1 ) Vluchtlijnen voor voorwerpen ; plans en vergelijkingen . 2 ) Recht op de diameter van de ellipsen voor cilinders en aanverwante voorwerpen . ( het uitlopen van de lijnen is opgehouden , door het in kader van het blad zetten ).
Fig . 68 Naar verbeelding , volle constructielijnen op doorschijnend papier zetten , ( de stippellijn hier is alleen een aanwijzing voor de leerlingen ) .
Fig . 57 Op het midden van ons papier trekken we een verticale lijn , omdat het een praktisch symmetrisch voorwerp is . De tuit en het oor steken links en rechts bijna evenver uit . Dit kunt u gemakkelijk vaststellen door middel van het meten met de lineaal ( fig. 55 ) . De totale breedte zet u af op een horizontale lijn , welke de verticale snijdt op de plaats waar de buik van de pot het breedst is ( meet dit ook met de lineaal ) . Vervolgens trekken wij de bovenste en onderste horizontale lijnen en de linker en rechter verticalen . Zo onstaat een rechthoek waarin het gehele voorwerp past . Nu bepalen we de hoogte van de voet , van de buik , van hals en deksel en geven dit met horizontale lijnen aan . Door middel van verticale lijnen - voor voet en buik - en schuine lijnen-voor hals en deksel - bepalen we tenslotte de grote algemene vorm .
Fig . 58 en 59 Wij zoeken de begin - en eindpunten op van de schuine lijnen waarmee de vorm van tuit , oor en voet worden bepaald . In de volgende bewerking ziet u dat met horizontale lijntjes belangrijke details worden aangeduid , zoals de knop van het deksel , de gebogen lijnen enz . In werkelijkheid is het dus zo , dat wij in de grote rechthoek waarbinnen de gehele vorm valt , een aantal kleinere geometrische figuren tekenen welke de verschillende onderdelen omsluiten . Wij zijn dus nu gereed met onze contructie . Zie eens hoe door middel van " modulatie " in de lijndikte het ronde en het bolle van de kan is weergegeven . Wij hebben aangenomen dat het licht van links komt .
Fig . 60 en 61 . De afbeeldingen laten duidelijk zien waarover het gaat . Het silhouet van het voorwerp dat precies past in de overgebleven , welke links als een zwarte massa is weergegeven .
Fig . 62 Wij vragen nu nog geen ingwikkelde tekeningen zoals dit beeld . Wij laten u alleen zien dat ook in dergelijke gevallen van dezelfde methode gebruikt wordt gemaakt .
Voorlopig laten wij het scherm rusten . Wij maken er alleen gebruik van bij de contrlole - achetraf - om de juistheid van de lijnen te bepalen . Het eerste stadium :
HET BESTUDEREN VAN DE VORM .
Kies een eenvoudig voorwerp en zet het voor u op tafel . De afstand tot het oog moet ongeveer vijfmaal de grootste afmeting van het voorwerp bedragen . Zorg voor een goede belichting . U moet het voorwerp duidelijk kunnen zien in één enkele oogopslag , zonder uw hoofd te buigen of de horizon te verleggen . Het prettigste is , wanneer het licht van links boven het voorwerp valt . Zo , en nu gaat u eerst eens aandachtig dit voorwer bekijken . Het is een goede gewoonte waaraan u zult moeten wennen . Doch naarmate u vordert zult u leren inzien , dat die ogenblikken van "meditatie " vaak het welslagen van de tekening bepalen . U dient zich namelijk rekenschap te geven van wat u tekent . De meeste mensen kijken mechanisch en oppervlakkig . Het zijn de mensen die zeggen " ik kan geen potlood vasthouden " . Hun gebrek libt echter ergen anders : zij kunnen niet kijken ! " Gewoon maar kijken " is voor het tekenen ook niet voldoende . Wat de tekenaar van anders onderscheidt is dan ook zijn " bewust kijken " . De tekenaar leest als het ware het voorwerp . U moet eens opletten hoeveel tekeningen van beginners een zekere leegheid vertonen . Wij zien een paar angstig neergezette lijnen welke ieder verband missen . Men is niet verder kunnen komen , omdat men niet kon of niet wist het voorwerp te " lezen " . Om de vormen te leren begrijpen moet ons kijken gepaard gaan met nadenken . In onze gedachten moeten wij de lijnen reeds op het papier zien . Steeds moeten wij onszelf ook afvragen : waarom loopt die lijn zo en waarom heeft deze lijn weer een andere richting . Leer ieder voorwerp zien als ware het doorzichtig . Teken in uw gedachten de lijnen door , zoals wij deden bij de cilinder van fig . 44 . Tekenen is begrijpen en andere laten begrijpen . Voor een leek is het bekijken van een partituur een zien van "tekentjes " op papier . Voor de musicus echter betekenen deze tekentjes iets : ze worden geluiden , stilten , bewegingen . Kunstenaar is hij , die de partituur weet te ontcijferen . Zo is het ook met het tekenen . Wij moeten de vormen in de natuur leren ontcijferen om op die manier die vormen voor anderen begrijpelijk te doen worden .
Het tweede stadium : DE VERHOUDINGEN
Op enkele uitzonderingen na , ziet de beginner zijn onderwerp teveel als uit kleine stukjes samengesteld . Hij ziet het geheel nog niet . Wanneer hij gaat tekenen bekijkt hij zo'n stukje , trekt haastig een lijn , richt het hoofd weer op en trekt de volgende lijn . Omdat hij zonder methode te werk gaat , zet hij deze fragmenten achter elkaar op een rijtje , zonder hun werkelijke grootte te schatten . Dit moet op mislukking uitdraaien . Wanneer details afzonderlijk van elkaar worden waargenomen , zal er nimmer een verantwoord geheel onstaan ; Daarom moet u altijd eerst de grote verhoudingen vaststellen en daarna de verhoudingen van de onderdelen . Op die manier komen dan vanzelf de details op hun juiste plaats te staan en in de juiste verhouding .
Wanneer u een voorwerp tekent waarvan de hoogte groter is dan de breedte , dan neemt u het vel tekenpapier in de lengte , voor u . In het tegenovergestelde geval neemt u het papier in de breedte voor u . Al naar gelang u op een stuk karton of en tekenbord werkt , zet u het papier met klemmen of punaises vast . Prettig is het om het tekenbord eerst een paar vellen papier te spannen ter grootte van het bord zelf . Hiermede voorkomt u dat putjes en nerven in het bord storend werken bij het tekenen . Gebruik altijd tekenpapier van goede kwaliteit . Het mag niet te grof of te fijn van korrel zijn . Glad papier mag u voor potloodtekeningen nimmer gebruiken .
De eerste vraag die bij de beginner opkomt is wel : " hoe begin ik met het vaststellen van de verhoudingen ? " . Het antwwoord op die vraag is eenvoudiger dan u denkt . We beginnen namelijk met het vaststellen van de grootste hoogte en de grootste breedte . Deze twee maten te vergelijken , het verschil dat tussen beiden bestaat te schatten , dat is de hele kwestie ! Wanneer in uw tekening de twee grootste afmetingen van het voorwerp in hun juiste verhouding zijn weergegeven , dan ligt daarin de kans , dat alle overige verhoudingen juist zullen zijn , op voorwaarde echter , dat u deze ook even zorgvuldig bestudeert en tegen elkaar afweegt . Wij geven u wel de raad om de studies voor dit deel niet te klein te maken . De grootste afmeting van een voorwerp mag niet kleiner zijn dan 10 cm . Hoewel er toe moeten komen de verhoudingen op het oog te leren schatten , zullen wij in het begin het meten met potlood of lineaal als hulpmiddel toepassen . Neem het potlood of lineaal ter hand zoals fig . 55 laat zien . De lineaal wordt door duim en pink gesteund . Meet nu , met een zoveel mogenlijk gestrekte arm , eerst de hoogte AC . De bovenkant van de lineaal laat u samenvallen met het punt C ; uw duim laat u langs de lineaal glijden totdat de nagel samenvalt met het punt A . Nu gaat u , zonder uw duim te verschuiven , dezelfde handeling uitvoeren op de grootste breedte van het voorwerp . U kijkt dus hoeveel keer de hoogte op de breedte gaat . In fig . 55 is de breedte AB gelijk aan 4 X de hoogte AC . Om deze metingen zuiver te kunnen verrichten is het de zaak dat u het hoofd volkomen stil houdt . Ga daarom goed op uw stoel zitten met de rug tegen de leuning . Van groot belang is ook , dat u de arm steeds gestrekt houdt en er op let dat de lineaal noch naar voren , noch achteren , noch naar links of naar rechts helt . De twee enige standen die de lineaal bij deze metingen mag hebben zijn : een zuiver verticale voor het meten van de hoogte en een zuiver horizontale stand voor het bepalen van de breedtemaat . In het laatste geval de lineaal vooral niet schuin houden . Houdt hem evenwijdig aan de denkbeeldige horizonlijn , evenwijdig aan de horizontale lijnen van het scherm , toen u dat zuiver recht tegenover u had geplaatst .
Maar wat bent u nu eigenlijk aan het doen , wanneer u op deze wijze te werk gaat ? Door de handelingen met de lineaal zet u in feite het scherm weer ineen , met zijn verticale en horizontale lijnen . Op de verticale assen geeft uw duim de hoogten aan en op de horizontale assen bepaalt hij de breedten . Dezelde maten dus , die u in de vorige oefeningen bepaalde met behulp van de ruiten op het papier .
Het is niet juist wanneer u met de lineaal op het voorwerp zelf de verhoudingen bepaalt . Houdt de lineaal met gestrekte arm tussen u en het voorwerp , hetzij horizontaal of verticaal , doch altijd op de hoogte van het oog .
De studie die u maakt met behulp van het A.B.C. - scherm zijn zeer belangrijk en wij nemen aan , dat u dit zelf ook goed inziet . Immers , met zijn hulp zult u fouten , waartoe u zich als het ware " instinctmatig " hebt laten verleiden , kunnen voorkomen . Met dit scherm zult u bij het tekenen naar de natuur de fouten in afmetingen en perspectievisch verloop kunnen ontdekken . Leren zien . Dat is het grote geheim van het tekenen . En om dat te leren , zult u steeds de lijnen van het voorwerp moeten vergelijken met die van het ruitverdeling op het schrem . Dat scherm moet uw beste vriend worden . Tekenen is vergelijken . Wij hebben dit al gezegd , toen we over het gebruik van de Lettervormen spraken . Bekijk ieder voorwerp door dat scherm . Bekijk het in zijn geheel , bestudeer de details , controleer de verhoudingen en vergelijk uw bevindingen bij het bestuderen van andere voorwerpen . De uiteenzetting over de perspectief hebben wij u laten zien aan de hand van een voudige voorwerpen , opdat u de vormveranderingen die zij ondergaan meteen kunt waarnemen en controleren . Nu zult u aan ieder ruimtelijk voorwerp soortgelijke vormveranderingen kunnen ontdekken ( het wijken der lijnen , de verkortingen enz. ) , wanneer u deze door het scherm bestudeert . Gaat het om voorwerpen met grote afmetingen , dan wordt de beginner hierdoor vaak afgeschrikt . Wees er echter niet bang voor . Wat u moet doen , is het scherm zo opstellen , dat het gehele voorwerp hierin zichtbaar is . Op die manier zult u de perspectieviche verschijnselen gemakkelijk kunnen waarnemen en het weergeven van het geheel wordt daardoor eveneens vergemakkelijkt ( fig . 52 en fig . 53 ) .
De vereenvoudiging van het zien en de weergave.
Thans zijn wij gekomen aan de weergave van meer ingewikkelde voorwerpen en het is goed hier meteen de aandacht te vestigen op een veelvuldig verbreid misverstand . Dit bestaat hierin , dat men meent dat de kwaliteit van een tekening afhangt van een pietepeuterige afwerking en van de hoeveelheid details die daarop zijn afgebeeld . Dit is onjuist , want veelal dient deze bedriegelijke weelde aan details slechts om fouten die men in het begin maakte , te verbloemen . Door zich in het begin teveel te richten op de onbelangrijke details , wordt de algemene vorm - en vooral ook de verhoudingen - verwaarloosd . Het geheim van het tekenen is dan ook , dat men weet te kiezen , welke lijnen van belang zijn om de vorm weer te geven , om het karakter van het voorwerp tot uitdrukking te brengen . Hoe kunnen wij nu vermijden dat wij teveel gaan tekenen ? Welnu , dit is tamelijk eenvoudig . Wij moeten onze tekening als het ware van de grond af opbouwen ; zorgen voor een hechte constructie . Daarom dus moeten wij de bijkomstige details buiten beschouwing laten en meer gaan letten op de algehele vorm , waartoe het tekenen van silhouetten ons reeds heeft gebracht . Direct bijj de eerste opzet al moeten wij zoveel mogelijk gebruik maken van hulplijnen , daar deze als het ware het geraamte van de tekening vormen . Is de grote vorm op deze wijze vastgesteld , dan kunt u de belangrijke details gaan tekenen en daarna - wanneer blijkt dat het noodzakelijk is voor een begrip van het voorwerp - tekent u de minder belangrijke details . In het kort gezegd komt het dus hier op neer , dat uw tekening klaar is , wanneer u zelf meent dat hij voldoende is uitgewerkt om de bedoeling weer te geven . Begint u echter met het weergeven van de bijkomstigheden , dan is het leed vaak niet te overzien . Een verkeerde plaatsing van één detail heeft tot gevolg dat ook de andere niet op de juiste plaats komen te staan . Op die wijze heeft u in het geheel geen houvast en is de tekening tot mislukking gedoemd . De constrctie , het geraamte van uw tekening , behoedt u voor fouten in proporties en perspectief . Het is een onbetaalbare hulp , zoals blijken zal in het laatste hoofdstuk van deze les : Vervolg: Art. 7 a
Wij laten deze opeenstapeling van voorwerpen niet zien , om u aan te moedigen dit op dezelfde wijze te doen . Het gaat er slechts om u te laten zien , dat de onderwerpen voor uw studie rond om u heen te vinden zijn . Bestudeer ze stuk voor stuk door het A.B.C. - scherm en teken ze .
