afscheid van de frietketel

Amai, als ik de precisie-instructies op TV zie, dan eh, dan zal ik maar ik iets bekennen :
ik heb in mijn leven nog nooit een frietketel bediend. Sinds '52, wil dat zeggen.

Dat is zo gegroeid en ik heb dat laten bestaan omdat ik,
de geschiedenislessen indachtig, doodsbenauwd was van kokende olie.

Nog voor ik groot genoeg was om met mijn neus boven het aanrecht te komen,
mocht ik meehelpen in de keuken. 
'k Heb een zeer levendige herinnering aan de keuken in de Mommaertsstraat (Brussel),
'k zal toen vier jaar geweest zijn. 
Mijn moeder was aan het afwassen, de zon scheen binnen en
ik wou per se helpen. Ik drong aan. Ze gaf me een lepeltje om af te drogen.
Dat was beneden mijn waardigheid want ik was al bijna een jaar 'grote zus'
en wou dus het echte werk.

Ik sleepte een stoel naar de keuken, spreidde een handdoek over de zit
en eiste zo ongeveer van mijn moeder dat zij daar een teloor zou opzetten.
Ik heb met de vier tippen van de handdoek dat bord staan droog boenen tot
mijn moeder klaar was met de afwas. De stoel had springveren in de zitting.
Misschien was het dat wat me aan de gang hield.

De zon scheen volop binnen, het was een achterkeuken en de duiven roekoeden.
Toen was geluk nog heel gewoon - 1956.

Jaren later woonden we ergens anders en stak ik al een eind boven de potten uit.

In een huishouden waar én Pa én Ma een winkel hebben,
was elke hulp welkom. Zodoende leerde mijn Moeder me koken, dieet-koken.
Zij hartpatiënte (sinds haar 16j) en hij toen al suikerpatiënt.
Dus: eten maken - iedere avond intijds een maaltijd op tafel.
Pa & Ma sloten elk hun winkel om 19h en aten thuis om 19h30.
Dat is te laat voor de jongsten, zij aten om 18h. 
Eten opwarmen voor Pa & Ma?
Nee, dan wordt het vettige prak en juist zíj twee mochten dat absoluut niet hebben.
En microgolf bestond nog niet. Dat betekende twee keer koken hé. 
Afruimen, afwassen, opruimen, huiswerk maken.
Slapen en 's anderendaags om 06h er terug uit.
Soms denk ik dat ik nu nog aan het uitrusten ben van toen.

Voor één ding heb ik het been stijf kunnen houden: ik wou niet werken met de frietketel.
Die moest uit de kelder naar boven gehaald worden en
ik zag me de trap niet doen met zo'n zwaar ding.

Ten tweede, ik wou geen kokende olie
met lastige zusjes die mekaar achterna zaten ipv hun huiswerk te maken.
Wisten die twee Groten veel wat er thuis allemaal gebeurde wanneer ze er niet waren.
Geen frietketel dus.  En bij uitbreiding geen oven.
Die schotels zijn ook meer dan 100°C wanneer ze er uit komen.

Dat heb ik erdoor gekregen : geen frietketel en geen oven.
Ja, het was dat of helemaal geen eten.
Dat ik mijn positie toen niet méér uitgebuit heb
ligt waarschijnlijk aan mijn ingebakken gemeenschapsgevoel.
Lach niet. Ík zit er mee hé, met dat ingebakken.

Later zat ik ergens op een studentenbudgetje te overleven en
stond de aankoop van een frietketel op geen enkele lijst. 
Toen kwam er een huishouden, nogal alternatief, macrobiotisch en zo, geen frietketel nodig. 
Dat huishouden hield op na een tijd -in peis en vree- want zo wordt men van macrobiotiek.
En het leven ging verder zonder echt nood aan kokende olie.

Begin '92 waren LM en ik een huishouden. Eind '92 zijn LM en ik getrouwd.
Iets later wou & zou LM een frietketel. Op een dag kwam hij er mee thuis.
En dan niet met dat gemakkelijk te onderhouden model waarvoor ik eventueel wou settelen. 
Ik kon geen kant meer op, tenzij terug in de tijd,
naar de Middeleeuwen : geen kokende olie, genade! 
Er werd een bestand gesloten, hij zou zich bezig houden met dat gedoe. 

Voor frietjes hebben we de ketel nooit gebuikt.
Hoogstens voor loempia en dat zal het ongeveer zijn. 
Ook wel voor schijfjes. Of 'Engelse' frietjes: een 7 à 8 mm dik en een 15 à 20 mm breed.
Ooit gegeten in Immingham, en verliefd als we toen waren, vonden we dat lekker.
vandaar Engelse frietjes.  Engelse frietjes aten we zo om de twee maanden. 
In 2005 kwam het verdict : geen gefrituurd voedsel meer voor LM.
Het kostte me geen greintje moeite solidair te zijn. 
De frietketel staat nu al jaren in de berging.
We zouden hem al jaren naar de Kringwinkel brengen, en het is er eindelijk van gekomen, gisteren.

Waarom schrijf ik dat nu allemaal? Dat weet ik zelf niet.
Misschien omdat ik heel dat parcours vannacht heb liggen overdenken. 
Frietjes komen sinds 2005 uit de friterie.
Zo om het jaar eens. In november. Gisteren.

m
EZW-04/2011, HiH-11/2014, herzien