Ik weet nog goed hoe we op zondagmorgen rond 6 december met mateloze verwondering héél stilletjes uit ons bed geslopen kwamen en aarzelend de deur van de woonkamer openduwden om te zien of de goede Heilige Man onze zaterdagavondwensen in daden had omgezet… Sinterklaas Kapoentje, leg wat in mijn schoentje, leg wat in mijn laarsje, dank u sinterklaarsje (omdat het moest rijmen…). Het waren de ‘testdagen’ vóór 6 december om te zien of de Sint ons al goed genegen was, om wat in stemming te komen en om via deze aperitiefjes voor het echte sintenfeest zijn gulheidsgraad te kunnen inschatten. De wortel, de suikerklontjes en het Zwartepietenpintje bleken ingewisseld voor witte en roze knisperende mariabeeldjes in ‘blaasuit’(die mijn vriend Herman zo lekker vindt), zelfgerolde marsepeinen bolletjes uit de huisbakkerij van de sint en kakelverse speculaas die je nergens anders ter wereld kon vinden. Als de Sint uiterst gul was, vonden we zelfs harde witte ‘noega’, waar je uren kon van genieten omdat die met zachtheid moest benaderd worden. We waren vooral blij om het resultaat en omdat we zo wisten dat de Sint en zijn gevolg ons op 6 december ook niet zou vergeten.

De kachel stond roodgloeiend. Soms durfden we – als de maan door de bomen scheen en wij ons wild geraas hadden gestaakt – luidkeels sinterklaasliedjes zingen die dat jaar hoog in de hitparade scoorden, in de hoop dat onze winterse klaagzang om wat lekkers ter plekke zou verhoord worden. Eén keer werd onze bede verhoord, beginnend met een hevig gebons op de deur, gevolgd door een geroep uit de gang van ‘zijn de kinderen braaf geweest?’ en bezegeld door een wervelende weldoende wolk van ‘niknakskes’ met gekleurde suikertoefjes over de vloer… Iedereen besefte dat dit Zwartepiet moest zijn, hoewel er één twijfelaar was die in die hemelse stem enkele accenten van Tante Anna meende te herkennen. Het waren gelukzalige momenten waardoor we iets langer mochten opblijven om ten volle te kunnen genieten van de korte huisaanwezigheid van de Sint in hoogsteigen persoon bij zijn doorgang door onze straat. Ons hart klopte dan weer vol verwachting om te weten wie de koek zou krijgen en wie de ‘gard’. Daarom zongen we dat ook twee keer…

Zie ginds komt de stoomboot. Een jaarlijks weerkerend jeugdevenement was het bezoek van de Sint aan de schippers – per echte stoomboot – op de plaats waar nu het viaduct van Merksem ligt . Van fijn stof of eren lage emissiezone hadden we toen nog geen last en omdat wij uitgerekend op die plaats woonden, mochten wij meegenieten van de Sint die zich luid stoomfluitend aankondigde. Zijn zwartepietenstoet deelde bruine papieren zakken uit aan de grijpgrage kinderhanden die zo gauw gevuld waren. Ze droegen allerlei lekkers aan maar ook toen al met reclame van ‘milde sponsors’. Wij zagen hem al staan en schreeuwden uit volle borst: zijn knecht staat te lachen en roept ons al toe. Wie zoet was, kreeg lekkers omdat wij dat al wisten van de vorige jaren. Niet alle frasen van dit heerlijke lied kwamen bij ieder kind even duidelijk over maar toch zong iedereen enthousiast mee. Toen we koudverkleumd thuiskwamen was er toch eentje dat vroeg: ‘hoe waaien zijn wimpels al heel en al weer? En: hoe huppelt zijn paardje, het dekt op en neer…dat versta ik toch niet!’ Dat was het ogenblik om te wijzen naar de inhoud van die bruine papierzak vol lekkers en tegelijk het sein om de kinderen verder te laten genieten van wat voor hen wel duidelijk was.

Kom toch eens kijken wat ik in mijn schoentje vind. Ik kreeg alles van die beste Sint: een bromtol en een zweep er bij; een doos met blokken, ook voor mij, en schaatsen en een nieuwe pet, een letter van banket. Waarschijnlijk was dat laatste iets dat overgewaaid kwam uit Nederland. Ik heb het nooit begrepen maar het moest wel lekker zijn… Wist ik veel dat banket een gevuld en zoet gebak is, meestal een bladerdeegcreatie met amandelspijsvulling in de vorm van een letter of een staaf. Boterletters of banketletters zijn in Nederland typisch aan de Sinterklaastijd gebonden producten en na 5 december zijn ze hopeloos ver te zoeken. Ondanks alles heeft het liedje bij ons wel standgehouden.

Sinterklaasje, bonne, bonne, bonne.Gooi wat in mijn lege, lege tonne, gooi wat in mijn laarsje, dank u, Sinterklaasje. De inhoud van die tonne was toen heel anders dan tegenwoordig, zoals Sinterklaas toen ook véél goedkoper was. Per kind in Vlaanderen geeft Sinterklaas nu 75 euro uit aan Sinterklaascadeaus. Toch was er vroeger óók goed speelgoed. Toen wij jong (en klein) waren, speelden we met de Meccano, een metalen bouwsysteem met metalen plaatjes, gaatjes, bouten, moeren en heerlijke voorbeelden op papier. We keken met grote ogen naar kinderen die met Dinky Toys of Matchbox (metalen waarheidsgetrouwe schaalmodellen van autootjes) konden spelen. Stratego, Cluedo en Scrabble dateren ook uit die tijd (1950). Traditionele spelletjes zoals knikkeren of bikkelen waren zalig eenvoudig maar toch sinterklaascadeaus. In 1955 verspreidde Lego (speel-goed) zich wereldwijd in een razend tempo vanuit het Deense Billund. En op het einde van de jaren vijftig kregen we ‘dynamisch speelgoed’, zoals de hoelahoep, de frisbee, de diabolo en de ‘scoubidou’. Barbie werd in 1959 met heel haar hebben en houden op de speelgoedbeurs van New York voorgesteld. De speelgoedwereld stond op zijn kop en discussies waren legio. Kon men zo'n decadent dametje uit kunststof, nu ook al mét hoofddoek, met slanke lijn en straffe boezem aan de kinderfantasie toevertrouwen? Maar het wichtje hield stand en vanaf de zestigerjaren leek de tonne van Sinterklaas onbegrensd vol. Later kwamen nog Playmobil en Rubik waar je kubusdraaierig kon van worden. Samson, Lion’s King, Pocahontas en de Power Rangers vonden ook hun plaatsje in de tonne van de Sint en waren rages waarvan men zich kan afvragen of het speelgoed gemaakt werd naar aanleiding van de film of de televisiereeks of dat het juist andersom was.

Afgehaakt staat netjes. Nu is het bijna niet meer bij te houden en moeten ouderen afhaken. Soms vergeet men wel dat speelgoed pas speel-goed wordt, als je er iets speels mee doet. En dat speelgoed pas speel-goed wordt, als je er iets goed mee doet.

Leve Sinterklaas en de slimme ouders!

Marcel Huysmans