De laatste dagen werd mijn brievenbus geteisterd door reclame voor het jaarlijkse bouwsalon dat gedurende  tien dagen in de Heizelpaleizen het nieuwsgierige publiek weer aanzuigt alsof de Rode Duivels er nog thuismatchen zouden spelen. De getransformeerde rode baksteenschildpad op het groene gras geeft meteen aan dat de Belg nog altijd met een baksteen op zijn rug en dikwijls in zijn maag bouwen en verbouwen opzoekt. Of je nu opnieuw wilt bouwen of een bestaande woning kopen en renoveren: het wordt alsmaar duurder en voor de gemiddelde Vlaming stilaan onbetaalbaar. En toch laten we dode bouwmaterialen toe om spirit te brengen in het huis waarin we wonen of waarvan we dromen. Iemand zei me ooit: “als je met pensioen gaat en je hebt geen eigen huis, dan ben je er niet zo goed aan toe.” Wie niet gewerkt heeft voor bakstenen, heeft op dat moment ook niet veel om op terug te vallen…

Ik woon in een huis naar mijn behoeften. Misschien heb ik door de jaren mijn noden wel aangepast aan het huis waar ik voor gewerkt heb. Met de jaren zijn die nodige dingen ook gewijzigd of beter: mijn behoeften zijn aangepast aan het huis en de toestand waarin ik mij bevind. Wij wonen in een huis met bijna allemaal persoonlijke ingrepen, beslissingen, mogelijkheden. Hoe zijn we hier beland als conglomeraat van Oost-Vlaamse en Kempische roots? We wilden wonen en werken dichterbij brengen, hadden nood aan een eigen stek en afschrik van huren. We dachten aan de kinderen en kwamen terecht in een doodlopende speelstraat die eindigde in de natuur. De buitenlucht, de goede verbindingen in alle richtingen, een grote tuin en het goede gevoel deden de rest. Toen dachten we nog niet aan de dingen die ons nu wel bewegingsvrijheid kosten zoals trappen over twee verdiepingen van een bel-etagewoning. Maar voor alles zijn er oplossingen. Denken (ver)bouwers vandaag méér aan de leefomstandigheden op hun oude dag dan tien jaar geleden? Ik weet het niet.

We wonen wel tussen de mensen en we passen in de omgeving, gewoon goed en gelukkig met een beperktheid, maar dat voelen we niet zo aan. Mijn huis heeft letterlijk mijn leven getekend en is altijd een thuis geweest. Thuis betekent voor mij dat ik al het dierbare (redelijk) binnen handbereik heb.

De wereld is een heel grote plek en ik vind het een gunst om daar een paar vierkante meter op te hebben waarvan ik kan zeggen, dit is van mij en daar kan ik me veilig voelen. Dat is voor mij thuis. Oost west, thuis best is een combinatie van veiligheid, vertrouwdheid, voorspelbaarheid en de situatie kunnen overzien. Het is een veilige haven, waar je je geborgen voelt en waar je controle over hebt. Waar je jezelf kunt zijn en waar de mensen wonen van wie je houdt, waar je tot rust kunt komen en waar je aan gewend bent. Ik ben nooit een groot ondernemer van (ver)bouwingen geweest. We kregen wel een nieuwe badkamer, een aanbouw met terras, een eigen bureau en werkplaats, een washok, nieuw buitenschrijnwerk en geïsoleerde beglazing. We deden wel interne aanpassingen aan de verwarming en in de tuin…

Mijn eerste thuis was bij ons vader en moeder en dat is minder huisgebonden. Zonder iemand in zo’n huis is dat ineens geen thuis meer. Ik maakte het mee bij de verkoop van het ouderlijk huis waarin moeder de laatste 30 jaar van haar leven 'woonde'. Een huis dat ze stukje voor stukje opbouwde. Het was een stuk van zichzelf dat ze waar maakte, weliswaar toen even lang geleden vader overleed. Waar ze kon van genieten en onbewust afscheid nam toen ze naar het zorgcentrum vertrok. Een huis van ineens afscheid nemen en tegelijkertijd afgesneden worden van het verleden, van botaf gedaan en niet meer kunnen/mogen teruggaan. Een huis dat zomaar wordt afgepakt.Het huis waarin vader en moeder leefden, waar herinneringen groeiden en waar geschiedenis geschreven werd met accenten die ze zelf hadden gekozen. Een huis dat leven vertelde. Een huis met een sfeer van ouder worden, getekend door wat het leven gegeven en ook genomen had. Een ouderlijk huis verlaten, verkopen en niet meer kunnen bezoeken is afscheid nemen van arbeid, realisaties, handenwerk en ideeën van mensen. Aan zo'n huis kleeft een emotionele kant, te belangrijk om te vergeten, maar ook evenzeer belangrijk om los te laten.

In 1982 nam ik bewust afscheid van dat ouderlijk huis uit 1927 in de oude Boomse tuinwijk, samen met mijn oudste kleinzoon die toen vier jaar oud was. Gewapend met een zaklantaarn, een schrijfblok en een fototoestel hebben we de hele wandeling gemaakt: van de kelder tot onder de zolderpannen van Boomse makelij die rust en standvastigheid uitstraalden. We hebben van elke ruimte foto's genomen en ook van de grond rond het huis. Het zijn relicten van een ex-eigendom met een ziel, een geschiedenis en zeker een eigen verhaal van liefde voor vader, moeder en de kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. De fototrofeeën hiervan waren weg, opgeborgen in koninklijke koekendozen. De foto's vormden voor mij de leidraad tot herinneringen die de moeite waard zijn om niet te vergeten. Op een gebruikte A4-omslag heb ik nog dingen opgeschreven en het resultaat van die 'restjes' heb ik daarna verder uitgeschreven. Wat mij herinnerde aan die twee mensen, probeerde ik te verpakken in het zilverpapier dat de warmte van de herinnering bijeenhoudt en onbewust laat aanwezig blijven om dankbaar aan terug te denken. Ik heb ze mee-verpakt in dezelfde koninklijke koekenblikken. Hoe erg moet het zijn dat je pas beseft hoe gigantisch groot de wereld is als je nergens meer thuis hoort.

Die rode gevoegde baksteenslak van Batibouw is verdorie héél goed gekozen. Ze geeft een gevoel van veiligheid, van 'thuis zijn', zoals ook bij Afrikaanse stammen. De schildpad en de boom zijn bewaarders van de tijd. Ze kunnen heel oud worden en dragen tekens van die tijd met zich mee. Een boom krijgt een jaarring bij en voor elk jaar dat voorbijgaat krijgen schildpadden op hun hoornplaten een ribbeltje in plus. Volgens sommige legendes is de schildpad een symbool van eeuwig leven, waarbij de hele wereld op haar rug wordt meegedragen. Ze werd een symbool van lang leven, wijsheid, kracht, betrouwbaarheid, vastberadenheid, welwillendheid, vrijgevigheid, goedheid en geduld. Moet er nog zand zijn? Als er een vorm van leven is die haar eigenheid heeft weten te bewaren, dan is het wel de schildpad. Het gaat haar niet om de snelheid waarmee ze ergens wil komen, maar om wat ze onderweg allemaal ziet en wat er ze er mee doet. Konden wij dat ook maar een beetje meer. Anderzijds is 'uit je schulp kruipen' haar voorbeeld voor ons als het belangrijkste proces waar we voor staan als we ons verder willen ontwikkelen.

Marcel Huysmans

25-02-2018, 17:32 geschreven door Marcel Huysmans