|
Parkinsonpatiënten rapporteren een brede waaier van slaapstoornissen, gaande van slapeloosheid en parasomnie (ongewone gedragingen tijdens de slaap) tot slaperigheid overdag.
Parkinsonpatiënten kunnen gemakkelijk inslapen, maar na een tijd weer wakker worden en de slaap niet meer kunnen vatten. Sommige patiënten liggen 30 % tot 40 % van de nacht wakker. Deze stoornissen kunnen te wijten zijn aan letsels van de hersenstructuren die de slaap regelen, aan verminderde werking van de medicatie of door 's nachts te moeten plassen. Depressie en angst kunnen eveneens een rol spelen. Daarnaast hebben parkinsonpatiënten vaak slaapapneu en rusteloze benen syndroom (RLS).
Een bijzondere vorm van slaapstoornissen is de REM sleep behavior disorder (RBD), waarbij de normale spierverslapping tijdens de REM-slaap verloren gaat. Patiënten met RBD acteren tijdens hun dromen: ze praten en maken gerichte bewegingen met handen en voeten, soms op een gewelddadige manier. Echt belangrijke RBD wordt vastgesteld bij zowat een kwart van de parkinsonpatiënten. Slaapstoornissen bij de ziekte van Parkinson, en in het bijzonder RBD, zijn een risicofactor voor het ontwikkelen van psychotische verschijnselen (wanen en hallucinaties).
Slaapapneu (OSA) kan eveneens voorkomen bij parkinsonpatiënten en houdt hier geen verband met zwaarlijvigheid. De oorzaak is veeleer een aantasting van de hersenstructuren die de ademhaling regelen. Ook stijfheid van de ademhalingsspieren thv de keel kan een rol spelen. Restless legs syndrome (RLS) komt voor bij minstens 20 % van de patiënten met de ziekte van Parkinson. Hoewel RLS en de ziekte van Parkinson te wijten zijn aan stoornissen van de dopaminewerking en allebei reageren op behandelingen met dopamine, is het onduidelijk of de werkingsmechanismen voor allebei wel degelijk dezelfde zijn.
Het spreekt vanzelf dat een optimale behandeling met parkinsonmiddelen de slaap kan bevorderen. Het gunstige effect van ropinirol en pramipexol op RLS is welbekend. Clonazepam wordt gegeven als behandeling van RBD. Ook van deep brain stimulation is aangetoond dat het slaapstoornissen gevoelig kan doen wijken. CPAP is de ideale oplossing voor slaapapneu, maar parkinsonpatiënten hebben vaak meer last om een masker te vinden dat het slaapcomfort niet verstoort. Het slaaplabo kan de patiënt wellicht helpen om de beste keuze te maken. 's Nachts wateren is bij parkinsonpatiënten vaak te wijten aan ophouden van vocht in de benen door een gebrek aan lichaamsbeweging en het gebruik van dopamine-agonisten. s Nachts wordt het vocht geresorbeerd en geeft aanleiding tot plassen. Lichaamsbeweging en het gebruik van steunkousen kan helpen. Eventueel kan tolterodine of oxybutynine worden toegediend.
Ook slaperigheid overdag is een belangrijk probleem bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Dit probleem is te wijten aan verschillende factoren, zoals de aantasting van de hersenfunctie, het gebruik van medicatie meer bepaald dopaminerge middelen en de hierboven beschreven slaapstoornissen. Slaperigheid overdag is vooral een probleem bij het autorijden, want episodes van plots inslapen, de zogenaamde sudden onset sleep, zijn beschreven. Veel middelen om de patiënt te helpen zijn er niet, behalve een optimale behandeling van de slaapstoornissen.
Bron: De Huisarts, 29 mei 2008, nr 878, Dr. Michèle Langendries, Am J Manag Care. 2008;14:S59-S69.
|
