“Ze” hebben weer een onderwerp om over te kletsen. Maar blijven kletsen is er te veel aan. Alleen met babbelen ga je geen meter vooruit. Kernenergie is een eigen-aardig ding. Geen babbelding. Een mengeling van ernst, onwetendheid, onzekerheid, bluf en centen. Het heeft te maken met de mens die altijd meer energie wil, maar ook met de gevolgen ervan en minder met de eindigheid van die energie. Je kunt er je eigen eindigheid fameus mee verkorten terwijl het grote dilemma blijft: kies je ervoor of blok je het af? Het is een strijd tussen het gezond verstand, het gewone-mensen-verstand en het verstand van de politici. Zeggen dat er alternatieven zijn, is niet genoeg. Anderen overtuigen doe je alleen met bewijzen en door je kaarten breeduit op de tafel te leggen: cijfers, gefundeerde voorstellen en overtuigende bewijzen vanuit onverdachte hoek. Zou je denken. Maar daar zit het probleem: als iemand een voorstel of studie voorlegt, zijn er altijd anderen die al met een vingerknip een profijtzoekende hoek ontdekt hebben. Dat is het moment om elkaar af te schieten, en daar is men tegenwoordig goed in.

 Wie durft er zijn hand voor de kernuitstap in het vuur steken? Onwetend kan men niet zondigen. Zorg dus dat je ’t niet of onvoldoende weet en dan kunnen ze nooit zeggen dat het jouw schuld is… Zo werkt dat hier.

Energieprijzen die stijgen: de meesten beweren dat die dingen alleen maar kunnen omhoog gaan, maar ondertussen vergeten ze dat politiekers meestal op de hoe-vraag antwoorden dat zij de voor iedereen beste oplossing zullen nastreven en vinden. Niks in de handen, niks in de mouwen, maar er komt ook niks uit. Wie wil er tekenen? Marghem en Tommelein zullen nooit een document tekenen dat verzekert dat de energieprijzen niet zullen stijgen. Heeft het er al ooit iemand dat aan hen durven vragen? In de voorbije drie jaren bleek Minister Marghem trouwens meer het probleem te zijn dan de oplossing, maar ons Heer moet altijd zijn getal hebben… Bij ons schuiven ze systematisch de kosten van grote luxe- en industriële bedrijven naar de zuinige, kleine particuliere verbruiker. De dertig grootste bedrijven, samen goed voor een kwart van het verbruik in Vlaanderen, betalen helemaal niets. Dat is omgekeerde herverdeling: wie al heeft, krijgt nog meer. En de vervuiler betaalt niet, maar passeert langs de kassa.

Die volledige kernuitstap uitleggen in 2019, je weet wel in het jaar van… komt te laat. Want dan duurt het weer even eer de volgende machthebbers op dreef zijn.  Als men nu een grote mond heeft, moet men niet wachten tot binnen twee jaar: investeren vraagt tijd en moet nu beginnen. Wat je op die twee jaar verliest, kun je nooit meer inhalen vóór 2025, tenzij je daarna weer kiest voor de vlucht vooruit. Het is geen dilemma meer, het is eerder een trilemma en misschien wel een milemma… Dat wordt bang denken.

In de wiskunde wordt aangetoond dat, als je meer onbekenden hebt dan vergelijkingen, je nooit een oplossing vindt. Voor deze uitstap moet je met honderden vlottende parameters rekening houden: andere dingen, andere mensen, andere partijen en een andere politiek, maar die verandert van vandaag op morgen niet. En het is bewezen dat je met meer onbekenden dan vergelijkingen nooit iets vindt. Wie daaraan twijfelt, is erger dan Galileï die uiteindelijk het toch gelijk aan zijn kant kreeg.

Uit eigen onmacht niet zelf over de geëigende gegevens beschikken, is beslissingen nemen die ideaal zijn om de macht te moeten afgeven. Dat is de nieuwe machtswet van de communicerende vaten. Maar ook die ontkent men. Energievisie op lange termijn. Wie heeft daar ervaring in? Ik bedoel wel over energie en wat het op lange termijn is, want over termijnen kent men blijkbaar heel veel. We hebben politiekers die het durven zeggen, maar niet altijd de brains hebben om het te realiseren. Ik zeg altijd: als je bevorderd wordt, zorg er dan voor dat je zelf de dingen doet waar je goed in bent en laat de rest over aan betrouwbare mensen die dat wel kunnen en die je meer vooruit helpen dan holle woorden. Anders struikel je over het Peterprincipe. We hebben de knowhow, de mensen, de wetenschap en de mogelijkheden in huis en we gebruiken ze niet. Zoek ze, niet afhankelijk van hun (politieke) kleur, maar wel omwille van hun competentie en geef ze twee maand tijd en vertrouwen om een degelijk voorstel uit te werken dat ook te realiseren is, met een duidelijke planning en heel veel kans op slagen. Zij moeten dan maar een aantal parameterkeuzes maken die het stelsel van vergelijkingen weer oplosbaar maakt. Dit is geen land om zuiver te investeren in groene energie, want het enige dat er dan in 2025 overblijft, is groen lachen en dat wil niemand.

Leer wat van Duitsland. In 2011 besliste dat land om versneld uit de kernenergie te stappen met een inzet op hernieuwbare energie. Ze noemden dat hun 'Energiewende' of energieommekeer. De balans is weinig positief. De CO2-uitstoot is toegenomen. De elektriciteitstarieven zijn de hoogste van Europa, vooral voor gezinnen. Uit angst voor de negatieve invloed op de concurrentiekracht van de Duitse ondernemingen, genieten industriële grootverbruikers een aanzienlijke korting. Het zijn dus vooral de Duitse gezinnen die de energieomwenteling betalen. In de energiemix wegen fossiele brandstoffen zwaar door en dat is niet anders in België. De bevoorradingszekerheid blijft onzeker. De gascentrale van Irsching is nieuw en toch moest ze dicht door de concurrentie met hernieuwbare energie. 50 Duitse elektriciteitscentrales wilden in 2015 de deuren sluiten omwille van economische onleefbaarheid. Noodzakelijke aanpassingswerken aan het netwerk liepen vertraging op. Vroeger lag de klemtoon op een gecentraliseerde elektriciteitsproductie in grote gas-, steenkool- en kerncentrales, terwijl nu een gedecentraliseerd systeem met windmolens en zonnepanelen die verspreid staan in het landschap de oplossing lijkt. Om deze overgang mogelijk te maken zijn er nieuwe lijnen nodig. Processen door buren die de nieuwe lijnen niet zien zitten en de hoge kosten voor de aanleg ervan vergen extra centen. De publieke opinie reageert zeker als het schilderijtje verder wordt gepenseeld. Maar vergeet niet: als ik wil-kan-moet meedoen aan de uitstap, zal ik hem mee moeten betalen. En daar wringen de schoentjes.

Het einde van het verhaal: de energieprijzen stijgen en de centrales stoten meer koolstofdioxide door het gebruik van gascentrales. Kernenergie en hernieuwbare energie kunnen nochtans perfect hand in hand gaan. Het zijn twee CO2-arme energiebronnen die een oplossing kunnen bieden in de strijd tegen broeikasgassen en de klimaatverandering. Ze moeten wel (nog) aangevuld worden met flexibele thermische centrales en elektriciteit uit de buurlanden als de wind niet waait of de zon het vertikt te schijnen. Op termijn kan ons elektriciteitssysteem dan nog evolueren - met minder dwang – naar een mix van zoveel mogelijk hernieuwbare energie, aangevuld met flexibele thermische centrales en elektriciteit vanuit de buurlanden.

Idealiter geloof ik in een Europees netwerk: zon uit het zuiden en water- en windenergie uit het noorden. Tot nu toe werken we te lokaal waardoor we windmolens stilleggen omdat we hier te veel energie hebben terwijl de buren te weinig hebben. Maar wat gebeurt er als in zo’n grote regio twee landen ruzie krijgen of in een oorlog verwikkeld geraken…

Dan valt de schone ideale pudding zomaar in elkaar… en daar helpen geen gouden lepeltjes aan!

Marcel Huysmans