MUZIEK EN OORWORMEN

Als ik alleen thuis ben, kan ik soms intens genieten van de televisie die niet ingeschakeld is. De tegenprestatie is dan wel een CD of DVD in de muziekinstallatie of via de computer. Spijts alle ritme of sfeer brengt zoiets rust, laat werken en genieten maakt me ook beter gezind. Het is een sprekend bewijs dat muziek wonderen kan doen, zelfs als je het niet verwacht. Het tegenovergestelde zijn liedjes die tussen je oren, en dus in je hoofd blijven hangen. Het begint heel onschuldig, maar na een tijdje krijg je de indruk dat je een 'muzikale oorworm' op je trommelvliezen hebt gekregen. Hoewel het beestje er in werkelijkheid helemaal niet genesteld zit, is er toch een onmiskenbare getuigenis van zijn frivole aanwezigheid. Van waar komt dat liedje, deuntje of moderne tune? Hoe heeft het zich 'spiritueel' ontwikkeld met een repetitieve kracht en volhoudendheid die sterker zijn dan de eigen wil om er van af te geraken? Dan heb je een liedje in je hoofd en geraak er dan nog maar eens van af...

Naar het schijnt hebben vrouwen meer dan mannen last van die muzikale ondingen. Ze manifesteren zich blijkbaar ook meer bij muzikanten dan bij andersgezinden. Waarschijnlijk heeft het te maken met het ritme en de eenvoud van melodie of van de tekst. Wie moe is of last heeft van stress, kan dus sneller een oorworm krijgen. In het begin vrolijkt hij je op: je moet er bijna geen moeite voor doen en dan zijn ze nog te verduren. Maar eens ze in repeat-stand in ongeremde hoeveelheid in iemands hoofd spelen, worden ze opeens behoorlijk irritant. Insectenspray is er geen afdoend middel voor en bij verkeerde prijs-kwaliteitsvergelijking zelfs gevaarlijk. Het is of deze muziekjes een afwijking in hun genen hebben waardoor je hersenen ze niet volledig kunnen verwerken of corrigeren. Daardoor blijven ze zichzelf herhalen. Het is verdomd niet het hele liedje dat je beheerst, maar dikwijls maar een bepaald stukje of een paar zinnen. Als het een akoestisch nummer is, neurie je dan bij gebrek aan tekst gemakkelijk mee.

Hoe los je zoiets op? Een voor de hand liggende oplossing is wachten tot het vriendelijk ambetant melodietje vanzelf uit je hoofd vertrekt. Maar dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Eens je erbij begint na te denken, is het helemaal naar de filistijnen. Dan is het nog moeilijker om het liedje buitenshuis te krijgen. Soms probeer ik dan een ander irritant liedje op te vissen, maar da's ook moeilijk, want die komen niet zomaar na een vingerknip. En bij echt verkeerd opgedrongen keuzes zoals de Vogeltjesdans, Bohemian Rhapsody, Viva La Vida of The Lion sleeps Tonight treden dan weer andere randverschijnselen op waar je nog langer en meer last van hebt. Bij nader inzien heb ik dan ook ingezien dat verdringen niet de juiste oplossing is. Je verruilt dan het ene probleem voor het andere en zo heb je een weer een schoolvoorbeeld van de Wet van behoud van ellende.

Een tijdje geleden koos ik voor het stimuleren van het verdomde liedje door via de computer de tekst (lyrics) ervan op te zoeken. Vooral bij oorwormen waarvan je de tekst of de melodie niet volledig kent, blijkt dit een goede keuze. Je kunt het vergelijken met een plaat die blijft hangen, wat bij CD's veel minder gebeurt. Door de ontbrekende informatie op te zoeken en te herstellen zorg je ervoor dat je hoofd het liedje wel tot het einde kan afspelen en daardoor geraak je het kwijt.

Kun je ook bij iemand anders een oorworm vangen? Het is me al gebeurd dat ik me plots realiseerde dat iemand anders duidelijk last had van een oorworm, en dat ongewild naar buiten manifesteerde. Tikken op een tafel, een melodietje gezwind en herhaaldelijk fluiten of meeneuriën zijn de exponenten van zo'n evenement. Die dingen gebeuren ook meestal onbewust en als je dan vraagt waarom die persoon zit mee te tikken of iets dergelijks doet, volgt dikwijls de bewustwording en de vlucht van de oorworm. Als laatste zou je kunnen overwegen om je oorworm te visualiseren terwijl hij je hoofd via je oor verlaat. Dan komt het er op aan creatief te zijn en te verzinnen wat je allemaal met zo'n beestje kunt doen: opsluiten, verkeerd voedsel geven of extreem hem doorsturen naar iemand die je niet mag. Als je daar inderdaad in slaagt, verdwijnt het resetdeuntje vanzelf, ben je creatief maar belast je ongeweten iemand anders met je muzikaal probleem. Dat was oorspronkelijk niet de bedoeling. Ooit ben ik iemand tegengekomen die het verschijnsel vergeleek met een 'cognitieve jeuk': hoe langer je krabt, hoe meer jeuk je krijgt: hoe langer je met het liedje bezig bent, hoe langer het blijft hangen.

Het plezante van muziek is dat je er de ene keer kippenvel van krijgt en de andere keer lopen de tranen over je wangen. Muziek is emotie en gevoel zonder de remmende censuur van het verstand. Het is altijd al een deel van onszelf geweest. Veel mensen verraden zich bijna automatisch: met de voet meetikken bij een aanstekelijk hitje. Sommigen vinden van zichzelf dat ze geen ritmegevoel hebben of geen toon kunnen houden, en concluderen dan dat ze niet muzikaal zijn, maar dat is een begrijpelijk maar hardnekkig misverstand. Iedereen heeft een talent voor muziek. Dat talent laat zich niet alleen zien in het virtuoze van het muziek maken, maar ook in het beluisteren en waarderen van muziek. Muziek is een van de meest opmerkelijke facetten van het mens-zijn. Elke bevolking, stam of cultuur ter wereld kent (een vorm van) muziek. Muziek lijkt wel een sleutel te zijn tussen de 'fysieke' en de 'spirituele' wereld. Muziek kan je emoties veranderen, bepaalde ervaringen of gebeurtenissen terughalen en je prestaties beïnvloeden. Vrij regelmatig kun je zelfs aan de hand van iemands muzieksmaak al een vrij kloppend beeld schetsen van wat voor iemand het is... zelfs als hij met een kanjer van een muzikale oorworm zit!

Een oorworm vormt maar een nevenprobleem, is bijkomstig en de moeite niet om lang bij stil te blijven staan. En de laatste redplank is soms de Zoo…

Marcel Huysmans

26-08-2019, 15:39 geschreven door Marcel Huysmans