HET LIED VAN DE BRAVE ZOON

Op 21 juli is het nationale feestdag. Voor de meeste Belgen is het alleen nog maar een extra dagje vrij waarbij de meesten niet weten wat er gevierd wordt. Als lid van een volk van feestvierende Bourgondiërs feesten we praktisch elke dag, behalve juist dan. Meestal vieren de dappersten aller Galliërs hun feestdag op stille wijze. Voor de onwetenden of voor diegenen die het absoluut willen weten: op 21 juli vieren we de eedaflegging van onze eerste koning Leopold I in 1831. Nu hebben we nog een koning, maar zonder kroon en met een paleis zonder troon: echt niets om fier over te zijn! Wie ons nationaal volkslied uit volle borst ooit heeft meegezongen, behoort tot een zeldzaam Belgisch ras. O, ja, de meesten kennen nog wel “o, dierbaar België”, maar dan schakelen ze meteen naar een spottekst over een ezel die fameuze moeilijkheden heeft met zijn stoelgang. Hoewel de Rode Duivels daar voor enige verandering hebben gezorgd. Toen ik een tiental jaar geleden uitgenodigd werd op een etentje van een vaderlandslievende vereniging, schrok ik me bijna een tricolore hoedje toen de voorzitter “leve de Koning, vive le Roi!” riep en meteen alle aanwezigen moreel verplichtte om de nationale hymne mee te zingen. Dàt heb ik daarna niet meer beleefd…

De Rode Duivels, het Atomium en Sabena met de veertien oranje bolletjes en het koningshuis zijn bijna nog de enige echte Belgische symbolen. Helaas, de vaderlandse symboliek – compleet met leeuw en klauwen - lijdt aan sclerose. De Rode Duivels hebben zelfs een Spanjaard nodig om niet alleen met de mond maar ook met de voeten te scoren. Sabena trekt in de toekomst samen met Lufthansa-Duitsers op pad en het koningshuis mag enkel van stal voor onschuldige bezoekjes en voor vaderlandse ‘hoogdagen’ zoals 21 juli en het koningsfeest op 15 november. Ook dat weet ondertussen geen kat meer, laat staan een leeuw. De enige Belgische vlag die ik nog in huis heb, ligt grijpensklaar maar die dient enkel als de Rode Duivels of Nafi Thiam eremetaal verzamelen of als één van onze tennissers wereldschokkende back-hands produceert. Denk zelf maar eens na waar je nog ergens een driekleur hebt verborgen; haal ze maar boven en schraap je keel voor de Brabançonne en zijn verleden.

Horum fortissimi sunt Belgae (van hen zijn de Belgen de dappersten). Dat zei Julius Caesar 2.000 jaar geleden voor het eerst in zijn werk over de Gallische oorlog. Toen was er van een volkslied nog geen sprake. In 1830 kwamen de Belgen in opstand tegen Willem van Oranje. Een groepje studenten verzamelde zich na de gevechten in café “L’ Aigle d’Or” in de Brusselse Greepstraat (rue de la Fourche). Louis-Alexandre Dechet (Jenneval), een acteur van de Munt, zong daar voor het eerst zijn revolutionaire tekst na de ‘Stomme van Portici’, wel geprepareerd door een overvloed aan bier en gejend door de aanwezigen. Jenneval nam later dienst in het leger van de revolutionairen en sneuvelde op 18 oktober 1830 in gevechten bij Lier. In de loop van zijn leven paste hij, onder druk van de politieke evolutie, zijn tekst aan en maakte zo drie versies. Daaróm weten wij nu niet meer welke versie we moeten zingen!

Later werd er een Nederlandstalige en Duitstalige versie geschreven. Eerst in 1938 werd de Nederlandstalige officieel goedgekeurd. Een rondschrijven van de minister van Binnenlandse Zaken in 1926 vertelde dat enkel de vierde strofe als de officiële versie zou worden beschouwd. Nu is de tekst van de eerste strofe ons volkslied. Dat betekent dus vooruitgang maar omgekeerd.

Over het Brusselse Surlet de Chokierplein (genoemd naar de baron die als voorlopig regent in 1831 het eerste Belgische staatshoofd werd) staat een standbeeld van een vrouw, met Belgische vlag. Ze ‘verzinnebeeldt’ de provincie Brabant. Op haar sokkel vind je in de drie officiële landstalen de eerste drie alinea’s van de Brabançonne terug. Van één ding zijn we zeker: de Brabançonne haalt vaker het nieuws dan dat hij in Vlaanderen gezongen wordt. Ook het huwelijk tussen nationale hymne en rode duivels is broos, stormachtig, wisselvallig, maar er zit verbetering in. Alle ogen zijn gefocust op welke duivels - deels – volledig – in welke taal - meezingen of opgelegd wouwelen. Maar de zangers zin in de meerderheid. Toen de nationale voetbalploeg op 6 september 2008 tegen Estland aantrad, werd voor het eerste een tragere versie van de Brave Zoon gespeeld. Nationale trots wijlen Toots Thielemans bewerkte hem en begeleidde op de mondharmonica. Maar pers en publiek kregen er een wrange nasmaak van en daarom besloot Toots een snellere versie te spelen. Toen kon niemand nog meezingen. Ook deze versie kon niet door de spreekwoordelijke beugel en nu kiest men nog enkel voor de traditionele uitvoering met véél meer emotie!

De Belgische vlag telt drie verticale strepen in zwart, geel en rood. Ze verwijzen naar het wapenschild van het vroegere hertogdom Brabant: een leeuw van goud (geel), op achtergrond van sabel (zwart), geklauwd en getongd van keel (rood). Maar de leeuw staat nog enkel op het wapenschild. En nooit meer vergeten: zwart aan de stok, geel ernaast en rood als laatste! Dan mag je nu als goede Belg perfect zwaaien en onze nationale leus scanderen: “Eendracht maakt macht”. Dat dachten we vroeger. Nu denkt men dikwijls anders. Behalve voor het koningshuis en een hele sliert hovaardigheidsbekleders, is de nationale feestdag – met défilé, straaljagers, helikopters en bereden zwaantjes – in principe een vrije dag. De klassieke TD’s (Te Deums en niet Thé Dansants…) waren een relikwie waaraan sommigen zich graag vasthielden en dat zal zo nog wel een tijdje blijven. De ‘gestelde lichamen’ betuigen dan hun trouw aan de koning. Ze doen mij altijd denken aan Gunther von Hagens en zijn minutieus uit elkaar gehaalde lijken van Körperwelten. Het gaat niet om een ‘lijf’, maar wel over ‘mensen die bij wet zijn aangesteld’.
Van één ding zijn we zeker: op 21 juli hebben 11.431.406 inwoners van België een vrije dag.  Van koning Filip verwachten we zeker een toespraak. Het is nu eenmaal zijn feestje…

Marcel Huysmans

19-07-2019, 20:03 geschreven door Marcel Huysmans