JULLEKE, EEN ECHTE ZEELHANGER

Laatst heb ik tussen pot en pint Julleke, een authentieke ‘zeelhanger’, gesproken. Zeelhangers zijn ongewijde bedienaars van de dikke koorden waarmee lang geleden de klokken in de kerktorens hun bronzen klanken over de parochies uitstrooiden. Je vindt ze bijna niet meer: de meeste zeelhangers zijn gestorven en al wie nog overblijft, heeft van Rome zwijgplicht gekregen om als behoeder van het geheim van de klokken van Rome nooit te vertellen hoe het in werkelijkheid is. In tegenstelling tot wat sommige paashazen denken, zijn het nog altijd de klokken die eigenhandig de paaseieren lustig rondstrooien in de prille paasmorgen. Zo lang het kan blijven duren, blijft het een feest voor de kleinkinderen. Voor mezelf was Pasen, samen met Sinterklaas, het moment van het jaar waarin magie zomaar mijn gewone leven binnenvloog. Het betekende tegelijk opgehouden en ingebouwde spanning. Als je te vroeg buitenkwam op paaszondag en de klokken zagen je, kon je een levensgroot paaskruis maken over de hoop dat je een deel van de chocoladebuit mocht oprapen. Bovendien gooiden die klokken nooit eieren maar deden hen wel perfect landen zoals het van goede piloten verwacht wordt. Na heel veel aandringen en op voorwaarde dat ik het niet verder zou vertellen, wilde Juul toch, na een lange stilte, schoorvoetend een deel van zijn geheim uit de klepels doen.

Na het Gloria van de mis van Witte Donderdag tot de nacht van Stille Zaterdag op Pasen zijn de klokken inderdaad foetsie. “Eieren halen in Rome” zeggen de mensen. Ze hebben gelijk, want zo heb ik het ook van de nonnekes geleerd, en die geloofde ik toen nog. De klokken zwijgen die drie dagen om het lijden en de dood van Jezus te gedenken. Eieren zijn van oudsher het symbool van vruchtbaarheid en nieuw leven zoals Pasen ook daarvoor staat. Ze hebben de vorm van kerkklokken met vleugeltjes en kunnen alleen ’s nachts en heel snel door de lucht vliegen om niet gezien te worden. Bovendien zijn ze nog minder vlug dan onze F16’s aan vervanging toe. In de parochie van mijn grootouders zou pastoor Hardewijn voor waar verteld hebben dat Tistje Begat (één van de oudste mannen van de parochie) als reisbegeleider mee mocht naar Rome om daar van de paus de vracht paaseieren in ontvangst te nemen. Later werd Tistje officieel aangesteld als de hoeder van de zoete paasvracht in de propvolle klokken tot na de landing en hun doorstart waarbij ze opnieuw in hun torenwoonst gingen hangen. Toen ik groter werd heb ik Tistje in de Goede week toch eens betrapt toen hij aanschoof in de beenhouwerij van mijn grootvader. Dat was de aanleiding voor mijn eerste grote paastwijfel.

Dat ik de klokken nooit in volle vlucht heb gezien, hoe ik ook naar de blauwe Witte Donderdaglucht gaapte, deed me vastbijten in dat mysterie. Tijdens het eieren zoeken had ik daar nog niet zo veel last van en misschien was ik wel de enige van de bonte bende die ’s anderendaags voor alle zekerheid nog eens tussen de gele narcissen ging kijken. Toch voelde ik met beide ellebogen dat iets niet helemaal klopte. Niet alleen konden die klokken, vooral op regenachtige dagen, hun eieren door een plastic afdak laten vallen, ze hadden ook de eigenaardige gewoonte om bij ons als eerste op zaterdag langs te komen, terwijl de rest van de straat pas op later bedeeld werd. Dat snap ik nog altijd niet, al schijnt het simpel te zijn. Soms lag er zelfs een plastic folietje onder de eitjes zodat ze in het natte gras toch droog en smakelijk konden blijven. Stenen balkons vormden helemaal geen hinderpaal: ook daarvoor hadden ze voor verzachtende omstandigheden gezorgd…  Maar ik vroeg me ook af waarom ons moeder, die van ver de paasklokken hoorde aankomen, altijd vroeg om ons onder de oude naaimachine te verstoppen opdat de klokken ons toch maar niet zouden zien. Terug naar de actualiteit: twee van mijn kleinkinderen vertelden me deze week dat ze met Pasen met de TGV naar Parijs reizen en geen eieren zullen komen rapen. ‘Opa, stuur de klokken maar een sms’je om ze te vragen om op maandag nog eens te komen?’ Je ziet het: zelfs de klokken doen mee met de sociale media.

En de paashaas dan? Toen ik jong was, bestond de paashaas nog niet. Alleen goedgelovige kinderen trapten daar in. De klokken daarentegen, kwamen met hun chocolade regelrecht van Rome. Daar durfde je niet aan twijfelen, net zomin als aan de onfeilbaarheid van de paus, de chocolaleverancier van de klokken. Later leerde ik dat de paashaas een zeer vruchtbaar dier is omdat hij kweekt als konijnen en dan is de link met eieren niet ver meer weg. Het feit dat vogels wel eens per vergissing een hazenslaapplaats als een ideaal nest aanzien en er hun eieren in leggen, maakte de haas als symbool van vruchtbaarheid tegelijk tot schilder, brenger of verstopper van eieren voor de kinderen. Als symbool van nieuw beginnend leven is het ei een teken van verandering (van ei naar kuiken) en van opstanding (door de schaal breken) en het is dus een uitgelezen symbool voor Pasen. Het ei geeft kracht om het leven te schenken en door te geven. Diezelfde levenskracht konden eieren overdragen aan de grond. Eieren verstoppen is daar een overblijfsel van. Op het land werden vroeger door de boeren eieren verspreid en soms ook ingegraven. Zo zou de kracht aan de grond worden overgedragen en aan de mens ten goede komen door het beter groeien van de gewassen…

Tegenwoordig leggen de kippen alsmaar vroeger paaseieren om vlugger op de markt te kunnen komen. Sommige paashazen starten hun productie al vanaf eind januari en zorgen voor een overconsumptie die een modderige, darmflora ontwortelende chocoladestroom op gang brengt. Dat is de samenwerkende vennootschap van de klokken en de paashaas. Langoor is dan wel de domme kracht van de uitbuiters van het paasfeest. Wezenloos huppelt hij met zijn mandje door het land. En als je het beestje vraagt wie hem opdracht heeft gegeven voor deze inhoudsloze distributie, dan komt er geen woord uit. Zijn naam is iedere keer haas en hij weet van niks.

Dan is geloven in de klokken of paashazen trouwens ook niet belangrijk meer.

Marcel Huysmans

28-03-2018, 11:18 geschreven door Marcel Huysmans