Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
17-01-2007
Hoe "bestaat" het !!!??? ( deel 1 )
De titel had ook kunnen luiden : " Hoe bestaat " bestaan"??.
Tijdens mijn studie filosofie botste ik veelvuldig op het begrip " de begrensde Oneindigheid". Wat ik me daarbij moest voorstellen was mij totaal onduidelijk, totdat ik in een boek of artikel ( weet ik niet meer precies) het volgende voorbeeld aantrof; het ging ongeveer zo: Een slak (mier/rups doet er niet toe, als het maar klein is) loopt over zo'n mooie sier- wereldbol heen . Hij loopt en loopt maar door, maar voor de arme zielepoot komt er geen eind aan. Wij, die verder kunnen kijken dan onze neus lang is , zien hem echter alleen maar in rondjes lopen en weten dat het voor hem een eindeloze , kringlopende(circulaire) activiteit is gelet op zijn beperkte blikveld. Wij staan hier met onze zienswijze ver "boven" en kijken er wat meewarig op neer. Voor ons is zijn oneindigheid een begrensde oneindigheid. Door onze zienswijze kunnen wij de zijnswijze van die onbegrensde oneindigheid overzien.
Dezelfde ervaring beleefde ik met het ingewikkelde begrip "bestaan" toen we de filosoof Immanuel Kant ( 1724-1804) bestudeerden. Hij constateerde , dat "bestaan" een uitzonderlijk woord is . Zijn redenering gaat dan als volgt:
Jan is GROOT. Groot zegt iets van Jan en Jan kan ik gewoon met m'n vinger aanwijzen .We noemen "groot" een Predikaat. Ik neem nu bijv 7 personen die allemaal Jan heten en zet ze naast elkaar. Ik kan dan de volgende (zinvolle) zin zeggen: Daar staan 7 Jannen: 4 zijn groot en 3 niet. Nu hetzelfde met "bestaan"
Jan Bestaat. Bestaat zegt iets van Jan en Jan kan ik gewoon met m'n vinger aanwijzen . We noemen "bestaat" een Predikaat. Ik neem nu weer 7 personen die allemaal Jan heten en zet ze naast elkaar. Ik kan dan de volgende (zinloze) zin zeggen: Daar staan 7 Jannen: 4 bestaan en 3 niet. pats boem, er is iets aan de hand met dat "bestaan" Zo ook iets korter gezegd: De man , die hier staat , rookt niet. De man ,die hier staat , bestaat niet. De grote filosoof uit Königsbergen ( dus Kant) concludeert hier uit dat bestaan geen predikaat is.
Het wordt nog een tikje lastiger, wanneer ik let op het zinnetje tussen de komma's , waarmee ik naar de Jannen / Man wijs. Wanneer ik het aanwijsbare Jan of Man vervang door God / god. Doe het maar eens , dan hobbel je van de ene onzinnige naar de andere zinloze zin. Nu zegt Immanuel Kant , dat komt omdat God een onduidelijk niet aan te wijzen notie is . En alles wat je daarover wilt zeggen d.m.v een predikaat slaat letterlijk nergens op. Of anders gezegd : Zo'n predikaat zegt helemaal niets . De begrippen "God ", "Wijsheid", "Verlangen" " Euwigheid", "Oneindigheid"en nog vele meer zijn onduidelijke, niet goed te definiëren begrippen. ( indistincte begrippen) En aan deze begrippen kun je geen eigenschap toekennen en al helemaal niet met het begrip bestaan, dat zoals we hierboven gezien hebben , geen Predikaat is.!!
Om me niet helemaal op de (opper)vlakte te houden, hoop ik hiermee voor de liefhebbers een snorkeltje aangereikt te hebben, waarmee ik hoop de volgende keer een klein beetje de diepte in te kunnen gaan. Wanneer u echter watervrees hebt, niet doen, en gewoon het moment afwachten tot iedereen weer met beide benen op de grond staat. U kunt ons dan weer op het matje van de werkelijkheid (terug)roepen: " En nu met jullie ogen, die door onder het water te kijken gewend zijn geraakt alles opgelost te drinken, maar weer op de kern der WERKELIJKHEID gaan kauwen. !!!!"( vrij naar : R.M Rilke ).
Voordat ik het donkere gebied binnenga , wil ik wel eerst enige staptegels zoeken ter oriëntatie. Daarom her en der in boeken en hoeken gezocht. Ook het discussie programma "Buitenhof ' van vorig jaar 2 januari bekeken en beluisterd. Resultaat: geen donder opgeschoten (zoals verwacht ), alleen maar ergernis en irritaties opgedaan . Dat had ik kunnen weten . In 'buitenhof" zaten in het kader van "wetenschap en geloof" ,een item dat voor het jaar 2006 op de agenda stond, een groep geleerden bijeen . Zij kwamen uit verschillende disciplines( biologie natuurkunde biochemie en zoal meer) . Het boek van Cees dekker " Eenschitterend ongeluk of sporen van ontwerp" ( 2005) was weer het "hot item" Ik zal u al het heen en weer geargumenteer besparen. Vooral de beta-wetenschappers ( wis-en natuurkunde) toonden zich hier weer als betweterschappers. Zij zaten weer comfortabel in hun denkraamwerk van feiten die toepasselijk zijn in het zoeklicht van de heersende theorie ( paradigma). Die feiten moeten meetbaar, herhaalbaar en kwantificeerbaar zijn . Ja , en dat is hun goed recht , ja zelfs hun plicht . Maar als je het over de vraag wilt hebben of God nu wel of niet bestaat dan moet je en kun je het niet meer (be)grijpen met het hierboven genoemde denkraamwerk, want ieder wezenlijk aspect van het menselijk bestaan gaat iedere verificatie te boven. Maar nee, hoor de betweterige hooggeleerden blijven comfotabel op hun mentale steunzolen ronddarren. Ze maken van een Heet hangijzer een obsessief Weet -dwangijzer. De arrogantie straalt er met dikke lagen vanaf en leidt tot de verbijsterende uitspraak van o.a. onze methodische scherpslijper Herman Philipse : Een christen denk niet goed na " een vorm van arrogante ethiek , die leuk is voor een goed gesprek over "iets' maar uiteindelijk leidt tot gekwek over "niets". Het is gewoon weer het slijpen van de messen , terwijl er al lang geen ham meer op de tafel ligt. Casimir vergelijkt wetenschappers , die zich zo gedragen met een timmerman die hij gekend heeft , die, als hij 's avonds in beschonken toestand , zijn vrouw aldus toesprak: " Dit huis is gemaakt door een timmerman,de stad is gemaakt door timmerlui, de hele wereld is gemaakt door timmerlui, ik ben ben een timmerman, kniel voor mij neer!!" Het is weer het probleem van ons denken en de de armoede van de taal . Wij kunnen heel gemakkelijk spreken over de quadratuur van de cirkel ( de vierkante cirkel) maar om hem te tekenen lukt nu eenmaal niet . Ik heb het nog nooit gezien, tenminste . Wittgenstein en ook Ryles hebben het ieder op hun eigen manier al gezegd , dat wat in termen van natuurwetenschappen te beschrijven is, is slechts een eiland in de oceaan van het onuitsprekelijke Alles wat denkbaar is , is bij lange na niet kenbaar.Maar ja, de geleerde betweters zijn zo langzaamhand de gevangenen geworden in de cel van hun denkkaders. Ze zitten vast en gaan er met allerlei rationalisaties nog prat op ook. Het is een geraffineerde vorm van denk- narcisme. Maar goed, stoppen ermee. Want als dit weer te ver gaat krijgen we er alleen maar meer herrie en heibel over en dat leidt tot pure blasphemie. Gerard van het Reve antwoordde eens op de vraag van een jonge man , die hem vroeg : Bestaat God volgens u nu wel of niet?" , jongen luister goed , god heeft dat begrip bestaan niet nodig!!"
De volgende keer wil ik u graag wat meer filosofisch inzicht geven in dat begrip bestaan.
In het donker zoekt een enigszins beschonken man naar iets onder een brandende lantaarnpaal. Een voorbijganger vraagt hem wat hij verloren heeft. Met ietwat dikke tong antwoordt de roesige man " Mijn sleutels.!" . "Waar denk je dat je ze ongeveer verloren hebt ? ", vraagt hij. Een wat uit balans geraakte arm zwaait in de richting naar een gebied, dat buiten de lichtcirkel van de lantaarn valt.. Op de vraag van de passant , waarom hij dan daar in eerste instantie niet zoekt krijgt hij het antwoord: " Omdat het hier licht is.!!!". Dit verhaal van Rudie Kousbroek, geeft in essentie weer wat er afgelopen zondag in het uitstekend programma " Boeken" ( ned. 2 van 11.30 - 12.00 uur) aan de orde was. Hier vond een confrontatie plaats tussen twee hooge(l)eerde heren t.w : Prof .dr . Herman Philipse en Prof.Dr. Cees Dekker. De eerste bekend vanwege zijn boek " Het atheïstisch Manifest " , de tweede met zijn boek : " En God beschikte een Worm " Een doorberekende filosofisch methodische atheïst tegenover een celbiologische goedgelovige christen, die beiden hun wetenschappelijke sporen verdiend hebben.
Nu heb ik een aantal lezingen van beide heren gevolgd . Herman Philipse laat zijn oratie dan vergezellen met een aan twee kanten volgetypt A-viertje waarop een indrukwekkende hoeveelheid aan boeken wordt vermeld, die(in) direkt verband houden met het onderwerp , u raadt het alweer' " Bestaat God nu wel of niet ? " Cees Dekker vertoont bij zijn orale exposé een reeks indrukwekkende Nano-foto's op een scherm waarop je inzicht krijgt in de macro-micro wereld ,die op zijn zachtst gezegd , verbijsterend indrukwekkend is. Op basis hiervan legt hij een oorzakelijk verband tussen de netelige kwestie van het bestaan van een Schepper en al deze indrukwekkende schoonheid.
U begrijpt, en dat is altijd weer de makke van deze uitzendingen, dat een half uur volstrekt onvoldoende is om de lading van dit probleem te torsen.
Maar , afin, Philipse vuurde gelijk een regen aan ratio-logische opgezette argumenten en redeneringen af. Logisch gezien: klaarhelder . Het zijn weer de op maat gesneden formuleringen vanuit de logica/ systeemleer, met de daaraan gekoppelde argumentatieleer. Vanuit die sterk "verlichte" optiek kun je alleen maar euforisch, en enigszins een aangeschoten optimist worden t.a.v. van dit onderhavige problematische onderwerp. Maar ja , het is niets nieuws onder de zon, oftewel onder de brandende lantaarnpaal. De rasechte optimist onder de filosofen, Gottfried Wilhelm Leibnitz ( 1646 - 1716 ) is hem daar langgeleden al in voorgegaan. Hij zag ook al de wiskunde als oplossing voor alle nog bestaande problemen . Zelfs politieke en religieuze twisten zouden er mee opglost worden. Volgens de moraalfilosofe Neiman: " Zijn bekendste toekomstvisioen is/was dat 2 mensen , die over politiek en religie strijden dan hun zwaarden zouden inruilen voor potloden" De wiskunde , zo Leibnitz, zou verbroedering onder de mensen teweeg brengen. Dit zou dan moeten uitlopen , door de tijd heen gezien, op Beethovens negende symfonie "Alle Menschen werden Brüder!!"
Vanavond maar weer eens kijken wat er aan "Bruderschaft" op ons nationale TV- afvoerkanaal /journaal te zien is.
Devolgende keer is Cees dekker aan zet. Dit zal na de kerst en de jaarwisseling zijn. Vooralsnog wens ik u voor het feest van het licht ook weer de daaraan onlosmakelijk verbonden duisternis toe. Sterker nog: Hoe meer licht , hoe dichter de duisternis, en zo hoort het ook op dit ondermaanse bestaan.
Gisteren 22 november heeft Nederland gestemd. Maar hebben we wel kunnen kiezen.? Moeilijke vraag. Als je" ja " zegt heb je gevoelsmatig gelijk. Wanneer je "neen" zegt heb je rationeel gelijk. Kiest u maar.!!!! Door de media en met name de TV worden we met onze neus op de poppetjes gedrukt en degene , die het visueel het "lekkerst" doet brengt ons gevoel in de juiste stemming en , juist, daar stemmen we op ! Getroosten we ons enigziszins in de kies programma's te verdiepen ( en dat zijn er in Nederland heeel veeeel!), dan wordt het wat lastiger om tot een goede en verstandelijk overwogen keuze te komen. Onze positie in deze lijkt op die van de de zgn. " Ezel van Johannus Buridan" . Buridan was een filosoof uit de 14 de eeuw. en o.a. een scherpzinnig schrijver van commentaren op Aristotles. Toch is later gebleken dat het verhaal van de ezel niet van Buridan zelf is , maar van een onbekende latere auteur. Maar goed, laat dat zo zijn, het is interessanter wat het dier zelf overkwam.
" Er was eens een ezel, die tussen 2 stapels hooi zat, de hopen waren precies gelijk, even groot en even vers, en lagen op gelijke afstand van het hongerige beest. Maar het dier had een probleem. Van welke stapel zou hij het eerst gaan eten? Van die van links of die van rechts.?Er was geen enkele reden om de ene boven de andere te kiezen.. In zijn benarde positie van eeuwige twijfel bleef de ezel roerloos zitten tussen zijn 2 stapels tot hij van de honger omkwam."
Natuurlijk ben ik me ervan bewust dat elke vergelijking mank gaat , maar toch...het symboliseert aardig de moeilijkheid van het kiezen.
In de politiek is er ook maar weinig verschil tussen de idealen van links en rechts, alleen de middelen tot het verwezenlijken ervan verschillen. De idealen van de oude communisten, christelijke missionarissen en moderne globalisten hebben één gemeenschappelijke doel: " De wereld kan en moet verbeterd worden!!". Ze denken dan, dat als een ieder dat op zijn "eigen- wijze " aanpakt dan komt dat in de toekomst wel goed. Maar kunnen wij dat ??. kunnen wij mensen de wereld wel verbeteren.?? De Engelse filosoof John Gray antwoordt daarop met een beslist "Neen".
Hij heeft daarvan een realistisch beeld geschetst in het tijdschrift " Filosofie Magazine" van juni 2004.
"Wij zij niet beter ( ja wellicht slechter /Maup) dan de dieren die zonder touwtjes in handen te hebben proberen het hoofd en de kop boven water te houden. Oorlogen zullen nooit... nooit verdwijnen..Geschiedenis kent nu een maal een winst- en verliesrekening. Sterker nog : door de globalisereng , door de wereldwijde toename van technologie en kennis loopt de verliesrekening alleen maar op"
Conclusie : Wij kunnen wel zgn. mooie "filosofische" fondantzachte en suikerzoete blogs blijven schrijven , goed ingekleurd en met sprankelende animaties , maar we schieten daarmee ons doel voorbij en geen donder mee op. Het is als met de bedelaar , die hongerig buiten op onze ramen tikt voor wat eten. Wij schuiven met de gordijnen van de sentimentele gevoelige en aandoenlijke blogs de ramen dicht en voelen er ons deste behaaglijker bij. Wij zijn daarmee beter af dan de ezel, want die kon niet kiezen en ging eraan. Wij menen gekozen te hebben maar houden daarmee de echte problemen buiten de deur en laten ze voortdurend in de kou staan.!!!
"Wanneer je denkt "het" gevonden te hebben , dan heb je verkeerd gezocht" Als er één gevleugelde uitspraak van toepassing is , is deze het wel v.w.b geloofszaken. Wie mijn serie over de Reïficatie heeft gevolgd, zal niet verwonderd zijn , dat ik ook tot dezelfde uitspraak kom. Het bijbelse : "Zoekt en Gij zult vinden" SCHIJNT hier diametraal tegenover te staan. Maar let wel goed op het eerste gedeelte : het is allereerst een opdracht, die specifiek voor het verschijnsel mens is bedoeld. Dieren en planten met hun gesloten systeem, hebben aan dit soort zaken geen boodschap. Maar wij zitten er mee in ons maag. Maar ,om dit beeld even vast te houden, : We hebben grote en kleine eters. Heb je al gauw genoeg, omdat de kost te zwaar is, dan laat je het gewoon staan en geloof je het allemaal wel. Daar is niets mis mee. Er is genoeg, alternatieve lichtere kost voorhanden in de vorm van ver- BEELD- ing in de eigenlijke betekenis van het woord. Loop de eerste beste kerk/moskee/ synagoge etc. maar binnen en je ziet de beelden rijkelijk om je heen. Kies maar uit , daarin heeft een ieder zijn eigen voorkeur. Niets mis mee.. Maar het gedonder begint pas echt , wanneer de eigen smaak als de enige goede wordt beschouwd. Dom.. en gevaarlijk , want over smaak valt niet te twisten!! Doe je dat wel , dan vliegen de borden met bestek en al binnen de kortst mogelijke tijd om je oren. Eet Smakelijk !!! Ben je meer voor de zware kost, dan met kleine hapjes graag en dan heb je gerede kans dat het gaat smaken naar meer..d.w.z blijven zoeken in alle boeken en gaten.. en dan vind je het wel nl.:dat het niet te vinden is !! Ik wil dan ook deze serie afsluiten met twee filosofen uit een zeer lange rij, die hier alvast voor een "heerlijk" nagerecht hebben gezorgd.
In 1965 heeft de Nederlandse filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) een boekje geschreven met de pakkende titel " Rondom de leegte" Als jongen wilde hij priester worden, of liever nog paus. Maar op het seminarie van St.Michielsgestel heeft hij zijn geloof verloren. Van religieus vertoon moest hij zijn leven lang niets meer hebben. Maar de ervaring , die aan het geloof ten grondslag ligt, fascineerde hem buitengewoon. In het bovenvermelde boekje zegt hij, dat de werkelijkheid altijd veel verrassender en rijker is dan ons denken erover. Het denken cirkelt daar alleen maar zo'n beetje omheen. Gelovigen zouden dan die "leegte " invullen met het woord " God". Hij zegt dan " Hoewel er zonder twijfel niets belangrijker is dan religie , vind ik het buitengewoon potsierlijk, wanneer mensen bijeenkomen om te praten , te bomen , te discussiëren over god. Over god praten binnen een semi-gezellige bijeenkomst met koffie en sigaren is onmogelijk. Dat is menselijk gekeuvel, waar god buiten staat. Iedere deskundigheid betreffende god is absurd en mogelijk blasfemisch !!
En dan als tweede heeft Ludwig Wittgenstein (1889- 1951) voor ons ook nog een lekkere uitsmijter gezorgd: " Het Niets voldoet evenzeer als een Iets waarover niets te zeggen valt!!"
En dan hierna nog een lekker kopje koffie van Maup:
Let wel: "Niets zeggen" ( dus zwijgen) is de hoogste vorm van Welsprekendheid!!.
P.S: Probeer niet , zoals Baron von Münchhausen, je zelf aan je haren uit het moeras te trekken. Je trekt dan alleen maar je haren uit je hoofd en daar schiet je geen haar mee op. Ik doe er dan ook nog een bonbonnetje bij: Praten over god is zitten in een ronddraaiende mallemolen, je komt er niet uit. En houd je goed vast: In de filosofie hebben ze daar een deftige term voor: Het is een " zelfreferentieel incoherente " bezigheid.
Verdinglichung / Reificatie ( op een na de laatste)
We kunnen op onze reis vanaf onze verre voorgeschiedenis tot aan nu onderweg nog vele voorbeelden van "Verdinglichungen" geven. Om het gevaar van eentonig landschap te vermijden zullen we dit niet doen. Een paar voorbeelden van zeer recente reïficaties mogen tenslotte hier niet ontbreken. Zij tonen nog eens duidelijk aan hoe gekte en waanzin in de magazijnen van het geïnstitutionaliseerde geloof verpakt zijn. De "gebenedijde" paus Benedictus XVI heeft voor kort de verpakking rondom het "Voorgeborchte_ ding `verwijderd. Eeuwenlang hebben de "gepijde" godsv(l)ruchtigen de goedgelovigen op het belang van dit `ding `gewezen , dat nu op gezag van de ´heilige vader´tot een inhoudsloos on-ding is verklaard. Weg met het "limbus-infantium", waar de ongedoopte boorlingen moesten verblijven. Weg met het "limbus - patrum", waar een ieder , die voor de geboorte van Christus op deze aardkloot ronddoolde in de wacht werd gezet.. Zo zou ik dan ook nog wel verder willen doorpakken met de zgn Rk -sacramenten van het vormsel, de biecht , de ziekenzalving en priesterwijding en nog meer, waarvoor elke aanwijzing in de bijbel ontbreekt en daarom door de evangelische kerken wordt afgewezen. We zien hiermee al weer het gedoe en be`dingen` aan de horizon verschijnen !!. Dus stoppen maar a.u.b. met die onzinnige verdinglichungen , die maar al te snel tot machtswellustige ontwikkelingen tussen de verschillende geloofsopvattingen leiden. Sla de kerkgeschiedenis er maar op na: één "Histoire de Bataille" met het daarmee gepaard gaande , walgelijke bloedvergieten uit naam van God, Jezus , Alla en Mohammed. Kortweg : één grote blasphemie!!.
Er zijn 3 momenten geweest , waarop er een onmogelijke eis werd gesteld aan de mens : 1) het monotheïsme op de Sinaï 2) het primitieve Christendom 3) het socialistische Messianisme
Iedere eis wordt door de onhaalbaarheid ervan gevolgd door frustatie wat uiteindelijk resulteert in oorlogen en barbarij. De Britse filosoof George Steiner legt daarmee de gehele westerse cultuur op de sofa. De generaties na de 19 de eeuw kenmerkt zich door frustaties en een nostalgie naar "rampspoed" met weer een hernieuwde opkomst van o.a. het antisemitisme , waarin de Jood herinnert aan een ideaal , waaraan niet kan worden voldaan. Dit geldt ook wederzijds voor het Christendom en het Islamisme. Dit alles zal, als wij niet tijdig ( waarop ik weinig hoop heb ) onze gezamenlijke onwetendheid in deze niet willen inzien en aanvaarden,onherroepelijk weer leiden tot oorlogen en massamoorden. Omdat wij kennelijk niet in staat zijn een hemel op aarde te stichten , creëren we maar weer een hel op aarde. De volgende keer dan nog een laatste woord hierover en dan stop ik ermee.
De tot sterk aanschouwelijkheid doorgevoerde verbeeldingen van de hel bijv. namen gruwelijke, angstaanjagende vormen aan.De hitte van het vuur , de gruwelijke koude, de walgelijke wormen, de stank, de honger en dorst, het eindeloos weerklinken van het gehuil en geschreeuw in de oren , dit alles en nog meer wordt als een verstikkende deken van een angstdroom over de ziel en de zinnen van de Middeleeuwer gespreid. Alles draaide hierbij om de dood, oordeel, hel en eeuwig leven. De middeleeuwer moest met steeds toenemende en zwaardere prikkels aangespoord worden tot ..... ja tot wat ??
Om de deugd van het geduld tot voorbeeld te nemen bad St Aegidius, die door een pijl was verwond, tot God , zijn wond , zolang hij leefde , niet te genezen. Tot het concretiseren van de matigheid mengden de heiligen as door hun eten. De kuisheid werd op de proef gesteld door een vrouw in bed te nemen om hun standvastigheid te tonen. Tegelijkertijd met de ontwikkelingen rond deze gesublimeerde vormen van deugdpraktijken heerste er een grote verachting voor al het wereldse " De contemptu mundi". Daarbij moest al het lichamelijke het ontgelden, vooral wat de uitscheiding en de voortplanting betrof. Dit is echt het beschamendste gedeelte van de middeleeuwse zedenleer. waarin de mens werd verafschuwd als zijnde "gevormd uit zeer vuil zaad en ontvangen in een Jeukte des Vlezes!!"
Hier dan enkele (s)potsierlijke voorbeelden van "Verdinglichungen" in de Middeleeuwen. De heilige Heinrich Suso (1295-1366) eet altijd een appel in 4 partjes : 3 in naam van de Drieenheid en 1 partje op de wijze waarop de hemelse moeder haar lieve kindje Jezus een appeltje te eten gaf ! Hij at dat 4de partje met schil, omdat kleine jongetjes appels toendertijd altijd ongeschild aten. Enige dagen na Kerst at hij dat 4de partje niet, maar offerde het aan Maria, om dit aan haar zoontje te geven. Zijn dronk nam hij altijd in 5 teugen om de 5 wonden van Christus, maar omdat uit Christus zijde bloed en water vloeiden, nam hij de 5de teug dubbel.
De prediking ontaardde in theater, die men nu niet echt meer nabeleven kan. Stemverheffing. sensaties en gevoelsuitbarstingen waren tijdens het preken aan de orde van de dag. De predikers zoals Vincent Ferrer, werden door de magistraten als helden binnengehald. Dorpen bestreden elkaar om hun gunsten. Ze moesten soms tijdens het preken ophouden wegens het luide geween van de schare.
De beelden van dronkenschap en honger worden onbeschaamd op het zich verbonden voelen met Christus toegepast. Johannes Brugman kon ongestraft alle eigenschappen van de dronkaard, die zichzelf vergeet, geen gevaar ziet, niet toornig wordt om bespotting , alles weggeeft, toepassen op Jezus menswording
Naast dat der dronkenschap staat het beeld van de honger en dorst. Mogelijk lag voor beide de aanleiding in het bijbelwoord : Wie mij eten hebben geen honger , en wie mij drinken hebben noch dorst!
Ook de bloedfantasie , voortdurend door het geloof in de transsubstantiatie levend gehouden, uit zich in de bedwelmendste uitersten van rode gloed. Zo zegt Bonaventura , zijn de bloedrode bloemen van ons zoete en bloeiende paradijs , waarover onze ziel als een vlinder zweven moet, dan aan deze dan aan gene drinkende . Zo ook met het eten van het paaslam: Gij zult hem eten in het vuur goed gebakken, niet aangebrand. Zo werd de zoete Jezus op Goede Vrijdag aan het spit van het waardig kruis gestoken , bevestigd en gebonden tussen de twee vuren van bange dood en lijden en van zeer brandende liefde die hij had voor onze ziel en zaligheid , werd hij langzaam gebakken om ons te redden.
De volgende keer zullen we zien waar die grove onzin op uitloopt. Maup
Om geen risico te lopen één god te vergeten in het rijk gevulde godendomein had men in Athene één altaar ingericht voor de " de onbekende god ". Zo hoopte men de toorn van deze god over deze slordigheid te ontlopen. Wanneer Paulus Athene bezoekt raakt hij met de Epikureïsche en Stoicijnse wijsgeren in een twistgesprek verwikkeld over dit altaar. Dwars tegen de overvloed van deze goden zwemt hij in met zijn verkondiging van de enig zaligmakende God. Deze radicaliserende spartelgang heeft noodlottige gevolgen gehad. In de verschillende periodes erna zijn de spetters hiervan dan ook duidelijk te voelen. Vooral in de middeleeuwen , waar de kerk als instituut door haar verkregen macht van gebedshuis tot gevechtshuis is verworden. Door de onuitroeibare behoefte van de mens aan "Verdinglichung" ontstaat er een onderstroom om het on(be)grijpbare van die enig zaligmakende God op vele manieren weer tastbaar te maken. Dit alles verschijnt in een andere gedaante. Naast de sacramenten ontwikkelt zich een wildgroei aan benedicties. Van de relieken komt men tot amuletten. De kracht van het gebed wordt "verdinglicht" in de rozenkrans . De bonte galerij der heiligen ontaardde in een profaan panoptikum. De kerk probeerde nog wanhopig een onderscheid aan te brengen tussen sacramenten en sacramentaliën, maar het volk was niet te weerhouden op al dat magische en bonte hun hoop en geloof te vestigen. Het is een proces van voortdurende herleiding van het oneindige tot eindigheden , een aanhoudend uiteenvallen van het wonder in hapklare brokken. Pregnante voorbeelden van deze ontaarde (s)potsierlijke " Verdinglichungen " de volgende keer.
We drijven verder mee op de snelstroom van de geschiedenis. Met de wind uit het Oosten stroomt het Romeinse- en Griekse gedachtengoed langs Zuid-Spanje Europa binnen. Onderweg heeft het zich gemengd met o.a. het Christendom. Die fusie ( = ruzie) is ook hier niet zonder problemen verlopen. Het Hellenistisch- tolerante polytheïsme ( veelgodendom ) staat op gespannen voet met met het intolerante monotheïstische Christendom, weliswaar met een politheïstische gelaatsvlek van de drievuldigheid ( God, Vader en Zoon ). Binnen het Godshuis vechten ze elkaar hieromtrent de tent uit. Naar buiten zetten ze de vensters open voor Plato ( Augustinus ) en Aristoteles ( Thomas van Aquino). Het ene spitsvondige Godsbewijs na het ander rolt de scholastieke mangel uit. Breed uit hangen de theologen / filosofen hun goed te drogen langs de strakke formele lijnen van de Scholastiek. We zijn midden in de Middeleeuwen beland. Het gewone volk lapt echter die abstract-rationele wasgangen aan hun laars. Ze geloven het wel. Maar ze willen ook wel wat zien!! Verdinglichung alom, tot in het bizar- ongelooflijke toe. Voorbeelden hiervan te over. De volgende keer zullen we er enkele van laten zien.
Tot ZIENS, Maup.... -=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Vanuit een historisch perspectief bezien , valt er een een lange voortgolvende beweging waartenemen, gevormd door een afwisseling van gevoel en verstand. In de oude Egyptische en Babylonische periode bestond er een ontstaansgeschiedenis van ons heelal ( een kosmogonie ) waaraan elk verstandelijke overweging ontbrak . Op wonderbaarlijke wijze zat er een god op een eilandje in de oeroceaan zich te masturberen en bevruchtte wonder boven wonder zichzelf. Daarmee genereerde hij een partner , waarna de paring langs een "een-parige" beweging werd voortgezet. Een rijkgevulde polytheistische godenwereld ontstond. Hierop volgde de Griekse, hellenistische cultuur. Anaximander ( 611 - 645 v.Chr.) volgde een denksysteem, waarbij het verstand letterlijk de hoofdrol speelde. Hij ging daarbij uit van een oerchaos ( een Apeiron ), waar de elementen water en vuur op een door ons bekende manier vijandig en onverzoenlijk explosief tegenover elkaar stonden. Het vuur wordt daarbij als een schil naar buiten geknald, explodeert en zie daar: het prachtige firmament ontstond. De aarde aan de andere kant ontstaat als een verbrandingsprodukt en ,door warmte/kou en vocht /droogte invloeden ,daartussen het water met de dampkring. Dit is dus een geheel andere benadering . Het is een fysieke , naturalistische opvatting waaruit de verschillende natuurlijke verschijnselen via een logische systematiek zijn af te leiden. De mystiek (gevoel) wordt hier vervangen door logos ( verstand ). De daarbij gedachte santekraam aan goden dienden deze denkwijzen aanschouwelijk en tastbaar te maken. Het waren de navigatoren die werden aangestuurd door goden i.p.v. van satellieten. De rituelen en offerculturen vervulden daarbij een sterk gemeenschapsstichtende rol . Je hoefde er niet zo zeer in te geloven, als je maar op tijd je offers plengden en gemeenschappelijk de daarbij behorende ritualiën respecteerde. Thuis had je je eigen in elkaar gefrutselde huistempeltje (geen probleem), maar in het publieke domein waren dat de heilige prachtig ingerichte tempels , waar de aan het volk ontstegen priesters hun "verdinglichte' , sacrale handelingen demonstreerden.
"Bij de volgende rotonde neemt u de tweede afslag op de rotonde ", " Na 500 meter houdt u rechts aan" , en ga zo maar door. De zacht gevooisde engelenstem navigeerde ons door het drukke Kopenhagen. Geen gezoek naar straatnaambordjes,geen gegluur op kaarten, geen navigatiespanning en ruzie , die altijd gepaard gaan met het rijden in een een vreemde drukke stad. Zo'n door een GPS (Global Positioning System) gestuurde navigator op je dashbord is als een lamp voor je voeten (wielen ) en een licht op je pad (weg). Op zeer grote hoogte draaien12 x 2 satellieten hun baan rondom onze aardkloot. Daarmee is onze navigator verbonden. De signalen worden in een stem getransformeerd en als je wilt in verschillende talen ten gehore gebracht. Een wonder van techniek, ja een gods wonder,zo u wilt.? Het " Ding" zit weliswaar in een strak systeem. Daar kan het niet uit. Wikken en wegen is erniet bij, het kent de wegen. Zo dacht ik onder het rijden. Hoe anders is dat bij ons met onze open vragen naar waarheid , zin , schoonheid , goedheid , god, God , mohammed Mohammed en ga zo maar door. Heel veel wikken , maar helaas weinig wegen. Een ieder van ons is daarbij op zijn eigen uitgedachte wegenkaart aangewezen met de daarbij gepaard gaande navigatiespanning en ruzies. Maar , zoals gezegd, uitgedachte kaarten, in verbinding met vermeende satellieten. We hebben ze dus in ons hoofd, in onze gedachten. Het blijven zoekbewegingen in ons hoofd. Je zoekt je rot. Velen geven het zoeken op en zeggen dat ze"het" gevonden hebben. Niks vermeend, ze zijn "echt"gemeend. En dan begint het gedonder in de glazen. Padvinders alom. Ze zoeken elkaar op en vormen allerlei clubs met hun eigen 'verbeelde ' insignes: kruisen, hoofddoeken, piercings, hoedjes, lange jurken , uniforme kapsels, zwarte kousen, toga's, majestueuze bouwwerken zoals kerken moskeeën , crucifixen met en zonder Madonna ,kortom een hele menagerie aan "Dingen" Het zijn tot materie gestolde , uit-geholde(lees: tot stilstand gekomen) gedachten, hoofdelijk omgeslagen ' Dingen" geworden. In het Duits hebben ze daar een mooi woord voor: VERDINGLICHEN , (en vooruit maar , het is toch vakantie geweest), in het latijn heet dat REIFICATIE. In de middeleeuwen , en toen niet alleen, is dat danig uit de hand gelopen. De volgende keer een aantal deerniswekkende en tegelijk belachelijke voorbeelden van die hele sante-(me)-kraam!
Luctor et Emergo zeggen de Zeeuwen " Ik worstel en ontkom" Voor de filosofie zou ik deze " prinselijke watermanagement-spreuk willen variëren naarLector et Emergo: " Ik lees om m'n hoofd boven water te houden " Al dobberend en rondspartelend in onze levenspoel vormen we met onze info-filosofische lectuur een aantal vernuftig uitgekiende zwembanden om ons drijvende te houden. We hebben ze in allerlei vormen en maten: atheistische ( made by o.a. Spinoza), theistische (made by o.a Leibniz) , Deisme( made by o.a Voltaire ) , Intelligent Design ( Cees Dekker) , en nog vele en nog eens vele meer . Je hebt ze maar voor het uitkiezen. Helaas hebben ze allemaal 2 makkes nl. ze zijn opgeblazen en hebben een beperkte houdbaarheidsdatum. Na enige tijd lopen ze ademloos leeg en gaan we onherroepelijk de (verdrink(g)ings)-dood tegemoet. Geen ontkomen aan. Hopelijk houdt u het hoofd met een paar goed gekozen zwemmouwen nog een lange tijd boven water, zodat we na de vakantie weer door kunnen dobberen en spartelen . Maar voordat ik u allen uiteraard een ontspannen vakantie toewens laat ik die vergezeld gaan met nog één mooie "Denkzettel" , waarin zo kort en krachtig door de dichter Alfred Kossmann precies de dubbele kant van de de schepping , waarin schoonheid en pracht gepaard gaan met leed , wreedheid en verspilling wordt verwoord:
God schiep als voorbeeldig dier de nijvere mier. Zijn tweede schepping was nog beter: de miereneter
Tot dan : Maup( maup.smits@planet.nl) Mogelijke kritische reacties zijn altijd welkom!! -=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Horen......zien...... ( en toch ) maar zwijgen ?? (deel 4)
Voorbeeld 1 Niets irritanter voor mij dan de aflopende wekker om 0.700 uur. Niets mooier dan de prachtige Mozart-muziek , die op de Zweedse Webradio van mijn computer nu tot mij komt. Beide geluidsbronnen produceren geluidsgolven , die door mijn oren " naar binnen " komen. Maar hoe is het nu mogelijk, dat ik de ene fysische gewaarwording (de wekker) als lelijk en irritant en de ander ( Mozart) als prachtig ervaar???? ( geest, bewustzijn ?? ).
Voorbeeld 2 ( van Berkeley ) Leg je ene hand op ijs en dompel de ander in water van bijv. 50 graden. Doe daarna de beide handen in lauw water, dan zal de koude hand het water als warm en de warme hand het als koud ervaren. Maar het water kan niet tegelijk koud en warm zijn.Neurofysisch zal e.e.a. wel kloppen, maar gevoelsmatig hebben we een gloeiend probleem.
Voorbeeld 3 ( eveneens van Berkeley ) Kleuren zien gebeurt in onze geest. Wij zullen bijv.nooit weten of ik dezelfde kleur groen zie als jij. Wel gebruiken we beiden het woord groen, maar dat zegt niet of we hetzelfde groen zien.
Voorbeeld 4 In de jaren 30 van de vorige eeuw werden er operaties verricht, waarbij mensen 'verdoofd' werden met Curare, een spierverlammer. De patiënten lagen keurig stil op de operatietafel en bewogen niet, kreunden niet. Later klaagden ze bitter, dat ze alles gevoeld hadden. De patiënten ( vooral kinderen ) werden niet geloofd. Tenslotte liet een moedig arts zichzelf opereren met curare als enige anesthesie. Op grond van zijn gedetailleerde verslagen over zijn ervaringen geloofden de medici eindelijk dat curare wel verlamt, maar in het geheel niet verdooft en dus niet als pijnstiller werkt. Dus verlamde spieren bieden niet de garantie dat je geen pijn voelt.
Voorbeeld 5 Patiënten , waarbij een ledemaat is geamputeerd, hebben daar nog steeds gevoel in.. ( zgn. Fantoompijnen ).
Voorbeeld 6 Maar het kan nog gekker. Uit onderzoek bij Softenonkinderen of anderszins is gebleken , dat, ondanks het niet geboren zijn met armen en benen, ze daarbij nog steeds het gevoel hebben of die betrokken ledematen met vingers en tenen en al nog wel aanwezig zijn.
Voorbeeld 7 Het placebo-verschijnsel d.w.z. hoe kan het dat een nep-pil toch werkt???
Vragende conclusie ?? Hoe kan het nu zo zijn , dat neurofysische ( dus materiële ) processen, mentale ( dus immateriële ) verschijnselen oproepen? Kortom : hier hebben we het probleem van de relatie tussen geest en lichaam levensgroot in huis.( Mind-Body Problem).
De volgende keer kort als slotsom, dat we na lang rondtobben en ronddobberen nog lang niet weten , waar dat (zelf)bewustzijn gelokaliseerd is , laat staan hoe het werkt.
Ja , het is me wat met die George Berkeley met zijn immaterialisme . Dat druist toch frontaal tegen je intuïtie in. Het is daarom dat er vaak de spot mee is gedreven. Zo zei men dan, dat niet in God gelovige treinreizigers in een trein rijden zonder wielen ( zij kunnen immers de wielen niet zien), terwijl voor God gelovigen alles juist wel op rolletjes gaat.( want God ziet voor hen nl. de wielen wel) Ja , beste mensen , dat geloof je toch niet. Maar pas op!! Dat Berkeley ( 1685 - 1753 ) met zijn theorie één van de gangbare constateringen van de huidge Quantum- mechanica te pakken heeft, is op zijn minst zeer belangwekkend en wonderbaarlijk. Dirac(1902-1984) , een belangrijke onderzoeker van de quantum theorie heeft het in dit verband over antimaterie. Daarmee komt hij tot zijn denkconclusie dat de " werkelijkheid " meer denkbaar ( intelligible ) dan als object kenbaar is.
Tegenwoordig heeft men dankij de computer en electronische meetapparatuur geweldige vooruitgang geboekt met het zicht op en daarmee inzicht in de werking van ons brein.( Pet-scans). Zo weten we nu hoe prikkels op de zintuigen - fotonen op het netvlies, geluidstrillingen op het trommelvlies, chemische stoffen in mond en neus , druk op de huid - omgezet worden in zenuwprikkels. We weten nu ook hoe die zenuwprikkels in het zenuwstelsel binnen de neuronen en van neuron tot neuron worden doorgegeven, hoe deze op hun beurt spieren activeren en welke elektrochemische processen daarbij een rol spelen. Ook weten we hoe de hersencellen onderling verbonden zijn door de zgn. synaptische verbindingen.
Ziezo , tot zover dus geen probleem meer.("God gebruikte mooie wiskunde bij het scheppen van de wereld", zei Dirac) De geschiedenis van de wetenschap laat steeds weer zien dat nieuwe onderzochte verschijnselen zich goed laten beschrijven in termen van natuurlijke wetmatigheden. Dat hebben we technisch-mechanisch goed voor elkaar. Dat denken we tenminste, maar dit is het gemakkelste deel van het verhaal . Hoe het echt zit met die werkelijkheidsvinding weten we nog steeds niet, want er ontstaan daarbij nu problemen die allemaal om één woord draaien en dat is(ZELF)- BEWUSTZIJN. Voordat u wellicht door dit woord afgeschrokken wordt zal ik de volgende keer dit laten zien aan de hand van een paar zeer praktische alledaagse voorbeelden. Tot horens en ziens !! Maup
Ik zie , ik zie wat jij niet ziet........ dus bestaat het voor jou niet! Deel 2
De wekker , uit mijn vorig verhaal ( deel 1 ), staat nog steeds moederziel alleen in de woestijn. Niemand hoort hem, maar wacht even, dan ziet niemand hem ook. En nu zijn we bij George Berkeley ( 1685 - 1753 ). aangeland. Hij is bekend en belangrijk geworden in de filosofie wegens zijn ontkenning van het bestaan van de stof . Zijn filosofie is zogezegd antimaterialistisch. Hij beweert daarmee , dat stoffelijke voorwerpen uitsluitend bestaan , doordat zij worden waargenomen: samengevat in zijn beroemd geworden uitspraak: Esse est percipi = Bestaan is waargenomen worden!!! Tegen het bezwaar , dat in dat geval dus onze wekker ophoudt te bestaan , voerde hij aan , dat God altijd alles zag en zo onze wekker zijn bestaan te danken heeft dat hij door God , buiten ons om , altijd wordt gezien. Dit was volgens hem een gewichtig bewijs voor het bestaan van God. Ronald Knox heeft Berkeley's theorie kernachtig weergegeven in het hierna volgende vers: Er was eens een jongmens , dat zei: " God vindt het natuurlijk vrees'lijk zot, als hij merkt , dat deze straat nog altijd maar bestaat, terwijl niemand haar gadeslaat."
Antwoord:
Waarde heer, uw verbazing is zot: Ik ben het , die haar gadeslaat, en daarom is het dat die straat nog altijd maar bestaat , gezien door uw dienaar , God.!
Dit alles lijkt ons vreemd en zeer ver gezocht . Maar Berkeley voert zeer scherpzinnige argumenten aan voor zijn standpunt waarbij het probleem van de verhouding tussen lichaam en geest ( het mind-body probleem ) een dominante rol speelt Ook bij de hedendaagse denkers is dat nog nooit echt helemaal in kaart gebracht en of dat al ooit zal lukken? In ieder geval zet Berkely in zijn geschrift van 1713 " De Dialogen van Hylasen Philonous " zijn opvatting op indrukwekkende en scherpzinnige wijze uiteen. U zult er versteld van staan. Meer daarover de volgende keer in deel 3. Maup
De wekker als ratelende in de woestijn!?!? ( deel 1)
Midden in de Sahara staat een wekker. Rondom geen enkel levend wezen te ontdekken. Hij staat daar van god en iedereen verlaten. Nadat de ingestelde tijd verlopen is loopt de wekker af. Vraag: "Maakt die wekker geluid ? " Antwoord : "Neen , hij veroorzaakt alleen maarluchttrillingen." Maar zodra er een oor van een mens of dier, dus een levend wezen, binnen het trillingsdomein komt, worden de luchttrillingen als geluid /geratel gehoord. Dat is dus een klein verschil met Johannus de Doper, die hoorde tenminste zichzelf nog als roepende in de woestijn. Het oor is dus kennelijk zo afgestemd ( tuned) dat het de luchttrillingen in geluids(golven ) omzet. Het oor is te vergelijken met een ontvanger, die zo fijn is afgestemd ( fine tuning) dat het de trillingen als geluid kan ontvangen en dat is een regelrecht wonder. We noemen dit verschijnsel in de filosofie het " Anthropisch beginsel " Die geluidsgolven hebben een vaste onderlinge verhouding die constant is en waarmee het oor " uit de weg kan". We kunnen dus vaststellen dat wij mensen , maar feitelijk alle levensvormen alleen maar kunnen bestaan bij de gratie van een nogal speciaal stel van natuurconstanten. Al onze fysische wetenschap en kennis is mogelijk doordat zij via die constanten voor ons in het laboratorim meetbaar zijn. Dit betekent , omdat wij er zijn ( inclusief de dieren en de planten) dit gegeven heel speciale beperkingen aan het " ontwerp " (design ) van het heelal oplegt. Er is vanaf het begin ( de oerknal? ) een heel bepaalde fijne afstemming geweest van de parameters die de ontwikkelingsgang van de kosmos beheersen. De natuurkundigen hebben dankzij de precieze meetapparatuur na herhaaldelijke metingen deze vaste en steeds meer complexere wetten als feiten kunnen vaststellen, maar over het " waarom?" van juist die waarden doet de natuurkunde geen uitspraak en of ze daartoe ooit in staat zal zijn blijft vanuit wetenschappelijk oogpunt een open eind. En ja , u voelt het al aankomen, we verlaten hier het harde wegdek van het wetenschappelijk terrein om ons te begeven op de sompige slinger- en kronkelpaden van geloof, mystiek, etc. waar we maar wat rond plompen en pompen met alle ellende vandien. Het huidige dispuut tussen het aloude Intelligent Design en de Wetenschap staat weer bol en vol op de agenda. De hiervoor door mij geplaatste teksten gaan daar ook al zijdelings over. Ik ben zo eigen -wijs om in een volgende tekst hier en daar wat stap -tegels te leggen in deze drassigheden , die ons schoorvoetend en tenentastend (n)iets verder helpen , maar ik garandeer niets.
A vist to the Dutch Tile Museum in Otterlo/Holland.
The Dutch Tile Museum in Otterlo is located near the woods and heathland of the Veluwe. Tiles have been used for centuries in Dutch homes and farms, particularly in fireplaces, and wallcoverings to protect against damp and dirt. Tiles painted with pictures are also beautiful as decorations and can be educational and informative, even to the modern eye. Tiles depict things like children's games, proverbs, old costumes, ships, bible stories, shepherds, landscapes, flowers and animals. Tiles were mainly decorated by hand , a craft that was sometimes undertaken by real artists. There is much to be seen in the museum about the painting and firing of tiles and the historical development of manufacturing . The earliest tiles in Holland were painted in polychrome and only later blue and purple painted tiles became fashionable. More modern tiles are mechanically printed in colour or still painted by hand . Apart from single tiles, the museum collection also has tile panels and large polychrome tile pictures.
Maup. Click on the link below to view the slide show.
In het donker zoekt een enigszins beschonken man naar iets onder een brandende lantaarnpaal. Een voorbijganger vraagt hem wat hij verloren heeft. Met ietwat dikke tong antwoordt de roesige man " Mijn sleutels.!" . "Waar denk je dat je ze ongeveer verloren hebt ? ", vraagt hij. Een wat uit balans geraakte arm zwaait in de richting naar een gebied, dat buiten de lichtcirkel van de lantaarn valt.. Op de vraag van de passant , waarom hij dan daar in eerste instantie niet zoekt krijgt hij het antwoord: " Omdat het hier licht is.!!!". Dit verhaal van Rudie Kousbroek, geeft in essentie weer wat er afgelopen zondag in het uitstekend programma " Boeken" ( ned. 2 van 11.30 - 12.00 uur) aan de orde was. Hier vond een confrontatie plaats tussen twee hooge(l)eerde heren t.w : Prof .dr . Herman Philipse en Prof.Dr. Cees Dekker. De eerste bekend vanwege zijn boek " Het atheïstisch Manifest " , de tweede met zijn boek : " En God beschikte een Worm "
Midden in de Sahara staat een wekker. Rondom geen enkel levend wezen te ontdekken. Hij staat daar van god en iedereen verlaten. Nadat de ingestelde tijd verlopen is loopt de wekker af.
