|
 We zitten in België opgezadeld met een verkeerd begrip over de juiste plaats van slaapmiddelen. Veel mensen willen snel en gemakkelijk van hun slaapprobleem afgeholpen worden en vragen slaapmedicatie aan hun huisarts. Ook deze voelt mee met de wanhoop van zijn patiënt en komt tegemoet aan diens wens.
foto: DS online
Er is wel een plaats voor klassieke slaapmedicatie, maar die is erg beperkt: alleen bij recent ontstane slapeloosheid, als ze zeer ernstig is (je slaapt bijna niet) en tenslotte bij het ervaren van een erg hoge psychische druk overdag.
Volgens de internationale richtlijnen wordt het gebruik best beperkt tot 1 à 2 weken. Dit is niet zo uit de lucht gegrepen, want ook op de bijsluiters van slaapmedicatie staat vermeld: niet langer te gebruiken dan 4 weken, afbouwperiode inbegrepen. In alle andere gevallen dan de hierboven beschreven situatie is de aanpak vooral gedragsmatig, namelijk het naleven van juist slaapadvies.
De actie van de overheid 'Slaappil is geen dagelijks brood' is belangrijk om de bevolking bewust te maken over het gebruik van slaappillen. We nemen er met zijn allen immers teveel: 730.000 slaap- en kalmeringspillen per dag in België alleen.
Veel mensen zeggen 'ik slaap er toch goed van, en baat het niet, het schaadt ook niet, waarom zou ik er mee stoppen?' Dit lijkt te kloppen, maar in werkelijkheid is dat toch niet zo. Wie slaappillen neemt 'slaapt' wel, maar deze slaap is lichter dan een natuurlijke slaap, je hebt minder diepe slaap en ook minder droomslaap onder slaapmedicatie. Je bent dus wel weg van de wereld, maar de kwaliteit (diepte) van je slaap is slechter. Het is juist deze diepe slaap en droomslaap die nodig is om goed uitgerust te zijn.
Slaapmedicatie, en dan bedoelen we benzodiazepines, geven ook altijd spierverslapping 's nachts. Veel gebruikers hebben de indruk dat ze toch stevig op hun benen staan als ze een keer uit bed moeten om te plassen, des te beter natuurlijk, maar ongemerkt hebben ze toch iets minder controle over hun spieren. Hierdoor vergroot de kans om 's nachts te vallen, met als mogelijk gevolg een heupfractuur en alle ellende vandien. Recent onderzoek wijst uit dat de kans om 's nachts te vallen 50% hoger is bij wie slaap- of kalmeermiddelen neemt.
Naast een minder diepe slaap en een hoger risico om te vallen hebben benzo's ook invloed op je brein. Je staat dikwijls met een minder frisse kop op en je geheugen functioneert niet zoals je zou willen. Ja maar, hoor ik zeggen, ik neem maar een kortwerkend middel, en 's morgens is dit volledig uitgewerkt. Leuk, maar dan verlies je twee adders onder het gras uit het oog. Om te beginnen worden veel mensen 's nachts wakker, en dan slikken ze midden in de nacht of zelfs tegen de ochtend nog een halve of hele slaappil. En die is natuurlijk nog niet uitgewerkt als je dan uit de veren moet. Het resultaat zien we onder andere in het verkeer door het hoger risico op verkeersongevallen.
Ten tweede is een slaap zonder slaappillen erg belangrijk voor een goed functionerend geheugen. Om dit laatste te begrijpen leg ik kort uit hoe ons geheugen werkt. Overdag doen we allerlei indrukken op, leren we nieuwe dingen, en dit wordt allemaal voorlopig opgeslagen in een structuur diep in de hersenen: de hippocampus. 's Nachts wordt deze informatie naar de hersenschors overgedragen, waar ze verankerd en geassocieerd wordt met vroegere herinneringen. Deze overdracht gebeurt vooral tijdens de diepe slaapfasen en tijdens de droomslaap. Juist die slaapfasen worden onderdrukt door benzodiazepines, en dit mechanisme kan een verklaring vormen waarom je geheugen minder goed functioneert onder slaapmedicatie, zelfs al heb je overdag geen last van sufheid.
Een laatste motivatie om te stoppen met slaapmiddelen is het feit dat ze na twee tot vier weken in feite niet meer echt werken. Door het ontstaan van gewenning is er maar erg weinig toegevoegd effect in vergelijking met een neppil. Dat klopt niet zeggen fervente slaappilgebruikers, als ik toevallig een pilletje vergeet in te nemen slaap ik niet, dus ik heb ze nodig. Dat lijkt wel zo, maar het niet slapen zonder slaapmedicatie is in dat geval een ontwenningsverschijnsel. Je slaapt in het begin inderdaad slechter als je plots stopt. Het stoppen moet dus altijd geleidelijk gebeuren, liefst in combinatie met goede niet-medicamenteuze maatregelen. Stoppen met slaapmiddelen is een beetje zoals oorlog voeren: je stuurt een soldaat toch niet ongeoefend en zonder wapens naar het slagveld. Wie goed geoefend is in de niet-medicamenteuze aanpak van slapeloosheid zal meer kans hebben om zijn slaapmiddelenverslaving te overwinnen.
Zie ook: 'Slaappillen, moeilijker gestopt dan gestart.'
Bron
Medscape. Psychotropic Medications Associated With Falls in Elderly Patients. Laurie Barclay, MD 12/04/2009, Archives of Internal Medicine 23/11/09.
Psyche & Brein nr 7 2007 De grote slaapupdate p 46-54.
Jackson M. Hypnotic hangovers and driving risk. Breathe 2009; 5: 248-251
Ariens B. Uitgeslapen wakker worden. Standaard Uitgeverij. 2008.
|
