De zon piept even hoopvol door de regenbuien. Misschien krijg ik vandaag de was droog en als het meezit ook mijn gras nog gemaaid. Gisteren trouwde een jonge collega. Schitterend mooi was de bruid, ontspannen en gelukkig de knappe bruidegom, fier en dankbaar de ouders. Het feest liep gesmeerd. Het deed ondanks het cliché alweer deugd zon prille liefde te zien en de energie die er van hen uitstraalde was aandoenlijk. De families waren nog intact. Aan beide kanten moeders, vaders, broers en zussen. En ik voelde me duidelijk een volgende generatie. Ik ging in gedachten terug naar mijn mooie dagen. Ik miste heel erg mijn vader en mijn broer die twintig jaar geleden overleden. Mijn vader met zijn rustige woorden, relativerende humor, en troostende redelijkheid, in pakkende momenten had ik hem graag nog eens bij mij geweten. Het overmande me. In mijn hoofd dreunt vandaag repetitief het lied mmm you left me just when i needed you most Dan denk ik aan al die geliefde personen die er niet meer zijn, of door omstandigheden uit mijn leven verdwenen. Het leven is soms een te eenzaam gevecht.
Met opnieuw wat tijd om de krant te lezen, ontmoet ik Peter Adriaenssens in Zeno. Al sinds onze jeugd ben ik met hem verbonden en volg graag, vooral voor mijn werk, zijn professionele bezigheden en inzichten. De titel van het interview in de morgen lokte in eerste instantie enige weerzin bij me op. het geweld uit de wereld helpen doordat iedereen opnieuw gewoon zijn manieren houdt ? Het lijkt simpel waar maar Het is te snel en te gemakkelijk gezegd. Ik vermoed dat Adriaenssens meer diepgang bedoelt, maar toch. Het wierp me jaren terug naar de lessen wellevendheid op school en de strikte omgangsregels die we in de danscursus meekregen. Het deed me nog meer denken aan personen die ik ken en wiens hoogste doel en richtlijn de schone schijn en het beheerst gedrag zijn. Ondanks die houding gaan ze echter over lijken en hebben totaal geen notie van inleving en respect voor anderen. Ze functioneren in clichés. Gekuiste zinnen, afgemeten woorden, beredeneerde strategieën en mooie manieren zijn volgens mij slechts waardevol als ze ontstaan vanuit echtheid, als daarachter ook het ware gevoel van waardering voor een oprechte ontmoeting en wederzijdse communicatie aanwezig is. Vaak is beleefd zijn echter een ingeoefend spel van archaïsche regels, gefundeerd op stokoude zinledige principes. Met zeepbellen die schitteren aan de buitenkant maar binnenin leeg zijn, ben je niets. Met loze woorden van vriendelijkheid en schijnengagement die niet gefundeerd zijn door oprechte gevoelens en nooit in liefdesdaden, mildheid en vergevingsgezindheid worden omgezet, kom je nergens. De Hyacints Bouquet van het dagelijks leven widern mich an. Het zijn deze wolven in schapenvacht die vaak het meeste kwaad aanrichten. Ze gaan maar door met keeping up appearances' en met alleen hún egocentrische doel voor ogen. Met de gekwetsten of gedupeerden die ze links laten liggen of achter laten houden ze geen rekening. Dat zijn toevallig de losers. Uiteindelijk is het toch belangrijk je eigen persoontje op het podium in het licht van de schijnwerper te houden of niet soms? Zijn ze niet mooi zichzelf en oh, zo geweldig beleefd en vriendelijk, onaantastbaar toch?
Ik ben een fan van Bernard Dewulf. Zijn heerlijke cursiefjes zijn mijn pareltjes voor de pare dagen. Vandaag ging het over het genie, de ouders die hun kinderen zo gemakkelijk tot de categorie van hoogbegaafden rekenen en de wiskundige excentriekeling die zich ver van de pers terugtrekt, mogelijk in de bossen van Sint-Petersburg, na het ontrafelen van het vermoeden van Poincaré. Maar ondertussen ontdek ik Dewulf zelf, met zijn gevoelig waarnemingsvermogen. Ik ervaar het functioneren van zijn geest en to-the-point-bedenkingen. Wanneer hij zichzelf tot de middelmaat rekent, bedelt hij bij zijn lezer uiteraard om een complimentje. Wel Bernard, vanwege een andere illusionist en militant van de mediocriteit, bedankt voor je aangrijpende stukjes. En of je nu een IQ hebt van 130 en één of twee standaarddeviaties meer of minder het maakt me geen zak uit. Voor mij ben je geniaal.
Toevallig lees ik vandaag een recensie van Dirk Verhofstadt over het boek van Reginald Moreels, 'Geen normen maar waarden', uitgegeven bij Houtekiet in 2004. Het doet deugd nog maar eens te ervaren dat ook anderen zoeken naar meer vrede in het hart en in de wereld. Enkele zinnen die me frappeerden waren de volgende:
De impact van de politiek is zoveel meer dan louter technisch. Het gaat in de politiek om de zoektocht naar een evenwicht tussen vrijheid en rechtvaardigheid, tussen zelfbeschikking en sociale samenhang, tussen pragmatisme en idealisme Ik kan niet anders dan die redenering verder trekken naar de persoonlijke samenleving tussen individuen. Elke dag samen zijn, met elkaar praten en dagelijkse problemen oplossen kan niet zonder een visie op hoe je wil zijn en wat je belangrijk acht in het leven. Een liefdesrelatie is geen pragmatische overeenkomst die enkel stoelt op gelijkmatig verdelen van geld, goederen, huis-, tuin-, fysieke- en relationele diensten. Het is niet louter dat technische. Bij elke communicatie, bij elke interactie worden waarden medespelers en emoties hoofdrolspelers. Elk gedrag is gekleurd door dat bewust of onbewust palet aan ethische beschouwingen. Sommigen hebben, meer dan anderen behoefte om die waarden mee te delen of uit te wisselen. Ook tussen man en vrouw is het een evenwichtsoefening om een gebalanceerde situatie te realiseren tussen vrijheid en rechtvaardigheid voor beide partners. De een zijn vrijheid is de ander zijn onvrijheid. Wat rechtvaardig lijkt voor de een kan zeer onrechtvaardig blijken voor de ander. Wie beslist wat er gebeurt? Is de één dominant en moet de ander maar slikken of wordt er rustig luisterend en respectvol onderhandeld? Is de norm een zakelijk pragmatisme, materieel leven en overleven, eten of gegeten worden? Dan is egoïsme de richtlijn en eerst ik en dan de ander de norm. Of proberen beide mensen idealen zoals billijkheid, lief en goed zijn voor elkaar, na te streven?
Wenen is geen teken van zwakheid, zo schrijft Moreels, en hij heeft volkomen gelijk. Tranen zijn vaak het enige verweermiddel tegenover misbruik en geweld, tegenover vernedering en onmacht, tegenover verwondering en schoonheid. Zolang de mens tranen kan laten vloeien is er hoop. Dit is zeer herkenbaar. De doorwinterde geweldpleger is niet voor rede, laat staan voor de emoties van anderen vatbaar. Hij kent geen empathie. Hij heeft al lang geleerd, voor elke poging van een ander om hem iets te laten inzien, of voor elk appel of redelijk beroep dat op zijn goede wil (heeft hij die wel?) gedaan wordt, te reageren met afwijzing, verontwaardiging en de massale tegenaanval. Spijtig, want tegen zulk ogenschijnlijk assertief maar in feite agressief gedrag, zijn enkel de diepe tranen van verdriet en medelijden mogelijk.
Het is eigenlijk onbegrijpelijk en wreed, dat wij mensen na al die eeuwen nog steeds weinig geleerd hebben uit onze ervaring en geschiedenis. Nog steeds zijn er oorlogen en nog steeds zijn er de vrouwen en de kinderen die bang wachten op vrede, liefdevol omgaan, verzorgd worden en verzorgen van elkaar. Het egoïsme, de agressie naar elkaar toe het stopt niet, noch tussen staten, noch tussen groepen mensen, noch tussen individuen, noch tussen man en vrouw. Het maakt zo hopeloos soms. En sterker nog, zelfs al wil je het theoretisch uit je eigen leven bannen, het lukt niet. Ook ik word boos om onrecht dat mij aangedaan wordt, ook ik doe, alhoewel ik van mezelf meen niet bewust, onrecht aan anderen. Gelukkig weet ik me te beheersen en gebruik ik geen fysiek geweld. Maar als je tegenwoordig te weinig opkomt voor jezelf, niet assertief bent, nederig van hart dan ben je schoon de dupe en de dweil van anderen Op wereldschaal is assertief zijn uiteindelijk liegen en bedriegen en uiteindelijk oorlog voeren. Communicatie en onderhandelen met elkaar, het delen van goederen en respect voor ieder wezen . Zijn nog zeer moeilijke vaardigheden voor de mens. Hopelijk slagen we er ooit in .
Het is dus goed dat we blijven herdenken, blijven processies houden en geschiedenis oproepen een klein beetje bijdragen aan een mogelijk inzicht en de weg naar vrede.
Russen lijken erg vlot in het leren van Nederlands. Die ervaring heb ik met Russische migranten in België en vooral met hun kinderen die hier schoollopen. Het zijn vaak sterke karakters, doorzetters en verstandige leerlingen. Ook onze gidsen ter plaatse spraken opmerkelijk goed Nederlands. V. de vriendelijke jonge man, die we via via als contactpersoon in Sint-Petersburg ontmoetten, vertelde over zijn werk in de bouw. Het is volgens hem de sector waar gelukkig nog veel jobs zijn. Hij werkt zes dagen op zeven, soms zeven op zeven, voor een niet al te schitterend loon, te vergelijken met een minimum loon, om net in leven te blijven. Hij vertelde dat het dan ook levensnoodzakelijk is voor vele Russen om op de een of andere manier iets bij te verdienen. Ook onze gepensioneerde universiteitsprofessor waarmee we in de stad aan de Neva kennis maakten, werkte nog op hoge leeftijd omdat hij met zijn pensioen, van omgerekend honderd euro per maand, niet kon overleven in een stad waar de prijzen van voedsel en levensonderhoud met de Belgische te vergelijken zijn.
Je kan dus niet anders dan mild zijn voor de gevraagde hoge prijzen in de straatwinkeltjes en de slinkse manier waarop een van de obers een doosje, geniepig in een servet verstopte, kaviaar wilde slijten aan de hotelgasten.
We zijn terug thuis. Het is nog even bekomen van het twee-uren-verschil tussen hier en ginds. De vermoeidheid laat zich pas in het eigen bed weer voelen. Zoals Sint-Petersburg een stad is van tegenstellingen, zo zijn mijn gevoelens het ook na deze ervaring.
Mij blijft de grove architectuur van de kolossale bouwwerken en de ruimte van water, brede lanen en pleinen bij. Of het nu woonblokken, winkels, kazernes, paleizen, de metro, kerken of kathedralen zijn, alles is log, groots, stoer, imponerend van een neerdrukkende zwaarte tot een bombastische schoonheid. De duale kloof tussen overdonderende rijkdom en droeve armoede is overal zichtbaar. In de straten bedelen gehandicapten en daklozen. Oudere dames verkopen één per één truien, valse bloemen, pantys, tweedehands schoenen, zelfgemaakte spullen Ze staan op de hoeken van de straat maar ook naast de wereldlijke paleizen en orthodoxe kerken, die met hun met goud belegde torens en koepels over heel de stad blinken in de schitterende zon. De Isaak en de Kazan kathedraal zijn enorm aangrijpend. Het Peterhof met zijn parken en fonteinen verbluft meer dan verbazingwekkend. De Hermitage is overweldigend. De mooiste kunstschatten van over heel de wereld zijn er verzameld en het geheel is onovertroffen. Da Vinci, Matisse, Rembrand, Van Gogh, . Alle groten der aarde hebben er een beetje erfenis nagelaten. Het is te veel voor één mens, te uitgebreid om op zo korte tijd aandachtig te bekijken en tot je te laten doordringen. De rijkdom van de staat en de tsaren moet enorm geweest zijn. Je wordt er niet goed van als je het bedenkt.
Morgen vertrekken wij met het koor naar Sint-Petersburg, om te zingen en ons land te vertegenwoordigen op het muziekfestival 2006. Het wordt een hele trip, spannend. Vertrekken, onderweg zijn, vliegen is eerder stresserend dan uitdagend. Ik ben niet zon flukse reiziger. Mijn familie en huis even uit handen geven, een weekje onbereikbaar zijn is moeilijk. Inpakken en controleren, de vrees dat ik iets essentieels vergeet, vraagt extra aandacht. Maar nu staan valies en handbagage klaar. Geconcentreerd op wat er straks te gebeuren valt, tracht ik me voor te bereiden op de korte nacht. Ik zet mijn inwendige knop op alert, om me, vroeg uit de veren, met het beste beentje eerst, niet te overslapen. De ongerustheid zit in de buik. Eens ter plaatse zal alles OK zijn, zo ken ik me. Dan zal ik nieuwsgierig zijn naar de gerestaureerde stad met zijn grootse gebouwen, monumenten en rijkdommen. Tussen het zingen door zal de Russische geschiedenis me bezig houden. De tsaren en hun verzamelde schatten zullen de ogen uitsteken. Meer nog verlang ik echter naar de mensen die er zullen zijn. Zangers uit andere landen, verbonden in muziek, ontmoeten is boeiend. Ik ben ook nieuwsgierig naar de uitstraling van de plaatselijke bewoners,erfgenamen van hun verleden. Hoe ervaren zij hun stad? Hoe leven ze? Ik hoop vooral de gezichten van de kinderen te zien. Zijn ze gelukkig daar te wonen?
