In de traditionele hakhoutbossen werd vlier geweerd. Economische gezien was deze voor de bosbeheerder niet interessant en bovendien een lastpost die alleen maar ruimte innam. Hij werd ‘mortbois’ genoemd (dood hout) en mocht net als sprokkelhout op tal van plaatsen zonder bezwaar worden weggehaald. Vooral de bessen en bloemen van de gewone vlier behoorden tot de klassieke huis-, tuin- en keukenmiddelen. Daarom plantte men hem in zowat elke tuin, in het bijzonder bij bakhuizen, mogelijk een overblijfsel van een Germaanse traditie. Men meende lange tijd dat een vlier bescherming bood tegen blikseminslag en brand.
De bessen zijn licht giftig : ze bevatten de naar het geslacht genoemde stof sambunigrine, die echter door koken onschadelijk wordt. Van de bessen kan siroop gemaakt worden die helpt bij verkoudheid en griep. Van de bloesems kan thee, limonade, jam en azijn gemaakt worden. Vlierbessen bevatten veel vitamines. Ze worden ook gebruikt voor het verven.
De bladeren werden gebruikt voor het op geur brengen van bijenkorven: bij het vangen van een zwerm verhoogde de kans dat het volk in de nieuwe korf zou blijven.
Aan de bloesem van de vlier worden voorspellende krachten toegeschreven. In centraal Europa hangen jonge meisjes in de nacht van 21 juni een bloeiende vlierkrans achter het bed. Hierdoor zou hun toekomstige echtgenoot zich in hun droom openbaren.
In de Middeleeuwen had de vlier de reputatie dat hij als afweermiddel beschermde tegen zwarte magie en hekserij. De vlier was gewijd aan Vrouw Holle.
In de hekserij en Wicca is de vlier een heilige boom die niet verbrand mag worden. De Wiccan rede waarschuwt in het Engels: “Elder is the Lady's tree, burn it not or cursed you'll be “ ofwel “Vlier is de boom van de Vrouwe, verbrand haar niet of je wordt vervloekt”. Je bent gewaarschuwd!
Als er ooit één ding is geweest waar ik nooit spijt van gehad heb dan is het de aanleg van mijn tuinvijver. De vorm is min of meer niervormig en beslaat ongeveer zo'n 50m². Aan één zijde kan je via een grindstrandje het water in dat daar slechts 10 cm diep is. Naarmate je verder gaat neemt de diepte toe om aan het vlonderterras ongeveer 1.5m te bereiken. Langs de boorden is een strook die ongeveer 20cm diep is wat een goede diepte is voor veel moerasplanten. Er zijn ook waterplanten die vanaf de bodem groeien. De vijverwanden zijn gemaakt van een rubberfolie die zo'n 20-25 jaar zou moeten kunnen meegaan alvorens te gaan degenereren en lekken. Tegen dan ben ik ook al een stuk in de 80 dus er is een goede kans dat de vijver mij nog zal overleven!
Vis heb ik er doelgewust niet opgezet. Als je vissen houdt moet je ze voeren en dat belast het water met nitraten en fosfaten die er via de achterkant van de vis uitkomen. Vermits ik geen zuiveringspompen heb staan zou het water snel een groen algensoepje worden. Nu gebeurt er enkel biologische zuivering door de waterplanten die de voedingsstoffen uit het water halen zodat algen weinig of geen kans krijgen. Het water is bijna altijd glashelder. Zelfs op het diepste punt kan je de bodem duidelijk onderscheiden.
Ik heb de vijver indertijd gevuld met grondwater, geen leidingwater. Ik schat dat er zo ongeveer 35m³ water ingegaan is ! Het ding was amper een week gevuld en de eerste kikkers kwamen op verkenning. Ze zijn nooit meer weggegaan. Ik schat dat er zo'n 50-70 kikkers aanwezig zijn. De drie soorten groene kikker (poelkikker, bastaardkikker en meerkikker) zijn vertegenwoordigd. Af en toe zie ik een rare snuiter verschijnen zoals vorig weekend. En sinds gisteren weet ik ook dat er bruine kikker(s) aanwezig zijn. Twee soorten salamanders (alpenwatersalamander en kleine salamander) wonen hier ook. Misschien zit er ook nog een familie kamsalamanders maar daar ben ik nog niet zeker van. Water trekt ook andere beestjes aan. Ik heb al zo'n 20 verschillende libellensoorten gezien waar ik zeker van ben en allerlei waterinsecten. En, niet te vergeten onze gevederde vriendjes die hier komen drinken of een badje nemen.
Ik ga soms gewoon op een stoel zitten kijken en genieten, minstens even onderhoudend als een documentaire van National Geographic, en zonder reclame er tussen !
Op de foto nog een iets of wat vreemd aandoende kikker, een meerkikker dat wel. Maar ik denk dat mama of papa vreemd gegaan is (zou een Anatolische meerkikker kunnen zijn). Dat gaat dan goed samen met de Turkse Torteltjes die ook regelmatig passeren.
Afgelopen week zag ik regelmatig een libel boven en rond de vijver cirkelen die ik niet direct kon herkennen. Het beestje vloog zenuwachtig heen en weer en was niet makkelijk op foto vast te leggen. Uiteindelijk lukte het dan toch. Het bleek om een Viervlek te gaan. Libellen hebben op de punten van hun vleugels een gekleurd vlekje (pterostigma voor de kenners), dat kan zwart of wit of een andere kleur hebben en kan helpen om libellen op naam te brengen. Ook voor de beestjes zelf is het waarschijnlijk een herkenning om soortgenoten te vinden. Ter hoogte van het pterostigma is de vleugel ook iets dikker en men vermoedt dat dit een tegengewicht vormt om stabiel te kunnen vliegen! Bij onze Viervlek is er nog zo'n tweede vlekje, halfweg op de voorzijde van de vleugels. Het is de enige libel dit dit heeft, 4 vlekjes per vleugelpaar! En dan Viervlek genoemd worden, wie bedenkt het?
In de Antwerpse en Limburgse Kempen is onze "Viervlek" zeer algemeen. In de rest van België komen ze vrij verspreid voor en kunnen lokaal soms vrij talrijk zijn zoals in de Vlaamse en Henegouwse zandstreek, in bepaalde veengebieden in de Hoge Ardennen en in Lotharingen. In Nederland kan je ze overal vinden waar er vennetjes en plassen zijn. Tuinvijvers met redelijk wat begroeiing komen ook in aanmerking.
Alhoewel dus zeker niet zeldzaam was ik er toch blij mee, weer een nieuwe soort om op ons lijstje te zetten. Zo stilaan wordt het een gewoonte om elke dag eens met het fototoestel in aanslag door de tuin te lopen. Overigens, het model op de foto is een mannetje.
Het begin van een nieuwe hobby? En het kost niks behalve wat plaats op het geheugenkaartje van je fototoestel!
Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) wordt soms ook wel "pijpenkop", "poppenschoentje", "Judasbeurs" of "slangenbloem"genoemd. Elfen dragen de vingerhoed als hoofddeksel.
De plant wordt gerekend tot de zogenaamde heksenkruiden en wordt soms genoemd als ingrediënt voor heksenzalf.
De plant bevat glycosiden : digoxine en digitoxine (digitaline) en is erg giftig. Digoxine wordt gewonnen uit de bladeren van tweejarige planten en wordt gebruikt bij behandeling van bepaalde hartritmestoornissen. Deze toepassing is voor het eerst beschreven door de Engelse arts William Withering (1741-1799) uit Birmingham. Het was hem opgevallen dat Digitalis het hartritme kan vertragen of zelfs doet stoppen. Hij publiceerde deze bevinding in 1785 in zijn boek "An Account of the Foxglove and some of its Medical Uses". Daardoor werd Digitalis soms ook (mis)bruikt door lieden met kwade bedoelingen om een hartstilstand uit te lokken bij de bomma als de familie wat te lang op een erfenis moest wachten!
Vingerhoedskruid wordt tot 150 cm groot. De bladeren zijn aan de onderzijde grijs behaard. Ook de stengel is bezet met korte, zachte haren. Vingerhoedskruid bloeit van mei tot juli met meestal roze, paarse of witte gevlekte bloemen. De hommels moeten in de bloemkroon kruipen om bij de nectar te kunnen komen. Soms wordt echter een gaatje in de bloemkroon gebeten om er zo bij de nectar te kunnen.
De plant komt in heel Europa voor in gekapte plekken in het bos. Ze groeien liefst op deels beschaduwde lichte gronden.
Vingerhoedskruid is tweejarig : het zaad ontkiemt het eerste jaar en vormt een klein bladrozet, het tweede jaar gaat het de hoogte in en verschijnen de bloemen. Daarna sterft de plant af maar tegen dan heeft hij er al voor gezorgd dat de duizenden zaadjes in de omgeving verdeeld zijn. Met andere woorden : je komt nooit zonder te zitten. Bij mij stonden ze reeds tussen de bomen toen mijn perceel 25 jaar geleden nog braak lag, sindsdien ben ik ze nooit kwijtgeraakt. Dat hoeft ook niet want ik vind ze prachtig. Je kan de natuur wat sturen door een uitgebloeide stengel uit te kloppen op de plaats waar je ze later wil hebben. De kleur kan je niet sturen. De hommeltjes trekken zich hiervan niks aan en vliegen vrolijk van witte naar paarse bloemen en omgekeerd. Het kan dus goed zijn dat zaad van een witte bloem binnen twee jaar roze of purperen exemplaren voortbrengt. Surprise !
Mijn trachycarpus fortunei staat in bloei, niets wereldschokkend maar ik word er toch blij van. Ik heb hem (of haar) een jaar of 5 geleden aangeplant als klein plantje van 50-60cm hoog. Ondertussen is dit kleintje uitgegroeid tot een boompje van zo’n 2.5-3 meter. En nu staat ie dus voor de eerste keer in bloei. Ik denk dat boompje het best naar zijn zin heeft. Het staat op een goed doorlatende zandgrond met redelijk wat compost eronder verwerkt. Zonnetje van ’s morgens vroeg tot een uur of 3 in de namiddag. En, ook belangrijk, enigzins beschermd tegen westenwind. Als het stormt komt de wind meestal uit westelijke richtingen, de grote bladeren van Trachycarpus fortunei raken hierdoor makkelijk beschadigd. Is het niet mogelijk de plant wat uit de wind te zetten kan je beter T. wagnerianus zetten, zijn bladeren zijn kleiner en harder en dus beter tegen harde wind bestand. Wagnerianus groeit wel langzamer en is bijgevolg duurder. Je kan niet alles hebben in het leven.
Een buur die regelmatig al eens in mijn tuin langskomt begon al direct te fantaseren over honderden zaailingen en ik zag de eurosymbooltjes al in zijn ogen staan. Helaas ! Trachycarpus is tweehuizig, er zijn afzonderlijke mannelijke en vrouwelijke planten. Een alleenstaande palmboom Trachycarpus fortunei kan nooit nakomelingen krijgen! Stekken en dergelijke gaat ook niet.
Overigens is het ook al niet makkelijk te zien of je een vrouwelijke of een mannelijke Trachycarpus in de tuin hebt staan. Enkel tijdens de bloei kan je het verschil zien. Ik ga me daar niet mee bezighouden maar het blijft wel mooi om naar te kijken.
Overigens is wat verderop in de tuin Trachycarpus wagnerianus ook in bloei gekomen. Hier geldt net hetzelfde verhaal : ook deze is tweehuizig.
En wat als T. wagnerianus een vrouwtje is en T. fortunei een mannelijke boom? Zou het ...?
Vandaag een vuurvlinder gespot en ettelijke vuurjuffers op bezoek gehad. De kleine vuurvlinder was waarschijnlijk nog maar enkele uren oud want was hij nog niet helemaal op kleur. Hoe de vuurjuffer aan zijn naam komt is niet zo heel moeilijk te achterhalen.
't Is nu volop Rododendron tijd, sommigen zijn al over hun hoogtepunten maar de meesten staan nu op hun best te pronken in allerlei kleurtjes! Persoonlijk vind ik de tweekleurige het mooist waar het hart van de bloem mooi afsteekt tegen de rest.
Diep in de duistere wateren van Lake Bernerhof huist een voorhistorisch monster. Zijn voorouders bevolken reeds miljoenen jaren de planeet. Met veel lawaai laten ze soms horen dat ze er zijn. Ik heb het hier niet over de T Rex maar over de meerkikker.
De meerkikker op zich is eigenlijk al een exoot. Een wettelijk beschermde invasieve exoot zelfs! Hoe valt het te rijmen da een exoot wettelijk beschermd wordt? Da's een gril van moeder natuur. Wanneer 2 inheemse bastaardkikkers "het" doen is het mogelijk dat er bij het nageslacht ineens kleine meerkikkertjes opduiken! Dus als we alle meerkikkers kwijtwillen moeten we ook de bastaardkikkers een kopje kleiner maken en dat kan de bedoeling niet zijn want de bastaardkikkers zijn hier al minstens een paar 100.000 jaar aan het rondhuppelen. Bastaardkikkers zijn overigens een natuurlijke kruising tussen meerkikkers en de kleinere poelkikkers. Kan je nog volgen? Ik heb het ook 3 keer moeten lezen voor ik het doorhad!
Maar het kan nog ingewikkelder, zo af en toe ontstaat er een monster dat 2 keer zo groot is als de rest van de familie. Een soort Meerkikker op steroïden. Officeel noemt men dit een "meerkikker senso lato". Gisteren zag ik er zo eentje in de tuinvijver. Reusachtig, gifgroen en doodstil zat hij daar onder water. Toen kwamen er 2 "gewone" meerkikkers zijn richting aangezwommen. Ik vermoedde dat onze Goliath korte metten zou maken met de meerkikkers (kikkers eten alles wat in hun bek past, ook soortgenoten). Maar toen gebeurde het onverwachte, onze reus koos het hazenpad, achterna gezeten door zijn kleinere neefjes!
Besluit : grootte is niet alles, met wat lef kan je er ook komen!
Op de eerste foto zie je de aanval gebeuren ( het monster zit links onder water, ongeveer 20cm groot)
Ken jij iets of iemand die over water kan lopen? Ik wel!
Spinnen van het geslacht Tetragnata of 'echte strekspinnen' leven meestal vlak in de buurt van water. Er zijn honderden soorten die een wereldwijde verspreiding hebben. De meeste soorten komen echter tussen de keerkringen en in de subtropen voor. In België en Nederland komen verschillende Tetragnata-soorten voor. Ze exact determineren op basis van een foto is onmogelijk. Ze kennen ook nog een speciaal trucje, ze kunnen namelijk over het water lopen als er gevaar dreigt!
Strekspinnen weven een wielweb, waarvan het midden een opening heeft en dus niet is dichtgesponnen zoals bvb. bij de Kruisspin. Zij hebben alle een voorkeur voor vochtige omgevingen. Zo vinden we het web van de Tetragnatha’s bvb. vaak aan de waterkant.
In rust verankeren de spinnen zich met de vier achterste poten en camoufleren zich door de voorste 4 poten te strekken zodat ze minder opvallen. De naam tetra-gnatha betekent vierkakig en verwijst naar de extreem grote kaken.
Gelukkig moeten wij mensen daar geen schrik van hebben, voor ons zijn ze totaal ongevaarlijk.
De Geranium familie is één van de grootste plantenfamilies die we in onze tuinen tegenkomen. Geraniums mogen wel niet verward worden met de “bloembakgeraniums” die tot de Pelargonium familie behoren. Deze laatsten hebben bijna allemaal hun origine in Z-Afrika en zijn niet winterhard. Dit in tegenstelling met de “echte” geraniums die wel volkomen tegen onze winters bestand zijn. Er zijn vele tientallen soorten Geraniums en ontelbare cultivars beschikbaar voor onze tuinen. We bespreken er hier nu eentje van, maar er zullen er nog volgen.
Geranium macrorrhizum “Spessart” is een halfwintergroene, sterkgroeiende ooievaarsbek. Na enkele jaren vormen ze een bodembedekkend tapijt. De bladeren zijn licht- tot middelgroen, een beetje kleverig en zeer aromatisch. In de herfst verkleuren ze mooi rood. Deze geranium bloeit rijkelijk van mei tot juli met kleine enkelvoudige lichtroze bijna witte bloemen.De bijen en vlinders zijn er dol op.
De plant staat graag in de volle zon, lichte schaduw wordt ook getolereerd. Ze voelen zich goed in goed doorlaatbare niet te vruchtbare grond. Ze zaaien zich makkelijk spontaan uit. Wil je dit voorkomen dan moet je na de bloei de bloemstengels en zaaddozen verwijderen. Ze zijn perfect winterhard zolang ze niet met hun voeten in het water staan.
Het blad van Tetrapanax papyrifer is groot genoeg om als paraplu te gebruiken. Helemaal waterdicht zijn ze helaas niet want de slakken hebben gesnoept van het jonge blad. Maar da's enkel een detail voor muggenzifters.
Meerkikkers zijn uitgesproken waterratten. Ze hebben een voorkeur voor grotere, voedselrijke en diepere wateren : meren, oude rivierarmen, visvijvers, de oeverpartijen van grote rivieren, brede sloten. Ook duiken ze regelmatig op in (kunstmatige) tuinvijvers. In België zijn de meeste populaties vermoedelijk ontstaan als gevolg van uitgezette dieren. Meerkikkers kunnen (door een zeer ingewikkeld systeem van hybridogenese) ook ontstaan uit een kruising van 2 inheemse bastaardkikkers. Dat is dan ook de reden dat de meerkikker toch een beschermde diersoort is alhoewel het een exoot betreft.
Volwassen meerkikkers eten vooral dagactieve ongewervelden (spinnen, loopkevers, mieren, snuitkevers, zweefvliegen, wantsen), landslakken en rupsen. Ze kunnen ook vissen, salamanders, spitsmuizen, jonge zangvogeltjes en andere meerkikkers eten.
De eerste waarneming in Vlaanderen dateert van 5 december 1975, toen de Bulgaarse triucker Vacil Boev Mancev een lading levende meerkikkers voor consumptie afleverde in Bourg-en-Bresse (Frankrijk). Vacil reed door naar Wetteren, om planten in te laden voor transport naar Bulgarije. Bij het inladen van de planten bleken nog wat kikkers tussen de paletten rond te springen. Alle exemplaren werden uit de laadruimte verwijderd, recht de Wetterse wateren in. Wat volgt, is een goed gedocumenteerd succesverhaal van een invasieve exoot.
Meerkikkers zijn op zicht bijna niet te onderscheiden van bastaardkikkers, Je kan het verschil wel duidelijk horen, de meerkikker wordt soms wel de “lachende kikker” genoemd. Ook de naam verwijst hiernaar : Pelophylax ridibundus (ridire = lachen in het Latijn).
Pech dus voor de kikkerhaters, het zijn inderdaad nogal lawaaimakers, vooral in het paarseizoen (mei-juni). Ik kan wel met de hand op het hart verklaren dat alle beestjes in Bernerhof zelf uit eigen vrije wil zijn toegekomen (met uitzondering van de Berners zelf). De meerkikkers wegvangen heeft geen zin, binnen de kortste keren zullen er andere hun plaats innemen omdat ze hier blijkbaar een goed biotoop vinden. En de duiven maken 's morgens vroeg om 5 uur ook lawaai. Dat zijn nu éénmaal de geneugten van "op den buiten" te wonen !
De eerste foto toont een meerkikker, de tweede een bastaardkikker. Hoe ik dat weet? Omdat ik ze zag kwaken toen ik de foto 's maakte!
Soms wou ik dat sommige dingen anders waren. Neem nu de tuin,elke maand word ik jaloers als ik in mijn tuintijdschrift naar de foto's kijk van de quasi perfecte tuinen die daar gepresenteerd worden. Blijkbaar bestaat er ergens een land waar geen onkruid bestaat, geen slakken en leliehaantjes die gaten in de bladeren vreten. Waar dat dan juist zou gesitueerd zijn word er nergens bij verteld.
Zelf heb ik het al lang opgegeven om de perfectie na te streven, het is toch een utopie. Zeker als je nog enkele viervoeters hebt rondlopen mag je al blij zijn dat je 's avonds nog een gazon overhoudt. Wat mij wel opvalt is, dat als je een foto van je eigen tuin bekijkt, er minder onkruid op staat dan er in werkelijkheid te vinden is. Ik ga niet zover te beweren dat er een soort automatische fotoshop op mijn toestel staat maar het effect is wel mooi meegenomen. Als je dan volgende winter die foto's nog eens bekijkt ben je de realiteit toch al lang vergeten en kan je nog eens nagenieten.
Dus daarom, laat die laatste spriet onkruid voor wat het is, neem je fototoestel en trek de tuin in.
De eerste waterlelie dit jaar heeft zich laten bewonderen. Als het nu terug wat warmer wordt kan het vijverspektakel beginnen. We schrijven één van de volgende weken nog wel eens een artikeltje over waterlelies.
Vandaag zou het 26° gaan worden. Ik vraag me af wanneer ze daar gaan mee beginnen, op dit moment is het nog steeds grijs en is het 12.5° !
in ieder geval, de tuinmeubeltjes zijn er klaar voor, en ik ook !
Stilaan evolueert de tuin met de seizoenen mee. De overgang van zuivere voorjaarsbloeiers naar zomerbloeiers gebeurt naadloos en is mooi om te volgen. Elke dag komt er weer iets nieuws in bloei. De Weigelia's komen nu ook geleidelijk aan de beurt. De Gouden regen steekt nog een tandje bij en bereikt nu stilaan zijn hoogtepunt.
Ik ben Roger
Ik ben een man en woon in de Kempen (België) en mijn beroep is jong gepensioneerde.
Ik ben geboren op 29/05/1954 en ben nu dus 69 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: tuinieren, fotografie, zeewateraquarium, modelbouw, ....
Bernerhof
en rupsen
, spitsmuizen, jonge zangvogeltjes
