problemen met retourzendingen naar klanten, zorgden voor grote ontevredenheid, waardoor het bedrijf al snel in financiële moeilijkheden kwam. In 1927 kocht de Nationale Automobil-Gesellschaft (NAG) in Berlijn de fabriek (opgeleverd op 1 januari 1928) en bleef nog een jaar lang de twee luxe auto's, Type F en G, bouwen. Toch werden er in twee jaar tijd slechts 1.000 voertuigen van deze twee typen geproduceerd. Eind 1928 werd de productie stopgezet, de productiefaciliteiten werden ontmanteld en in eerste instantie verplaatst naar Berlijn (het hoofdkantoor van het bedrijf). Later droeg NAG deze faciliteiten over aan Büssing-Werke in Braunschweig .

Vanaf dat moment werden er uitsluitend fietsen geproduceerd. Begin jaren dertig waren er kleine motoren van Fichtel & Sachs met een cilinderinhoud van 74 cm³ verkrijgbaar. Al in de jaren twintig had Presto ervaring opgedaan met de DKW Reichsfahrt-motor en vanaf 1930 was het bedrijf een van de eerste producenten van gemotoriseerde fietsen. Er volgden nog talloze andere modellen. Naast het gebruik van grotere motoren met een cilinderinhoud van 98 cc, gebruikte Presto in 1938-1939 ook kortstondig ILO-motoren met kickstarters voor zijn eigen voertuigen.

In 1934-1935 verkocht NAG de fabrieksfaciliteiten aan de nieuw opgerichte Auto Union AG . Presto huurde gebouwen van Sachsenwerk Licht- und Kraft-AG in Altchemnitz . Later werd het eigendom van het voormalige Pöge Elektricitäts-AG overgenomen.

Tweede Wereldoorlog

Eind jaren dertig moest Presto ook,  dat in twee afdelingen, overschakelen op de productie van wapens. Naast fietsen werden nu ook rupskettingen en transmissies voor pantservoertuigen van de  Duitse Wehrmacht geproduceerd. Vanaf 1943 werd de productie van fietsen volledig stopgezet ten gunste van de productie van rupskettingen. Dit bleef tot het einde van de oorlog in 1945 vrijwel het enige werkterrein van de Prestowerke. Uiteindelijk moesten de resterende materialen worden overgedragen aan de Elite-Diamantfabriek in Siegmar-Schönau, lange tijd een van de grootste concurrenten van de Prestofabriek. De Presto-fabrieken werden verwoest tijdens de luchtaanvallen op Chemnitz.

Na de Tweede Wereldoorlog

Nadat het Rode Leger de fabriek was binnengevallen, werd deze ontmanteld als herstelbetaling en op 3 oktober 1945 werd bevestigd dat de fabriek ‘eigenaar loos’ was. De Presto-fabriek hield daarmee op te bestaan. Na een referendum in Saksen in 1946 werden de Prestowerke in Chemnitz twee jaar later onteigend als wapenfabriek ten gunste van de deelstaat Saksen. Overgebleven medewerkers van de Prestowerke probeerden een nieuwe start te maken met de productie van fietsen, die tot 1950 in kleine aantallen werden geleverd, hierbij werd gebruik gemaakt van gerecupereerde en teruggevonden materialen en van de ervaring van de medewerkers. De voormalige directeur Ernst-August Klemm in Olpe (Westfalen) probeerde tot 1950 tevergeefs de onteigening aan te vechten.

De Leipziger Voorjaarsbeurs van 1949 was de laatste keer dat het bedrijf, dat nu IFA Werk Presto hete, op de beurs verscheen. Fietsen werden er samen metde merken  Wanderer en Möve-Mühlhausen gepresenteerd . Het Prestowerke-logo was voor het laatst officieel te zien in de beursbrochure. Tot 1950 werd de productie voortgezet onder de naam Presto, die al sinds 1895 bestond. Een van de laatste producten is een ontstekingsverdeler die voor Framo-motoren werd geproduceerd, aangezien de resterende apparatuur aan VEB Fahrzeugelektrik werd toegewezen. Een klein deel van Chemnitz's jarenlange fiets- en autoproductie werd in Presto voortgezet tot het einde van de DDR .

Er waren andere Presto heren- en damesfietsen van West-Duitse makelij uit de jaren vijftig die de handelsmerken van de vooroorlogse productie hergebruikten. Helaas  is het nog niet duidelijk niet waar deze fietsen geproduceerd werden.

Volgens recentere conclusies werden er in de jaren 1954 tot 1956 nog steeds Presto lichte motorfietsen geproduceerd en aangeboden in Denemarken. De importeur in Denemarken was Biil & Brokholm.

http://www.presto-chemnitz.de/geschichte/1895-1906.html