Op donderdag 12 maart 2009 stelde in het Museum Dr. Guislain te Gent de Vlaamse journalist Dirk Musschoot (° 1961) zijn nieuwste boek voor: “MOEDER IS WEG”.

Het is een openhartige en ontroerende getuigenis van een zoon die zijn moeder geleidelijk verliest aan de ziekte van Alzheimer. In twee jaar tijd verdwijnt langzaam maar zeker haar eigen ik. Haar zoon volgt haar op dit pad vol moeilijke, maar ook gelukkige momenten. Hij vraagt zich af wat er omgaat in het hoofd van zijn dementerende moeder:

“Uren – wat zeg ik? dagen! – heb ik al naar haar zitten kijken, me afvragend wat er in dat hoofd speelt, dat hoofd dat alsmaar kleiner wordt. Ik kijk haar recht in de ogen, maar zij kijkt dwars door me heen. Ik heb meermaals mijn hoofd naast dat van haar gehouden en in dezelfde richting gekeken. Wat ziet zij dat ik niet zie? Iets moois? Ik hoop het voor haar. Een doel? Ik hoop het evenzeer. Ik vraag het haar, maar krijg geen antwoord. Ik krijg nooit meer een antwoord.”

Dirk Musschoot geeft een eerlijke kijk op hoe het zijn moeder, hemzelf, zijn broer, zus en de anderen is vergaan in het gezelschap van meneer Alzheimer. Dit herkenbaar verhaal kan een troost zijn voor al wie te maken krijgt met met de verschrikkelijke ziekte van Alzheimer.

152 pagina's | Uitgeverij Terra - Lannoo | maart 2009 |ISBN 978-90-209-8309-8 | 14,95 EUR

Als ik woensdagnamiddag bij mama kom, is zij al samen met Denise op wandel in het park van het rusthuis. Van zodra ik in zicht ben, begint mama al lachend in mijn richting te zwaaien. Ze herkent me meteen. Wat ben ik blij! Ik word begroet met een dikke kus. Denise vertelt mij verwonderd dat mama mij al veel eerder had opgemerkt dan zijzelf.

Terwijl we met ons drietjes de wandeling verder zetten, vraagt Denise hoe het is met Arsène. Ze weet dat hij deze morgen op controle ging bij de uroloog om te zien hoe de verbrijzeling van zijn niersteen, twee weken geleden, is verlopen. Ik vertel haar dat Arsène binnenkort een paar dagen moet worden opgenomen voor verder onderzoek. Mama, die bijna nooit meer een gesprek kan volgen, laat staan erop reageren, blijft staan. De naam van Arsène en het feit dat hij naar het ziekenhuis moet, maakt blijkbaar iets los in haar verwarde geest. Ze is ineens één en al bezorgdheid. Haar hand op haar hart en met een beverig stemmetje zegt ze: “Neen kind, ik kan dat niet meer alleen blijven dragen en pakken.”  Ik zeg dat het allemaal wel zo erg niet zal zijn. Maar ze heeft heel duidelijk begrepen dat haar schoonzoon naar het ziekenhuis moet en daar is ze het hart van in. Mama is, door haar ziekte, overgevoelig geworden en ik wil haar niet nodeloos verdrietig maken. Ik geef vlug een seintje aan Denise dat we niets meer zeggen over het ziekenhuis en de ingreep die Arsène moet ondergaan. “Kom mama, laat ons verder wandelen. Kijk eens naar al die mooie bloemen,” probeer ik haar af te leiden. Maar ze heeft niet de minste interesse voor de bloemen. Wat ze gehoord heeft over Arsène, blijft blijkbaar door haar hoofd spoken. Ze blijft opnieuw staan. “Kind, waarom zijn al die slechte dingen altijd voor ons?” vraagt ze hulpeloos. Haar gezichtje spreekt boekdelen, ze is één en al bezorgdheid. Haar moederhart spreekt en het valt mij op hoe bekommerd mama nog kan zijn om Arsène en mij. Ze heeft voor ons twee nog altijd dat heel speciaal plekje bewaard in haar zo zieke hoofd. Ik stel haar opnieuw gerust, en dankbaar denk ik: we zijn ‘ons mama’ nog niet helemaal kwijt. Maar als we even later in de cafetaria van het rusthuis gezellig een koffie drinken, is ze al alles vergeten. Gelukkig maar?

Zondagnamiddag stelt Arsène voor om met dit prachtige lenteweer samen met mama te gaan wandelen in het Provinciaal Domein ‘Het Leen’ te Eeklo.

Mama vindt dat uitje een prima idee. Tot we bij de auto staan! We willen haar achteraan laten instappen, op haar plaatsje waar ze altijd zat als we vroeger met ons drieën erop uittrokken. Maar dat is buiten mijnheer Alzheimer gerekend. Arsène houdt voor haar de deur open, maar mama weet niet meer hoe ze moet instappen. Hoe we het haar ook uitleggen, ze snapt het niet. Ze draait en keert, maar ze zet geen voet in de auto. Ten einde raad, gaat Arsène achter het stuur zitten: “Laat haar dan maar vooraan zitten. Als ze mij ziet, zal ze misschien wel instappen.”  Zogezegd, zo gedaan. Maar mama is niet tot instappen te bewegen. Een verwarde blik op haar gezicht! Arsène blijft maar aandringen: “Kom mama, kom maar naast mij zitten.”  Alle moeite ten spijt, het lukt hoegenaamd niet. En ik denk triest bij mijzelf: kan ze dat nu ook al niet meer? Ons mama wordt van die hele toestand ook alleen maar ongelukkiger en dat is zeker niet onze bedoeling. Arsène en ik geven het op. We houden het dan maar bij een wandeling naar het ‘Beukenpark’ en het ‘Schipdonkkanaal’.

Ze loopt tussen ons in en wordt weer helemaal euforisch blij. Tussen al haar verwarde verhalen in, heeft ze vandaag ook oog voor de bloemen, de schapen en de lammetjes, de geitjes, de eendjes… Arsène en ik vinden haar ‘goed’ vandaag, al is het dan ‘goed op zijn mama’s’!

Als na de wandeling Arsène voorstelt om een ijscrème te gaan eten op het terras van de cafetaria, kan mama’s namiddag niet meer stuk. Zalig genietend van de warme voorjaarszon, kijkt ze haar schoonzoon aan en wrijft zachtjes met haar hand over zijn dikke buik, net zoals ze vroeger deed. “Je kunt het niet laten, hé mama” zeg ik lachend. “Neen, dat kan ik niet laten,” antwoordt ze vrolijk.

Vrijdagmiddag is mama gaan wandelen met Denise. Zaterdagmiddag was Denise er ook en gingen we met zijn drieën naar buiten, vandaag trekken mama en ik er met ons tweetjes op uit. Door al die uitstapjes is ze bijzonder goedgezind. Ze is enorm blij dat ik er ben en praat er maar op los. De ene rare, onverstaanbare zin volgt de andere op, maar ik doe alsof ik alles begrijp.

Plots blijft ze staan, kijkt me aan en vraagt: “Weet jij het ook niet?”  Omdat ik in het geheel niet weet waar ze het over heeft, antwoord ik: “Nee mama, ik weet het ook niet.”  “Dat is ambekant”, zegt ze. Zonder dat ik er erg in heb, verbeter ik haar: “Dat is ambetant.”  Normaal gezien wordt ze er niet graag aan herinnerd dat ze fouten maakt en wordt ze boos. Nu krijgt ze meteen midden op straat een ongecontroleerde lachbui. “Is het ambetant…? En ik zeg ambekant!”  giert ze het uit.

Een paar vrienden, die aan het fietsen zijn, houden even halt bij ons. Ze weten van mama’s ziekte. De man vraagt aan mama: “En , hoe is het met u?”  Mama antwoordt vrolijk: “Goed, en daarna gaan we naar de briek!”  Geen één van ons drie die weet wat de ‘briek’ is, maar de man antwoordt doodnormaal: “ Gelijk heeft u, ga maar naar de briek.”  Waarop mama de daad bij het woord voegt. Zonder gedag te zeggen stapt ze in haar eentje verder. Ik neem vlug afscheid van de vrienden en haal haar in.

We keren terug naar het rusthuis. Mama is moe van haar wandeling, maar ze is gelukkig. En dat is het enige wat telt.

Maandagmiddag is het ziekenzalving op mama’s afdeling. De familie is uitgenodigd om deze bij te wonen.

Als ik toekom, zitten de bewoners al in een hele grote kring bij elkaar. In het midden van de kring staan de tafels netjes gedekt voor de koffie en cake, die achteraf wordt aangeboden. Het ziet er weer allemaal prachtig en heel verzorgd uit. Ik ga bij mama zitten. Karoline, Marcel, die vandaag jarig is, en Jo zitten vlak naast ons.

De pastorale werkster van het rusthuis en de aalmoezenier leiden de ziekenzalving. Het is een ‘pakkend moment’, maar ik heb de indruk dat de ceremonie aan de meeste demente oudjes gewoon 'voorbij gaat'. Ook aan mama. Ze vindt de muziek, die zachtjes op de achtergrond speelt, helemaal niet mooi. Ze wijst met haar hoofd in de richting van de dvd-speler en zegt luidop: “Dat trekt ook op niets!”  Ik vermaan haar om stil te zijn. De zalving zelf ondergaat ze gewoon, maar toch is het voor ons als familie een emotioneel moment. Vooral Karoline heeft het er moeilijk mee. “Misschien zal het Marcel toch een beetje beschermen”  fluistert ze mij toe. Ik heb medelijden met haar, ik vind het zo triest. Zich vastklampen aan iedere strohalm, ik ken dat ook. Als bij het einde van de ziekenzalving gezamenlijk het ‘Onze Vader’ wordt gebeden, zegt mama luid en duidelijk het gebed mee. Daar schrik ik toch even van. Juist de laatste zinnetjes is ze kwijt. Elke bewoner krijgt nog een klein zakje lavendel en daarna drinken we gezellig samen koffie.

De aalmoezenier gaat bij elk oudje nog eens langs. Mama herkent de man helemaal niet meer. Ze zit hem dan ook duister aan te kijken als hij beweert dat hij haar zo net gezalfd heeft. “Gij?” zegt ze vol ongeloof. “Je herkent me waarschijnlijk niet meer, omdat ik mijn witte albe heb uitgetrokken”  probeert de arme man. Maar mama blijft erbij dat ze hem niet kent en eet gewoon haar stukje cake verder op.

Zondagmiddag komt Simone bij mama op bezoek. Zij is een achternicht van mama en één jaar jonger. Simone is iemand die de familieband in ere houdt. We hadden steeds telefonisch contact. Zij is van mama’s ziekte op de hoogte, maar door omstandigheden hebben we elkaar een hele tijd niet gezien. Wij waren zo een twee jaar geleden samen met mama, die toen pas was opgenomen in het rusthuis, bij Simone thuis uitgenodigd. Toen ging het nog vrij goed met mama. Dat was de laatste keer dat ze elkaar hebben gezien.

Mama zit op haar kamer, vast in haar stoel. Ondertussen haalt een dement dametje, dat onlangs is opgenomen en nog vrij rondloopt, mama’s kamer overhoop. Moet kunnen, denk ik. Mama zegt meteen tegen de ‘nieuwe vriendin’: “Dat is mijn dochter.”  De dame kijkt me lief aan, ik breng de kamer weer op orde en het vrouwtje verdwijnt stilletjes. Terwijl ik mama klaar maak voor het bezoek, vertel ik haar dat Simone komt. Ze hebben als kind samen gespeeld. Ze hebben als volwassenen de goede en slechte momenten in hun leven gedeeld. Maar mama weet bij God niet over wie ik het heb! Misschien gaat het wel beter eens zij Simone ziet, denk ik. Misschien komt dan weer alles terug?

Rond half drie rijdt Simone met haar auto de parking van het rusthuis op. “Simone is daar, mama,”  zeg ik. “Simone?”  vraagt ze twijfelend. We lopen haar tegemoet, maar mama blijft stokstijf staan als Simone haar wil omhelzen. “Ik ben Simone”,  lacht haar achternicht haar toe en neemt mama eens goed vast. Simone merkt meteen dat er iets verkeerd is. Mama herkent haar niet. Zoals steeds neem ik mama in bescherming en trek verontschuldigend de schouders op.

We gaan met zijn drieën naar de cafetaria. Simone wil bijpraten met mama. Maar algauw merkt ze dat ook dat niet meer lukt. Vol ongeloof om de afasie die mama parten speelt, zegt ze stilletjes tegen mij: “Ik versta haar niet… ik weet niet wat ze wil zeggen…”  Ik leg haar uit dat mama door de ziekte van Alzheimer de meeste woorden al is kwijtgeraakt. Dat ze niet alleen geen gesprek meer kan voeren, maar het ook niet meer kan volgen. Voor Simone komt het hard aan, dit had ze niet verwacht. Nu pas dringt het tot haar door hoe erg mama er aan toe is. Als ze bovendien merkt dat ik mama’s pannenkoeken met suiker bestrooi en die voor haar in stukjes snijd, wordt het haar teveel. Ze duikt weg onder tafel, haalt een zakdoek uit haar handtas en droogt stiekem haar tranen.

Op donderdag 5 januari 2006 nodigde Marc Uytterhoeven in zijn talkshow “De Laatste Show” de toen nog jonge Vlaamse groep Yevgueni uit. Zij brengen Nederlandstalige nummers uit waarin ze knap chanson, kleinkunst en pop tot één geheel weten te vermengen.

Het liedje “Oud en Versleten” van lead-zanger Klaas Delrue is zeer duidelijk maatschappijkritisch bedoeld. Het is een pro-euthanasie lied die hij schreef naar aanleiding van het aftakelingsproces van zijn beide oma’s.

Maar, euthanasie en Alzheimer, hoe zit dat wettelijk? Lees mijn berichten Euthanasie en Alzheimer en Afwijzende reacties op voorstel uitbreiding euthanasiewet.

Denise, mama en ik gaan wandelen. Dat is een vaste gewoonte op zaterdagmiddag. Mama is blij en opgewekt dat ze weer naar buiten kan. En vandaag is ze ‘goed’. Als we de straat willen oversteken, kijkt ze naar links en rechts en zegt dan: “’t Is goed, er komt niets!”  Eventjes heel helder, dan weer verward, zoals wij het nu al zoveel maanden gewoon zijn.

Plots zegt ze: “Ik moet plassen.”  We hebben nochtans mama op de wc laten zitten vóór we gingen stappen, maar toen lukte het niet. Denise en ik kijken elkaar aan, we weten wat er nu gebeurt. Als mama zegt dat ze naar het toilet moet, moet ze ook meteen! Haar ‘plas’ ophouden, lukt niet meer. Mama kijkt ons beteuterd aan: “ Ja, nu loop ik helemaal nat…”  Gelukkig geniet ze toch nog van haar wandeling.

Van zodra we terug in het rusthuis zijn, krijgt mama een droge pamper aan. Denise neemt afscheid en gaat naar huis. Ik loop nog eventjes met mama de gangen door en wil haar dan naar haar tafel brengen voor het avondeten. Maar ze wil persé niet voorbij de grote ronde tafel, waar ze bijna een week lang verplicht moest zitten. Ze stopt bruusk: “Neen, ons Ellen, niet naar daar!”  Ik dring een beetje aan om toch door te lopen, maar mama is boos: “Neen, Ellen, neen, daar niet. Er zit daar een ‘aardigaard’!”  We gaan met een boog om de bewuste tafel heen en ik breng haar naar haar vaste stekje. Haar gezicht klaart op, “Hier is ’t goed” zegt ze. De tafelherschikking moet voor haar een enorme emotionele ervaring zijn geweest, die ze blijkbaar nog niet heeft verwerkt.

Dinsdagnamiddag hebben Karoline en ik een gesprek met Marianne, de stafmedewerker Zorg en Kwaliteit en met Bea, de hoofdver-pleegster. In een rustig gesprek wordt de tafelherschikking op mama’s afdeling besproken. Er wordt naar ons geluisterd en wij luisteren naar hen. Wij staan er op dat Marcel en mama weer hun vaste en zó bekende plekje terugkrijgen. De hoofdver-pleegster heeft haar argumenten om de herschikking deels te bewaren. Die zorgt er volgens haar voor dat het werk van de verplegende vlotter verloopt. Daar kunnen wij inkomen, maar wij houden toch voet bij stuk.

De volgende dag zitten Marcel en mama, samen met hun vroegere tafelgenote, weer gezellig samen aan hun vertrouwde tafeltje. Het staat wel niet meer op dezelfde plek, maar daar kunnen wij mee leven: dat went wel. Mama is goedgezind en vrolijk. Als Karoline ’s avonds tegen Marcel zegt: “Hier zitten jullie weer goed, h锠 antwoordt Marcel met de weinige woorden die hij nog kent: “’t zal wel zijn!”  En alleen al die enkele woordjes maken Karoline en mij blij. Wij zijn tevreden dat we zijn opgekomen voor onze twee lievelingen.

Karoline en ik hadden het enkele weken geleden afgesproken: van zodra het weer het toelaat, gaan we met Marcel en mama eens samen naar buiten.

Mama loopt aan mijn arm. Zij is uitgelaten en druk. Marcel ‘loopt’ stilzwijgend aan de hand van Karoline, die de erge pijn in haar rug dapper verbijt om haar man een wandeling in het park te kunnen gunnen. Mama doet weer wat extra gek en wordt door Marcel in de gaten gehouden. “’t Is soms een zotte triene, hé!”  zegt Karoline lachend tegen Marcel. Hij lacht terug: “Ja, ja…”.  Het gebeurt wel meer als mama ‘grappig’ doet, dat Marcel daar plezier aan beleeft.

Mama is vlotter ter been dan Marcel en dat merkt ze blijkbaar op. Plots geeft mama mij een duwtje, knikt in de richting van Marcel en zegt: “Zonde, hé.”  Wil zij hem helpen? Meteen gaat ze naast hem lopen en neemt hem bij zijn vrije arm vast. Na zijn ziek zijn in december, stapt Marcel terug, maar hij sloft met zijn voeten over de grond. Zijn door Alzheimer aangetaste hersens zenden blijkbaar geen signalen meer uit hoe het juist moet. Zijn vrouwtje doet haar best: “Pa, je moet je voeten opheffen als je stapt.”  Maar deze opdracht dringt eigenlijk niet meer tot hem door. Het lukt ons toch om tweemaal het park rond te wandelen. Op het laatst is Marcel bijna niet meer bij te houden, hij gaat steeds vlugger stappen. “Wordt hij moe en wil hij terug?”  vraagt Karoline zich bezorgd af. We keren meteen terug en gaan iets drinken in de cafetaria.

Omdat het zondag is, trakteren wij ons zelf op een porto. Mama wil er ook één en Marcel drinkt een spuitwater. We babbelen nog wat gezellig, en terwijl mama daar nog met volle teugen van geniet, is Marcel stilletjes ingedommeld.

Terwijl ik vrijdagmorgen mama’s haar in de krulspelden draai, zit ze naar de foto te kijken van papa. Een reuze grote foto, die hij tijdens de oorlog liet maken. Het was een geschenk voor zijn moeder, net vóór zijn vertrek naar Duitsland. Hij was toen 18.

Mama hecht de laatste tijd meer belang aan deze foto, dan aan het geschilderde portret van papa op de leeftijd dat hij stierf. Hij was pas 47 jaar. Bij het schilderij is ze steeds vaker in de war wie er eigenlijk op staat. Soms zegt ze dat het haar vader is, soms noemt ze de naam van een verre neef. Ze weet het eigenlijk niet zo goed meer. Maar als mama naar de foto kijkt, dan weet ze zonder problemen dat het Urbain is, papa. Voor de zoveelste keer zegt ze triest: “Het was toch zo een mooie man, hé?”  Enkele maanden geleden volgde hierop steeds dezelfde verdrietige zin: ‘waarom werd hij zo vroeg van ons weggehaald, zo een brave mens, waarom…’  Maar vandaag klaart mama ’s gezichtje ineens op, ze kijkt mij aan en zegt tevreden: “Hij schrijft mij elke dag!”  Mij doet het pijn om zo iets te horen, maar ik laat mama gelukkig zijn met haar denkbeeldige brieven en zeg: “Dat is lief!”, waarop ze tevreden van ja knikt.

Ze beweren al meer dan duizend zwaar zieke patiënten uit de hele wereld te hebben behandeld met stamcellen. Ja, ook al een dertigtal patiënten uit België had er bijna 8.000 euro voor over, zegt de patiëntverantwoordelijke van de Duitse privékliniek X-cell-Center in Keulen. In de aanbieding: stamceltherapie voor parkinson en beroertes maar evengoed voor ouderdomsblindheid en alzheimer. Zelfs erectiestoornissen zijn volgens de Duitse privékliniek te behandelen met volwassen 'stamcellen' uit het beenmerg van de patiënt.

Oplichterij, klinkt het unisono bij Vlaamse experts. Misbruik van de wanhoop van patiënten. Alzheimerexperte Christine Van Broeckhoven en professor neurologie Peter De Deyn van de Universiteit Antwerpen beamen dat er geen formeel goedgekeurde celtherapie is voor alzheimer. Volgens Van Broeckhoven is de Duitse aanpak "ethisch totaal onverantwoord".

Bekijk hier een fragment uit het VTM-nieuws van 26/2/2009:

Zondagnamiddag, het regent niet. Dus mama en ik profiteren ervan om te gaan wandelen. Vandaag spreekt ze mij weer aan met Ellen of zegt ze weer ‘kindeke’. Maar verder praat ze tegen een blaadje dat ze op de grond ziet liggen alsof het leeft. Ook de rode brandweerkraan op onze weg wordt aangesproken en gevraagd of hij mee wandelen gaat. Ik laat haar maar doen en speel het ‘spelletje’ gewoon mee.

Op de terugweg naar het rusthuis begint mama plots vlugger te stappen. “Waarom stap je ineens zo vlug?”  vraag ik haar, “Wil je naar huis?”  Ze lacht en antwoordt: “Ja, mijn ma en pa komen mij halen!”  Ik ga er niet meer tegenin, zoals ik vroeger deed. Ik leg niet meer uit dat ze al lang overleden zijn. En zeg: “Oké, dan steken we een tandje bij!”  en we stappen flink door.

Het doet mij denken aan het liedje van Harrie Jekkers, ‘Terug bij af’. Hij zingt over zijn oma, dement op haar tachtigste na een leven van zorgen voor haar kinderen en kleinkinderen.

Als ik zaterdagnamiddag bij mama toekom, is Denise al druk in de weer om mama klaar te maken voor een wandeling. Ze staan met hun tweetjes in de badkamer. “Kijk wie daar is!” zegt Denise, wijzend in mijn richting. “Tante Margriet?” zegt mama vertwijfeld. Ik doe ondertussen mijn jas uit en leg hem op mama’s bed. Ik stap ook de badkamer binnen. “Neen, neen, kijk eens goed”  probeert Denise. “Is het… de zuster… van tante Margiet?”  vraagt mama nu heel onzeker. “’t Is Ellen, de kleine…”  snelt Denise mama ter hulp. En dan weet ze het weer: “Oh ja, ons kleine.”  Maar alle aandacht blijft naar Denise gaan, mama vleit zich tegen haar aan en zegt dat ze haar zo graag ziet. Terwijl mama Denise vastpakt en haar een zoen geeft, zegt mama tegen mij: “Dat is toch zo een lief vrouwtje!... Echt hoor…”  Ze wil best nog wel wat meer zeggen, maar ze geraakt niet uit haar woorden. Ze kijkt Denise een beetje hulpeloos aan en maakt alles goed met een dikke knuffel. Denise is er blij mee en neemt mama op haar beurt ook eens goed vast. Ik ben vertederd door zoveel warmte en vriendschap.

Wat later gaan we met zijn drieën op stap. We maken een grote wandeling. We kiezen voor het wandelpad langs het Schipdonkkanaal. Het is er zo rustig: enkele wandelaars, een handvol fietsers. Aan de ene kant de weien, waar schapen, geiten en ezeltjes lopen, aan de andere kant het kanaal waar enkel de wilde eenden voor wat deining op het water zorgen. Mama geniet er weer van. Als Denise vertelt dat ze zin heeft om binnenkort eens te gaan winkelen, vraagt mama stilletjes: “Mag ik dan eens mee?”  “Ja natuurlijk, wij gaan eens met ons tweetjes winkelen. Dat deden we vroeger toch ook?” zegt Denise. Mama straalt. Na ongeveer een uur stappen, keren we terug en gaan we koffie drinken in de cafetaria van het rusthuis. Denise en mama eten pannenkoeken. Een gezellige zaterdagnamiddag onder vriendinnen!

Zondagnamiddag zit ik samen met mama op haar kamer. Ik haal de chocolaatjes uit de kast, maak de doos open en geef haar eentje. “Gisteren gekregen voor jouw verjaardag” zeg ik. Mama kijkt me aan: “Was het gisteren mijn verjaardag?”  Ik vertel haar wie er zaterdag allemaal zijn gekomen, dat we koffie en taart hebben gegeten. Maar ze blijft me vol ongeloof aankijken en luchtig zegt ze: “Alles vergeten!”  Ik probeer het nog een keertje, toon haar de verjaardags-kaartjes, maar tevergeefs. Opnieuw krijg ik te horen: “Vergeten, vergeten …”  Ik dring niet verder aan, mama herinnert zich niets meer van haar verjaardagsfeestje.

We gaan samen wandelen. Ze doet weer een beetje gek, ze zingt luidop op straat. Als ze in de verte een hond hoort blaffen, doet ze met hem mee. Ze krijgt weer de ene lachbui na de andere. Ineens zegt mama: “Dat ons Marie-Louise dat moest weten, ik zou ervan krijgen!”  Marie-Louise was mama's zus, die stierf aan kinkhoest toen ze negen was. Mama was toen drie jaar. Ze heeft ook de hele tijd weer waanvoorstellingen: ze ziet van alles dat er niet is. Volgens mama ligt er hondje midden op straat. Ze geeft er ook nog de nodige uitleg bij: “Helemaal plat. Zonde! Allé, zie jij dat niet?”  Maar voor ik kan antwoorden, is mama al over iets anders bezig. Ik kan niet helemaal volgen, maar ze vraagt: “’t Is toch waar?”  Ik kijk haar aan en zeg lachend: “Natuurlijk mama is het waar. Ik durf jou toch niet tegen te spreken?”  Ze blijft staan, nijpt me liefjes in mijn arm en zegt vrolijk: “Neen, nú niet meer, maar vroeger wel!”  Heel eventjes is mama er weer bij.

Maar terug op haar kamer, zegt ze ineens: “Ons Ellen moet ik ook eens aanpakken.”  Ik ben benieuwd waarom en vraag het haar. “Met haar ‘garde-boue’”, 'verduidelijkt' mama. Ik snap er niets van: “Wat heeft ze dan verkeerd gedaan?”  Maar mama is al alles kwijt: “Ons Ellen? Niets!”

Op de deur van mama’s kamer hangt een kleurrijke banner: ‘Happy Birthday’. Ze is jarig vandaag. Vanmorgen was ze is enorm verwonderd, toen ik haar een gelukkige verjaardag toewenste: “ Verjaar ik vandaag?”  Hoe ik ook mijn best doe, het dringt niet tot haar door. Met vol enthousiasme vertel ik wie er deze namiddag allemaal op de koffie komen. Helaas deelt mama dat enthousiasme niet. Ze antwoordt een beetje onverschillig, omdat ze het niet zo goed meer begrijpt: “We zullen met velen zijn!”

Deze namiddag zijn de ‘vervangdochters’, die de voorbije zomer mama vertroetelden toen Arsène en ik op reis waren, op de koffie uitgenodigd: Denise, Karoline, Greta, Lydia en haar ma Yvonne. Ook Robert, Lydia’s pa’ is van de partij en Marcel. Arsène heeft hen in de hall van het rusthuis opgewacht. Iedereen zit al aan tafel, als Karoline en Marcel en mama en ik binnenkomen. Mama is opgetogen als ze Denise ziet die haar feliciteert, maar daar houdt het ook mee op. Ze is totaal hulpeloos. Ik merk dat ze de anderen niet eens meer herkent. Mensen die ze al jarenlang kent, verschrikkelijk! Ik schiet meteen ter hulp en stel iedereen voor. Ze wordt proficiat gewenst en er wordt liefdevol heen en weer gekust.

We drinken koffie en genieten van een lekkere chocoladetaart. Wij vieren gezellig mama’s verjaardag, maar alles gaat aan haar voorbij. Haar blik op oneindig, staart ze voortdurend voor zich uit, bijna onbeweeglijk blijft ze zitten, de beide armen gevouwen voor haar borst. Als ze iets gevraagd wordt, geeft ze het verkeerde antwoord. Mama is er niet echt bij.

Om vijf uur zegt mama ongegeneerd: “Ik ga eten!”

Denise, mama en ik zitten, na een korte wandeling, in de cafetaria. Mama is weer in de war en trekt het ene gekke gezicht na het andere. Denise kijkt haar triest aan en zegt stilletjes tegen mij: “Hoe kan dat nu toch? Daarnet was ze zo goed.”  En ze popelt om mij te vertellen wat er zojuist is gebeurd.

Vóór we gingen wandelen, hadden zij en mama in de hall van het rusthuis op mij staan wachten. Ik had nog wat te regelen met de mensen van de cafetaria voor mama’s verjaardags-feestje. Mama werd ongeduldig van dat wachten. Denise had tegen mama gezegd: “Ellen is weer aan ’t babbelen.” Mama had het direct voor haar dochter opgenomen en was meteen in de verdediging gegaan: “Laat haar maar babbelen.”  Toen Denise zei: “Ja, maar ze blijft babbelen, hé?”  had mama prompt geantwoord: “Ons Ellen kan nooit ophouden met babbelen als ze bezig is!”