ART . NR . 8 . DE BOUW EN DE DEFINITIEVE TEKENING .
Art . Nr . 8
DE BOUW EN DE DEFINITIEVE TEKENING .
Op het midden van ons vel papier trekken we een verticale lijn . Zet op die lijn een willekeurig , doch goed gekozen punt , dat de top van het voorwerp voorstelt . Op de plaats van de grootste breedte zet u vervolgens een horizontale lijn . Om deze plaats te bepalen is het voldoende wanneer u de onderlinge verhouding tussen de breedte en hoogte van het voorwerp in het oog houdt . Dit is nu gemakkelijk te bepalen met behulp van de lineaal , zoals hieronder is uiteengezet . Wanneer wij een symmetrisch voorwerp gaan tekenen ( een symmetrisch voorwerp wordt door de verticale as in twee precies gelijke helften gedeeld ) trekken wij de verticale as precies door het midden van de horizontale as . In alle andere gevallen zullen we steeds met behulp van de lineaal de onderlinge verhoudingen moeten vaststellen . Bepalen wij ons nu weer tot een symmetrisch voorwerp , zoals de kan van Fig . 56 , dan gaan wij , na het trekken van de horizontale en verticale as , eens zien welke hulplijnen er nog meer nodig zijn om tot een goede tekening te komen . In fig . 57 zien wij als het ware de kan herleid tot een tekening van louter rechte lijnen ; of anders gezegd : de werkelijke vorm van de kan is ingesloten door een rechtlijnige vorm . Zo'n rechtlijnige tekening noemen we wel de geometrische vorm . Dit insluiten in geometrische vormen nu is een uiterst belangrijke handeling , welke u bij het opzetten van een tekening nimmer mag verwaarlozen . U kunt het werkelijk beschouwen als de fundamenten van een huis . Ook een tekening heeft een echt fundament nodig ! Vergeet dit nimmer ! De geometrische vormen kunnen de meest uiteenlopende zijn : vierkanten , rechthoeken , ruiten , veelhoeken enz.... Bekijk daartoe fig . 6 nog eens . Nuttig is het vervolgens wanneer wij een rechthoek om de tekening trekken en dan eens kijken hoe het gesteld is met de verhoudingen van de omringende ruimte van het voorwerp . Wanneer de tuit aan de kan geschetst is moeten we bijvoorbeeld eens onderzoeken of de ruimte tussen tuit en kan voldoende is , waardoor er meteen een controle is op de goede stand van die tuit . Al met al zult u er dus langzamerhand van doordrongen worden dat het bij het tekenen gaat om kijken , kijken , kijken !
Daarom bekijken we nu fig . 60 en 61 . Wanneer u met zorg de vorm van het hier grijs gedurkte silhouet bestudeert - fig . 60 onderaan nog eens extra duidelijk gemaakt in zwart en wit - zult u een belangrijk hulpmiddel hebben om de contouren zuiver te bepalen . Fig . 61 laat nog eens zien , dat we in onze schets zoveel mogelijk hulplijnen moeten betrekken . Op die manier ontstaan dan langzamerhand steeds ingewikkelder geometrische figuren waarmee wij de uiteindelijke vorm van ons voorwerp kunnen bepalen . Het wordt een " spinneweb ", waaruit tenslotte de juiste vorm tevoorschijn komt . We behoeven eigenlijk niet angstig meer te zoeken naar de vorm , hij ontstaat als het ware vanzelf . En dit alles zal u gemakkelijker afgaan wanneer u de eerste schetsen op het geruite papier in herinnering houdt , wanneer u regelmatig meet met de lineaal en op die wijze de onderlinge verhoudingen bepaalt . Aan de andere kant echter moeten we natuurlijk wel bedenken dat het er tenslotte om gaat dat u vanzelf " goed " leert zien . Daarom mogen we ook weer niet teveel gaan steunen op al die hulpmiddelen . Naarmate u vordert , zult u zich slechts tevreden mogen stellen met het bepalen van twee afstanden : lengte en breedte en met het vaststellen van het kader om de tekening . Daarna bepaalt u , door met het oog te schatten , de onderlinge verhoudingen van de verschillende onderdelen van het voorwerp . Achteraf kunt u deze dan nog wel met hulplijnen controleren en zo u wilt kunt u ter controle het scherm gebruiken . De verschillende illustraties in dit hoofdstuk zullen deze uiteenzetting stellig duidelijk hebben gemaakt . In het geval van een voorwerp in perspectief gezien , zoals de kast van fig . 63 , kunnen wij ook prachtig gebruik maken van het bestuderen der omringende ruimten . Door de grijze driehoekjes welke " overblijven " trachten te zien , zult u de helling van de schuine lijnen gemakkelijk kunnen bepalen en de scherpte van de hoeken kunnen vastellen . Ter controle kunt u dan nog de wijkende lijnen doortrekken om te zien of zij werkelijk in één punt samenkomen . Wanneer wij later ook beeldjes of andere ingewikkelder vormen te tekenen krijgen , zullen wij steeds gebruik maken van deze methode , nl. het observeren van de omringende ruimten , om zodoende de ware vorm uit de omgeving " los te maken ". In de fig . 64 en 65 laten wij u nogmaals zien hoeveel gemak u hebt van hulplijnen waarmee u de " vaste punten " in een tekening onderling kunt bepalen . In onze afbeeldingen zijn deze lijnen met door het kader heen getekend . Bij de duif ziet u dat de verticale lijn , welke langs de achterkant van de kop loopt , meteen de juiste plaats van de poot bepaalt . De hoogte van de vleugel komt gelijk met de plaats waar de kop in de romp overgaat . Controleer nu voor u zelf ook de overige punten . Het beste is het om voor de hulplijnen in uw tekeningen een HB potlood te gebruiken , omdat u hiermede een lichtere lijn krijgt , die na het voltooien van de tekening gemakkelijk weg te vlakken is . Voor de tekening zelf raden wij een 3B potlood aan . Wanneer de tekening in potlood eenmaal goed lukt , dan is het nuttig om ook eens enkele studies met penseel en O.I. ink te maken . En nu zullen wij alles nog eens kort samenvatten .
Samenvatting .
Bij het tekenen naar de natuur komt alles aan op het VERGELIJKEN VAN DE AFMETINGEN en het VERGELIJKEN VAN DE VORMEN .
Alvorens met een tekening te beginnen eerst het voorwerp GOED OBSERVEREN om het GOED TE BEGRIJPEN en zodoende zijn juiste vorm en karakter te kunnen weergeven .
Begin nimmer met het tekenen van de omtrek , doch met het neerzetten van de hulplijnen om zodoende een verantwoord geraamte te krijgen . Een tekening wordt van binnenuit opgebouwd . Werk aan alle gedeelten van een tekening tegelijk . Dus nooit een bepaald gedeelte helemaal afmaken , wanneer de totale vorm nog niet zuiver bepaald is . Leer ieder onderdeel zien in zijn betrekking tot het geheel .
Laat u niet van de wijs brengen door de details . Trek zoveel mogelijk verticalen , horizontalen en schuine lijnen . Zoek naar de vaste punten . Stel de plaats van een punt vast met betrekking tot een ander punt . Precies zoals op een landkaart , waar een stad, die op een bepaalde meridiaan ligt , wordt vergeleken met een andere . Deze onderlinge betrekkingen van de verschillende onderdelen van het voorwerp moet u van begin tot eind blijven observeren . In een tekening bestaat een onderdeel slechts in betrekking tot de andere . Dit geldt niet alleen voor de afmetingen , maar ook , zoals u later zult bemerken , voor de lichte en donkere partijen en ook voor de kleuren . Bekijken wij nu fig . 59 nog eens . We zien dan dat de tuit van de kan uitkomt in een bepaalde kruising van lijnen en dat het oor wordt bepaald door een schuine lijn . Wanneer de plaats van ieder onderdeel op deze manier is vastgesteld , is de taak van de hulplijnen volbracht en zijn wij tot de werklijke omtrek gekomen . Om de details in die omtrek zuiver te kunnen tekenen , mag u -wij dwingen u er geenszins toe - gebruik maken van de lettervormen . Hoe u ook werkt , denk ook steeds aan de vorm van de overgebleven ruimten welke buiten het voorwerp liggen . Deze zijn minstens zo belanrijk voor het bepalen van de goede vorm . Al tekenende zal uw oog de vormen naukeurger gaan waarnemen . U zult vlugger gaan werken en dadelijk de belangrijke aanknopingspunten kunnen ontdekken . Oefen u eerst in het tekenen van een enkel voorwerp , hetgeen u op verschillende manieren kunt opstellen . Naarmate u vordert gaat u moeilijker voorwerpen tekenen , doch u tekent ze nog steeds afzonderlijk .
HET TEKENEN VAN STILLEVENS.
Tenslotte kunt u zich gaan oefenen in het tekenen van verschillende voorwerpen tot een stilleven samengevoegd . In uw omgeving zijn er vast en zeker voorwerpen die u graag eens wilt tekenen , en waarmee u al enigszins vertrouwd bent . Kies echter wel voorwerpen van verschillende hoogte , vorm en volume . Plaats deze voorwerpen voor u op tafel en schuif er eens mee , om zodoende tot een prettig geheel te komen . Zet ze nimmer zo stijkjes op een lijn , doch laat het ene voorwerp het andere een gedeelte afdekken . Dit is dan tevens uw eerste oefening in " compositie " . U zult versteld staan welke mogelijkheden zich voordoen met een 3 of 4 tal voorwerpen . Ook zult u ondervinden , dat het ene voorwerp het beter doet in de compositie dan een ander , dat een symmetrische opstelling vaak vervelend is , evenals een al te regelmatige . Een onverwachte opstelling daarentegen kan het oog in verrukking brengen . Ook zult u ontdekken dat een groot voorwerp heel aardig in evenwicht wordt gebracht door twee of drie kleinere voorwerpen . Dat in evenwicht brengen van de verschillende vormen is ook een zaak die u al ziende leert . Hierbij zult u dan ook opmerken dat een oneven aantal voorwerpen zich tot een prettiger compositie zal laten rangschikken dan een even aantal . Als voorbeeld van een gelukkige opstelling tonen wij fig . 66 , waarbij is op te merken dat het geheel in een pyramide te " vangen " is . Met deze " pyramide-opstelling " komt men meestal tot aardige resultaten . Het tekenen van stillevens is een uitstekende oefening in het bestuderen van de vormen en verhoudingen , aangezien wij regelmatig moeten vergelijken . En hierbij niet alleen de onderlinge verhoudingen van een enkel voorwerp vergelijken , doch deze ook moeten leren zien in betrekking tot de vormen der omringende voorwerpen . Ook voor het weergeven van de perspectief in deze voorwerpen zult u de richtingen van het ene voorwerp moeten vergelijken met , de richtingen in het andere . Het is welhaast overbodig te zeggen dat u bij het tekenen van een stilleven ook zoveel mogelijk gebruik maakt van hulplijnen . Het A.B.C.-scherm komt pas te voorschijn wanneer de gehele tekening voltooid is , om zodoende de juistheid van uw weergave te controleren . Maak uw stilleven niet te groot , maar ook niet te klein ( grootste afmeting 16 à 18 cm . ) .
1 ) Vluchtlijnen voor voorwerpen ; plans en vergelijkingen . 2 ) Recht op de diameter van de ellipsen voor cilinders en aanverwante voorwerpen . ( het uitlopen van de lijnen is opgehouden , door het in kader van het blad zetten ).
Fig . 68 Naar verbeelding , volle constructielijnen op doorschijnend papier zetten , ( de stippellijn hier is alleen een aanwijzing voor de leerlingen ) .
Fig . 57 Op het midden van ons papier trekken we een verticale lijn , omdat het een praktisch symmetrisch voorwerp is . De tuit en het oor steken links en rechts bijna evenver uit . Dit kunt u gemakkelijk vaststellen door middel van het meten met de lineaal ( fig. 55 ) . De totale breedte zet u af op een horizontale lijn , welke de verticale snijdt op de plaats waar de buik van de pot het breedst is ( meet dit ook met de lineaal ) . Vervolgens trekken wij de bovenste en onderste horizontale lijnen en de linker en rechter verticalen . Zo onstaat een rechthoek waarin het gehele voorwerp past . Nu bepalen we de hoogte van de voet , van de buik , van hals en deksel en geven dit met horizontale lijnen aan . Door middel van verticale lijnen - voor voet en buik - en schuine lijnen-voor hals en deksel - bepalen we tenslotte de grote algemene vorm .
Fig . 58 en 59 Wij zoeken de begin - en eindpunten op van de schuine lijnen waarmee de vorm van tuit , oor en voet worden bepaald . In de volgende bewerking ziet u dat met horizontale lijntjes belangrijke details worden aangeduid , zoals de knop van het deksel , de gebogen lijnen enz . In werkelijkheid is het dus zo , dat wij in de grote rechthoek waarbinnen de gehele vorm valt , een aantal kleinere geometrische figuren tekenen welke de verschillende onderdelen omsluiten . Wij zijn dus nu gereed met onze contructie . Zie eens hoe door middel van " modulatie " in de lijndikte het ronde en het bolle van de kan is weergegeven . Wij hebben aangenomen dat het licht van links komt .
Fig . 60 en 61 . De afbeeldingen laten duidelijk zien waarover het gaat . Het silhouet van het voorwerp dat precies past in de overgebleven , welke links als een zwarte massa is weergegeven .
Fig . 62 Wij vragen nu nog geen ingwikkelde tekeningen zoals dit beeld . Wij laten u alleen zien dat ook in dergelijke gevallen van dezelfde methode gebruikt wordt gemaakt .
Voorlopig laten wij het scherm rusten . Wij maken er alleen gebruik van bij de contrlole - achetraf - om de juistheid van de lijnen te bepalen . Het eerste stadium :
HET BESTUDEREN VAN DE VORM .
Kies een eenvoudig voorwerp en zet het voor u op tafel . De afstand tot het oog moet ongeveer vijfmaal de grootste afmeting van het voorwerp bedragen . Zorg voor een goede belichting . U moet het voorwerp duidelijk kunnen zien in één enkele oogopslag , zonder uw hoofd te buigen of de horizon te verleggen . Het prettigste is , wanneer het licht van links boven het voorwerp valt . Zo , en nu gaat u eerst eens aandachtig dit voorwer bekijken . Het is een goede gewoonte waaraan u zult moeten wennen . Doch naarmate u vordert zult u leren inzien , dat die ogenblikken van "meditatie " vaak het welslagen van de tekening bepalen . U dient zich namelijk rekenschap te geven van wat u tekent . De meeste mensen kijken mechanisch en oppervlakkig . Het zijn de mensen die zeggen " ik kan geen potlood vasthouden " . Hun gebrek libt echter ergen anders : zij kunnen niet kijken ! " Gewoon maar kijken " is voor het tekenen ook niet voldoende . Wat de tekenaar van anders onderscheidt is dan ook zijn " bewust kijken " . De tekenaar leest als het ware het voorwerp . U moet eens opletten hoeveel tekeningen van beginners een zekere leegheid vertonen . Wij zien een paar angstig neergezette lijnen welke ieder verband missen . Men is niet verder kunnen komen , omdat men niet kon of niet wist het voorwerp te " lezen " . Om de vormen te leren begrijpen moet ons kijken gepaard gaan met nadenken . In onze gedachten moeten wij de lijnen reeds op het papier zien . Steeds moeten wij onszelf ook afvragen : waarom loopt die lijn zo en waarom heeft deze lijn weer een andere richting . Leer ieder voorwerp zien als ware het doorzichtig . Teken in uw gedachten de lijnen door , zoals wij deden bij de cilinder van fig . 44 . Tekenen is begrijpen en andere laten begrijpen . Voor een leek is het bekijken van een partituur een zien van "tekentjes " op papier . Voor de musicus echter betekenen deze tekentjes iets : ze worden geluiden , stilten , bewegingen . Kunstenaar is hij , die de partituur weet te ontcijferen . Zo is het ook met het tekenen . Wij moeten de vormen in de natuur leren ontcijferen om op die manier die vormen voor anderen begrijpelijk te doen worden .
Het tweede stadium : DE VERHOUDINGEN
Op enkele uitzonderingen na , ziet de beginner zijn onderwerp teveel als uit kleine stukjes samengesteld . Hij ziet het geheel nog niet . Wanneer hij gaat tekenen bekijkt hij zo'n stukje , trekt haastig een lijn , richt het hoofd weer op en trekt de volgende lijn . Omdat hij zonder methode te werk gaat , zet hij deze fragmenten achter elkaar op een rijtje , zonder hun werkelijke grootte te schatten . Dit moet op mislukking uitdraaien . Wanneer details afzonderlijk van elkaar worden waargenomen , zal er nimmer een verantwoord geheel onstaan ; Daarom moet u altijd eerst de grote verhoudingen vaststellen en daarna de verhoudingen van de onderdelen . Op die manier komen dan vanzelf de details op hun juiste plaats te staan en in de juiste verhouding .
Wanneer u een voorwerp tekent waarvan de hoogte groter is dan de breedte , dan neemt u het vel tekenpapier in de lengte , voor u . In het tegenovergestelde geval neemt u het papier in de breedte voor u . Al naar gelang u op een stuk karton of en tekenbord werkt , zet u het papier met klemmen of punaises vast . Prettig is het om het tekenbord eerst een paar vellen papier te spannen ter grootte van het bord zelf . Hiermede voorkomt u dat putjes en nerven in het bord storend werken bij het tekenen . Gebruik altijd tekenpapier van goede kwaliteit . Het mag niet te grof of te fijn van korrel zijn . Glad papier mag u voor potloodtekeningen nimmer gebruiken .
De eerste vraag die bij de beginner opkomt is wel : " hoe begin ik met het vaststellen van de verhoudingen ? " . Het antwwoord op die vraag is eenvoudiger dan u denkt . We beginnen namelijk met het vaststellen van de grootste hoogte en de grootste breedte . Deze twee maten te vergelijken , het verschil dat tussen beiden bestaat te schatten , dat is de hele kwestie ! Wanneer in uw tekening de twee grootste afmetingen van het voorwerp in hun juiste verhouding zijn weergegeven , dan ligt daarin de kans , dat alle overige verhoudingen juist zullen zijn , op voorwaarde echter , dat u deze ook even zorgvuldig bestudeert en tegen elkaar afweegt . Wij geven u wel de raad om de studies voor dit deel niet te klein te maken . De grootste afmeting van een voorwerp mag niet kleiner zijn dan 10 cm . Hoewel er toe moeten komen de verhoudingen op het oog te leren schatten , zullen wij in het begin het meten met potlood of lineaal als hulpmiddel toepassen . Neem het potlood of lineaal ter hand zoals fig . 55 laat zien . De lineaal wordt door duim en pink gesteund . Meet nu , met een zoveel mogenlijk gestrekte arm , eerst de hoogte AC . De bovenkant van de lineaal laat u samenvallen met het punt C ; uw duim laat u langs de lineaal glijden totdat de nagel samenvalt met het punt A . Nu gaat u , zonder uw duim te verschuiven , dezelfde handeling uitvoeren op de grootste breedte van het voorwerp . U kijkt dus hoeveel keer de hoogte op de breedte gaat . In fig . 55 is de breedte AB gelijk aan 4 X de hoogte AC . Om deze metingen zuiver te kunnen verrichten is het de zaak dat u het hoofd volkomen stil houdt . Ga daarom goed op uw stoel zitten met de rug tegen de leuning . Van groot belang is ook , dat u de arm steeds gestrekt houdt en er op let dat de lineaal noch naar voren , noch achteren , noch naar links of naar rechts helt . De twee enige standen die de lineaal bij deze metingen mag hebben zijn : een zuiver verticale voor het meten van de hoogte en een zuiver horizontale stand voor het bepalen van de breedtemaat . In het laatste geval de lineaal vooral niet schuin houden . Houdt hem evenwijdig aan de denkbeeldige horizonlijn , evenwijdig aan de horizontale lijnen van het scherm , toen u dat zuiver recht tegenover u had geplaatst .
Maar wat bent u nu eigenlijk aan het doen , wanneer u op deze wijze te werk gaat ? Door de handelingen met de lineaal zet u in feite het scherm weer ineen , met zijn verticale en horizontale lijnen . Op de verticale assen geeft uw duim de hoogten aan en op de horizontale assen bepaalt hij de breedten . Dezelde maten dus , die u in de vorige oefeningen bepaalde met behulp van de ruiten op het papier .
Het is niet juist wanneer u met de lineaal op het voorwerp zelf de verhoudingen bepaalt . Houdt de lineaal met gestrekte arm tussen u en het voorwerp , hetzij horizontaal of verticaal , doch altijd op de hoogte van het oog .
